Baan (Haarlem)

Baan
Overzicht op de Baan op de hoek met de Kleine Houtweg
Geografische informatie
Locatie	Haarlem
Stadsdeel	Haarlem Zuid-West
Wijk	Haarlemmerhoutkwartier
Begin	Houtplein
Eind	Kleine Houtweg
Algemene informatie
Aangelegd in	1346-1347
Genoemd naar	Afgesloten effen terrein
Naam sinds	1878
Bestrating	Klinkers
Portaal    Steden

Gezicht vanaf de Dreef over de Baan of Koekamp op de buitenplaatsjes aan de rand van de carré, die wel wordt aangeduid met Krommelaancomplex. Op de achtergrond rechts Paviljoen Welgelegen op de hoek van de Dreef en de Paviljoenslaan. Op de voorgrond twee jongens met een geit en een bokkenwagen

De Baan is een straat in Haarlem. De straat ligt net ten noorden van het Frederikspark en verbindt de Kleine Houtweg met het Houtplein. De straat ligt net ten noorden van Frederikspark in de buurt Welgelegen in stadsdeel Haarlem Zuid-West.

Oorsprong

Een baan is een afgesloten effen terrein. De term wordt onder andere teruggevonden in aanduidingen als lijnbaan, kegelbaan, kolfbaan, maliebaan, enzovoort.

Geschiedenis

De Baan komt al voor in vermeldingen uit 1346-1347: 'het dorre hout op de baen verkocht'. Oorspronkelijk was de Baan het hele gebied tussen de Stadsbuitensingel en Den Hout en de Kleine en Grote Houtwegen. Op 20 februari 1390 schonk de hertog Albrecht van Beieren de Baan aan de Haarlemmers. In een verponding uit 1660 (buitenkaartieren) komt voor 'de Baen ofte het Colffvelt'.

Over verloop van tijd raakte dit veld steeds meer bebouwd, voornamelijk met hofstedes. De grootste hiervan was hofstede Welgelegen, gebouwd voor bankier Henry Hope in 1788. In 1801 werd dit 'Paviljoen Welgelegen' het paleis voor Lodewijk Napoleon van Holland. Ter vergroting van zijn park verkreeg Lodewijk voor 600 gulden nog een ander deel van de Baan. Dit gedeelte werd door de gemeente Haarlem afgestaan en was bedoeld ter aanleg van een botanische tuin. Door zijn kortstondig verblijf kwam daar niks van terecht. Deze tuin heette tussen 1814 en 1820 toen prinses Wilhelmina, de weduwe van Willem V op het Paviljoen woonde de Prinsessetuin. In 1832 is het gedeelte van de tuin dat in 1808 was verkocht weer aan de stad Haarlem overgedragen. De stad bestemde dit gebied in 1833 tot een wandelplaats, Koekamp genaamd, vanwege het weiland voor koeien dat er deel van uit maakte. In 1876 kreeg het park de huidige naam: Frederikspark. Van de oude Baan is alleen nog het laantje over dat deze naam draagt. Ten noorden van deze laan lagen naast kleine buitens en optrekjes ook vele kwekerijen en bloemisterijen. Op een kaart uit 1822 heette deze laan Paviljoenslaan, maar op een kaart uit 1828 werd de laan Baanlaan genoemd. Op een kaart uit 1878 en 1905 is dat echter de naam van een zijlaantje van de Baan richting Gasthuissingel, dat later weer verdween.

De Baanlaan is op deze kaart uit 1905 te zien als zijstraat tussen de Baan en Gasthuissingel.

Van 1904 tot 1957 reed de elektrische tramlijn Amsterdam - Haarlem - Zandvoort over de Baan. Van 1935 tot 1993 stond aan de zuidelijke kant van de Baan het Sportfondsenbad. Nadat dit was gesloopt werd het terrein niet opnieuw bebouwd en weer toegevoegd aan het Frederikspark.

Trivia

• De Baan betreft de kortste en enige straatnaam met 4 letters in de gemeente Haarlem.

Bronnen, noten en/of referenties

• G.H. Kurtz en J.J. Temminck, De straat waarin wij wonen. Alle Haarlemse straatnamen verklaard. Haarlem, 1999². ISBN 9060974549