Naar inhoud springen

Lysergeenzuurdi-ethylamide

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door ArjenW (overleg | bijdragen) op 11 mei 2009 om 15:15. (Versie 16781061 van 82.95.179.11 (overleg) ongedaan gemaakt.)
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
LSD
Algemeen
Molecuul­formule C20H25N3O
IUPAC-naam 9,10-Didehydro-N,N-diethyl-6- methylergoline-8β-carboxamide
Andere namen D-lyserginezuur diethylamide;
(6aR,9R)-N,N-diethyl-7-methyl-4,6,6a,7,8,9-hexahydroindolo - [4,3-fg]quinoline-9-carboxamide; Pearly Gates; Royal Blue; Acid; Lucy ; lysergide
Molmassa 323,432 g/mol
SMILES
CCN(CC)C(=O)[C@H]1CN([C@@H] 2CC3=CNC4=CC=CC(=C34)C2=C1)C
InChI
InChI=1/C20H25N3O/ c1-4-23(5-2)20(24) 14-9-16-15-7-6-8-17-19(15) 13(11-21-17)10-18(16) 22(3)12-14/h6-9, 11,14,18,21H, 4-5,10,12H2, 1-3H3/t14-,18-/m1/s1
CAS-nummer 50-37-3
EG-nummer 200-033-2
PubChem 5761
Wikidata Q23118
Beschrijving synthetische hallucinogene drug
Waarschuwingen en veiligheids­maatregelen
'T+ zeer giftig'
H-zinnen Sjabloon:R26/27/28,Sjabloon:R40
P-zinnen Sjabloon:S22,Sjabloon:S28,Sjabloon:S36,Sjabloon:S45
Omgang Zuivere stof voorzichtig behandelen, draag veiligheidshandschoenen en een stofmasker.
Opslag zuivere stof bewaren bij -20°C
VN-nummer 2811
ADR-klasse Gevarenklasse 6.1
LD50 (ratten) (intraveneus) 16,5 mg/kg
LD50 (konijnen) (intraveneus) 0,3 mg/kg
Fysische eigenschappen
Aggregatie­toestand vast
Smeltpunt 82-85 °C
Kookpunt 198-200 °C
Oplosbaarheid in water 0,0021 g/L
Slecht oplosbaar in water
Geometrie en kristal­structuur
Dipoolmoment 3,02 D
Evenwichtsconstante(n) pKa = 7,8
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal  Portaalicoon   Scheikunde

LSD (C20H25N3O) is een drug die in 1938 werd gesynthetiseerd door de Zwitser Albert Hofmann. LSD is een afkorting van het Duitse woord Lysergsäure-diäthylamid, wat in het Nederlands vertaald wordt als lyserginezuurdiëthylamide.

Een van de bijzondere eigenschappen van LSD is dat het al bij het innemen van extreem kleine hoeveelheden (25 microgram) een psychoactieve, hallucinogene werking vertoont. In de volgende decennia werd LSD wereldwijd gebruikt door psychiaters om geestesziektes zoals schizofrenie te onderzoeken. Ook werd het in de jaren 50 eens onderzocht als mogelijk waarheidsserum door onder andere de Engelse geheime dienst MI6[1] (overigens zonder succes). Tegenwoordig is LSD vooral een recreatieve drug, bekend onder straattaal namen als The Hawk, Yellow Dots, 25, The Beast, The Ghost, Acid, Blue Caps, Blue Dots, Microdots en Deeda. Uit onderzoek met proefdieren, in het kader van verslavingsonderzoek, blijkt dat zij net als mensen, aan cocaïne of alcohol en dergelijke verslaafd kunnen raken. Opmerkelijk is dat uit dergelijke proeven blijkt dat dieren niet verslaafd raken aan LSD.

Geschiedenis

In het laboratorium waar Hofmann werkte, deed men onderzoek naar lyserginezuur, een chemische basisstructuur die voorkomt in de ergotalkaloïden van de graanschimmel moederkoorn. De vijfentwintigste lyserginezuur variant was lyserginezuurdiëthylamide, in zijn laboratorium bekend onder de naam LSD-25 Tijdens het zuiveren van de LSD bemerkte hij een plezierige intoxicatie die een paar uur duurde, gekenmerkt door een enorme versterking van de verbeeldingskracht en een veranderde waarneming van de wereld om hem heen. Als hij zijn ogen sloot zag hij levendige, caleidoscopische kleurrijke beelden. Hij realiseerde zich dat deze effecten veroorzaakt konden zijn door de stof waar hij die dag mee werkte. Drie dagen later, op 19 april 1943, besloot hij het te testen. De vrije base LSD lost slecht op in water. Daarom maakte hij een variant, de zogenaamde tartraat-vorm. Hij nam 0,25 milligram, wat al een grote dosis bleek te zijn: Uit zijn laboratorium notities blijkt dat hij na 40 minuten nog slechts met moeite kon schrijven. Later die dag werden de symptomen vervelender; Stoll, hoofd van de farmaceutische afdeling, die dit eerste persoonlijke experiment met LSD uitvoerig beschreef, noemde het een “crisis”.[2]

Effect van LSD

LSD veroorzaakt sterke trips. Gedurende de trips is de gebruiker bij bewustzijn en lichamelijk fit. LSD veroorzaakt bij de meeste gebruikers sterke visuele hallucinaties, diepe gedachten, de tijdsperceptie verandert en er is sprake van synesthesie (bijvoorbeeld kleuren horen of geluiden zien). Ook is er sprake van een opkomen van vergeten herinneringen of een nieuwe interpretatie van eerdere (levens-)ervaringen.

De visuele effecten manifesteren zich zowel met open ogen ("OEV" of "Open Eye Visuals") als met gesloten ogen ("Closed Eye Visuals"). Met open ogen merkt de gebruiker een opvallend sterkere patroonherkenning, ook op plaatsen waar er geen patroon aanwezig is, zoals willekeurige decoratie op een tegel. Licht en kleur worden intenser en heel normale objecten worden plots veel interessanter. Een wandeling in het bos kan een compleet nieuwe ervaring opleveren doordat de gebruiker elk klein detail opmerkt en er veel aandacht aan besteedt.

Bij gesloten ogen kunnen er abstracte patronen in verscheidene kleuren worden waargenomen, alsook concrete beelden die als het ware uit het geheugen worden opgevist, zoals cartoonfiguren. Er is soms ook een sterk gevoel van eenheid met het universum of eenheid met de natuur, alsook met de levende wezens rondom zich. Bij heel sterke dosis is er een tijdelijk verlies van de persoonlijkheid en mogelijke ervaringen van uittreding (zie depersonalisatie).

Gebruikers zijn door de indrukwekkende en misleidende interpretatie van de omgeving niet altijd in staat om rationeel te denken en een zogenoemde "trip sitter" of "trip guide" is altijd sterk aan te raden om de "tripper" in het oog te houden.

Een LSD-trip duurt meestal 6 tot 14 uur. Boven een kritische dosis (ongeveer 500µg) heeft de hoeveelheid ingenomen LSD amper invloed op de intensiteit van de trip maar wel op de duur. De gewenning is vrij groot en er is een kruistolerantie met psilocybine (afkomstig van psilocybe). Na een trip is het gedurende 4 tot 14 dagen of zelfs nog langere tijd minder effectief om opnieuw LSD te gebruiken. LSD geeft een intense ervaring die de meeste gebruikers niet elke dag willen beleven. Na een sterke LSD-trip kan een gebruiker zich vaak nog enige dagen een beetje anders voelen, vanwege het verwerken van de opgedane ervaringen.

Een LSD-trip is meestal gebaseerd op wat er in je leeft, wat je van de trip verwacht, fantasieën en/of angsten ("set") of op wat er in de directe omgeving te vinden is ("setting"). Afhankelijk hiervan kan dit in een zeer positieve of juist zeer negatieve ervaring, een bad trip resulteren. Goede inschatting van set& setting is daarom essentieel.

Een bad trip kan een bijzonder angstaanjagende gebeurtenis zijn en wordt vaak veroorzaakt doordat de gebruiker niet goed in zijn vel zit (stress, mentale problemen) of doordat de trip wordt verstoord door een externe invloed (plotse dringende verplichtingen). De lange duur van een LSD trip zorgt ervoor dat, eens de gebruiker zich niet goed voelt bij de trip, dit nog een lange tijd kan blijven aanslepen en de gebruiker in een steeds diepere spiraal van negatieve gedachten terechtkomt. Van tevoren is het niet goed te voorspellen hoe een trip zal verlopen, maar het kiezen van een juiste "set" en "setting" heeft hierop een positieve invloed. Belangrijk is LSD met respect te behandelen en zich bewust te zijn van de risico's.

Voorzie een rustige omgeving waarin je tijdens de trip niet zal gestoord worden. Door de lange duur van de trip is afwisseling aangeraden, zoals een wandeling in het bos, film of muziek.

Het Europees waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving meldt dat de straatwaarden van LSD varieerden in 2006 in de meeste Europese landen tussen de € 5 en 11 per eenheid.[3]

Toxiciteit

LSD wordt in het algemeen als een zeer toxische stof beschouwd (zie tabel aan de rechter zijkant). Exacte gegevens over doses die voor de mens giftig of dodelijk zijn niet in de medische literatuur voorhanden. Op basis van gegevens bij dieren, komt men op een geschatte LD50 van 0,2 milligram per kg lichaamsgewicht.[4]Voor een gemiddeld persoon met een gewicht van 75 kg komt dit neer op een dosis van 15 mg, circa 100x de “normale” dosis. Omdat 15 mg qua volume nog steeds een kleine hoeveelheid is, valt accidentele overdosering niet uit te sluiten. In de praktijk is het aantal gebruikers dat met een overdosis in het ziekenhuis belandt, vergeleken met andere drugs, zeer klein. De stof wordt door de lever snel afgebroken; halfwaardetijd 2,5 uur. Na een etmaal is de stof vrijwel volledig uit het lichaam verwijderd.

Risico's bij het gebruik van LSD

Voor mensen die er aanleg toe hebben kan de drug aanleiding geven tot psychoses, en ze wordt als gevaarlijk beschouwd voor mensen met psychische klachten zoals depressiviteit of schizofrenie. Er is bij combinatie met antidepressiva ook kans op serotoninesyndroom. Het is echter nooit bewezen dat een trip een chronische psychische ziekte kan veroorzaken. De meeste LSD-gebruikers die op de Spoedeisende hulp terechtkomen hebben vaak alleen maar begripvolle aanmoedigingen en sedatie (benzodiazepine) nodig. Hulp indien een gebruiker paranoide wordt, bestaat uit chloorpromazine of haloperidol injecties.

Een trip kan een zeer intense ervaring zijn, en kan soms gepaard gaan met paniek en angst. Vaak wordt dit veroorzaakt doordat de gebruiker het gevoel heeft het contact met de realiteit te verliezen, of zich probeert te verzetten tegen de invloed van het product en er zich niet met overgave kan aan toevertrouwen.

LSD heeft een krachtige invloed op de waarneming van de omgeving en op de gedachtegang van de gebruiker. Slapen en studeren is onmogelijk, en activiteiten zoals autorijden of arbeid verrichten zijn moeilijk uitvoerbaar en vaak gevaarlijk. De gebruiker dient er zich vooraf goed van bewust te zijn dat hij de eerste 8-10 uur van de trip deze activiteiten niet zal kunnen uitvoeren. Ook het "wegslapen" van een bad trip is dus vaak onmogelijk.

Herhaald optredende verstoringen van de visuele perceptie kunnen optreden na gebruik van LSD. Symptomen zijn onder andere zwevende voorwerpen aan de randen van het gezichtsveld, kleur-flitsen, geometrische pseudohallucinaties en prettige nabeelden. Deze “flashbacks” kunnen enkele dagen of weken na de laatste LSD inname voorkomen, maar deze verstoringen kunnen ook enkele jaren aanhouden (hallucinogen persisting perception disorder). De symptomen kunnen verminderen door behandeling met benzodiazepines (kalmeringsmiddelen). De antipsychotica chloorpromazine en perfenazine kunnen de symptomen verergeren. [5][6][7]

Verslaving aan LSD is van psychosociale aard. LSD is niet lichamelijk verslavend; indien men afkickt zijn er daarom ook geen fysieke afkickverschijnselenen. Tolerantie (steeds meer van een stof nodig hebben voor hetzelfde effect) voor LSD ontwikkelt men vrij snel, die dan ook weer vrij snel afneemt indien men enige tijd niet meer gebruikt.[8]

Inname

De stof wordt meestal via de mond ingenomen, in de vorm van

  • blotter, ook wel papertrips: een soort vloeipapier dat ongeveer even groot is als een postzegel. Een blotter is doordrenkt met oplossing van LSD
  • windowpanes: een oplossing van LSD die tot capsules verwerkt is
  • druppels: dit is de oplossing van LSD die men normaal op blotters druppelt, maar die men nu druppelt op suikerklontjes; wat ook in de jaren zeventig zeer populair was.

LSD kan ook worden geïnjecteerd, maar dit gebeurt in de praktijk zelden. De op sterven liggende Aldous Huxley vroeg om LSD, waarschijnlijk om de doodsstrijd te verzachten. Zijn vrouw gaf hem de injectie omdat de arts het hen afraadde en geen medewerking kon verlenen; hij stierf vredig.[9]

LSD kan ook worden gesnoven; verpulverde tabletten die door een rietje (o.i.d.) via een neusgat worden opgesnoven. Op deze manier verkrijgt men veel sneller (5-15 minuten) het effect van de LSD.

LSD wordt actief opgenomen door de huid als deze in contact komt met oplossing van een relatief hoge concentratie.

Tegenwoordig is vloeipapier, blotter, de meest courante vorm van LSD. Men weet echter nooit zeker hoeveel LSD er zich in een vloeitje bevindt. Er wordt daarom aangeraden eerst een klein stukje van de op straat gekochte LSD uit te proberen. Blotters kunnen andere stoffen (o.a. hallucinogenen, fentanyl) bevatten die eveneens in zeer kleine hoeveelheden werkzaam zijn. [10] Echter de minieme hoeveelheden die in een papieren blotter kunen aanwezig zijn kunnen geen toxische drempels overschrijden.

LSD en ecstasy worden soms gecombineerd ("candyflipping"), de middelen versterken dan elkaars effect.[11]

LSD en de hippiebeweging

LSD, in Amerikaanse en Engelse kringen, maar ook in Nederland vaak als Acid aangeduid, werd in de jaren zestig veel gebruikt. Het werd in sommige gevallen door limonade of vruchtensap gemengd waardoor nietsvermoedende bezoekers van feesten werden overvallen door een trip die meerdere uren kon aanhouden. In jongerencentra in Nederland was LSD in de periode tot circa 1975 tamelijk populair, daarna raakte LSD nogal op de achtergrond. Enkele keren, met name in de late jaren tachtig en vroege jaren negentig, was er een opleving in het gebruik ervan in de house- en jazzscene:er was acid house en acid jazz. Er zou ook een voortzetting zijn in de subcultuur van de psychedelische trance en de Goa-trance.

De stof had een grote invloed op de hippiebeweging, via mensen als Timothy Leary en de auteur Tom Wolfe die in zijn boek The electric kool-aid acid test de scene beschrijft waarin LSD in de VS van die dagen werd gebruikt. Niet voor niets had wijlen Jerry Garcia, de belangrijke man van de Grateful Dead, de veelzeggende bijnaam Captain Trips. Zo nam The Who een liedje op dat "The Acid Queen" heette, van de rockopera Tommy. In het lied probeert de vrouw van de titel de hoofdpersoon Tommy te genezen met de drug. Een andere groep, Country Joe & the Fish, nam op een van hun platen The acid commercial op, reclame voor LSD. Veel popbands, zoals The Beatles, schaamden zich er niet voor om voor hun drugsgebruik uit te komen. Zo wordt beweerd dat hun lied Lucy in the Sky with Diamonds naar LSD verwijst. John Lennon, de schrijver van dit lied, heeft dit echter altijd ontkend.[12]

LSD en therapie

De Nederlandse psychiater Prof. Dr. Jan Bastiaans heeft – met zeer omstreden resultaten – LSD (en penthotal) gebruikt als middel bij het behandelen van zwaar getraumatiseerde patienten. [13][14][15]

Strip

In Amerika ontstond de underground strip waarbij tekenaars als Robert Crumb, Robert Williams, Vaughn Bodé, S. Clay Wilson, Victor Moscoso, Rick Griffin onder invloed van hallicinugene middelen strips tekenden.

  1. ↑ MI6 pays out over secret LSD mind control tests, The Guardian, 24 februari 2006. URL bezocht op 26 mei 2006.
  2. ↑ Hofmann A. Notes and documents concerning the discovery of LSD. 1970. Agents Actions. 1994;43:79-81.
  3. ↑ Europees Waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving (2008) Stand van de drugsproblematiek in Europa: 55. ISBN 978-92-9168-322-2
  4. ↑ Griggs EA, Ward M. LSD Toxicity: A Suspected Cause of Death. J Ky Med Assoc.1977;75:172-3.
  5. ↑ Vale A. LSD. Medicine.2007;35:631.
  6. ↑ Abraham HD. Visual phenomenology of the LSD flashback, Arch Gen Psychiatry1983;40:884–889.
  7. ↑ Horowitz J. Flashbacks: recurrent intrusive images after the use of LSD, Am J Psychiatry .1969;126:565–569.
  8. ↑ Effects of LSD. Br Med J. 1966;1:1495–1496.
  9. ↑ LSD My problem child, door Albert Hofmann; http://www.psychedelic-library.org/child.htm
  10. ↑ Van Riel AJHP, Meulenbelt J, Vries de I. New Drugs of Abuse. Clinical Toxicology. 2007;45:372-373.
  11. ↑ Schechter MD. 'Candyflipping': synergistic discriminative effect of LSD and MDMA. Eur J Pharmacol. 1998 ;341:131-4.
  12. ↑ Uiteenzetting van feiten te vinden op http://www.snopes.com/music/hidden/lucysky.htm
  13. ↑ Jan Bastiaans, Vom Menschen im KZ und vom KZ im Menschen: Ein Beitrag zur Behandlung des KZ-Syndroms und dessen Spätfolgen. In: Essays über Naziverbrechen Simon Wiesenthal gewidmet: verlegt unter Auspizien des Wiesenthalfonds in Amsterdam und des Bundes Jüdischer Verfolgter des Naziregimes in Wien. Amsterdam 1973.
  14. ↑ Ka-tzetnik 135633: Shivitti (1987)
  15. ↑ Ka-tzetnik 135633: The House of Dolls (1955)
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lysergeenzuurdi-ethylamide&oldid=16781067"