Kem

For elva med same namn, sjå Kemelva.

Kem Кемь
Horisonten til
Byvåpenet til Kem
Plassering
Styresmakter
Land	Russland
Føderasjonssubjekt	Karelia
Grunnlagd Bystatus	1300-talet 1785
Geografi
Innbyggjarar  - Totalt (2008)	13 504
Koordinatar	64°57′N 34°36′E
Tidssone - Ved sommartid	MSK (UTC+3) MSD (UTC+4)
Diverse annan informasjon
Postnummer	18661x
Retningsnummer (tlf)	+7 81458
Bilnummer	10
Nettstad: kem.onego.ru

Kem (russisk Кемь, finsk Vienan Kemi) er ein historisk by i Republikken Karelia i Nordvest-Russland med om lag 13 000 innbyggjarar. Byen ligg ved munningen til elva Kem i Kvitsjøen. Jernbanen frå Petrozavodsk til Murmansk går igjennom Kem.

Utsikt til Kem i 1911.

Det er funne spor etter menneske i Kemområdet frå mesolittisk tid (ca. 8000–4000 f.Kr.) og det er òg spor etter vikingar i området. Kem er først nemn som eit gods som høyrte til Novgorod sin posadnik (samsvarar statthaldar) Marfa Boretskaja i 1450, då ho donerte byen til Solovkiklosteret som ligg på den største av Solovkiøyane i Kvitsjøen like utanfor byen. I 1657 vart ei trefestning reist i byen. Den merkverdige katedralen i byen, Maria innsovnelses-katedralen, er òg ein trebygning, reist i perioden 1711-1717. Katedralen er eit flott døme på ein valmtakkonstruksjon (sadeltak der delar av gavlane vert skrådde inn mot midten av mønet), som er veldig mykje brukt i eldre russisk arkitektur. Ikonostasen i katedralen (vegg med tre dører som skil kor frå skip) har same særpreg som kostelege ikon frå Novgorod på 1600-talet.

Innbyggjarane i Kem har historisk vorte kalla pomorar («kystbuarar»). Mellom 1740 og 1917 gjekk pomorhandelen føre seg mellom folk i Kvitsjøområdet og fiskarar i Nord-Noreg, med hovudsakleg fisk frå Noreg og korn frå Russland som handelsvarer. Kem var ein av dei viktigaste hamnebyane som tok del i denne handelen og Pomormuseumet i byen har rundt 6500 gjenstandar frå denne tida.

I stalintida vart det oppretta fleire fangeleirar innan Gulag-systemet i byen. Utbygginga av slike leirar tok av rundt Kem omkring 1930. I Kem låg dei viktigaste leirane under anlegget av kanalen mellom Austersjøen og Kvitsjøen der dei største slusene vart bygt. I Kem låg òg administrasjonssenteret for fangeleirene på Solovkiøyane og byen var transporthamn til øyane. Det er reist eit monument til minne om dei som døydde i leirane i Kem.

I dag er det turisttransport med båt ut til Solovki-øyane frå hamna i Kem. Reisa tar mellom to og tre timer og er den kortaste vegen til desse øyane.

Sjå òg

• Pomorar - historiske lokale innbyggjarar
• Pomorhandelen - historisk samband mellom Kvitsjøbyane og Nord-Noreg
• Kvitsjøen
• Solovkiøyane - ei øygruppe utanfor kysten til Kem med det kjente Solovki-klosteret

Kjelder

• Delar av denne artikkelen bygger på «Kem» frå Wikipedia på bokmål, den 31. januar 2009.

Bakgrunnsstoff

• Satellittbilete av Kem (Google Maps)