ਬਾਹੂਬਲੀ

ਬਾਹੂਬਲੀ
Jain deity

ਬਾਹੂਬਲੀ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: ਤਾਕਤਵਰ ਬਾਹਵਾਂ ਵਾਲਾ) ਜੈਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਸਤਿਕਾਰਤ ਵਿਅਕਤੀ, ਅਦੀਨਾਥ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ, ਜੈਨੀ ਧਰਮ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਤੀਰਥੰਕਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਸਥਾਈ ਰੁਤਬੇ (ਕਯੋਤਸੁਰਗਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਪੌਦੇ ਚੜ੍ਹਨ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਿਮਰਨ ਦੇ ਸਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਰਵਣ ਗਿਆਨ (ਕੇਵਲਾ ਗਿਆਨ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜੈਨ ਪਾਠਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ ਉੱਤੇ ਜਨਮ ਅਤੇ ਮੌਤ (ਚੱਕਰ) ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਜੈਨ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਰੂਹ (ਸਿੱਧ) ਵਜੋਂ ਸਤਿਕਾਰਿਤ ਸਨ।  ਬਾਹੂਬਲੀ ਨੂੰ ਗੌਮਟੇਸ਼ਵਾੜਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਗੌਮਟੇਸ਼ਵਾੜਾ ਬੁੱਤ ਅਤੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖਾਂ ਤੋਂ ਭਗਵਾਨ ਕਾਂਤਸ਼ਵਾੜਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ। ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਗੰਗਾ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਕਮਾਂਡਰ ਚਵੂੰਦਾਰਾਏ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ; ਇਹ ਇੱਕ 57 ਫੁੱਟ ਹੈ (17 ਮੀਟਰ) ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਰਨਾਟਕ ਰਾਜ ਦੇ ਹਸਾਨਨ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਵਨੇਬੇਲਾਗੋਲਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਦੇ ਉਪਰ ਸਥਿਤ ਮੋਨੋਲਿਥ (ਚਟਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਟੁਕੜੇ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਮੂਰਤੀ)। ਇਹ ਲਗਭਗ 981 ਏ.ਡੀ. ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਅਜ਼ਾਦ ਮੂਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 

ਦੰਤਕਥਾ

9 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਕਵਿਤਾ ਆਦਿ ਪ੍ਰਾਧਾਨ, ਪਹਿਲੇ ਤੀਰਥੰਕਾ ਦੇ 10 ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਰਿਸ਼ਨਭਥਾਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਦੋ ਬੇਟੀਆਂ ਭਰਤ ਅਤੇ ਬਾਹੂਬਲੀ। ਇਹ ਗਿੰਸਾਨਾ ਦੁਆਰਾ ਬਣੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਦਿਗੰਬਰਾ ਸੰਨਿਆਸੀ ਹੈ।

ਪਰਿਵਾਰਕ ਜੀਵਨ

ਜੈਨ ਪਾਠਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬਾਹੂਬਲੀ ਦਾ ਜਨਮ ਅਯੋਧਿਆ ਵਿੱਚ ਇਕਕਸ਼ਵਕੂ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ਨਭਥਾਨ ਅਤੇ ਸੁਨੰਦਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦਵਾਈਆਂ, ਤੀਰ ਅੰਦਾਜ਼ੀ, ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ, ਅਤੇ ਕੀਮਤੀ ਹੀਰਿਆਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਾਹੂਬਲੀ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੋਮਾਕਰਿਰੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਹਾਂਬਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਰਿਸ਼ਟਭਨਾਠ ਨੇ ਇੱਕ ਸੰਨਿਆਸੀ ਬਣਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ 100 ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਵੰਡਿਆ। ਭਰਤ ਨੂੰ ਵਿਨੀਤਾ (ਅਯੁੱਧਿਆ) ਦੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਹੂਬਲੀ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਅਸਮਕਾ ਦਾ ਰਾਜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਪੂੰਜੀਨਾਇਕ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ (ਡਿਜਿਆਜੇ) ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਛੇ ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਰਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਆਇਓਧਿਆਪੁਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਫ਼ੌਜ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਚੱਕਰ-ਰਤਨਾ-ਕਤਾਈ, ਡਾਰਵਰਡ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਵਾਲੀ ਡਿਸਕ ਵਰਗੇ ਮਹਾਨ ਹਥਿਆਰ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ। ਪਰ ਚੱਕਰ-ਰਤਨਾ ਅਯੋਧਯਪੁਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ, ਸਮਰਾਟ ਨੂੰ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਸ ਦੇ 99 ਭਰਾਵਾਂ ਨੇ ਅਜੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸੌਂਪਿਆ ਹੈ। ਭਰਤ ਦੇ 98 ਭਰਾ ਜੈਨ ਸੰਜੀਆ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਸੌਂਪੇ। ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਨੂੰ ਅਸਾਧਾਰਣ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਤਾਕਤ ਦੀ ਅੰਤਮ ਅਤੇ ਉੱਚਤਮ ਸੰਸਥਾ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਗਿਆ (ਵਜ਼ਰਾ-ਆਬਹਾਰਾਰਕਾਸਾਧਨ) ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਉਸ ਨੇ ਚਕਰਵਰਤੀ 'ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਲੜਾਈ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ।

ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੇ ਜੰਗ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ; "ਭਰਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਮਾਰੇ ਜਾ ਸਕਦੇ, ਉਹ ਆਵਾਗਮਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਖ਼ਰੀ ਅਵਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਹਥਿਆਰ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਘਾਇਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ! ਫਿਰ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਝਗੜੇ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਵਿਚਾਲੇ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣਗੇ। ਇਹ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ (ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੇ ਤੂਫ਼ਾਨ), ਪਾਣੀ-ਲੜਾਈ (ਯਾਲਾ-ਯੁੱਧਾ) ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਤੀ (ਮੌਲ-ਯੁੱਧਾ) ਸਨ. ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਭਾਰਤ, ਦੇ ਸਾਰੇ ਤਿੰਨ ਮੁਕਾਬਲੇ ਜਿੱਤੇ।

ਤਿਆਗਨਾ

ਬਾਹੂਬਲੀ ਦੇ ਕਯੋਸਤਰਗੁਰ ਦੇ ਸਿਮਰਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੇਰੀਆ ਹੋਈ ਚਿੜੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ (ਫੋਟੋ: ਬਦਾਮੀ ਗੁਫਾਵਾਂ)

ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਨਫ਼ਰਤ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸੰਨਿਆਸ ਲਈ ਇੱਛਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ। ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਰਾਜ ਤਿਆਗ ਕੇ ਇੱਕ ਡਗਮਬਰਾ ਸੰਨਿਆਸੀ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਸਰਵਣ ਗਿਆਨ (ਕੇਵਲਾ ਗਿਆਨ) ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਦ੍ਰਿੜ ਸੰਕਲਪ ਨਾਲ ਮਨਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਲਈ ਸਥਾਈ ਪਦਵੀ (ਕਯੋਤਸੁਰਗਾ) ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪੌਦੇ ਚੜ੍ਹਨ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਪੈਰ ਵਧਦੇ ਗਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹ ਇਮਾਨਦਾਰ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅਮਲਾਂ ਨੂੰ ਅੰਗੂਰ, ਕੀੜੀਆਂ, ਅਤੇ ਧੂੜ ਤੋਂ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਜੋ ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਛਕਿਆ। ਜੈਨ ਦੇ ਪਾਠ ਆਦਿ ਜਾਮਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਲੰਬੇ ਅਰਸੇ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ, ਭਰਤ ਸਾਰੇ ਨਿਮਰਤਾ ਵਿੱਚ ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਵਿੱਚ ਆਏ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ। ਇੱਕ ਦਰਦਨਾਕ ਅਫ਼ਸੋਸ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦੇ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਭੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ; ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਇਹ ਖਿਲਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਉਦੋਂ ਚਾਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਸ਼ੁਕਰ ਕਰਮਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਅਸਪਸ਼ਟ ਗਿਆਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਸਰਵਣਿਕੀਕਰਨ (ਕਿਵਾਲੀ ਗਾਣਾ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਹੁਣ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ ਹੋਣ ਵਜੋਂ (ਕੇਵਾਲੀ) ਸਨਮਾਨਿਤ ਸਨ। ਬਾਹੁਬਾਲੀ ਨੇ ਅਖੀਰ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਮੁਕਤੀ ਮੁਕਤ (ਸਿੱਧ) ਬਣ ਗਿਆ। ਉਹ ਅਗਾਮੀ ਅੱਧ ਚੱਕਰ (ਅਵਤਾਰਪੀੜੀ) ਵਿੱਚ ਮੋਕਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਦਿਗੰਬਰਾ ਸੁੰਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਬੁੱਤ

ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ 6 ਮੀਟਰ (20 ਫੁੱਟ) ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਚਾਈ ਵਾਲੇ ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਦੀਆਂ 5 ਅਕਾਲੀਆਂ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਹੈ:

• 981 ਈ ਦੇ ਹਸਾਨਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਵਣਬੇਲਾਗੋਲਾ ਵਿੱਚ 17.4 ਮੀਟਰ (57 ਫੁੱਟ) 
• 1430 ਈ. ਵਿੱਚ ਉਦੂਪ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕਰਕਾਲ ਵਿੱਚ 12.8 ਮੀਟਰ (42 ਫੁੱਟ) 
• 1973 ਈ. ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਕੰਨੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਧਰਮਸਥਾਨ ਵਿੱਚ 11.9 ਮੀਟਰ (39 ਫੁੱਟ) 
• 1604 ਈ. ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਕੰਨੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਵੇਨੂਰੇ ਵਿੱਚ 10.7 ਮੀਟਰ (35 ਫੁੱਟ) 
• 12 ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਮੈਸੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਗੋਮਮਤਾਗਿਰੀ ਵਿੱਚ 6 ਮੀਟਰ (20 ਫੁੱਟ)

ਸ਼ਰਵਨਬੇਲਾਗੋਲਾ

158 ਤੇ ਸਥਿਤ ਸ਼ਰਾਵੇਨਬੇਲਾਗੋਲਾ ਵਿਖੇ ਬਾਹੂਬਲੀ ਦੀ ਇਕੋ-ਇਕ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਬੈਂਗਲੌਰ ਤੋਂ ਕਿ.ਮੀ. (98 ਮੀਲ), ਗ੍ਰੇਨਾਈਟ ਦੇ ਇਕੋ ਬਲਾਕ ਤੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਗੰਗਾ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਕਮਾਂਡਰ ਚਵੰਡਰਯ ਨੇ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਸੀ; ਇਹ 57 ਫੁੱਟ (17 ਮੀਟਰ) ਲੰਬਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਹਸਨ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਸ਼ਰਵਣਬੇਲਾਗੋਲਾ ਪਹਾੜੀ ਦੇ ਉਪਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ 981 ਏ.ਡੀ. ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਬਣਵਾਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਵਾਲੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਮੂਰਤੀ 25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (16 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਰਨਬੇਲਾਗੋਲਾ ਜੈਨ ਲਈ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਕਰਕਾਲਾ

ਕਰਕਾੱਲਾ ਦੇ ਬਾਹੁਬਾਲੀ ਏਕੋਵੋਲਿਥ

ਕਰਕਾੱਲਾ ਇਸਦੇ 42 ਫੁੱਟ ਉਚਾਈ ਦੇ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਕਿ ਇਹ 1432 ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਬਣੇ ਅਤੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਬੁੱਤ ਹੈ। ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਚਟਾਨੀ ਪਹਾੜੀ ਦੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਉੱਚ ਪੱਧਰੇ ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ 13 ਫਰਵਰੀ 1432 ਨੂੰ ਵਿਅਰਥ ਪੰਡਿਆ ਭੈਰਰਸ ਵੋਡੇਯਾਰ, ਭੈਰਰਸ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਪੁਨਰ, ਵਿਸ਼ਨਯਾਨ ਸ਼ਾਸਕ ਦੀ ਜਗੀਰ ਦੁਆਰਾ ਪਵਿੱਤਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਧਰਮਸਥਾਨ

ਧਰਮਸਥਾਲ ਦੀ ਬਾਹੂਬਲੀ ਮੋਨੋਲਿਥ (1973 ਈ.)

ਇੱਕ 39 ਫੁੱਟ (12 m) 13 ਫੁੱਟ (4.0 ਮੀਟਰ) ਚੌਂਕੀ ਵਾਲੇ ਉੱਚੀ ਮੂਰਤੀ ਜਿਸਦਾ ਭਾਰ 175 ਮੀਟ (175,000 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ) ਹੈ, ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕਾ ਦੇ ਧਰਮਸਤਾਲਾ ਵਿੱਚ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।</ref>

ਵੀਨਸ

ਵੈਨੂਰ ਦਾ ਬਾਹੂਬਲੀ ਮੋਨਲੀਥ

ਵੇਨੁਰ, ਗੁਰੂਪੁਰਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਤੇ ਸਥਿਤ, ਕਰਨਾਟਕ ਰਾਜ ਦੇ ਦੱਖਣ ਕੰਨੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਥਿਮੰਨਾ ਅਜੀਲਾ ਨੇ 38 ਫੁੱਟ ਬਣਾਇਆ (12 ਮੀ) 1604 ਈ. ਵਿੱਚ ਗੌਮਟੇਸ਼ਵਰ ਦੇ ਕਾਲੋਸੁਸ ਉੱਥੇ। ਵੈਨੂਰ ਦਾ ਸਟੈਂਡ ਇਸਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ 250 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (160 ਮੀਲ) ਦੇ ਅੰਦਰ ਤਿੰਨ ਗੌਮਟੇਸ਼ਵਰਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਰਵਣਬੇਲਾਗੋਲਾ ਵਿੱਚ ਬੁੱਤ ਦੀ ਨਮੂਨੇ ਦੇ ਉਸੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੀਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਅਜੀਲਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਂ ਦੇ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ 1154 ਤੋਂ 1786 ਤਕ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।

ਗੌਮਾਤਾ ਗਿਰੀ

ਗੋਮਮਤਾਗਿਰੀ, ਮੈਸੂਰ ਦੀ ਬਾਹੂਬਲੀ ਮੋਨੋਲਿਥ 

ਗੋਮਮਤਿਗਿਰੀ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਜੈਨ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। 12 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬੌਹੁਬਲੀ ਦਾ ਗ੍ਰੇਨਾਈਟ ਦੀ ਮੂਰਤੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੋਮੇਤੇਸ਼ਵਾੜਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ 50 ਮੀਟਰ (160 ਮੀਟਰ) ਫੋਰਟ) ਲੰਮਾ ਪਹਾੜੀ 'ਸ਼ਰਵਣ ਗੁੱਡਾ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੈਨ ਸੈਂਟਰ ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਸਲਾਨਾ ਮਹਾਂਮਸਤਕਾਵਹਿਸ਼ੇਕਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗੋਮਨਟਗਿਰੀ ਵਿਖੇ ਬੁੱਤ ਸ਼ਰਵਣਬੇਲਾਗੋਲਾ ਵਿੱਚ 58 ਫੁੱਟ (18 ਮੀਟਰ) ਦੀ ਗੌਮਟੇਸ਼ਵਰ ਬੁੱਤ ਵਰਗਾ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਛੋਟੀ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਬੁੱਤ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਵਿਜਯਨਗਰ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ। 

ਕੁੰਭੋਜ

28-foot (8.5 m)- ਕੁੰਭਜੋ ਵਿਖੇ ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਦਾ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਪੱਥਰ

ਕੁੰਭੋਜ ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਕੋਲਾਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ. ਸ਼ਹਿਰ ਕਟਿਹਾਪੁਰ ਤੋਂ ਕਰੀਬ ਸੱਤ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈਟਕਾਣਾਗਲੇ ਤੋਂ ਅੱਠ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਜੈਨ ਯਾਤਰਾ ਕੇਂਦਰ ਜਿੱਥੇ 28 ਫੁੱਟ (8.5 ਮੀ) - ਕੁੰਭਜੋ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (1.2 ਮੀਲ) ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਦੀ ਉੱਚੀ ਮੂਰਤੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਅਰੀਤੀਪੁਰ

ਮਦੁਰ ਤਾਲੁਕ ਮੰਡਿਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕੋਕਰੇਬੇਲਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਅਰੀਤੀਪੁਰ ਵਿਖੇ ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਦਾ 10 ਫੁੱਟ (3.0 ਮੀਟਰ) ਉੱਚਾ ਬੁੱਤ ਹੈ।

2016 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ (ਏਐਸਆਈ) ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ 13 ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਕੀਤੀ। ਅਰੀਤੀਪੁਰ ਵਿੱਚ 3th ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਦੀ ਫੋਟ (4.0 ਮੀਟਰ) ਉੱਚੀ ਮੂਰਤੀ ਏਐਸਆਈ ਨੇ ਅਰੀਤੀਪੁਰ, ਮਦਦੂਰ, ਮੰਡਯਾ, ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਦੀ 8 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਤਿੰਨ ਫੁੱਟ (0.91 ਮੀਟਰ) ਚੌੜਾ ਅਤੇ 3.5 ਫੁੱਟ (1.1 ਮੀਟਰ) ਲੰਬਾ ਉੱਕਾਇਆ ਹੈ।

ਚਿੱਤਰ

ਹੇਠਾਂ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਸਥਿਤ ਬਾਹੁੰਬਲੀ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਹਨ.

• 
  Bahubali statue at YSR state Archaeology Museum, Hyderabad, 12th century
• 
  Bahubali monolith of Halebidu
• 
  28-foot (8.5 m)-high statue of Bahubali at Teenmurti Temple, Mumbai
• 
  Gomateshwara at Kalugumalai Jain Beds, 8th century
• 
  Bahubali at Andimalai Caves, 10th century
• 
  Bahubali at Aretipur

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

• God in Jainism
• Jain cosmology
• Jainism in Karnataka
• Statue of Ahimsa
• Bawangaja

ਹਵਾਲੇ

ਸਰੋਤ

• Dundas, Paul (2002), The Jains (Second ed.), London and New York City: Routledge, ISBN 0-415-26605-X {{citation}}: More than one of |ISBN= and |isbn= specified (help); More than one of |authorlink= and |author-link= specified (help)
• Granoff, Phyllis (1993), The Clever Adulteress and Other Stories: A Treasury of Jaina Literature, Motilal Banarsidass, ISBN 81-208-1150-X {{citation}}: More than one of |ISBN= and |isbn= specified (help); More than one of |authorlink= and |author-link= specified (help)
• Jain, Champat Rai (1929), Risabha Deva – The Founder of Jainism, Allahabad: The Indian Press Limited, ਫਰਮਾ:PD-notice {{citation}}: More than one of |authorlink= and |author-link= specified (help)
• Jain, Vijay K. (2013), Ācārya Nemichandra's Dravyasaṃgraha, Vikalp Printers, ISBN 978-81-903639-5-2, ਫਰਮਾ:PD-notice {{citation}}: More than one of |ISBN= and |isbn= specified (help); More than one of |authorlink= and |author-link= specified (help)
• Rice, Benjamin Lewis (1889), Inscriptions at Sravana Belgola: a chief seat of the Jains, (Archaeological Survey of Mysore), Bangalore: Mysore Govt. Central Press {{citation}}: More than one of |authorlink= and |author-link= specified (help)
• Sangave, Vilas Adinath (1981), The Sacred Shravanabelagola (A Socio-Religious Study) (1st ed.), Bharatiya Jnanpith
• Titze, Kurt (1998), Jainism: A Pictorial Guide to the Religion of Non-Violence (2 ed.), Motilal Banarsidass, ISBN 81-208-1534-3
• Zimmer, Heinrich (1953) [April 1952], Campbell, Joseph (ed.), Philosophies Of India, London, E.C. 4: Routledge & Kegan Paul Ltd, ISBN 978-81-208-0739-6 {{citation}}: Unknown parameter |editorlink= ignored (|editor-link= suggested) (help)CS1 maint: location (link)
• Sangave, Vilas Adinath (2001), Facets of Jainology: Selected Research Papers on Jain Society, Religion, and Culture, Popular Prakashan, ISBN 9788171548392
• Sangave, Vilas Adinath (1981), The Sacred ʹSravaṇa-Beḷagoḷa: A Socio-religious Study, Bhartiya Jnanpith
• Datta, Amaresh (1987), Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo, Sahitya Akademi, ISBN 9788126018031

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

• Shri Bahubali Archived 2018-08-09 at the Wayback Machine.