Tekst źródłowy strony BMW IIIa

[[Plik:BMW IIIa.jpg|thumb|Silnik lotniczy BMW IIIa, pierwszy produkt firmy [[BMW]]]]
'''BMW IIIa''' – sześciocylindrowy, rzędowy, chłodzony cieczą silnik lotniczy i zarazem pierwszy produkt BMW GmbH. Jego sukces zapewnił rozwój BMW.

20 maja 1917 ''Rapp Motorenwerke GmbH'' (późniejsze ''[[BMW]] GmbH'') opatentowało konstrukcję nowego silnika, ochrzczonego „BMW III”. Na podstawie silnika „Rapp III” [[Max Friz]] opracował [[Silnik rzędowy|rzędowy]] silnik sześciocylindrowy, który zapewniał optymalne wyrównoważenie, a przez to niewielkie [[wibracje]]. Jego konstrukcja znosiła wysoki, jak na te czasy, [[stopień sprężania]] wynoszący 6,4:1.

Odpowiedzialnymi za oznaczenie silnika [[Rzymski system zapisywania liczb|liczbą rzymską]] „III” zamiast „I” były wysoko postawione osoby w wojsku. Mianowicie na początku 1917 inspekcja ds. jednostek latających wprowadziła powszechny sposób oznaczania silników lotniczych. Rzymska liczba odnosiła się do klasy [[moc]]y silnika. Klasa I była zarezerwowana dla silników od 100 do 105 [[Koń mechaniczny|KM]]. Silnik BMW osiągał moc 185 KM, więc przypisano go do [[Kategoria|kategorii]] III.

Silnik był udany, ale prawdziwy przełom nastąpił w 1917, kiedy Friz zastosował prostą przepustnicę w „wysokościowym [[gaźnik]]u”, pozwalając silnikowi na rozwinięcie pełnej mocy wysoko ponad ziemią. Jednostka napędowa spalała [[Liczba oktanowa|wysokooktanową]] [[Benzyna|benzynę]] z dodatkiem [[benzol]]u celem podniesienia liczby oktanowej. Gaźnik dostosowywał skład [[Mieszanka paliwowo-powietrzna|mieszanki paliwowo-powietrznej]] w zależności od wysokości na jakiej znajdował się samolot. Pozwalał silnikowi, nazwanemu teraz BMW IIIa, osiągnąć stałą moc 185 KM do pułapu 2000 metrów, co było istotną przewagą nad konkurencyjnymi silnikami.

Pierwsze rysunki projektowe silnika były dostępne w maju, a już 17 września testowano go na platformie testowej. W wyniku udanego lotu dziewiczego, w grudniu 1917, rozpoczęto serię produkcyjną na początku 1918. Rzadko zdarzało się, żeby osiągnięto przewagę w bitwach powietrznych, w wyniku zdolności do latania na wyższych pułapach, co właśnie umożliwiał sinik BMW IIIa.

Po raz pierwszy użyto go w samolotach [[Fokker D.VII]] oraz [[Junkers Flugzeug- und Motorenwerke|Junkers]] model [[Junkers F 13|F 13]] i A 20. Samoloty Fokker D VII wyposażone w ten silnik wykazywały istotne walory bojowe. Samolot z tym silnikiem miał dużą zwrotność (szczególnie widoczną na dużym [[pułap]]ie), jego szybka reakcja na wszystkich wysokościach i szybkościach lotu, udowodniła, że był czymś więcej niż tylko odpowiednikiem brytyjskich lub francuskich [[Samolot myśliwski|myśliwców]] 1918 roku. Reputacja silnika szybko wzrosła po tym jak udowodnił swoje własności w walkach powietrznych elitarnego dywizjonu [[Jagdstaffel 11|Jasta 11]]. [[Ernst Udet]], dowódca tego dywizjonu podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]], przyznał, że silniki mają niepospolite osiągi:

Zdaniem brytyjskiej historyka R. Bakera: „Nie ma wątpliwości, że silnik BMW był główną atrakcją w dziedzinie rozwoju jednostek napędowych pod koniec wojny. Jedyną jego wadą było to, że pojawił się za późno”<ref>Barker, R. (2002); ''The Royal Flying Corps in World War I''; Robinson {{ISBN|1-84119-470-0}}.</ref>.

BMW wybudowało około 700 silników, jednak wysoki popyt na niego w [[Monachium]] wraz z niemożnością spełnienia wszystkich zamówień, spowodował przeniesienie części produkcji do fabryki [[Opel|Opla]] w [[Rüsselsheim am Main]]. 13 września 1919 [[Franz Zeno Diemer]] ustanowił światowy rekord wysokości dla [[Samolot pasażerski|samolotu pasażerskiego]] (6 ludzi na pokładzie, 6750 m) w Ju F 13 napędzanym silnikiem lotniczym BMW IIIa.

== Dane techniczne ==
* typ silnika: [[tłok]]owy
* liczba [[Cylinder (mechanika)|cylindrów]]: 6
* układ cylindrów: [[Silnik rzędowy|rzędowy]]
* [[średnica]] cylindra: 150 mm
* skok tłoka: 180 mm
* [[stopień sprężania]]: 6.4:1
* [[Objętość skokowa|pojemność skokowa]]: 19,1 l
* [[Układ chłodzenia silnika spalinowego|układ chłodzenia]]: cieczą
* [[moc]]: 185 KM przy 1400 obr. / min
* zasilanie: gaźnik

<gallery>
Plik:100 4122.jpg|silnik BMW IIIa w muzeum Luftwaffe Gatow
Plik:100 4123.jpg|specyfikacja
Plik:BMW IIIa MLP 07.jpg|silnik BMW IIIa w [[Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie]]
</gallery>

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* {{Cytuj stronę | url = http://www.bmw-konzernarchiv.de/1/index.php | tytuł = Archiwum koncernu BMW | opublikowany = bmw-konzernarchiv.de | archiwum = https://web.archive.org/web/20070210020214/http://www.bmw-konzernarchiv.de/1/index.php | zarchiwizowano = 2007-02-10 | język = de}}

{{Silniki lotnicze BMW}}

[[Kategoria:Silniki lotnicze]]
[[Kategoria:Silniki BMW]]
[[Kategoria:Silniki rzędowe]]