Culhida
La culhida designa l'ensems de la òbras agricòlas permetent à l'òme d’acampar las plantas, fruches e legums (objècte d'una cultura, mai sovent) per culhiment, dalhatge, desrabatge, e de los transportar a l'abric per los servar mai o mens provisòriament (dins un granièr, una remesa, una cava, una sièja) abans consomacion o transformacion (familhala, artesanala o industriala).
La culhida concernís pas sonque de produches destinats a l'alimentacion. Se parla, per exemple, d'una culhida de lin o de coton. Se ditz tanben « culhida » al respècte d'autres produches naturals, per exemple lo mèl dels bornats o la sal dels paluns.
Lo tèrme designa tanben de produches acampats, abans o après la quita operacion.
Operacions de culhida
Son longtemps demoradas manualas e demandavan mai sovent una man d'òbra nombrosa e sasonièra, que menava a desvolopar una necessària solidaritat dins las campanhas per mobilizar totes los braces disponibles al nivèl d'una comunautat.
Sovent la culhida imposava diferentas operacions escalonadas dins le temps: atal per las cerealas, autrescòps se dalhava lo blat, puèi se ligava las garbas, enseguida èran amolonadas en garbièra per acabar lo secatge. Las garbièras èran esnseguida assembladas al luòc del batatge. Pendent lo sègle XX, la mecanizacion se desvolopèt fòrça dins los païses industrializats, amb de maquinas sempre mai sofisticadas. Aquestas son automotriças combinant diferentas operacions en un sol passatge, al prejudici de l'emplec agricòla que mermèt fòrça dempuèi la revolucion industriala.
Maquinisme agricòla
D’entre las maquinas de culhida, mai emblematica es sans de segur la meissonièra-bateira, concebuda d'en primièr per las cerealas de palha (blat, òrdi, segal, avena) e que l’utilizacion s'espandiguèt a d’autras culturas: milh, oleaginoses (còlza, virasolelh), proteaginoses (peses, feveròls), etc. Tanben se pòt citat la maquina de vendemiar e, mai recent, la culheira automotriça de blet o de trufa, etc.
Totas las culhidas son pas sempre aisit de mecanizar, per exemple quand lo madur ven escalonat dins lo temps e que cal passar mai d’un còp, o que los produchs sont tròp fragils. Es per exemple lo cas per las pomas.
A vegda, de reglamentacion enebisson la mecanisacion AOC.
Factor meteorologic
Lo moment de la culhuida es una decision capitala, cal prene en compte las condicions meteorologicas que cal amb la maduretat de las culturas.
Las condicions meteorologicas coma la pluèja, las gelada o excepcionalament de periòdes cauds o fregs pòdon damatjar lo rendiment e la qualitat de la culhida. Es possibla d'avançar la data de la culhida per passar las condicions dificilas, mas lo resultat serà de mens bona qualitat.
Impactes ecologics de las operacions de culhida
Segon l'estat dels sols, lor vulnerabilitat a la meteorologia, los impactes de la culhidas varian fòrça.
Las maquinas agricòlas pesugas pòdon cachar los sols, factor de degradacion de la productivitat per las culturas venentas.
Pòt tanben causar de mortalitat e desturbacion per unas espècias que nisan dins los camps o se trapan dins los prats al dalhatge, la zona expleitada podent venir una trapèla ecologica en atirant fòrça espècias. A contrari, los rèstes de culhida (granas casudas) pòdon alimentar unas espècias après la culhida.
Dins lo cas de la culhida de vegetals encora en creissença, se passa un cambiament de microclimat, degut a un esfondrament subran de l'umiditat seguent la subte desapareisson o diminucion de l'evapotranspiracion) e l’avaliment de l'ombre protectritz pel sol que se trapa expausat a la desidratacion e al UV solar se lo restoble son tanben culhits. Aqueste novèl microclimat es desfavorable a fòrça espècias.
Interés agronomic dels rèstes de culhida
Las palhas, fens, raiças e autres rèstes de culhidas foguèron pel passat utilizadas per diferents usatges, mas pòdon tanben demorar en plaça e - per exemple per los rèstes de las plantas leguminosas - contribuir, se son plan gerits e plan integrat dins l'assolament, a aumentar la fertilitat del sol e a lo protegir de l'erosion[1].
Tipes de culhidas
- Culhiment: pels fruchs e de de legums.
- fenason; fenairatge: culhida del fen.
- sèga, segada, meisson: culhida de cerealas o d'oleaginoses.
- Vendémia : culhida del rasim de de vin.
-
Vèrs 1900 dins la val soïssa d'Engadine. -
"culhida del fen" - los sasonnièrs s'activan al ritme de las sasons (William Bouguereau - sègle XIX). -
Culhida d’olivas en Cisjordania, 2008
_-_The_Haymaker_(1869).jpg)
