Murmeldyr
| Murmeldyr | |
| |
| Systematikk | |
| Rike: | Dyr Animalia |
| Rekkje: | Ryggstrengdyr Chordata |
| Underrekkje: | Virveldyr Vertebrata |
| Klasse: | Pattedyr Mammalia |
| Orden: | Gnagarar Rodentia |
| Familie: | Ekornfamilien Sciuridae |
| Stamme: | Marmotini |
| Slekt: | Murmeldyr Marmota Blumenbach, 1779 |
Murmeldyr (Marmota) er ei gruppe gnagarar i ekornfamilien.
Det er 15 ulike artar innanfor slekta, og dei har ein kraftig kropp med korte, kraftige bein, ein kort buska hale og korte øyro. Storleiken deira kan samanliknast med kattar, frå 30 til 60 cm og med ei vekt på opp til 7 kilogram.
Utbreiingsområdet deira strekkjer seg frå Nord-Amerika over Alpane i Europa og til Asia over til Himalaya-området.
Murmeldyr oppheld seg i gangar i jorda, som dei grev sjølv. Murmeldyra lever i flokkar, og er kjende for den karakteristiske, plystrande lyden dei lagar.
Woodchuck
[endre | endre wikiteksten]Den engelske tungekrøllen «How much wood would a woodchuck chuck if a woodchuck could chuck wood» viser til skogmurmeldyret (Marmota monax nemnd), som held til i Nord-Amerika.
Artar
[endre | endre wikiteksten]Dei nolevande artane i murmeldyrslekta blir delte inn i to underslekter med til saman 15 arter.
- Slekt: Murmeldyr (Marmota)
- Underslekt: Marmota
- Alaskamurmeldyr (Marmota broweri), nordlege Alaska
- Alpemurmeldyr (Marmota marmota), Alpane, Karpatane, Høge Tatra, Pyreneane
- Fjellmurmeldyr (Marmota baibacina), austlege Kasakhstan, Xinjiang, Mongolia
- Himalayamurmeldyr (Marmota himalayana), Himalaya
- Kamsjatkamurmeldyr (Marmota camtschatica), nordaustlege Sibir
- Langhalemurmeldyr (Marmota caudata), Sentral-Asia
- Menzbiermurmeldyr (Marmota menzbieri), Tianshan
- Sibirmurmeldyr (Marmota sibirica), sørlege Sibir, Mongolia
- Skogmurmeldyr (Marmota monax), Canada, nordlege USA
- Skogteppemurmeldyr (Marmota kastschenkoi), sørlege Russland
- Steppemurmeldyr (bobak) (Marmota bobak), Aust-Europa til Sentral-Asia
- Underslekt: Petromarmota
- Gråmurmeldyr (Marmota caligata), Alaska, Britisk Columbia, Washington
- Gulbukmurmeldyr (Marmota flaviventris), sørvestlige Canada
- Olympicmurmeldyr (Marmota olympus), Olympic-halvøya, Washington i USA
- Vancouvermurmeldyr (Marmota vancouverensis), Vancouver Island
- Underslekt: Marmota
Systematikken er delvis omstridd. Nokre artar som lever i Asia blir av visse zoologar rekna som underartar av steppemurmeldyr.
I tillegg er fire utdøydde murmeldyr-artar skildra frå fossil.
- Marmota arizonae, Arizona i USA
- Marmota minor, Nevada i USA
- Marmota robusta, Kina
- Marmota vestus, Nebraska i USA
Dei eldste fossila funne av murmeldyr er frå miocen-epoken (frå 23 til 5,3 millionar år sidan), funne i Nord-Amerika. Først i pleistocen-epoken (1,8 millionar til 11 500 år sidan) kom artar av murmeldyrslekta til Eurasia.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Murmeldyr» frå Wikipedia på bokmål, den 13. juni 2019.
