Alfred Nobel

Alfred Bernhard Nobel (Stockholm, 21 oktober 1833 – San Remo, 10 december 1896) was een Zweeds chemicus en industrieel.

Het bekendst is zijn uitvinding van het dynamiet in 1867, hoewel hij ook een reeks andere explosiemiddelen heeft uitgevonden en gefabriceerd.

Hij bepaalde in zijn testament dat van de rente van zijn kapitaal van ca. 32 miljoen Zweedse kronen elk jaar op 10 december (zijn overlijdensdag) vijf Nobelprijzen moesten worden uitgereikt. Hiertoe moest de Nobelstichting worden opgericht. In zijn testament staat dat de prijzen bestemd zijn voor "hen die in het afgelopen jaar aan de mensheid het grootste nut hebben verschaft".

Alfred werd geboren als derde zoon van Immanuel Nobel (1801-1872) in Stockholm, maar verhuisde op jonge leeftijd met het gezin naar Sint-Petersburg, waar zijn vader een machinefabriek begon. In 1859 werd dit vanwege slechte resultaten overgedragen aan de tweede zoon, Ludvig Nobel (1831-1888), die het bedrijf tot grote bloei wist te brengen. Hierna ging Alfred met zijn vader terug naar Zweden en wijdde zich aan de studie der explosieven en in het bijzonder aan een methode voor veilige productie en gebruik van nitroglycerine in de vaste, in plaats van vloeibare, vorm van staven. Er hebben verschillende (onbedoelde) explosies plaatsgevonden in de fabriek van de familie Nobel, en een rampzalige doodde in 1864 Alfreds jongere broer Emil Nobel en een aantal werklui.

Minder bekend is het feit dat Alfred Nobel ook toneelschrijver was. Zijn enige toneelstuk (Nemesis, een tragedie in vier aktes over Beatrice Cenci, gedeeltelijk geïnspireerd op Percy Bysshe Shelley's tragedie The Cenci), werd gedrukt toen hij stervende was, en op drie exemplaren na werd de hele voorraad onmiddellijk na zijn dood vernietigd, omdat het als schandelijk en blasfemisch beschouwd werd. De eerste werkelijk gepubliceerde editie (tweetalig Zweeds-Esperanto) werd gepubliceerd in Zweden in 2003. Het toneelstuk is nog niet (mei 2003) vertaald in andere talen dan het Esperanto.

Villa Nobel

In 1891 kocht Alfred Nobel in San Remo, Italië, de in 1870 onder architectuur van architect Filippo Grossi gebouwde villa, welke hij "Mijn nest" noemde. Hij wilde er na al zijn reizen en ondernemingen tot rust komen. In de tuin van het enorme aan zee grenzende park bouwde hij zijn laboratorium. Hij deed regelmatig ontstekingsproeven in zee, hetgeen hem geen vrienden onder zijn buren opleverde. De villa is in 2002 na een grondige restauratie heropend en kan door het publiek worden bezocht. 'Villa Nobel' is thans in handen van de provincie Imperia en er worden regelmatig exposities gehouden. Ook is een deel van het huis heringericht met zijn oorspronkelijke meubels.

Alfred Nobel is begraven op de Norra begravningsplatsen in Stockholm.

Zijn naam leefde voort in de door hem gestichte industrieën zoals Nobel Industries, dat later opging in het Akzo Nobelconcern.

In de Noorse hoofdstad Oslo wordt jaarlijks op de sterfdag van Alfred Nobel, 10 december, de Nobelprijs voor de Vrede uitgereikt; de overige Nobelprijzen op dezelfde dag in de Zweedse hoofdstad Stockholm.