Overleg:Paracelsus

Eigen mening

De laatste zin van dit artikel "Tot nu toe werd Paracelsus vooral de hemel in geprezen, misbruikt en verafschuwd. Het wordt tijd om te leren hem te begrijpen." lijkt mij niet verantwoord en niet van encyclopedische aard. Hier klinkt te duideijk de mening van de schrijver door. Schelfie 22 apr 2008 11:54 (CEST)

Er stonden wel meer meningen, "weasel words" en superlativen op deze pagina. Meeste zijn ondertussen verwijderd. W.D. Sparling

Iatrochemie

Er staat nu: "Vanwege dit concept wordt Paracelsus als de vader van de moderne geneesmiddelbereiding, of iatrochemie, beschouwd." Volgens de Duitse wikipagina is iatrochemie, een vinding van P., juist verdrongen door de moderne geneeskunst: "Auch seitens der Medizin wurde die Iatrochemie zunehmend durch die insbesondere durch Herman Boerhaave in Holland, Friedrich Hoffmann in Deutschland und Thomas Sydenham in England vertretene rationell-empirische Medizin verdrängt." Of wij of de Duitsers zitten ernaast. Ik denk het eerste. W.D. Sparling

Suggestief/speculatief taalgebruik

Er staan een aantal suggestieve of speculatieve opmerkingen op deze pagina die m.i. verbetering behoeven of anders verwijderd zouden moeten worden:

• Paracelsus - die in zijn leven bepaald geen vrouwenvriend was.... Mogelijk bedoelde de auteur dat P. geen amoureuze verhoudingen met het vrouwvolk onderhield — maar dan zou dat zo geformuleerd moeten worden. Het lijkt nu net of P. een vrouwenmepper was o.i.d.

Akkoord. Paracelsus ontweek vrouwen maar zo is het inderdaad wel wat te sterk geformuleerd. Anna M. Stoddart schrijft in de biografie van P. "Paracelsus resolutely avoided women." De reden waarom, daar is ook heel wat speculatie over, maar dat past niet meteen in het artikel. (Beachcomber)

• Die kennis van metallurgie ... zullen waarschijnlijk zijn interesse ... gewekt hebben. Zou kunnen. Zou ook niet kunnen.

Ik zie eigenlijk niet meteen een probleem om het zo te verwoorden. Encyclopaedia Britannica zegt iets soortgelijks: "The young Paracelsus learned from miners' talk of metals that “grow” in the earth, watched the seething transformations in the smelting vats, and perhaps wondered if he would one day discover how to transmute lead into gold, as the alchemists sought." (Beachcomber)

Ik heb de Britannica er maar eens bijgepakt en ze schrijven dat inderdaad zo. Dus dat laten we dan ook zo staan. Deze eerbiedwaardige encyclopaedie weet ook nog te melden dat P. medicijnen vervaardigde van brooddeeg waar doorheen hij een naaldpuntje "excreta" van de patiënt roerde. Ik hoop niet dat dat betekent wat ik eigenlijk wel denk dat het betekent. Dat hij maar heel weinig gebruikte moet gezien worden als een hele verbetering, omdat zijn collega's de gewoonte hadden om wonden dicht te smeren met drek, zo weet de Britannica te melden. Maar gaan we dat toevoegen? Zo ja, dan zullen we heel goed duidelijk moeten maken waarom deze P. gezien wordt als de grondlegger van de moderne geneeskunst. Toch niet omdat hij een iets mindere poepsmeerder dan zijn collega's was? P. was van mening dat dat wat een mens ziekmaakt, ook de kracht heeft de mens weer te genezen. Bepaald niet iets waar de moderne geneeskunst geloof aan hecht. W.D. Sparling 6 nov 2010 13:29 (CET)

• Welke rol Paracelsus hierbij heeft gespeeld, is niet duidelijk; vast staat dat hij de stad toen zeer plotseling weer heeft verlaten. Maar misschien ook heeft hij helemaal geen rol gespeeld en ontvluchtte hij alleen maar de onlusten. Zeer kan wel weg m.i. tenzij bekend is dat hij de macaroni nog op het fornuis had staan.

Hier kan ik niet helpen, over deze periode en deze gebeurtenissen vind ik niets bij Anna M. Stoddart. Ik vind dit ook een vreemd fragment. Als Paracelsus in moeilijkheden kwam was dat telkens met gevestigde dokters en apothekers die hem aanpakten omdat ze hun positie bedreigd voelden. Maar meedoen aan een opstand...? (Beachcomber)

"...Had to flee for his life..." zegt de Britannica iets duidelijker. W.D. Sparling 6 nov 2010 13:29 (CET)

• ...stelde allerlei (formele) voorwaarden aan P., waar deze waarschijnlijk niet op in ging.... Ik denk ook dat dat waarschijnlijk is gezien 's mans karakter, maar dan moeten we zeggen waarom: b.v. omdat de ruzies tussen hem en de faculteit bleven aanhouden.

Hoe waarschijnlijk dit ook mag zijn, dat ze voorwaarden stelden, over welke voorwaarden het dan wel zou gaan vind ik niets bij zijn biograaf Stoddart of in de EB. Lijkt me dus ook voor het ogenblik allemaal wat te 'waarschijnlijk'. (Beachcomber)

• ...en vulde zijn collegezaal zich met een bont publiek dat van overal kwam aanlopen... Dat heb je zo met bont publiek. Ik neem aan dat de oorspronkelijke auteur bedoelde te zeggen dat ook niet-studenten, d.w.z. geïnteresseerde leken, zijn lezingen bijwoonden. Bij bont publiek denk ik aan een verzameling blauwververs, ketellappers, kermisklanten...

Wat je zegt, inderdaad: hij provoceerde de geleerde heren en de autoriteiten door jan en alleman op zijn colleges uit te nodigen. (Beachcomber)

De Britannica meldt: "...invited anyone and everyone". P. gaf voor het studiejaar 1527 van de Universiteit van Basel een overzicht van de lezingen die hij zou gaan geven en nodigde daarvoor iedereen uit, ook niet-studenten. Tot ergernis van zijn collega's.W.D. Sparling

• P., die ... ook met de controle over de apotheken was belast, de daar heersende misstanden aan de kaak had gesteld... Interessant. Over wat voor misstanden hebben we het hier?

Misschien kan dit wat informatiever. Volgens Stoddart vond hij de stadsapotheken en hun medicijnen waardeloos en hij maakte liever zijn eigen medicijnen klaar om aan de zieken te bezorgen. Hij heeft inderdaad inderdaad ook gezorgd dat ze streng werden gecontroleerd, dat hun bereidingen aan de stadsdokter (hij dus) moesten worden voorgelegd, hun (overdreven) prijzen aan banden gelegd enz. (Beachcomber)

• Het kwam tot een rechtszaak, die P. verloor. Hij werd boos en mogelijk beledigde hij de rechterlijke macht. Om te voorkomen dat hij werd opgepakt, zag hij zich gedwongen de stad te ontvluchten. Volgens de Duitse wiki had P. geen zin in een uitzichtloze rechtszaak; omdat hij aan zag komen dat hij deze zou verliezen verliet hij de stad.

EB 11th edition zegt dat de vrienden van P. hem aanraadden om te vluchten in plaats van kanunnik von Lichtenfels te confronteren. (Beachcomber)

• De doodsoorzaak is officieel nooit opgehelderd. Dit suggereert duistere omstandigheden rond zijn dood. Volgens de Duitse wiki stierf hij aan loodvergiftiging. Als mogelijk oorzaak wordt gegeven verkeerd uitgevallen zelfmedicatie.

EB 2010 spreekt ook over 'In 1541 Paracelsus himself died in mysterious circumstances', dus veel meer zal daar niet over te zeggen zijn. Stoddart speculeert - waarschijnlijk terecht- dat de omgang met giftige chemicaliën hem op de duur zijn leven kostte door langzame vergiftiging. (Beachcomber)

• De astrologie van P. stond ver af van het gebruik dat charlatans er van maakten in zijn tijd ... En verderop staat dat hij astrologische talismannen maakte, of althans beschreef hoe dat moest. Als de astrologie van P. zoveel verschilt van die van de charlatans, dan moet de handelswijze van deze lieden vergeleken worden met die van P. Welk gebruik maakten charlatans van de astrologie?

In die tijd behoorde de studie van astrologie tot het curriculum van de Europese universiteiten en P. heeft het ook bestudeerd. Hij hield zich naar eigen zeggen niet met voorspellingen bezig en schreef ook enkele verhandelingen (over kometen) die lijnrecht ingingen tegen astrologische theorieën (Stoddart). Als hij echt ernstig met alchemie bezig was dan had hij ongetwijfeld ook veel kennis van astrologische correspondenties (die moest je als alchemist gewoon onder de knie hebben). Maar ook hier trachtte hij net als in de geneeskunde een vernieuwer te zijn. Ik denk dat met 'charlatans' bedoeld werd de astrologen die zich met voorspellingen bezighielden en van wie hij geen hoge pet ophad. Ik zoek nog wat verder want dit vind ik wel interessant. (Beachcomber)

Dan hebben we een probleem, want een paar alinea's terug melden we dat P. tijdens "De Grote Wandeling" zijn brood verdiende met het doen van astrologische voorspellingen. Oorspronkelijk stond daar "astrologische voorspellingen en dergelijke", maar omdat ik niet weet wat er met "en dergelijke" bedoeld werd (kaartleggerij? cristallomantie?) heb ik dat veranderd "onder andere astrologie", daarmee de mogelijk openlatend dat hij ook wel eens eerlijk werk deed. W.D. Sparling 6 nov 2010 13:29 (CET)

W.D. Sparling

Dag Sparling. Om te beginnen vind ik dat je goed werk hebt geleverd met het verwijderen van 'sappig taalgebruik'. De tekst oogst al heel wat 'frisser' nu. Je hebt ook gelijk, denk ik, dat een aantal zinnen wat genuanceerder of anders geformuleerd dienen te worden. Je noemde hierboven al enkele kandidaten die in aanmerking komen. Ik zou, gezien mijn interesse voor Paracelsus, op enkele dingen uit de losse pols kunnen antwoorden, maar dat doe ik liever niet, maar als je wil kan ik wel wat helpen om dingen op te zoeken? Encyclopaedia Britannica raadt het werk van Anna M. Stoddard aan als degelijke biografie en die heb ik 'in huis', evenals een Engelse vertaling van de werken van Paracelsus door A.E. Waite die EB ook aanbeveelt. Verder ook de EB 15th edition (maar die is vrij sober) en de 11th edition waarvan je het artikel ook online kunt raadplegen. De zinnen die je aanhaalt zijn m.i. niet echt 'fout" maar moeten soms wat in de juiste context geplaatst worden en, inderdaad, liefst met voetnoten naar referenties. Ik kan er eventueel tijd voor vrijmaken om wat te helpen. Doe je het liever zelf dan is dat ook prima. Laat maar wat weten, met vriendelijke groet, Beachcomber 16 sep 2010 22:47 (CEST)

Dag Beachcomber. Ik ben zijdelings geïnteresseerd in Paracelsus maar ben géén expert, dus alle hulp is welkom. Dit wiki-artikel las als een vlot geschreven essay, en da's op zichzelf niet verkeerd, maar van een encyclopaedisch artikel verwacht ik neutraliteit en feitelijkheid. Ik heb ondertussen een wiki-artikel geschreven over de iatrochemie, een vertaling van de Duitse wiki. Misschien wil je daar eerst eens naar kijken. W.D. Sparling 18 sep 2010 15:31 (CEST)

Same here, geen expert hoor, wel geïnteresseerd (en bovendien een boekengek :) Nu je het over expert hebt, degene die het grootste gedeelte van de tekst schreef was wat je een expert kunt noemen ('Ezelke' geloof ik?) want die heeft werken van Paracelsus uit het Duits vertaald. Maar voor Wikipedia was het zoals je zegt misschien toch wat te essayistisch. Ik vind je tekstbehandeling voor een encyclopedie een verbetering. Doe maar rustig voort, ik zal ook wel eens kijken naar je nieuwe artikel en naar de twijfelpunten die je hier voorlegde. Mogelijk kan ik daar bij helpen. --Beachcomber 18 sep 2010 16:03 (CEST)

Beste Sparling, ik heb al wat opgezocht en nagekeken (zie de groene toevoegingen). Misschien kun je daar al even mee verder. Ik heb nog niet nagekeken wat Paracelsus zelf over die zaken zegt (de vertaling van Waite). Allemaal heel interessant . Ik heb je artikel over iatrochemie bekeken, ziet er erg goed uit! Ik lees nog wel wat verder in mijn bronnen en als ik op iets interessants stuit, dan laat ik het wel weten, m.v.g. --Beachcomber 18 sep 2010 22:32 (CEST)

Ik zal er nog eens over nadenken hoe we e.e.a kunnen verbeteren. Wat wikipediaan Ezelke betreft: ik weet uit ervaring dat het zeer doet als een ander in je zorgvuldig samengestelde tekst gaat zitten hakken, maar ik geloof niet dat ik onredelijk ben geweest. W.D. Sparling 6 nov 2010 13:29 (CET)

Parcelsus -eerste gebruik van de naam

Volgens Encyclopaedia Britannica 15th edition zou hij omstreeks 1516 de naam Paracelsus zijn beginnen gebruiken:

"...he received his doctoral degree in 1516 (university records are missing for that year). At Ferrara he was free to express his rejection of the prevailing view that the stars and planets controlled all the parts of the human body. He is thought to have begun using the name “para-Celsus” (above or beyond Celsus) at about that time, for he regarded himself as even greater than Celsus, the renowned 1st-century Roman physician."

Ik heb de wijziging van gebruiker Ezelke dus ongedaan gemaakt. m.v.g. Beachcomber 29 okt 2010 17:24 (CEST)

Ik heb een ander probleem met deze wijziging van Ezelke: hij heeft toegevoegd dat "beide hypothesen weinig aannemelijk" zijn. Dan verwacht ik eigenlijk een toevoeging: "want: argument 1, 2 en 3 volgens autoriteiten A, B en C". Nu staat er gewoon een mening van een wiki-auteur. De Britannica vermeldt de laatste theorie domweg als feit. W.D. Sparling 6 nov 2010 13:29 (CET)

Dag Sparling, ik heb wat afstand genomen van de Wikipedia-gekte, maar omdat je niet over één nacht ijs gaat en steunt op bronnen heb ik er wel vertrouwen in dat je dit artikel beter kunt maken. Ik neem aan dat Ezelke dit overleg wel volgt en zal reageren als hij/zij dit nodig vindt. Met vriendelijke groet, Beachcomber 6 nov 2010 17:03 (CET)

Bronnen

Toen ik na lange tijd weer eens naar het Paracelsus-artikel keek, kwam ik een aantal veranderingen tegen die me bepaald geen verbetering lijken. (Andere weer wel; dat de oorspronkelijk laatste zin er niet in thuis hoorde, is natuurlijk een heel terechte opmerking). Nu heb ik geen zin in een potje touwtrekken, dus ik zal hieronder op een aantal punten ingaan en wat meer informatie en bronnen geven, en het verder aan de echte encyclopedisten onder jullie overlaten om eventueel het een of ander te verwerken in het artikel.

De opmerking in mijn oorspronkelijke versie dat over het leven van Paracelsus weinig bekend is, maar de legendes des te talrijker zijn, stond er niet voor niets. Een van de eersten die probeerde hier een schifting aan te brengen, was Karl Bittel. Hij schrijft in zijn Korrekturen zur Paracelsus-Biographie (in: Hippokrates, Heft 2, 1943): "Die Schwierigkeiten, die dem Abschluss einer paracelsischen Lebensgeschichte entgegenstehen, sind bis heute außerordentlich und scheinen unüberwindlich. (...) Schon zu Paracelsus Lebzeiten verwoben sich Dichtung und Wahrheit. Im Lauf der Jahrhunderte haben sich dann Sage, Legende und Roman in einer so zudringlichen Weise seiner bemächtigt, dass sich aus dieser Verstrickung keiner seiner Biographen mehr vollständig herauszulösen vermocht hat." Ondanks dat Bittel al in de jaren '40 de vloer aanveegde met tal van voor feiten aangenomen mythes (en in veel gevallen ook de curieuze kronkels van hun ontstaansgeschiedenis kon achterhalen), bleken deze nogal hardnekkig voort te leven – voor een deel kennelijk zelfs tot de dag van vandaag in de Britannica. Deze 'eerbiedwaardige encyclopaedie' is dus wat de biografie van Paracelsus betreft, bepaald geen betrouwbare bron. Dat de EB nogal op Stoddart steunt, lijkt me een veeg teken. Al ken ik het boek van Stoddart niet, maar dat het uit 1911 dateert, zegt genoeg. De EB noemt alleen oudere literatuur (althans in de versie die ik heb, CD van 1999), geen enkel werk uit het nieuwere Paracelsus-onderzoek. Waarschijnlijk ook een taalbarrière: de EB noemt uitsluitend titels in het Engels, terwijl het leeuwendeel van het onderzoek uit de aard van de zaak in het Duits is geschreven.

Een goede moderne biografie is bijvoorbeeld Paracelsus van Udo Benzenhöfer (Rowohlt, 1997): "...der Versuch, ein sachlich-nüchternes Paracelsusbild zu zeichnen, das den Ansprüchen historisch-kritischer Forschung genügt. (...) Lücken in der Biographie müssen benannt, Ungesichertes muss kenntlich gemacht werden. Und Lücken oder Ungesichertes gibt es leider mehr als genug" (p. 9).

Over de moeder van Paracelsus: Het enige wat over haar bekend is, is dat zij een lijfeigene van het Benedictijnenklooster te Einsiedeln was. Dit feit blijkt uit de omstandigheid dat ook Paracelsus, die volgens toenmalig recht "der schwächeren Hand" volgde, als lijfeigene werd beschouwd. Het klooster had daardoor recht op het "Besthaupt", het waardevolste stuk uit zijn erfenis. In dit geval was dat een zilveren beker. Het ontvangstbewijs, dat een vertegenwoordiger van de abt van Einsiedeln, Peter Wessener, op 8 december 1541 in Salzburg ondertekende, is bewaard gebleven als een van de weinige historische bewijsstukken uit het leven van Paracelsus. In de nieuwere biografieën is dit verhaal na te lezen (zie bv. Benzenhöfer, p. 25). De 'intendant van het ziekenhuis' behoort tot de hardnekkig voortlevende mythes.

Over de naam Paracelsus: Deze duikt het eerst op op het titelblad van een van zijn prognostische boekjes: Practica D. Theophrasti Paracelsi gemacht auff Europen, Neurenberg 1529 (in Sudhoff deel VII). Vóór 1529 is deze naam in geen enkel document aan te treffen. Het genoemde boekje vormde het begin van een reeks prognostische publicaties, die allemaal onder de naam Paracelsus verschenen. De eerste medische geschriften van hem die gepubliceerd werden, namelijk over de syfilis, en wel in de jaren 1529 en 1530, verschenen onder de naam Doctor Theophrastus von Hohenheim, zonder vermelding van Paracelsus. Pas enkele jaren later verscheen de naam Paracelsus ook op medische publicaties, en dan ook in verbinding met Theophrastus von Hohenheim (zie bv. Benzenhöfer, p. 23-24).

Dat Paracelsus met zijn bijnaam zijn superioriteit boven Celsus wilde uitdrukken, lijkt nergens op gebaseerd. Hij noemt heel wat artsen in zijn werk – meestal in negatieve zin – maar Celsus acht hij op de ruim 7000 pagina's van zijn medisch werk kennelijk geen enkele vermelding waard. Ook de hypothese van een latinisering van zijn achternaam ("eine miserable Latinisierung", zoals Bittel terecht opmerkt) is erg onwaarschijnlijk, zeker als je in aanmerking neemt hoezeer Paracelsus in zijn hele werk de Latijnse naamgeving inclusief de humanistenmode van zijn tijd verfoeit.

Over het vertrek uit Salzburg 1525: Of de macaroni nog opstonden, weet ik niet, maar er is een inventaris opgemaakt – en bewaard gebleven – van de spullen die hij heeft achtergelaten, waaronder boeken, manuscripten en laboratoriumgereedschappen. Hij heeft de sleutel aan iemand gegeven en heeft zijn kleren in bewaring gegeven (afzonderlijk beschreven in de inventaris), maar is na de onlusten niet naar Salzburg teruggekeerd. De inventaris, die de indruk geeft van een toch wel overhaast vertrek, is afgedrukt in Bittel: Paracelsus. Leben und Lebensweisheit in Selbstzeugnissen (Reclam 1945). Zeer aan te bevelen boekje trouwens, een collectie van fragmenten uit het werk van Paracelsus die autobiografische aanwijzingen bevatten. Of hij persoonlijk betrokken was bij de opstanden, is niet bekend. Als je zijn theologische en ethische werken leest, waarvan een groot deel in die tijd ontstond, lijkt het zeer aannemelijk dat hij op zijn minst als geestelijke inspirator van de beweging werd beschouwd. Een van de aanvoerders, Melchior Spach, verschijnt 1541 als getuige voor het testament van Paracelsus, maar of de twee elkaar in 1525 al gekend hebben, is onzeker.

Bazel, over de ruzie met de faculteit: volgens de statuten van de universiteit moest hij een diploma voorleggen waaruit zijn doctorstitel zou blijken, en verschillende zaken beloven, onder andere dat hij de doctores van de faculteit de nodige eerbied zou bewijzen. Het is goed mogelijk dat hij dat laatste heeft geweigerd, en dat zijn diploma ook niet bestand was tegen zijn levenswijze. Blijkbaar (af te leiden uit zijn verzoek aan de stad Bazel) werd er al gauw geroddeld dat hij zijn titel ten onrechte droeg. Er kan ook meegespeeld hebben dat de faculteit, die het oude geloof aanhing, het gevoel had dat Paracelsus haar was opgedrongen door de raad, die in meerderheid reformatorisch was. Maar hier zijn geen bijzonderheden over bekend.

Wat de apothekers betreft, bevinden zich in het stadsarchief te Bazel twee verzoekschriften van Paracelsus (afgedrukt in Sudhoff deel IV, p. 141-147), waarin hij onder andere om een goede controle van de apotheken vraagt. De toenmalige apothekerverordening van Bazel schreef voor "dass Apotheker, von denen erwiesen werden könne, dass sie ungute Arzneien bereiteten, unter Eid einzuklagen seien. Ärzte dürften weder eine eigene Apotheke halten, noch eine Interessengemeinschaft mit einem Apotheker eingehen. Die Zubereitung der Arzneien unterstehe der Aufsicht der Ärzte, die hierüber gegebenenfalls Zeugnis auszustellen hätten. Die Apotheker seien unter Eid für die vorgeschriebene Zusammensetzung und Qualität der Medikamente verantwortlich. (...) Für den Verkauf der Medikamente galt ein Tarif." (Robert-Henri Blaser: Paracelsus in Basel, Bazel 1979). Paracelsus vroeg aan de stad ervoor te zorgen dat deze regels werden nageleefd.

Over de rechtszaak: De Basler Chronik van Christian Wurstisen, gedrukt 1580, vermeldt (geciteerd volgens Benzenhöfer, p. 62): "Darob ward Theophrastus unwillig, warff böss Karten aus und bochet mit etlichen worten wider die Urtheil, daß er von der Oberkait beklaget ward." Toen hij hoorde dat men hem "mit Gefangenschaft strafen wollte", zou hij volgens Wurstisen overhaast zijn vertrokken. Paracelsus schrijft achteraf zelf aan zijn Bazelse vriend Bonifacius Amerbach (4 maart 1528): "Es mag ja sein, ich habe vielleicht einiges zu frei gegen den Magistrat und andere ausgesprochen; was ists denn weiter, sobald ich eben dies, was ich auch immer gesagt habe, als auf Tatsachen beruhend beweisen kann; nur daß ich dann zuletzt als höchste Wahrheit erkennen muß: Wahrheit trägt Haß ein. Dadurch ist es gekommen, daß der Magistrat, von Haß, Zorn und Mißgunst getrieben, wider mich beschloß, man solle mich (wenn ich nur eine halbe Stunde länger geblieben wäre) festnehmen und nach Herzenslust mit mir verfahren...." (Sudhoff deel VI, p. 37; vertaling van Sudhoff, oorspronkelijk in het Latijn).

Over de dood: Er zijn (hoe kan het anders) al direct na zijn dood diverse mythes in omloop gebracht: hij werd door jaloerse artsen van een hoogte gegooid en heeft zijn nek gebroken. Hij heeft tijdens een worsteling een slag op zijn hoofd gehad. Hij werd door andere artsen vergiftigd. Hij werd in bed doodgestoken door zijn famulus, die uit was op een levenselixer... Naar de skeletresten van Paracelsus is uitgebreid onderzoek gedaan, beschreven in Forensisch-anthropologische Untersuchungen der Skelettreste des Paracelsus door Herbert Kritscher et al. Er worden diverse beschadigingen beschreven, die tot de inwerking van geweld te herleiden zijn. Dit moet echter gebeurd zijn tijdens opgravingen van het skelet, wat trouwens verschillende keren is gebeurd. "An den Skeletteilen des Paracelsus sind keinerlei Hinweise dafür zu gewinnen, daß dieser durch grobe, mechanische Gewalteinwirkungen, insbesondere gegen den Schädel, zu Tode kam." In de botten werden toxische kwikgehaltes geconstateerd, en ook de veranderingen aan het gebit kunnen goed met een kwikvergiftiging in verband worden gebracht. Het is echter niet gebleken dat dit de directe doodsoorzaak zou zijn.

Het hier boven genoemde onderzoek is trouwens gepubliceerd in de bundel Paracelsus. Keines andern Knecht..., uitgegeven door Heinz Dopsch, Kurt Goldammer en Peter F. Kramml, Salzburg 1993. Een verzameling artikelen over diverse aspecten van Paracelsus van ruim 30 vakauteurs, die een goed beeld geeft van de huidige stand van het Paracelsus-onderzoek.

Nog een paar belangrijke boeken, naast wat ik al genoemd heb: Karl Sudhoff (1853-1938) heeft praktisch zijn hele leven aan het verzamelen, bestuderen en uitgeven van Paracelsus gewijd. Zijn eerste belangrijke werk hierover is de Bibliographia paracelsica – Versuch einer Kritik der Echtheit der paracelsischen Schriften. Deel I (1894) is een bespreking van de tussen 1527 en 1893 onder de naam van Paracelsus verschenen publicaties, met een bepaling, of inschatting, van hun echtheid. Want er is nogal wat onder de naam van Paracelsus verschenen, wat zeker niet van hem afkomstig is. Dit deel omvat meer dan 500 uitgaven. Deel II (1899) gaat over de handschriften; dat zijn er 169, waaronder een aantal die verschillende werken bevatten.

Een leuke biografie om een levendig beeld te krijgen, erg vlot geschreven, maar inhoudelijk wel degelijk verantwoord, is Paracelsus. Arzt und Prophet van Pirmin Meier, Zürich 1993. Ook een goede introductie is Paracelsus. Alchimist – Chemiker – Erneuerer der Heilkunde. Eine Bildbiographie van Lucien Braun, Luzern 1988.

Om bij te blijven, zijn er de Nova Acta Paracelsica, het jaarboek (tegenwoordig om de 2 jaar verschijnend) van de Schweizerische Paracelsus-Gesellschaft (http://www.paracelsus-gesellschaft.ch/index.html). Nu ik toch bezig ben, de andere verenigingen ook: In Salzburg zetelt de Internationale Paracelsus-Gesellschaft, die de Salzburger Beiträge zur Paracelsus-Forschung uitgeeft (http://www.paracelsusgesellschaft.at/home.php), en in Duitsland heb je de Bombastus-Gesellschaft (http://www.bombastus-ges.de).

Trouwens – nog één laatste opmerking – dat het bij het artikel afgebeelde schilderij echt Paracelsus voorstelt, is meer dan twijfelachtig. De enige twee authentieke afbeeldingen zijn de gravures van ene A.H. (en dat is niet, zoals vroeger gedacht, Augustin Hirschvogel) uit de laatste paar jaar van zijn leven (Ingonda Hannesschläger: Das Porträt – ein authentisches Abbild? in Paracelsus. Keines andern Knecht...). De echtheid hiervan is ook aan de hand van zijn schedel geverifieerd (Kritscher et al.). Te vinden bij de Wikimedia commons; alleen dat de daar gegeven naam van de kunstenaar dus niet schijnt te kloppen (http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hirschvogel_Paracelsus.jpg). De groeten van Ezelke

Alvast bedankt voor je uitgebreide reactie en opgave van bronnen. Precies bij dat laatste knelt immers het schoentje. Om bronnen die verschillende dingen vertellen tegen elkaar af te wegen wordt hier op Wikipedia een soort 'autoriteitsbeginsel' gehanteerd. Het probleem is echter dat ik bijvoorbeeld die Duitse bronnen en auteurs niet ken

Maar dat is dan toch jouw persoonlijk probleem? Ik zou zeggen, zorg dat je enigszins op de hoogte bent van het onderzoek over een onderwerp waar je over schrijft. Een algemene encyclopedie, ook al heet die dan EB, lijkt me wel een heel smalle basis. --Ezelke 7 nov 2010 13:21 (CET)

en zou moeten te weten komen of dit gerespecteerde wetenschappelijke onderzoekers zijn of auteurs met een andere achtergrond. We respecteren zeker je expertise op dit gebied hoor, maar het is gewoon zo dat bij het wegen van die bronnen dit criterium doorweegt. Om nu zomaar EB opzij te schuiven bijvoorbeeld, dat is nogal drastisch,

Zet het feit dat de EB uitsluitend zwaar verouderde bronnen aangeeft en bovendien het onderzoek in de 'taal van het onderwerp' compleet negeert, jou niet aan het denken? --Ezelke 7 nov 2010 13:21 (CET)

ook al is het goed mogelijk dat jij beter op de hoogte bent van de laatste ontwikkelingen op gebied van de studie van Paracelsus. Een mogelijkheid is om in de tekst de verschillende opvattingen

Sinds wanneer gaat het hier om opvattingen en niet om feiten? --Ezelke 7 nov 2010 13:21 (CET)

van die verschillende bronnen gewoon naast elkaar weer te geven: bron X zegt zus terwijl bron Y zo zegt? En dan moet natuurlijk ook met voetnoten naar die bronnen verwezen worden. Beachcomber 7 nov 2010 12:31 (CET)

Beste Ezelke, ik vrees dat je me verkeerd begrijpt. Ik vertolk slechts de opvattingen van Wikipedia hoor. Het gaat met name om Wikipedia:Neutraal standpunt, Wikipedia:Bronvermelding, Wikipedia:Betrouwbaarheid van bronnen en Wikipedia:Geen origineel onderzoek, richtlijnen die je toch best als beginnend medewerker even kunt lezen. Ik profileer me hoegenaamd niet als specialist of als pleitbezorger voor de EB, maar merk dat er ernstige tegenspraak is in wat de bronnen zeggen, waarbij jij ons vraagt om je op je woord te geloven dat de bronnen die jij vernoemt geloofwaardiger zijn. Ik zeg helemaal niet dat het omgekeerde het geval zou zijn is, gewoon omdat ik het niet weet. Het is aan jou om ons daarvan te overtuigen. Ik heb ook aangegeven hoe je eventueel de elkaar tegensprekende bronnen toch kunt in het artikel verwerken. Mag ik je ook verzoeken om op een wat vriendelijker toon te discussiëren? Alvast bedankt. Beachcomber 7 nov 2010 13:57 (CET)

Een aanvullende opmerking: ik begrijp wel een beetje je frustratie hoor, zelf erger ik me ook al eens aan de 'éénboeklezers' die zichzelf promoveren tot specialist. Nu is dit hier echter geenszins het geval want zowel W.D. Sparling als ikzelf reageren met respect tegenover je bijdrage. Neem maar gewoon van me aan dat dit op Wikipedia niet zo vaak voorkomt. We waarderen je inbreng vooral omdat je als vertaler een aantal van Paracelsus' werken gelezen hebt en dat zullen er niet veel kunnen zeggen op Wikipedia. Anderzijds is het ook zo dat je er niet zomaar van kunt uitgaan dat anderen niets aan dit artikel kunnen bijdragen. Zo zijn er mensen die mogelijk evengoed of beter op de hoogte zijn van alchemie, astrologie, filosofie, magie,... uit deze periode, en dan is er natuurlijk ook nog de ervaring om een encyclopedisch artikel te schrijven die je nog een beetje mist maar waarbij anderen je kunnen helpen. Geef het dus niet te vlug op. m.v.g. Beachcomber 7 nov 2010 20:13 (CET)

Beste Beachcomber, blijkbaar ben ik als 'beginnend medewerker' het Wikipedia-jargon inderdaad nog verre van machtig. Als iemand mij zegt: "Het probleem is echter dat ik bijvoorbeeld die Duitse bronnen en auteurs niet ken", zou ik toch echt denken dat diegene het over zichzelf heeft, maar nooit op het idee komen dat die daarmee 'de opvattingen van Wikipedia vertolkt'. - Je maakt er bezwaar tegen dat ik 'jullie' vraag me 'op mijn woord te geloven dat de bronnen die ik noem, geloofwaardiger zijn'. Wel, niet zomaar op mijn woord, want ik heb 3 concrete aanwijzingen gegeven: 1. de EB is een algemene encyclopedie, dus een tertiaire bron, terwijl ik een aantal secundaire bronnen heb genoemd (zie hierover bv. het door jou aangehaalde artikel Wikipedia:Betrouwbaarheid van bronnen); 2. ik heb recentere publicaties genoemd, terwijl de bronnen van de EB zwaar verouderd zijn; 3. het allergrootste deel van de Paracelsus-literatuur is Duitstalig, terwijl de EB geen enkele Duitstalige publicatie noemt. Dat lijken me nogal zwaarwegende argumenten, maar blijkbaar onvriendelijk gebracht; wat niet mijn bedoeling was. - Vervolgens vind je dat het mijn taak is jou van de waarde van mijn bronnen te overtuigen. Waar baseer je dat op? Het is beslist niet mijn bedoeling jou ergens van te overtuigen, en dat is ook helemaal niet mogelijk, buiten de argumenten die ik al heb gegeven. De enige mogelijke manier om hiervan (of van het tegendeel) overtuigd te raken, is eigen studie. - 'Elkaar tegensprekende bronnen in het artikel verwerken' lijkt me alleen zinvol als het om verschillende zienswijzen gaat die naast elkaar kunnen bestaan, niet als het in één geval om mythes gaat die door nieuwer onderzoek naar de prullenbak zijn verwezen. - Wat geeft jou de indruk dat ik 'er zomaar van uitga dat anderen niets aan dit artikel kunnen bijdragen'? Dat heb ik toch nooit beweerd?! Die veronderstelling wijs ik dus nadrukkelijk van de hand. Net zo min als ik ooit gezegd heb dat anderen niet 'evengoed of beter op de hoogte kunnen zijn van alchemie, astrologie, filosofie, magie uit deze periode'. Over deze onderwerpen is er helemaal geen discussie (met mij) geweest. Ik heb het alleen over een reeks simpele, concrete zaken uit het leven van Paracelsus gehad.

Met mijn oorspronkelijke artikel heb ik (voornamelijk) twee fouten begaan: Ten eerste mijn soms al te enthousiast taalgebruik, dat terecht gecorrigeerd is, wat ik ook meteen heb toegegeven. (Al zijn de correcties soms wat te ver doorgeschoten. Er zijn een aantal dingen verwijderd, die me voor de biografie van Paracelsus wel degelijk zeer relevant lijken. Maar daar ga ik helemaal niet over mekkeren.) - De tweede fout was dat ik alleen werken van Paracelsus zelf, maar geen secundaire literatuur heb aangegeven. De lap tekst hierboven was een poging deze fout te herstellen. Niet dat ik denk dat het zinvol is dat hele materiaal in het artikel op te nemen; daarvoor lijkt het me veel te gedetailleerd. Ik wilde alleen aan mijn mede-Paracelsus-liefhebbers laten zien dat mijn verhalen niet uit de duim waren gezogen, en de ontbrekende bronnen naleveren. - Dat ik 'nog de ervaring mis om een encyclopedisch artikel te schrijven', is zonder meer juist. Vandaar dat ik boven zei dat ik de uiteindelijke verwerking liever aan de echte encyclopedisten onder jullie overlaat. Ik wou gewoon mijn steentje bijdragen door voornamelijk materiaal aan te dragen over een onderwerp waar ik me nogal in verdiept heb. - Ik zal het hier maar bij laten wat mijn bemoeienis met dit artikel betreft; misschien dat een ander zin heeft er dieper op in te gaan. En dat is geen frustratie, maar uit de geschiedenis van het artikel blijkt voor mij dat ik mijn tijd beter kan besteden door elders onder mijn eigen naam te schrijven, wat ik in het vervolg dan ook zal doen. Beste groeten, --Ezelke 17 nov 2010 03:29 (CET)

Jammer dat je er zo over denkt, Ezelke, al kan ik het wel wat begrijpen natuurlijk. Ik heb ongeveer hetzelfde meegemaakt met een ander lemma waar medewerkers al mijn commentaar wegwuifden met verwijzing naar 1 boek dat ze toevallig hadden gelezen over het onderwerp, en... inderdaad met het argument dat het wat betreft de hoofdlijnen het zo niet in Encyclopaedia Britannica stond. Ik wilde dit in deze discussie absoluut vermijden, wat blijkbaar niet gelukt is. Mag ik toch nog voorstellen dat je wat je hier hebt naar voren gebracht in de tekst verwerkt en in de noten ruggensteun verleent? Het zou jammer zijn als we een Paracelsuskenner als jij gefrustreerd zouden moeten zien vertrekken. Ik wil zelf later eventueel op het artikel terugkomen en dan wat meer over zijn leer verduidelijken, maar voor het gedeelte over zijn leven hebben we nu wel meer dan stof genoeg - vooral dankzij jouw inzet. Mogelijk gaat later dan wel iemand je toevoegingen als "eigen onderzoek" bestempelen (een vies woord blijkbaar op Wikipedia), maar persoonlijk ben ik er wel van overtuigd dat het artikel er alleen baat bij kan hebben. Goed, bekijk het maar, alvast heel hard bedankt voor je werk aan het artikel en je suggesties op deze overlegpagina, met vriendelijke groet, Beachcomber 17 nov 2010 11:45 (CET)