Naar inhoud springen

Koninklijke Collectie (België)

Koppelingen toevoegen
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Vergulde klok, 19e eeuw
Winterhalter, Allegorie van de schaamte- Prinses Charlotte
In het Coburg Salon, te Brussel, worden verschillende kunstwerken van koning Leopold bewaard.
Zilverwerk met wapenschilden
Porselein
Beeldhouwkunst in de koninklijke plantencollectie
Buste, Albert I, Koning der Belgen
Uniform van Albert I
Marc Angeli, 1870. Portret van Koningin Maria-Hendrikka
vergulde garnituur "Manufacture de Beauvais " uit de collectie van Lodewijk Filips
Koets, eind 19e eeuw

De Belgische Koninklijke Collectie of De Koninklijke Verzameling[1] (Frans: La Collection Royale,[2] Duits: Die Königliche Sammlung)[3] is een groeiende collectie kunstwerken gevormd door verscheidene koningen en die beheerd wordt door de staat. De belangrijkste collectievormers waren keizer Napoleon, de koningen Lodewijk Filips van Frankrijk, Willem I, Leopold I, Leopold II, Leopold III en koningin Paola.

De collectie omvat meubilair, schilderijen, foto's, boeken, manuscripten, kostuums en gewaden, kant, wandtapijten, beeldhouwkunst, aquarellen, gravures, kristal, speelgoed, porselein, edelsmeedkunst, koetsen, wagens en treinstellen. Ook de koninklijke plantencollectie behoort hier bij. De collectie is verspreid over de koninklijke kastelen en kroongoederen.

Collectievorming

[bewerken | brontekst bewerken]

De eerste vorming bestond uit de meubels die werden besteld door Napoleon, toen deze in het kasteel van Laken verbleef. Ten tijde van Leopold II ging een aanzienlijk deel van de keizerlijke collectie teloor in een brand. Zo ging onder meer de hele keizerlijke bibliotheek en een groot aantal waardevolle empiremeubels in vlammen op, doch zijn er nog een paar meubels bewaard. Het is niet eenvoudig om deze collectie te beheren voor het nageslacht. In het verleden was de hele collectie privébezit. Vandaar dat sommige stukken verkocht werden. Sommige delen zijn uitgeleend als bruikleen; van de meer dan 20 koetsen en berlines is enkel een tweetal koetsen bewaard in de collectie.

Schilderkunst

[bewerken | brontekst bewerken]

In de verzameling bevinden zich hoofdzakelijk portretten. Leopold I bestelde veel schilderijen bij Gustaaf Wappers en Nicaise De Keyser. Hiermee stimuleerde hij de plaatselijke academische kunst. De schilderijen zijn veelal opgehangen als decoratie van de salons. In de grote salons hangen officiële portretten, in kleinere salons vinden we meer decoratieve stukken.

In het bureau van de koning hangt het portret van Leopold I door Liévin De Winne en een portret van zijn moeder koningin Astrid. Het was de gewoonte dat het vorstenpaar zich liet schilderen door een Belgisch kunstenaar, hetgeen Leopold I reeds deed.

Daarnaast hangen veel realistische werken, typerend naar de smaak van die tijd. Ook zijn er werken bewaard van koning Leopold I, de gravin van Vlaanderen, prinses Marie Henriëtte en graaf Karel van Vlaanderen. De gravin was een verdienstelijke kunstenares die talloze aquarellen schilderde. Deze zijn niet permanent tentoongesteld; de andere werken worden op schriftelijk verzoek in bruikleen gegeven voor tentoonstellingen. Een deel van de schilderijen kan worden aanschouwd tijdens de opening van de salons. De laatste acquisities werden door koningin Paola verwezenlijkt die Michaël Borremans de opdracht gaf voor het schilderen van kleinere werken. Zij werden aan de verzameling toegevoegd.[4]

Toegepaste kunst

[bewerken | brontekst bewerken]

In de verzameling bevinden zich verschillende serviezen voor formeel gebruik. Leopold I bracht servies mee van het Engelse hof en een grote collectie zilverwerk. Deze collectie draagt de wapens van Leopold met de Orde van de Kousenband eronder.

  • 130 serviesborden met vogels naar Buffon, 1833, gemaakt door Faber
  • 144 zilveren borden met schelpenmotief, gemaakt door Rundell
  • Groot servies Vieux Bruxelles
  • Brits kristal met distels.

De laatste aankoop gebeurde op last van koning Albert bij zijn leverancier Val Saint-Lambert. Traditiegetrouw wordt al het met de hand gemaakte kristal en servies met de koninklijke wapens versierd.

Beeldhouwkunst

[bewerken | brontekst bewerken]

Naast bustes van de vorsten en hun familie omvat de collectie veel academische sculpturen. Zo is er een portret van hertog Lodewijk van Beieren, gemaakt door koningin Elisabeth, dat behoort tot de verzameling. De vorstin had haar eigen atelier in het Park van Laken. Zij was overigens ook een gepassioneerd fotograaf.

Ook bevat de verzameling een beroemde selectie Egyptische sculpturen zoals een beeld van farao Amenhotep III.

Meubilair

[bewerken | brontekst bewerken]

Het belangrijkste deel van de verzameling bestaat uit meubelen die de verschillende salons en zalen sieren. Napoleon drukte zijn stempel door verschillende salons in empirestijl in te richten. Sommige meubels komen uit de beroemde collectie van het Tuilerieënpaleis en werden op keizerlijk bevel naar Laken gebracht. De meeste meubels zijn te klasseren als Frans en dateren uit de periode Louis-Philippe. Er zijn twee bekende salongarnituren die vermeldenswaardig zijn. Enerzijds de vergulde garnituur "Manufacture de Beauvais" door François-Honoré-Georges Jacob-Desmalter in de Witte salons, bestaande uit zetels, banken, tabouretten (pliant), scherm, haardscherm, en stoelen huwelijkscadeau van de Franse Koning aan zijn schoonzoon. Dit kostbare huwelijksgeschenk werd uitvoerig beschreven en komt uit het muzieksalon te St Cloud. Anderzijds een grote ganituur "Manufacture de Beauvais, ca. 1844", die in de Prinsengalerij staat. Verder nog empiremeubelen gestempeld Ancien palais de Saint-Cloud, door Desmalter, meubelen gestempeld ten tijde van keizer Napoleon en een waardevolle blauwe zijden garnituur uit de empirezaal. Ook een bureau gesigneerd Riesener is opgenomen.

Toen Willem I als koning der Nederlanden in het kasteel verbleef schonk de staat ook hem meubilair; deze meubels bleven in België. Leopold II liet veel meubels in neostijlen vervaardigen, bestelde hij ook een hele gemeubileerde trein en kocht veel koetsen aan.Leopold III leefde in sobere stijl maar bestelde een modern bureau bij Henry Van de Velde.

De meubels worden hersteld door de diensten van het Paleis zelf. Ze worden nog gebruikt door het Hof, de koning maakt er gebruik van tijdens lange recepties en ontvangsten. Alle meubels dragen zegels of stempels met kronen, en hun standplaats.

Textiel

[bewerken | brontekst bewerken]

Naast de Beauvais-meubelen in de salons bezit de koninklijke verzameling een bescheiden aantal wandtapijten. In het bureau van de koning hangt een reeks Vlaamse wandtapijten die mogelijk privaat bezit zijn. Daarnaast hangt er in de salons van Laken een verzameling Franse wandtapijten. Vermeldenswaardig is de verzameling Spaanse wandtapijten uit het Goya-salon geschonken door koningin Isabella uit de koninklijke manufactuur Santa Bárbara. De cartons werden in 1777 door Goya ontworpen en stellen Spaanse volksdansen en spelen voor.

Koningin Maria Hendrika legde een collectie aan met kloskant; deze waardevolle collectie is nu in het bezit van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis. Omdat ze de productie van kant stimuleerde, werd er een kantsoort naar haar vernoemd: Duchesse-kant. Ook tafellinnen en kostbaar damast behoort tot de koninklijke verzameling, deze worden actief gebruikt bij staatsbanketten en diners aan het hof.

Daarnaast worden ook staatsuniformen, livreien en jurken bewaard. De satijnen huwelijksjapon van koningin Paola door Buonanno en de tafzijden huwelijksjapon van prinses Astrid door Louis Mies maken ook deel uit van de verzameling. De bruidssluier Ruffo di Calabria behoort tot de privéverzameling van de koningin.

Planten en bomen

[bewerken | brontekst bewerken]

Vermeldenswaardig is de bijzondere verzameling kostbare oranjebomen die in Laken bewaard worden. Het koninklijk arboretum bevat vele oude bomen, struiken die zowel inheems als tropisch zijn.

Zie Koninklijke Serres van Laken voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Varia

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Leopold II bezat een grote collectie Afrikaanse kunst en traditionele muziekinstrumenten, deze bevindt zich nu in het Muziekinstrumentenmuseum en in Tervuren.
  • Koningin Elisabeth van België had veel connecties met kunstenaars en wetenschappers. Ze kocht waardevolle muziekinstrumenten aan. In de paleizen staan nog steeds waardevolle piano's en harpen. De koningin zou zelfs een Stradivarius hebben gehad. Ze had vriendschappelijke relaties onder andere met Camille Saint-Saëns en Albert Einstein.
  • Koningin Paola bracht de laatste grote wijzigingen aan, ze liet Jan Fabre in de Spiegelzaal de "Heaven of Delight" vervaardigen.[5]
  • In 1993 werd door de federale regering voorgesteld een herdenkingsmedaille te slaan om de restauratiekosten van historische waardevolle stukken uit de Koninklijke Verzameling te bekostigen.[6]
  • In 2008 werd door de Vlaamse regering bij monde van minister Geert Bourgeois een 150 meubelstukken teruggevraagd van prins Filip, die dit uit het paleis op de Meir afkomstige meubilair in bruikleen had.[7]

Literatuur

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Herman Balthazar & Jean Stengers, De Dynastie en de Cultuur in België, Antwerpen, Mercatorfonds, 1990.
  • Arlette Smolar, Het Paleis van Brussel. Acht eeuwen kunst en geschiedenis, Brussel, Gemeentekrediet, 1991.

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]

Noten

[bewerken | brontekst bewerken]
  1. ↑ De Monarchie vandaag > Middelen, Monarchie.be
  2. ↑ La Monarchie aujourd'hui > Moyens, Monarchie.be
  3. ↑ Die Monarchie heute > Mittel, Monarchie.be
  4. ↑ Koningin Paola hielp Paleis grondig renoveren, De Standaard, 14 juli 2011
  5. ↑ Heaven of Delight, angelos.be. Gearchiveerd op 22 januari 2022.
  6. ↑ Kamer Doc. 48-1155/001 — 92/93 van 6 augustus 1993, p. 3. Vgl. R. Senelle - M. Clement - E. Van de Velde, Handboek voor de Koning, Tielt, 2004, p. 298.
  7. ↑ Prins Filip geeft 'geleende' meubels terug, De Standaard, 18 september 2008
Zie de categorie Royal Collection of Belgium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koninklijke_Collectie_(België)&oldid=68489446"