Spanningsbehoefte
Sensation Seeking is een term die ontleend is aan een persoonlijkheidstest die ontwikkeld is door Marvin Zuckerman van de Universiteit van Delaware, de Sensation Seeking Scale (SSS). De test is gebaseerd op het gegeven dat mensen verschillen in de mate waarin zij voorkeur hebben voor zintuiglijke prikkels. Sommigen houden van sterke prikkels andere juist weer niet. Een voorkeur voor sterke prikkels gaat samen met een zucht naar avontuur en nieuwe ervaringen. Sensation seeking wordt onderverdeeld in de volgende vier subschalen of kenmerken:
- avontuurlijkheid en spanning (‘thrill en adventure seeking)
- zoeken naar geestelijke ervaringen (‘experience seeking’)
- ontremd gedrag en impulsiviteit (‘disinhibition’)
- bestand zijn tegen verveling (‘boredom susceptibility)
Algemeen
Sensation seeking is een persoonlijkheidseigenschap die gemeten wordt met een test. Voorbeelden van testvragen (eens of oneens):
- Ik houd van nieuwe en opwindende ervaringen en belevingen ook al zijn ze een beetje eng
- Ik houd ervan dingen te doen vanwege de spanning
- Ik wil alles een keer proberen
- Ik houd van situaties waarvan je van te voren niet weet hoe ze zullen uitpakken
De eigenschap wordt omschreven als ‘het zoeken van nieuwe, gevarieerde, complexe en intense sensaties en ervaringen en de bereidheid om daarvoor risico’s te nemen’. Dat blijkt ondermeer uit sociaal gedrag en bereidheid om risico’s te nemen op persoonlijk, sociaal, fysiek of financieel vlak. De eigenschap sensation seeking staat los van andere biologische persoonlijkheidstrekken zoals Extraversie-introversie en Neuroticisme. Dit impliceert dat een hoge score op de SSS kan samengaan met een hoge score voor eigenschappen als Introversie en Neuroticisme. Sensation seeking is in de populatie gemiddeld het hoogst gedurende de adolescentie en neemt af op hogere leeftijd (boven de 60 jaar). Mannen scoren gemiddeld hoger dan vrouwen, vooral op de subschalen disinhibitie, en avontuurlijkheid en spanning. Een hoge score op de SSS verhoogt de kans op risicovolle activiteiten zoals te snel autorijden, onveilige sex, en gebruik van alcohol en drugs.
Erfelijkheid
Uit biometrisch tweelingenonderzoek is gebleken dat de eigenschap een sterk genetische component heeft. De heretabiliteit wordt geschat op 60%, ongeveer evenveel als die voor intelligentie. Dat wil zeggen dat zestig procent van de variantie van de eigenschap in de populatie aan erfelijke factoren kan worden toegeschreven. Uit meer recent onderzoek is bovendien gebleken blijkt dat het dopamine4 receptor gen predisponeert tot sensation seeking gedrag.
Referenties
- Zuckerman, M., 1979. Sensation seeking: beyond the optimal level of arousal. L. Erlbaum Associates. ISBN 978-0-470-26851-3
- Zuckerman, M., 1983. Biological Bases of Sensation Seeking, Impulsivity and Anxiety. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
- Zuckerman, M., 1991. Psychobiology of Personality. Cambridge: Cambridge University Press.
- Zuckerman, M., 2007. Sensation seeking and risky behavior. American Psychological Association. ISBN 978-1-59147-738-9