By Swami Vivekanand

 

                                                            --   By Swami Vivekanand

મહાકાલી (મહર્ષિ અરવિંદ)

                                                                       મહાકાલી

મહાકાલીની પ્રકૃતિ જુદી છે. ઉત્તુંગતા, શકિત અને બલ એ તેનું ખાસ સામર્થ્ય છે. ભરપૂર વેગ, તત્ક્ષણ જ કાર્યસાધક બનતી ક્રિયા, ઝડપી અને સીધો ઘા, માર્ગમાં આવતી હરેક વસ્તુને પરાસ્ત કર્યું જતું સીધું - આકમણ, આ સઘળું તેને અત્યંત ગમે છે. એ છે વિશ્વોની રણચંડી. સંગ્રામથી એ કદીયે ડરતી નથી. અપૂર્ણતાને એ કદી નિભાવી લેતી નથી. જે જે કાંઈ જડ ભાવે અજ્ઞાન અને અંધકારમાં પડી રહેનારું હોય છે તેની સાથે તે કડક રીતે વર્તે છે. દુષ્ટ મનવૃત્તિ ઉપર તેને ચાબુક એકી સપાટે તૂટી પડે છે. પ્રભુના દિવ્ય કાર્યમાં ઉદાસીનતા, લાપરવાહી, શિથિલતા તે સહન કરી શકતી નથી. ઊર્ધ્વને માર્ગે એના ચરણ ઝડપથી આગળ વધે છે. એના હસ્ત પ્રહાર કરવાને, તેમ જ સહાય કરવાને પણ સદા લંબાયેલા છે. કારણ કે એ પણ મા ભગવતી જ છે. એને પ્રેમ પણ એના કોપ જેવો જ તીવ્ર ઉત્કટ છે. એને એની પૂર્ણ શકિત સહિત આપણા કાર્યની અંદર આમંત્રવામાં આવે છે ત્યારે સાધકના ઉપર હુમલો કરનાર શત્રુઓને કે માર્ગમાં જામેલાં વિદનોને તે પળ માત્રમાં મલોખાંની પેઠે તોડી ફોડી ફેંકી દે છે. મહાકાલી ન હોત તો આજે જે કંઈ એક દિવસમાં બની શકે છે તેને બનતાં સેંકડો વરસ લાગત. એને લીધે આનંદમાં અનન્ય તીવ્રતાનો પ્રખર ઉલ્લાસ આવે છે. જ્ઞાનમાં તે વિજયી સામર્થ્ય ઉમેરી આપે છે, સૌન્દર્ય અને સુસંવાદમાં તે એક ઉત્તુંગ અને ઊર્ધ્વ ગતિ પૂરી આપે છે. પરમ આનંદની પરાકાષ્ઠાઓ, ઉચ્ચમાં ઉચ્ચ શિખરાવલિઓ, ઉત્તમમાં ઉત્તમ આદર્શો, વિશાળમાં વિશાળ દૃષ્ટિફલક, આથી ઓછું હોય એવું કશુ એને તૃપ્ત કરી શકતું નથી. એટલા માટે પરમાત્માની દિવ્ય દિગ્વિજયી શકિત તેનામાં વસેલી છે. દૂરદૂરના ભાવિમાં નહિ પણ વર્તમાન સમયમાં જ બે દિવ્યતાના સર્જનનું મહાન કાર્ય સિદ્ધ બનશે તે તે તેના વેગ, આવેગ અને અગ્નિની કૃપાના બળે જ બનશે.

‘ધ મધર”

–શ્રી અરવિંદ (દક્ષિણા : એપ્રિલ ૧૯૫૦)

માનગુરુ પ્રવચન ૧૯૯૮

 

      જય મહાકાળી, મહાકાળી માત ની જય

          તો ભક્તિ ની વ્યાખ્યા શું છે?

          પહેલાના જમાના માં તંબુરો લઇને બેસવું ને ભજન ગાવું તેને ભગત કહેવાય.

થોડું ઘણું કરતાં હોય... મારી વ્યાખ્યા થોડી જુદી છે. મે મારા અનુભવ ને અંતે શોધી કાઢ્યું છે કે નીતિમય જીવન જીવવું એ ભક્તિ છે. કોઈ પણ દિવસ નીતિમય રીતે જીવી જાણો તેનું નામ ભક્તિ છે. પછી તો આગળ આપણે જોઈએ એના કરતાં ઉપલું સ્ટેજ તો માણસ જે કોઈ સ્થાન પર હોય કોઈ નોકરી કરતો હોય, કોઈ ખેતી કરતો હોય, કોઈ રાષ્ટ્રપતિ હોય, કે કોઈ વકીલ હોય, પણ પોતાની ફરજ બરાબર બજાવે એને માટે આ ભક્તિ સુલભ થઇ જાય છે. જો આ બરાબર બજાવે તો ભગવાન ગમે ત્યાં હશે તમારી પાસે આવશે. અને આમાં ગડબડ હશે અને તમે ગમે એટલા જાપ કરશો, ગમે તે કરશો તો હું માનું છું ત્યાં સુધી તમારાથી આવી શક્તિઓ દુર રહેશે. એટલે મારી પહેલી વાત કરું છું તે નીતિમય જીવન જીવવું

           બીજી વાત એ છે કે આપણે જે કોઈ સ્થાન પર હોઈએ તે ખેતી કરતાં હોય, નૌકરી કરતાં હોય, વેપાર કરતાં હોય, વકીલાત કરતાં હોય ગમે તે હોય આપણી ફરજ, આત્માને પૂછી જોવાનું કોઈ ગુરુની જરૂર નથી. ઘણાઓ ને મારે કે ગુરુ છે, બરાબર છે તે, પણ આત્મા, છાંતી પર હાથ મૂકી તમે આત્માને પૂછી જુઓ  સાચું શું છે ને ખોટું શું છે તમને ખબર પડી જશે. અને જે તમને આત્મા કહે તે કરો. પણ આપણે ઓવરટેક (OVERTAKE) કરીએ છીએ. ચોક્કસ બધા જાણે છે કે આ ખોટું છે એવું ખબર પડે છતાં ઓવરટેક કરીને ખોટું કરે છે. આત્માના જે વિચાર આવે છે તેને લાત મારી દે છે. અને પછી રીઝલ્ટ જયારે આવે છે ત્યારે પસ્તાય છે. અને પછી કુદરત નો વાંક કાઢે છે. એકેએક નો આત્મા પવિત્ર છે. એકેએક નો આત્મા સ્પષ્ટ બોલે છે. ગમે એવો દુષ્ટ માણસ હશે એ પણ જો ઘડીભર છાતીપર હાથ મૂકીને પૂછે તો કુદરત એને જવાબ આપે છે. પણ આપણે એ માનવા તૈયાર નથી. તો આરીતે નીતિમય જીવન જીવવું. ડયુટી (DUTY)બરાબર કરવી આપણી, જે કઈ આપણને સોપ્યું હોય ભગવાને કાર્ય કરવાનું તે બરાબર કરવું. હવે આગળ જઈએ, એના પછીનું ત્રીજા સ્ટેજ પર જઈએ તો આ થોડી થોડી ભક્તિ,  પછી પેલી વ્યાખ્યા આવે છે ભક્તિ ની. ભગવાનનું સ્મરણ કરો, માતાજી નું સ્મરણ કરો, એનો દીવો કરો, એના ઉપવાસ કરો, એ પછીના સ્ટેજ માં આવે છે. જ્યાં સુધી પાયો કાચો હશે ત્યાં સુધી આ એકપણ તમને કોઈ.. આપે નહિ તમને, પરિણામ સારું  નહિ આપે, એ મજબૂત નહિ બને, મકાન બનાવવું હોય તો પાયોજ મજબૂત જોઈએ. ઉપર સાત માળ લઇ જાઓ તો તૂટી જશે. ઘણા ખરા પોતાના આવા તપમાં અને પોતાના આવા વ્યવસાય એમાં ફેલ (FAIL)જતા હોય તેનું કારણ આ એકજ હોય. મૂળમાંજ કાચું હોય ને પછી કુદરત નો દોષ કાઢે છે. કુદરત નો કોઈ દોષ નથી હોતો.

       સ્પષ્ટ છે વાત તમે આ મે જે પગથીયા બતાવ્યા તે કરો. હવે આ વાત થયી, હવે ભક્તિ વાત કરીએ આગળ, હવે પેલી વાત આવી, કઈ ભક્તિ વાળી તો એમાં મેં મારી ચોપડી માં બતાવ્યું સાદું તદ્દન સિમ્પલ આપેલું છે, ગમે તેવો માણસ કરી શકે. એ સંક્ષિપ્ત વ્રત. એટલે કે ઉપવાસ કરવા, મંગળવાર કરવો. પછીના સ્ટેજ જયારે જાય છે ત્યારે મૌન કરવાનું હોય છે મૌન. મૌન રાખીને ત્યાર પછી ગુપ્તવાસ આવે છે. એતો ઘણા દુર ની વાત છે. પણ આતો એક આઉટલાઈન છે હજુ અને પછી ધ્યાન આવે છે અને ધ્યાન માંથી વિલીનતા આવી જાય. અને માણસ પુરેપુરા પ્લેટફોર્મ પર જઈને  એરોપ્લેન ઉપડી જાય.આ બધા સ્ટેજ મેં બતાવેલા છે મારી ચોપડી માં. થોડીક તસ્દી લઈને જો તમે બરાબર એનો અભ્યાસ કરશો તો એમાં બધુજ લખેલું છે. કોઈ કહેશે હું આજે આંબો વાવું ને કેરી મને આજે મળી જાય ને હું ખાઉં એ તદ્દન ખોટી વાત છે. એને માટે સમય જોઈએ. ધીરજ જોઈએ. ગમે એવી આપત્તિ આવે સામે તો એનો સામનો કરવાની હિંમત જોઈએ. ભલભલા આ વિઘ્ન આવવા પર ગબડી પડે છે અને છોડી દે છે. ને વગોવે છે આખરે કુદરતને. ભક્તિ સાચી નથી, એમાં કઈ મળતું નથી. આપણે બરાબર નૌકરી કરી હોય તો પગાર તો આવવાનો છે. સવાલજ નથી, ભગવાન નેય છુટકો નથી અને છતાય એની અપેક્ષા નહી રાખવાની. મે લખ્યું છે મારી ચોપડીમાં કે "આશાએ આરાધના કરનાર ને આનંદ આવતો નથી." પણ એક શોખ હોવો જોઈએ. હોબી (HOBBY)હોવી જોઈએ માણસને. બસ ભક્તિ કરવાની હોબી (HOBBY)હોવી જોઈએ. તો કોઈ વસ્તુ અઘરી નથી. દૈવી શક્તિઓ, ઘણા નથી, નાસ્તિક હોય છે, એ માનતા નથી હોતા કે નથી હોતી પણ થોડાક જ દિવસ જો આ હું કહું તે કરે તો અનુભવ થાય. અનુભવ થયા પછી એ છુટે નહિ ભક્તિ. ઘણી વખત ભક્તિ છૂટી જાય છે એનું કારણ આપણને અનુભવ નથી થતા. અનુભવ નથી થતા એનું કારણ હોવું જોઈએ કે આપણે એ પ્રમાણે કરતા નથી. હાઇડ્રોજન અને ઓક્સીજન ભેગા કરો એટલે પાણી થાયજ એવો સવાલ જ ક્યાં છે. પણ તમે બે ભેગા થાય તો થાય ને. તમારી અંદર તમારું જીવન અને તમારી ભક્તિ એ બે નો જો સમન્વય કરવામાં આવે એને બરાબર એક એમાં વહેડાવવામાં આવે તો સો ટકા ફળે. એ મારી ખાતરી હું આપું છું. મને વિશ્વાસ, તમને ખાતરી આપું છું કે આ જો આટલું આવે તો કોઈક વસ્તુ દુર નથી. હવે આપણે એ બધી વાત જવા દઈએ  અને જે કોઈ ને કદાચ જરૂર હોય તો મને, મારી ચોપડી નો અભ્યાસ કરજો અંદર મળી જશે.

              પણ હું હવે છેલ્લી વાત કહેવા માંગું છું. અને તે એ વાત છે કે આપણે TV છે કે રેડીઓ છે આપણે દિલ્હી સ્ટેશન સંભાળવું છે. તો આપણે આપણા ઘર માં  રેડીઓ અથવા TV વસાવવું પડશે. વસાવીએ ના ને કે આ બધા લોકો રેડીઓ સાંભળે તો મને કેમ સંભાળવા નથી મળતું. આપણે પેલું વસાવ્યું ના હોય એટલે. આપણે TV વસાવેલું ના હોય એટલે આપણને જોવા ના મળે. તો બધાએ TV વસાવી લેવાનું છે. એમાં કંઈજ કરવાનું નથી. તદ્દન મફત મળે છે. દસ, પંદર, પચ્ચીસ હજાર ખર્ચવાની કઈ જરૂર નથી. મંગળવારે સાદો ઉપવાસ કરો અને એક થોડું વધારે કરજો, મૌન રાખજો, બે કલાક, વધારે નહિ. અને પછી તમે ઉપવાસ, પછી મૌન આટલું કરજો અને થોડા બને તો માતાજી  ના ગરબા ગાજો અને પછી તમે દીવાલની સામે જોજો તમને દેખાય છે કે નહિ. પણ થોડું તાત્કાલિક નહિ દેખાય, ધીરજ રાખવી પડશે. કોઈ કહેશે કે આજે આંબા વાવે અને આજે કેરી મળે, એ નહિ મળે. પણ જો આટલું તમે માની લઈએ સાચી રીતે હૃદયથી કરશો તો સ્પષ્ટ થશે, ચોક્કસ તમને ખબર પડશે. કંઈક દેખાશે, પણ શું દેખાશે હું નથી કહેતો. પણ દેખાશે. અને પછી એ શક્તિ તમે વિકસાવશો તો તમે બેઠા બેઠા, વિવેકાનંદ અમેરિકામાં  ગયા હતા તો ઉભા ઉભા બધું કહી દેતા હતા કે અમુક જગ્યાએ આ છે.. આ છે.. આ છે. એકવાર વિવેકાનંદ 1892-1893 માં ત્યાં અમેરિકા ગયા હતા શિકાગોમાં ધર્મપરીષદ-વિશ્વ ધર્મપરીષદ માં ત્યાં એમને કોઈ એ પૂછ્યું કે અમારી પાસે આ ટીવી છે ટ્રંકકોલ છે તાર છે આ બધું છે અમારી પાસે કેટલું બધું, વિમાન છે આ બધું બહુ સાધનો અમારી પાસે છે.  તમારા ભારત પાસે શું છે? વિવેકાનંદે બહુ સુંદર જવાબ આપ્યો છે, મને એના ઉપર બહુજ ગૌરવ છે. એમણે ક્હી દીધું તરત હજારો માણસ ની વચ્ચે  કે ફલાણા ભાઈ હેટ પેહરીને બેઠા છે એમને ઉભા કરો કે તે મારા મંચ પાસે લાવો. અને એ ભાઈ ને મંચ પર લાવવા માં આવ્યા. આ તમારો દેશ છે હું તો કઈ જાણતો નથી. આ કોણ છે ક્યાં છે પણ હું બધુ જોઉં છું એમનું મકાન પાંચસો કિલોમીટર અહીથી દુર છે મને દેખાય છે અને એ અગ્નિ માં અત્યારે બળી રહ્યું છે. અને દસ મિનીટ માં હમણાં મેસેજ આવશે અને એમ કરી સ્ટેજ પર દસ મિનીટ થઇ તરતજ એનાઉન્સ થયું કે ફલાણા ભાઈ જ્યાં હોય ત્યાંથી આવે એમનું નું ઘર બળે છે. વિવેકાનંદ કહે અમારા ભારત પાસે આ છે. આ સંસ્કૃતિ અમારી, કેસેટમાં મારે બોલવું પડયું છે કે "ભારતીય સંસ્કૃતિ અમર રહો". મારે ભગવાનને પ્રેયર (PRAYER)કરવી પડી. દુઃખની વાત એ છે કે આપણે એ છોડી દઈએ છીએ. પારકી સંસ્કૃતિ અપનાવીએ છીએ. પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિ આપણે ત્યાં ઘુસી ગઈ છે. એણે આ બધા પર કાટ ચડાવી દીધો છે. આપણી પાસે આવી, વિમાન ની વાત તમે  આજે કરો છો, અમારા રામચંદ્રજી પુષ્પક વિમાનમાં બેસી અયોધ્યા આવ્યા હતા. અમારા શાસ્ત્રો બોલે છે. આજેય આ શક્તિયો છે. સ્પષ્ટ છે, ચોક્કસથી છે. થોડાક તમે પ્રેકટીસ કરશો. તો તમને અનુભવ થશે. કેટલીક વાતો એવી હોય છે કે મારે બોલી શકાતી નથી હોતી. પણ મારી આ એક વિનંતી છે બધાને કે પા પગલી તો માંડજોજ. પાવાગઢ ના જવાય તો કઈ નહિ પાવાગઢ તરફ તમે મોઢું ફેરવજો. ચોક્કસ માતાજી ના કિરણો તમારામાં પર પડશે. પણ મારે તો આંખજ નથી મેળવવી. કેમેરાનું તમારા પર એ પડતું હોય આપને એના તરફ જોઈએ જ ના તો મોઢું નથીજ આવવાનું. એના તરફ જોવું પડે. માતાજીના કિરણો ત્યારેજ આવે જયારે  એમના તરફ થોડી ભક્તિ કરો ત્યારે. 

             મારી બધાને વિનંતી છે કે આ જે થોડીક મે વાત તમને કરી એ વાત તમે થોડી અમલ માં મુકજો. ઘેર જઈને ખંખેરી ને ઉઠીને  ચાલ્યા ના જતા. જો જીવન જીવી જાણવું હોય તો. ને પછી તમારે ન મેળવવું હોય તો મારે કોઈ વાંધો નથી. તો એ અમલ કરજો અને હું ચોક્કસ ખાતરી આપું છું તમને કે તમે આ રીતે કરશો ને તમારે કોઈ જરૂર પડે તો આ મે કહ્યું તે પ્રયોગ કરજો તમને કુદરત નો સહકાર મળશે. તમને અનુભવ થશે અને હું તમારી સાથે છું તે પણ તમને અનુભવ થશે.

                                                 "જય મહાકાળી"

 

 

 

 

 

 

 

ભક્તિ કેવી રીતે કરવી?

                                                         ભક્તિ કેવી રીતે કરવી?

         એક ભક્તરાજ ભગવાન રામચંદ્રજીના સગુણોપાસક હતા. સુમારે દસ-પંદર વર્ષ સુધી યોગ્ય પૂજાર્ચનવિધિ અનુસાર તેમણે ઇષ્ટદેવની ઉપાસના કરી, છતાં સ્વપ્નમાં પણ કોઈ વાર રામચંદ્રજીનાં દર્શન થયાં નહિ. આથી તેમણે વિચાર્યું કે, “શ્રીરામચંદ્રજીનો જન્મ ત્રેતાયુગમાં થયો હતો અને અત્યારે તો કલિયુગ ચાલે છે. એટલે રામચંદ્રજીને થયે લાખો વર્ષો વીતી ગયાં છે. તેથી તેમનું દૈવત ઓછું થયું હશે. એટલે ઇષ્ટદેવ બદલવાની જરૂર છે. આ રીતે વિચારીને નજીકના કાળમાં એટલે શુમારે પાંચ હજાર વર્ષ પૂર્વે થયેલા શ્રીકૃષ્ણ ભગવાનની ઉપાસના કરવાને તેમણે નિશ્ચય કર્યો. શ્રીરામચંદ્રજીની મૂર્તિ એક ખૂણામાં ખસેડી દઈને તેમણે તેને ઠેકાણે તરત શ્રીકૃષ્ણની મૂર્તિ પધરાવી. એટલું સારું થયું કે, રામની મૂર્તિને સમુદ્રમાં ન પધરાવી ! ત્યારપછી તેમણે શ્રીકૃષ્ણની ઉપાસના ઘણા જ પ્રેમથી શરૂ કરી. દરમ્યાન તેમના એક સ્નેહીએ પિતાના આ ભક્ત-મિત્ર માટે પ્રવાસમાંથી સર્વોત્તમ સુગંધીદાર ધૂપની ભેટ મોકલી. દેવને આથી ઘણો આનંદ થશે માટે કોઈ સારા મહોત્સવને પ્રસંગે એ ધૂપને ઉપયોગ કરવાનો ભક્તરાજે નિશ્ચય કર્યો. થોડા સમયમાં શ્રીકૃષ્ણ જન્માષ્ટમીનો મહોત્સવ આવ્યો. ઘણું ધામધૂમથી તેમણે ભગવાનના ઉત્સવની શરૂઆત કરી. મધ્યરાત્રિએ જન્મસમયે ષોડશોપચાર પૂજનવિધિમાં ધૂપસમર્પણનો પ્રસંગ આવ્યો. ધૂપિયું ભગવાન આગળ મૂકયું અને પેલો શ્રેષ્ઠ ધૂપ ધરાવવા માટે તૈયારી કરી. એટલામાં તેમને વિચાર આવ્યો કે, આ ધૂપ તો ઉત્કૃષ્ટ છે, ભગવાન રામચંદ્રજીની મેં ઘણાં વર્ષો સુધી સેવા કરી, પણ તેઓ કદી સ્વપ્નમાં પણ પ્રસન્ન થયા નથી. તેથી આ પાસે ખૂણામાં મૂકેલા રામચંદ્રજીને આ શ્રેષ્ઠ ધૂપની સુગંધ મફતમાં મળી જશે, તે સારું ન કહેવાય. આ વિચારની સાથે જ રામની મૂર્તિનાં બે નસકોરાં રૂ વડે બંધ કરી દીધાં અને ખાતરી કરી લીધી કે હવે રામચંદ્રજીને આ સુંદર ધૂપની સુવાસ બિલકુલ મળી શકશે નહિ. પછી તેમણે ધૂપ-દીપવિધિનો આરંભ કર્યો. હવે ચમત્કાર એવો બન્યો કે, ભગવાન શ્રીકૃષ્ણની મૂર્તિની જગાએ શ્રી રામચંદ્રજી પ્રત્યક્ષ પ્રગટ થયા. તેમને જોતાં જ ભક્તરાજ ગભરાઈ ગયા, તેમનાં ગાત્રો શિથિલ થઈ ગયાં, આખે શરીરે પરસેવો છૂટ્યો અને હાથપગ કંપવા લાગ્યા. તેમની આવી ગભરાટભરેલી સ્થિતિ જોતાં સત્વગુણસંપન્ન, દેવતાઓમાં શ્રેષ્ઠ, શાન્ત અને દયાળુ એવા ભગવાન રામચંદ્રજીએ તેમને ઘણું આશ્વાસન આપ્યું અને પોતાને બોલાવવાનું કારણ પૂછયું, તથા ‘વર’ માગવા જણાવ્યું, ત્યારે જ ભક્તરાજને ધીરજ આવી. તેમણે નમ્રતાપૂર્વક પૂછ્યું: “ભગવન, મેં પંદર-વીસ વર્ષો આપની એકનિષ્ઠાથી ભક્તિ કરી, છતાં આપે કદી સ્વપ્નમાં યે દર્શન ન આપ્યાં, અને આજે જ્યારે આપનો મોટો અપરાધ કર્યો છે, ત્યારે આપ પ્રત્યક્ષ પ્રગટ થયા, તેનું કારણ શું? એ જાણવાની પ્રથમ મારી ઇચ્છા છે.”

એ સાંભળીને દયાળુ શ્રી રામચંદ્રજીએ સ્મિત કરીને ઉત્તર આપ્યું કે, “આમાં મારો શો અપરાધ? વિચારી જો કે તે આજ દિન સુધી પૂજન કર્યું ખરું, પરંતુ કેવળ પાષાણની એક જડ મૂર્તિની જ ભાવના તારા અંતઃકરણમાં હતી. અર્થાત હું ચેતન છું, એવો તે કદી સ્વપ્ને પણ ખ્યાલ કર્યો નહોતો. આજે તારી અન્ય ભાવનાઓ ગમે તેવી હતી, પરંતુ મારામાં શ્વાસ લેવાની શંકા છે એટલે કે ચેતના છે, એવો તારા અંતરમાં દઢ નિશ્ચય થયો અને તે માટે જ મારા નાકનાં છિદ્રો બંધ કરવાને ઊલટો માર્ગ તેં સ્વીકાર્યો. પરંતુ ચેતનનો નિશ્ચય થતાં જ હું તારી સામે આવીને પ્રત્યક્ષ થયો છું. મારે તારા કર્મો સાથે સંબંધ નથી, પણ અંતઃકરણની શુદ્ધ ભાવનાને જ વિચાર કરવાનું હોય છે. ચેતનની ભાવના રાખ્યા સિવાય ગમે તેટલાં દ્રવ્ય અને ઉપચારથી તેમજ ગમે તેટલા સમય સુધી પૂજન કરવામાં આવે તો પણ તે નિરર્થક જ નીવડે છે. આથી જ લોકો ઘણા કાળપર્યત પૂજન કરે છે, છતાં તેમને મારા દર્શનને અનુભવ મળતા નથી.'

"પરમહંસ પૂ. માનસદગુરુ"

"સ્વસ્વાર્થરહિત, પરહિતાર્થે અને કોઇ પણ જાતની આસક્તિ વગર કરવામાં આવેલું કોઇ પણ કાર્ય તપશ્ચર્યા બની જાય છે. આ તપશ્ચર્યા ઇશ્વરે માન્ય રાખવીજ પડે છે" - 'માન'

"પરમહંસ પૂ. માનસદગુરુ"ની જીવન ઝરમર

પૂ. માનગુરુ ( શ્રી માનસીંગભાઇ ડી. ઇડોદરા)

"અતિ સૂક્ષ્મ બિંદુ બનો"

          પૂ. માનસદગુરુનો જન્મ તા. ૧૦-૬-૧૯૩૧, સંવત ૧૯૮૭ના જેઠ સુદ ૧૦ને બુધવારના રોજ દયાદરા તા. ભરૂચ (ગુજરાત) મુકામે થયો હતો. જેઠ સુદ ૧૦ એ "શાંતિદિન" તરીકે ઓળખાય છે. આ દિવસે માં ભાગીરથી-ગંગાજીનું પ્રુથ્વીલોકમાં અવતરણ, માં ગાયત્રીનો પ્રાગટ્ય દિન, સ્વામી શ્રી સહજાનંદનો અક્ષરનિવાસ, રામેશ્વર પ્રતિષ્ઠાદિન, શ્રી રામ શર્મા આચાર્યનો પણ અક્ષરનિવાસ જ્યારે આ જ પુણ્યતિથિએ વિશ્વશાંતિ માટે જનકલ્યાણાર્થે તપ કરનાર પૂ. "માન"નો પણ જન્મદિવસ તથા તેઓશ્રીનાં સહધર્મચારિણી પૂ. શાંતાબાનો નિર્વાણદિવસ. તેમાંથી ઉપર ઊઠીને વિશ્વશાંતિ તેમજ માનવકલ્યાણાર્થે મા મહાકાળીનો અતિ કઠિન તપ દ્વારા સાક્ષાત્કાર મેળવેલ એવી તપોભૂમિ ઓસારાનાં 'વિશ્વશાંતિ મહાકાળી મંદિર' માં પૂ મહાકાળી માનો પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા દિન.

          

       પૂ. માનસદગુરુનાં પિતાશ્રીનું ધરમભાઇ અને માતુશ્રી નું નામ સૂરજબેન હતું. બાળપણથી જ તેઓ તેમનાં સત્યપ્રિય, શાંત સ્વભાવ, દયાળુ, પોતાનાં કાર્યમાં ખંતીલા વગેરે ગુણોને લીધે સૌને પ્રિય થઇ જતા. એમનાં શિક્ષણગુરુઓના અને સંતોના તો એમનાં પર અપાર પ્રેમરૂપી આશીર્વાદ વહ્યા જ કરતા. અભ્યાસમાં તેઓ સદાય આગળ રહેતાં. પ્રાથમિક શિક્ષણ દયાદરામાં પૂરું કરી આમોદ-શુક્લતીર્થમાં માધ્યમિક શિક્ષણ લીધું. ૧૯૫૨માં નર્મદા હાઇસ્કૂલ, શુક્લતીર્થમાં ચિત્રશિક્ષક તરીકે જોડાયા. ત્યારબાદ ૧૯૫૯માં શુક્લતીર્થ છોડી રેલ્વે શાળા ભરૂચમાં જોડાયા અને ત્યાંથી જ તા. ૩૦-૪-૧૯૯૧ ના રોજ આચાર્યશ્રીનાં પદેથી નિવ્રુત થયા. તા. ૧૫-૫-૧૯૫૧માં તેઓશ્રીનું પૂ. શાંતાબા સાથે લગ્ન થયું હતું. સાંસારિક જીવનમાં શિક્ષકની કારકિર્દી દરમિયાન તેઓ તપસ્વી જીવન જીવતાં. શિક્ષણકાર્ય સાથે મળેલ માનવજીવન સાફલ્ય અને પરહિતાર્થે કંઇક કરી છૂટવાની ઉચ્ચ ખેવના સાથે તેમણે આધ્યાત્મિક માર્ગે પ્રયાણ કર્યું. પૂ. મહાકાળી માની ક્રુપા બાળપણથી જ તેઓ પર હોઇ તેમને આ ભૌતિક નાશવંત સંસારરૂપી સુખોમાં કોઇ રસ નહોતો. દૈવી શક્તિની શોધ એ પહેલેથી જ એમનું ધ્યેય હતું. તેઓશ્રીને પોંડિચેરીમાં સ્થાયી થઈને આધ્યાત્મિક જીવન જીવવાની ઇચ્છા હતી. તે માટે તેમણે પોંડિચેરી આશ્રમનાં સાધક પૂ. અંબુભાઇ પુરાણીને વિનંતીપત્ર લખ્યો હતો. જેમાં પૂ. માતાજી તેમનો સ્વીકાર કરે એવો પ્રયાસ-પ્રાર્થના કરી હતી. પૂ. માતાજીએ પણ એક સુષુપ્ત સાધકની આતમવાણીને સાંભળી લીધી અને તેમણે પ્રત્યુ્ત્તરમાં પૂ. માનગુરુને જણાવ્યું કે તેઓ જ્યાં છે ત્યાંજ પોતાની સાધના ચાલુ રાખે અને આ આદેશને સ્વીકારીને પૂ. માતાજીનાં આશીર્વાદ સાથે તેમણે પૂ. મહાકાળી માની ભક્તિને આત્મસાત કરી લીધી અને ભક્તિમાર્ગમાં આગળ જતાં પૂ. મહાકાળી માનો સાક્ષાત્કાર પામ્યા. તેમણે કરેલ આકરી તપશ્ચર્યાનો ઉલ્લેખ આગળનાં પ્રકરણો માં કરીશું. સંસારમાં રહીને ભક્તિ થઇ શકે છે તેનું તેઓ પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ છે.

        પૂ. 'માન' ના આધ્યાત્મિક જીવનમાં ક્રિસ્ટોફર કોલંબસ શ્રદ્ધા, વિશ્વાસ અને નિશ્ચિત ધ્યેય પ્રાપ્તિનું પ્રેરક બળ બની રહેલ છે. એ સમયે પોતાનાં વહાણને મહાસમુદ્રમાં  માત્ર શ્રદ્ધાના બળે જ લઇ જનાર કોલંબસ માટે પૂ. માનગુરુને ખૂબજ માન છે. કોલંબસે અંતઃકરણપૂર્વક "બાવન"મા દિવસે કરેલ પ્રાર્થના આ યુગમાં આધ્યાત્મિક જગતને માટે 'દીવાદાંડી' છે. "બાવન"નો અંક પૂ. "માન" માટે અતિ મહત્વનો લેખાય છે, આધ્યાત્મિક જીવનને નવો વળાંક આપનાર હોય તેમ બ્રહ્મમુહૂર્ત ગણાય છે કે દરેક મનુષ્યએ પોતાનાં જીવનનાં બાવનમાં વર્ષે બને તેટલું જપ, તપ, દાન, ઉપવાસ, તીર્થયાત્રા વધુ કરવી જોઇએ.

             

       હવે ૧૯૫૦થી અનેક્વાર પૂ. 'માન'ને સ્વપ્નમાં અને અંગમાં માતાજીએ આગમનનાં સંકેતો આપ્યા હતા, પણ માતાજીના સ્વાગતની પૂર્ણ તૈયારી હજી નથી એમ માની એમણે માતાજીના એ સંકેતોને દાબી રાખ્યા હતા. આખરે તા. ૨૪-૮-૧૯૭૨ની સાંજે ૭.૩૦ વાગ્યે તેમના ધર્મપત્ની પૂ. શાંતાબા સાથે માતાજી સમીપ પ્રતિજ્ઞા લીધી કે "મારા ધ્યેયને મેળવીને જ જંપીશ, યા મરીશ." અને તે સમયે તેઓને મનમાં દેવોની દુનિયા જોવાની પણ તીવ્ર ઇચ્છા હતી. ૪ વર્ષ ૧માસ અને ૯ દિનની આકરી નિરાહાર-નિર્જલા તપશ્ચર્યા બાદ તા. ૩-૧૦-૧૯૭૬ના રોજ પૂ.મહાકાળી માતાજી પધાર્યા. માતાજીની તેમનાં પર અપાર કૃપા હોવા છતાં માતાજી પાસે કંઇ ન માંગવાની અને એમનાં નામ પર કંઈ પણ ન લેવાની એમની દ્રઢ પ્રતિજ્ઞા હતી. પૂ.મહાકાળી માતાજીનાં આગમન બાદ પૂ.માએ 'માન' ને દેવોની દુનિયા બતાવી અનુભવો પણ કરાવ્યા. તેઓશ્રીએ પાવાગઢની પંદર વખત પગપાળા યાત્રા કરી હતી અને ૧૦૮ વખત પાવાગઢની વિવિધ સ્વરૂપે યાત્રા ખેડી હતી. તા. ૩-૧૦-૧૯૭૬એ પૂ. માતાજી પધાર્યા ત્યારબાદ પણ તેઓની આધ્યાત્મિક યાત્રા તો આગળ વધતી જ રહી હતી. તા. ૫-૯-૧૯૮૯ના દિવસે 'લાયન્સ ક્લબ ઑફ ભરૂચે' પૂ. માનને ઋષિશિક્ષક, તપસ્વી, પરમહંસ જેવા શબ્દોથી નવાજીને સન્માનપત્રથી સન્માનિત કર્યા હતા.

      ત્યારબાદ ભક્તિમાર્ગમાં આગળ વધતાં પૂ. મહાકાળી માની પ્રેરણા થતાં તા.૧૦-૬-૧૯૯૨ના જેઠ સુદ દશમ બુધવારના દિવસે ૫૨.૫ ફૂટ ઊંચા શિખરવાળું મહાકાળી માનું મંદિર બાંધી તેનું નામ 'વિશ્વશાંતિ મહાકાળી મંદિર' રાખ્યું છે. આ મંદિરની બ્લોક નંબર ૧૨૨/૧૨૨ જમીન મુંબઇ, બોરીવલીના શ્રી વજુભાઇ પી. ભીમાણીએ દાનમાં આપેલી હતી. જેની ઉપર આજે આ દિવ્યમંદિર ઊભું છે. જે સારાયે ગુજરાત અને ભરૂચના ભક્તજનોનું આસ્થાનું કેન્દ્ર બની પ્રચલિત બન્યું છે, તે જ દિવસથી અહીં આ મંદિરમાં અખંડ 'શાંતિદીપ' પ્રગટેલો રાખી તેની નીચે લખ્યું છે, 'જબ તક યહ દીપ જલતા રહેગા, તબ તક "વિશ્વયુદ્ધ" કભી ન હોગા.' -"માન"

       આ મંદિર વિશ્વમાં સૌપ્રથમ જ હશે, જ્યાં તપને જ પ્રાધાન્ય અપાય છે, પૈસાને કે વ્યક્તિને નહીં. આ મંદિરના પાયામાં પૂ. માનગુરુજી, પૂ. શાંતાબા તથા તેમના સમસ્ત પરિવારનો અથાગ પરિશ્રમ સમાયેલો છે. મંદિરના બાંધકામ સમયે પાણીની જરૂર પડતા એ સમયે ઓસારા ગામમાં યોગ્ય સગવડો ન હોવાથી દૂર દૂરથી પાણી લાવવું પડતું હતું, જે કાર્ય પૂ. 'માન'ના ઘરના સભ્યોએ ખૂબ જ મહેનતથી કર્યું હતું, તેમજ પૂ.'માન'નો પણ કોઇની પાસેથી માતાજીના નામે કંઇ પણ લેવું નહીંનો કડક નિયમ હોવાથી પોતાની  નોકરીના પગારો તેમજ આર્થિક બચતો ખર્ચી દઈ આ મંદિરનું નિર્માણ કર્યું હતું. તેઓશ્રી પોતાનું સર્વસ્વ અર્પણ કરી, હ્રદયદ્રાવક તપ કરી વિશ્વમાં શાંતિ રહે તથા માનવજાતનું કલ્યાણ થાય તેવી ઊચ્ચ ભાવના સાથે પાવાગઢના પૂ. મહાકાળી માને ઓસારા લાવ્યા છે. ત્યારબાદ ૧૯૯૪ની સાલમાં પૂ. મહાકાળી માની પ્રેરણાથી તેઓ તપમાં આગળ પ્રગતિ કરવા શુક્લતીર્થ, 'શાંતિસમીર' મુકામે ગુપ્તવાસમાં ચાલ્યા ગયા હતા.

         શુક્લતીર્થ, 'શાંતિસમીર' મુકામે તેઓએ ગુપ્તવાસમાં પોતાની આધ્યાત્મિક યાત્રા આગળ વધારી હતી. આ ગુપ્તવાસ દરમિયાન તેઓની ૨૫ વર્ષની તપસ્યાના ફળરૂપે પૂ. મહાકાળી માએ તા.૧૫-૩-૧૯૯૮ ના રોજ સવારે ૪ વાગ્યે તેઓને "કુમકુમ બાવની" લખાવી હતી. વાસ્તવમાં કુમકુમ બાવની એ કોઇ સામાન્ય ગરબો કે કાવ્ય નથી પરતું મા મહાકાળીનું શબ્દદેહે સાક્ષાત સ્વરૂપ છે, જે કળિયુગમાં માનવજાતિના ઉદ્ધાર માટે સંજીવનીનું કાર્ય કરી રહેલ છે. તેઓશ્રીએ સદર ગુપ્તવાસ દરમિયાન કેટલાક ભક્તિ સભર ગરબાઓની  રચના કરી હતી. જે "કુમકુમ છુંદણા" નામની પુસ્તિકાસ્વરૂપે પ્રગટ થયેલ છે. સદર ગુપ્તવાસ દરમિયાન પૂ. મહાકાળી માએ પૂ. 'માન' સદગુરુને ઇશ્વરના સાચા પરમ તેજોમય તથા સત્ય સ્વરૂપના દર્શન કરાવ્યા હતા, જેના આધારે તેઓ સર્વધર્મને એક જ માનતા અને ઇશ્વર એક જ છે એમ તેઓએ જણાવ્યું હતું.

      તેઓશ્રીએ શુક્લતીર્થ જતાં પહેલા "વિશ્વશાંતિ મહાકાળી મંદિર-જય મહાકાળી, તપોભુમિ-ઓસારા" ટ્રસ્ટની રચના કરી હતી. જેમાં મુખ્ય ટ્રસ્ટી તરીકે અને પૂ. મહાકાળી માની સેવાની અને મંદિરની જવાબદારી તેઓશ્રીના નાના પુત્ર કૌશિકભાઇને સોંપી હતી. અને તેઓના મોટા પુત્ર શ્રી કિશોરભાઇ ઇડોદરા તેઓની સેવામાં શુક્લતીર્થ મુકામે રહેતાં હતાં. પૂ. 'માન' સદગુરુના પૂર્વજોએ દયાદરા ગામે ભૂખી ખાડીના કિનારે પૂ. બાબરવીર મામાની મંદિરમાં સ્થાપના કરેલ હતી. સને ૨૦૦૧માં આ મંદિરનો જીર્ણોદ્ધાર કરવામાં આવ્યો  હતો અને ભક્તોનાં દર્શન માટે તા. ૨૯-૧-૨૦૦૧ના રોજ પૂ. 'માન' સદગુરુના હસ્તે ખુલ્લું મૂકવામાં આવ્યું  હતું. પૂ. બાબરવીર મામાની પ્રશસ્તિરૂપે પૂ. 'માન' સદગુરુએ તા. ૬-૧-૨૦૦૧નાં રોજ 'બાબર બત્રીસી'ની રચના કરી હતી.

         
        સદર ગુપ્તવાસ દરમિયાન પૂ. 'માન' સદગુરુ જેઠ સુદ દશમ, ગુરુપૂર્ણિમા જેવા ધાર્મિક અવસરોએ દર્શન આપી ભક્તોને કૃતાર્થ કરતા. આમ, "વિશ્વશાંતિ મહાકાળી મંદિર, ઓસારા" પૂ. 'માન' સદગુરુજી જેવા દિવ્યાત્માના તપની તાકાત પર, સત્યની તાકાત પર ઊભેલું છે જેને કોણ હલાવી શકે?

       જીવનનાં અંત સમયમાં પણ તેઓશ્રીને બે વાક્યોમાં અડગ-અખંડ શ્રદ્ધા છે કે "હરિને ભજતાં હજી કોઇની લાજ જતા નથી જાણી રે"- નરસિંહ મહેતા અને સત્યમેવ જયતે.
 

                                                             સૌજન્ય: "ઋષિત્વ નો રાજમાર્ગ"

                                 "ઋષિત્વ નો રાજમાર્ગ" પુસ્તક મેળવવા માટે સંપર્ક કરો -9099052417