Eenden

Eenden
	Een oude wilde eend
Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Aves (Vogels)
Orde:	Anseriformes (Eendvogels)
Familie:	Anatidae (Eendachtigen)
Onderfamilies
	'' Anatinae; Merginae; Oxyurinae; Stictonettinae; Tadorninae; ;
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Portaal	Biologie ; Vogels

Eend is de algemene naam voor een aantal soorten vogels uit de familie van eendachtigen (Anatidae). Alle soorten uit de Anatidae worden "eenden" genoemd, behalve de soorten uit de onderfamilie Anserinae, de ganzen en zwanen. Eenden zijn hoofdzakelijk aquatische vogels, meestal kleiner dan hun verwanten, de zwanen en de ganzen, met een kortere nek, en kunnen in zowel zoet als zout water worden gevonden. De Tadorninae, waartoe onder andere de bergeend behoort, houden qua formaat het midden tussen een gans en een eend.

Eenden worden soms verward met verscheidene soorten niet verwante vogels met gelijkaardige vormen, zoals duikers, futen, rallen, koeten en waterhoentjes. Soms wordt met "eend" alleen vrouwtjeseenden bedoeld. Een mannetjeseend heet een "woerd". Een jonge eend wordt piel genoemd (daar zwemt een eend met pielen). In het algemeen worden jongen van kippen en eenden ook wel "pulletje" of "pulleke" genoemd. Een woerd van de wilde eend, de meest voorkomende soort, is naast de kleur ook te herkennen aan enkele gekrulde veren op de staart (dit is niet altijd zichtbaar).

Eigenschappen

Eenden zijn watervogels. Ze hebben zwemvliezen en waterafstotende veren. De vrouwtjes bekleden het nest meestal met dons dat ze uit hun borst plukken. De jongen zijn nestvlieders. Ze verlaten het nest spoedig na het uitkomen. Eenden ruien hun slag- en staartpennen tegelijkertijd. Ze kunnen daardoor ongeveer 1 maand niet vliegen. Deze rui vindt plaats meteen na het broedseizoen. Bij de meeste soorten hebben de mannetjes een kleurig broedkleed, de vrouwtjes daarentegen schutkleuren. Alleen tijdens die korte ruiperiode hebben de mannetjes ook een camouflerend verenkleed (eclipskleed).

Eenden eten verschillende soorten voedsel, waaronder grassen, waterplanten, vissen, insecten, enz. Het geluid dat door eenden wordt gemaakt wordt "kwaken" genoemd.

Mannetjes van noordelijke soorten hebben vaak opvallend gevederte.

Sommige soorten eenden, hoofdzakelijk die in de gematigde en noordpoolgebieden, migreren; andere soorten doen dit niet en blijven het hele jaar in hetzelfde gebied. Weer andere soorten, in het bijzonder in Australië waar de regenval fragmentarisch en onregelmatig is, zijn nomadisch en zoeken tijdelijke meren en poeltjes op die zich na zware regen vormen.

Gebruik

In vele gebieden werd op wilde eenden gejaagd voor het vlees of voor het vermaak. Meestal gebeurde dit door de dieren te schieten; vroeger werden daarnaast (eendenkooien) gebruikt. Eendenvlees en -eieren worden in veel landen geconsumeerd. Donzen dekbedden bestaan uit de onderveren van de eidereend. Het wordt bijeengezocht uit hun nesten in voortplantingsgebieden waar de eenden de veren gebruiken om hun nesten te bedekken. Naast de mens zijn ratten de grootste vijanden van eenden.

Tegenwoordig leven eenden vaak juist dicht in de buurt van mensen, zoals bij water in de bebouwdekom van dorpen en steden en worden de eenden niet meer gejaagd maar gezien als leuke aanvulling op de leefomgeving. Zo wordt het bijvoorbeeld door sommigen als aardig tijdverdrijf gezien om "de eendjes te voeren" met overgebleven oud brood.

Taxonomie

De eenden zijn ingedeeld in verschillende onderfamilies van de eendachtigen en vertegenwoordigen dus niet een vaste taxonomische groep. Hier volgt de indeling van de vogels die als eenden bekendstaan:

Familie eendachtigen (Anatidae)

Onderfamilie: Dendrocygninae
- Geslacht: Dendrocygna (Fluiteenden)
Onderfamilie: Anatinae
- Geslachten: Salvadorina, Malacorhynchus, Aix, Pteronetta, Cairina, Chenonetta, Nettapus, Amazonetta, Callonetta, Anas (grondeleenden), Marmaronetta, Netta, Aythya (duikeenden), Polysticta, Somateria (eidereenden), Histrionicus, Melanitta, Clangula, Mergellus, Bucephala, Lophodytes, Mergus (zaagbekken), Heteronetta, Biziura, Oxyura
Onderfamilie: Tadorninae
- Geslachten: Hymenolaimus, Merganetta, Tachyeres, Sarkidiornis, Tadorna (bergeend)
Onderfamilie: Stictonettinae
- Geslacht: Stictonetta

Soorten

Enkele bekende eendensoorten zijn:

Grondeleenden
- Hartlaubs eend Pteronetta hartlaubii
- Carolina-eend of houteend Aix sponsa
- Mandarijneend Aix galericulata
- Pijlstaart Anas acuta
- Slobeend Spatula clypeata
- Wilde eend Anas platyrhynchos
- Smient Mareca penelope
- Amerikaanse smient Anas americana
- Wintertaling Anas crecca
- Zomertaling Anas querquedula
- Krakeend Anas strepera
- Witte kwaker

Duikeenden
- Tafeleend Aythya ferina
- Topper Aythya marila
- Kuifeend Aythya fuligula
- Roodkopeend Aythya americana
- Witoogeend Aythya nyroca
- Eidereend Somateria mollissima
- Zwarte zee-eend Melanitta nigra
- Grote zee-eend Melanitta fusca
- Witkopeend Oxyura leucocephala
- IJseend Clangula hyemalis
- Brilduiker Bucephala clangula
- Krooneend Netta rufina