Senaat (Frankrijk)

Senaat; Sénat
Wetgevend orgaan van Frankrijk
Algemene informatie
Opgericht in	25 december 1799
Aantal leden	348
Ontmoetingsplaats	Palais du Luxembourg, Parijs
Huidige legislatuur
Voorzitter	Gérard Larcher (LR)
Portaal	Politiek

De Senaat (Frans: Sénat) is het hogerhuis van het tweekamerparlement van de Franse Republiek. Het lagerhuis van het Parlement van Frankrijk heet de Nationale Vergadering (Assemblée nationale).

De Senaat bestaat uit 348 leden, die sénateurs (senatoren) worden genoemd. Elk lid is gekozen voor een termijn van zes jaar voor een departement, met van een tot twaalf (Parijs) leden per departement, maar ook voor de Franse overzeese gebieden en burgers woonachtig buiten Frankrijk. De huidige voorzitter van de Senaat is Gérard Larcher. De voorzitter, die drie leden van de Grondwettelijke Raad mag benoemen voor een termijn van negen jaar, wordt bijgestaan door de andere leden van het bureau: acht ondervoorzitters, drie quaestores en veertien secretarissen.

Samenstelling

Het paleis in de tweede helft van de negentiende eeuw, vanuit de Jardin du Luxembourg

De Franse Senaat bestond tot september 2004 uit 321 senatoren die voor een periode van negen jaar waren gekozen. Sindsdien is de ambtstermijn van de senatoren verkort tot zes jaar. Gezien de veranderende demografische verhoudingen steeg het aantal senatoren in 2010 wel nog tot 348 verkozenen.

De senatoren worden trapsgewijs gekozen ("getrapte verkiezingen") door ongeveer 150.000 representanten van de lokale Franse overheden en leden van de Nationale Vergadering (Assemblée nationale). Dit systeem is vooral bevorderlijk voor het platteland. Men ziet dit als een verklaring waarom de Senaat sinds de instelling van de Vijfde Franse Republiek (1958) altijd conservatief bleef, tot aan 2011 toen de Parti socialiste voor het eerst de Senaat beheersten. Sinds 2014 echter hebben de rechtse, oppositionele partijen (Les Républicains 144 zetels, Union Centriste 42 zetels) er opnieuw de meerderheid.

In de traditie van de Franse Revolutie zitten de leden van de "rechtse" partijen, gezien van de zetel van de voorzitter, rechts en de leden van de "linkse" partijen links.

Er hebben ook afgevaardigden van de Franse overzeese gebiedsdelen zitting in de Senaat. Ook 12 in het buitenland levende Fransen hebben zitting in de Senaat.

Rol in het wetgevingsproces

Beide kamers van het Parlement van Frankrijk moeten een wet goedkeuren alvorens deze van kracht kan worden.

Als een wetsvoorstel door de Nationale Vergadering is geloodst mag de Senaat de wet echter inhoudelijk wijzigen – wat in Nederland de Senaat (Eerste Kamer) niet mag. In dat geval moet de Assemblée de gewijzigde wet in een tweede lezing opnieuw behandelen en goedkeuren. Maar als dan de Assemblée de wet weer wijzigt, moet de wet weer terug naar de Senaat, voor tweede lezing daar. Maar ook dan kan de Senaat opnieuw de wet wijzigen. In theorie kan dit pingpongspel eindeloos duren.^[1] Uiteindelijk kan de regering er, na een ingewikkelde procedure, voor kiezen om een wetsvoorstel alleen nog aan de Nationale Vergadering voor te leggen. Dit gebeurt echter zelden.

Overige macht van de Senaat

De Senaat controleert de regering, maar kan haar niet ten val brengen. In dat opzicht is zijn macht beperkter dan die van de Assemblée. Wel heeft de Senaat net als de Assemblée het recht van enquête. Hij maakt daarvan regelmatig gebruik en heeft zo aanzienlijke misstanden aan het licht gebracht.

De machtigste persoon in de Senaat is de voorzitter. Volgens de Franse grondwet is de Senaatsvoorzitter interim-president van de Franse Republiek, wanneer de post van president tussentijds vacant komt. Dit is gebeurd in 1969 en 1974. Beide keren was het Alain Poher die tijdelijk het Élysée betrok.

Benamingen van de Senaat

Benaming	Nederlandse vertaling	Tijdvlak
Conseil des Anciens	Raad van Ouden	Directoire (1795-1799)
Sénat conservateur	Conservatieve Senaat	Consulaat en Eerste Franse Keizerrijk (1799-1814)
Chambre des pairs	Kamer van pairs	Restauratie en Juli-monarchie (1814-1848)
Sénat	Senaat	Tweede Franse Keizerrijk en Derde Franse Republiek (1851-1940)
Conseil de la République	Raad van de Republiek	Vierde Franse Republiek (1946-1958)
Sénat	Senaat	Vijfde Franse Republiek (1958-heden)

Huisvesting

De bekende ijzere groene stoelen in de Jardin du Luxembourg in Parijs

Model met het Senaat-logo

De Senaat is gehuisvest in het Palais du Luxembourg, in het 6e arrondissement van Parijs. Het Palais du Luxembourg wordt bewaakt door de Republikeinse Garde (Garde républicaine), zoals andere belangrijke regeringsgebouwen. De tuinen van het paleis, de Jardin du Luxembourg, zijn opengesteld voor het publiek.

Samenstelling na de verkiezingen van 2014

	Partijen	2014 Serie 2	Totaal Serie 1 + Serie 2
Groupe Union pour un Mouvement Populaire^a	UMP^b RUMP Union des démocrates et indépendants^c DVD	90	144
Groupe Union des démocrates et indépendants - Union Centriste	PRV MoDem NC AC FED Tapura Huiraatira UDI^d	24	43
Groupe RDSE^e	UMP^f	0	1
Totaal Centrum + Rechts (oppositie)			193
Groupe RDSE^e	PRG PS-dissidents DVG	6	12
Groupe Socialiste	PS Divers Gauche	49	111
Groupe CRC-PGC	PCF PG PCR	2	18
Groupe écologiste	EELV Parti Écologiste MoDem^g PS-dissidents DVG	0	10
Totaal Links (regering)			151
Niet-Ingeschrevenen	NI	7	9
Totaal			348

^a V.a. mei 2015: Groupe Les Républicains
^b V.a. mei 2015: Les Républicains
^c Minderheid, meerderheid lid van de fractie Groupe UMP (LR)
^d Rechtstreekse leden
^e Onafhankelijke fractie met zowel centrumrechtse (1) als centrumlinkse leden (12)
^f Minderheid, 1 lid, v.a. mei 2015 partijloos
^g Minderheid, meerderheid van deze partij lid van fractie Groupe UDI-UC

Samenstellingen na de verkiezingen van 2004, 2008 en 2011

	Partijen	2004	2008	2011
Groupe Union pour un Mouvement Populaire	UMP PRV CNI RPF	159	151	132
Groupe Union Centriste	MoDem NC Alliance Centriste	30	29	31
Totaal Rechts		189	180	163
Groupe Socialiste	PS Les Verts	95	116	130
Groupe CRC-PGC	PCF PG PCR	23	23	21
Groupe écologiste	EELV			10
Totaal Links		118	139	161
Groupe RDSE	PRG LGM MRC PRV	17	17	17
Niet-Ingeschrevenen	NI	6	7	7
Totaal		331	343	348