Amager: Skilnad mellom versjonar
Sletta innhald Nytt innhald
s robot la til: vi:Amager |
s Fmt. ref. |
||
| (24 mellomliggjande versjonar av 17 brukarar er ikkje viste) | |||
| Line 17: | Line 17: | ||
|folketettleik = |
|folketettleik = |
||
}} |
}} |
||
'''Amager''' er ei låg [[Danmark|dansk]] [[øy]] som ligg i [[Øresund]] tett attmed austkysten av [[Sjælland]]. I det 20. hundreåret vart arealet på Amager auka ved demningar kring Kalveboderne, og øya er no på om lag 90 kvadratkilometer. |
|||
'''Amager''' er ei [[øy]] i [[Øresund]] på om lag 90 kvadratkilometer og ligg nær [[Sjælland]] sin austkyst. Øya er omkransa av [[strand|sandstrender]] og består for øvrig mest av lågt jordbruksland. På [[1900-talet]] vart øya gjort større ved å demme opp Kalvebodane. I dag er det meste av Amager urbant, sjølv om [[Dragør]] og [[Kastrup på Amager|Kastrup]] stadig har [[landbruk]], [[skog]] og [[naturområde]]. Administrativt er øya delt mellom [[Københavns kommune]], [[Dragør kommune]] og [[Tårnby kommune]]. Ein person frå Amager vert kalla ein ''[[amagerkanar]]''. |
|||
Amager hadde særs godt [[landbruk|jordbruksland]], omkransa av [[strand|sandstrender]]. Kong [[Kristian II av Noreg, Danmark og Sverige|Christian 2.]] inviterte i [[1521]] hollendarar til å dyrke grønsakar på Amager for å kunne forsyne København. Men no er øya for det meste bymessig utbygd, i tillegg til at København lufthamn ligg på øya, sjølv om det framleis finst landbruks-, skogs- og naturområde i [[Dragør]] og [[Kastrup på Amager|Kastrup]]. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Amager er forbunde med [[Sjælland]] via bruene [[Knippelsbro]], [[Langebro]], [[Sjællandsbroen]] og [[Kalvebodbroerne]]. Dessutan er øya forbunde med [[Sverige]] via [[Øresundsbrua]] - frå Kastrup på Amager til [[Lernacken]] sør for [[Malmø]]. |
|||
Ein person frå Amager vert kalla ein ''amagerkanar''. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Amager har samband med [[Sjælland]] over bruene Knippelsbro, Langebro, Sjællandsbroen og Kalvebodbroerne. [[T-banen i København|Københavns Metro]] er ført i tunnel frå Sjælland til Christianshavn i nærleiken av Knippelsbro og går vidare innover øya som høgbane. Dessutan går hovudsambandet mellom Danmark og [[Sverige]] for både bil- og jarnbanetrafikk over [[Øresundsbrua]] frå Kastrup på Amager til Lernacken rett sør for [[Malmö]]. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Byar på Amager (utover dei delane som vert rekna som ein del av København): |
Byar på Amager (utover dei delane som vert rekna som ein del av København): |
||
*[[Dragør]] |
* [[Dragør]] |
||
*[[Store Magleby]] |
* [[Store Magleby]] |
||
== Historie == |
== Historie == |
||
| ⚫ | |||
Hollendarar vart invitert av [[Christian 2.]] til å dyrke grønnsakar på Amager i [[1521]]. Dette var for å kunne forsyne København med grønnsakar. |
|||
== Uttrykk med «Amager» == |
|||
| ⚫ | |||
* Amar! – ei trollbønn om uskyld, ein mild eid. Amager Fælled (Amager Allmenning) blei tidlegare brukt som avrettingsstad.<ref>{{Citation|title=amager1 — Den Danske Ordbog|url=https://ordnet.dk/ddo/ordbog?query=amager,1&entry_id=11001481|website=ordnet.dk|accessdate=2023-09-04}}</ref> |
|||
* Amagerbroderi – eit broderi med flatsaum i kulørte farger.<ref>{{Citation|title=amagerbroderi {{!}} lex.dk|url=https://denstoredanske.lex.dk/amagerbroderi|website=Den Store Danske|date=2021-10-19|accessdate=2023-09-04|language=da}}</ref> |
|||
* Amagersyning (Amagersying) er hollandsk-inspirerte broderiteknikkar.<ref>{{Citation|title=amagersyning {{!}} lex.dk|url=https://denstoredanske.lex.dk/amagersyning|website=Den Store Danske|date=2021-10-19|accessdate=2023-09-04|language=da}}</ref> |
|||
* Amagergarn – mercerisert bomullsbroderitråd (på tysk ''Perlgarn'').<ref>{{Citation|title=amagergarn — sproget.dk|url=https://sproget.dk/lookup?SearchableText=amagergarn|website=sproget.dk|accessdate=2023-09-04|language=da}}</ref> |
|||
* Amagerhylde – Amager-hylle, ei A-forma trekanta hylle for nips.<ref>{{Citation|title=amagerhylde — sproget.dk|url=https://sproget.dk/lookup?SearchableText=amagerhylde|website=sproget.dk|accessdate=2023-09-04|language=da}}</ref><ref>{{Citation|title=Amagerhylden {{!}} bruges den stadig? Se hvor hylden stammer fra|url=https://www.bolius.dk/amagerhylden-hvor-blev-den-af-10368|website=www.bolius.dk|date=2019-07-23|accessdate=2023-09-04|language=da-DK|first=Lene Ejg Jarbøl Journalist add|last=Kontakt}}</ref> |
|||
* Amagermad – Amager-sandwich beståande av ei skive rugbrød og ei skive kveitebrød med smør imellom og eventuelt pålegg.<ref>{{Citation|title=amagermad — sproget.dk|url=https://sproget.dk/lookup?SearchableText=amagermad|website=sproget.dk|accessdate=2023-09-04|language=da}}</ref> |
|||
* Amager-nummerplade (eigenleg kjenningsnummer for motorkøyrety frå Amager) er eit namn for ei tatovering på krossryggen.<ref>{{Citation|title=Har du en Amagernummerplade? - AmagerNyt|url=https://amagernyt.dk/2018/04/26/har-du-en-amagernummerplade/|date=2018-04-26|accessdate=2023-09-04|language=da-DK}}</ref> |
|||
==Kjelder== |
|||
| ⚫ | |||
{{fotnoteliste}} |
|||
{{Autoritetsdata}} |
|||
<!--interwiki (no/nb,sv,da first; then other languages alphabetically by name)--> |
|||
| ⚫ | |||
[[no:Amager]] |
|||
[[Kategori:Københavns kommune]] |
|||
[[sv:Amager]] |
|||
[[Kategori:Dragør kommune]] |
|||
[[da:Amager]] |
|||
[[Kategori:Tårnby kommune]] |
|||
[[ca:Amager]] |
|||
[[de:Amager]] |
|||
[[en:Amager]] |
|||
[[es:Amager]] |
|||
[[gl:Amager]] |
|||
[[id:Amager]] |
|||
[[it:Amager]] |
|||
[[lt:Amageris]] |
|||
[[hu:Amager]] |
|||
[[nl:Amager]] |
|||
[[pl:Amager]] |
|||
[[pt:Amager]] |
|||
[[ru:Амагер]] |
|||
[[fi:Amager]] |
|||
[[vi:Amager]] |
|||
Siste versjonen frå 4. september 2023 kl. 14:01
| Amager | |
|---|---|
| |
| Geografi | |
| |
| Stad | Østersund |
| Koordinatar |
|
| Areal | 96,29 km²
|
| Administrasjon | |
| Land | Danmark |
| Kommunar | Københavns kommune, Tårnby kommune, Dragør kommune
|
| Demografi | |
| Folketal | 160 064
|
Amager er ei låg dansk øy som ligg i Øresund tett attmed austkysten av Sjælland. I det 20. hundreåret vart arealet på Amager auka ved demningar kring Kalveboderne, og øya er no på om lag 90 kvadratkilometer.
Amager hadde særs godt jordbruksland, omkransa av sandstrender. Kong Christian 2. inviterte i 1521 hollendarar til å dyrke grønsakar på Amager for å kunne forsyne København. Men no er øya for det meste bymessig utbygd, i tillegg til at København lufthamn ligg på øya, sjølv om det framleis finst landbruks-, skogs- og naturområde i Dragør og Kastrup.
Administrativt er øya delt mellom Københavns kommune, Dragør kommune og Tårnby kommune. Bydelane i den delen av Amager som høyrer til København er Christianshavn, Sundbyøster, Sundbyvester og Islands Brygge, ein del av Vestamager og av Ørestad.
Ein person frå Amager vert kalla ein amagerkanar.
Amager har samband med Sjælland over bruene Knippelsbro, Langebro, Sjællandsbroen og Kalvebodbroerne. Københavns Metro er ført i tunnel frå Sjælland til Christianshavn i nærleiken av Knippelsbro og går vidare innover øya som høgbane. Dessutan går hovudsambandet mellom Danmark og Sverige for både bil- og jarnbanetrafikk over Øresundsbrua frå Kastrup på Amager til Lernacken rett sør for Malmö.
På øya ligg mellom anna
[endre | endre wikiteksten]- København lufthamn.
- Delar av København Universitet, mellom anna Det humanistiske fakultet
- IT-Universitetet
- Ørestad.
- Det største hotellet i Danmark, Radisson SAS Scandinavia Hotel.
- Bella Center, det største utstillings- og kongress-senteret i Skandinavia.
- Field's, det største kjøpesenteret i Skandinavia.
- Metroen har fleire stasjonar på øya.
- Christiania.
- Vor Frelsers Kirke, kjend for spiralspiret sitt.
Byar på Amager (utover dei delane som vert rekna som ein del av København):
Historie
[endre | endre wikiteksten]Amager var fram til om lag 1970 staden der københavnarane deponerte avfall. Derfor vert øya stundom kalla «lorteøen» på folkemunne.
Uttrykk med «Amager»
[endre | endre wikiteksten]- Amar! – ei trollbønn om uskyld, ein mild eid. Amager Fælled (Amager Allmenning) blei tidlegare brukt som avrettingsstad.[1]
- Amagerbroderi – eit broderi med flatsaum i kulørte farger.[2]
- Amagersyning (Amagersying) er hollandsk-inspirerte broderiteknikkar.[3]
- Amagergarn – mercerisert bomullsbroderitråd (på tysk Perlgarn).[4]
- Amagerhylde – Amager-hylle, ei A-forma trekanta hylle for nips.[5][6]
- Amagermad – Amager-sandwich beståande av ei skive rugbrød og ei skive kveitebrød med smør imellom og eventuelt pålegg.[7]
- Amager-nummerplade (eigenleg kjenningsnummer for motorkøyrety frå Amager) er eit namn for ei tatovering på krossryggen.[8]
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ «amager1 — Den Danske Ordbog», ordnet.dk, henta 4. september 2023
- ↑ «amagerbroderi | lex.dk», Den Store Danske (på dansk), 19. oktober 2021, henta 4. september 2023
- ↑ «amagersyning | lex.dk», Den Store Danske (på dansk), 19. oktober 2021, henta 4. september 2023
- ↑ «amagergarn — sproget.dk», sproget.dk (på dansk), henta 4. september 2023
- ↑ «amagerhylde — sproget.dk», sproget.dk (på dansk), henta 4. september 2023
- ↑ Kontakt, Lene Ejg Jarbøl Journalist add (23. juli 2019), «Amagerhylden | bruges den stadig? Se hvor hylden stammer fra», www.bolius.dk (på dansk), henta 4. september 2023
- ↑ «amagermad — sproget.dk», sproget.dk (på dansk), henta 4. september 2023
- ↑ Har du en Amagernummerplade? - AmagerNyt (på dansk), 26. april 2018, henta 4. september 2023