Tekst źródłowy strony Chlorek sodu

{{Związek chemiczny infobox
 |nazwa                         = Chlorek sodu
 |1. grafika                    = Selpologne.jpg
 |opis 1. grafiki               = Kryształek soli ([[halit]])
 |2. grafika                    = Sodium-chloride-3D-ionic.png
 |opis 2. grafiki               = 
 |3. grafika                    = 
 |opis 3. grafiki               = 
 |nazwa systematyczna           = chlorek sodu
 |inne nazwy                    = sól sodowa kwasu chlorowodorowego, potocznie: ''sól'', ''sól kuchenna''{{r|psc}}
 |wzór sumaryczny               = NaCl
 |inne wzory                    = 
 |masa molowa                   = 58,44
 |wygląd                        = bezbarwne (lub białe{{r|PWN}}), sześcienne [[ciało krystaliczne|kryształy]]{{r|Lide|psc}} o słonym smaku{{r|Patnaik}}
 |minerały                      = [[halit]]
 |SMILES                        = 
 |numer CAS                     = 7647-14-5
 |PubChem                       = 5234
 |DrugBank                      = 
 |gęstość                       = 2,165–2,17
 |gęstość źródło                = {{r|PWN|Lide|Patnaik}}
 |stan skupienia w podanej g    = ciało stałe
 |g warunki niestandardowe      = 
 |rozpuszczalność w wodzie      = 357 g/l
 |rww źródło                    = {{r|Patnaik}}
 |rww warunki niestandardowe    = 0&nbsp;°C
 |2. rozpuszczalność w wodzie   = 360 g/l
 |2. rww źródło                 = {{r|Lide}}
 |2. rww warunki niestandardowe = 25&nbsp;°C
 |3. rozpuszczalność w wodzie   = 391 g/l
 |3. rww źródło                 = {{r|Patnaik}}
 |3. rww warunki niestandardowe = 100&nbsp;°C
 |inne rozpuszczalniki          = [[gliceryna|glicerol]], [[glikol etylenowy]] i [[kwas mrówkowy]] (dobrze){{r|Patnaik}}<br />[[etanol]] (słabo){{r|Lide}}<br />[[metanol]] – 14,9 g/l{{r|Patnaik}}<br />ciekły [[amoniak]] – 21,5 g/l{{r|Patnaik}}
 |temperatura topnienia         = 801
 |tt źródło                     = {{r|psc|PWN|Lide|Patnaik}}
 |tt warunki niestandardowe     = 
 |temperatura wrzenia           = 1413–1465
 |tw źródło                     = {{r|Lide|Patnaik}}
 |tw warunki niestandardowe     = 
 |temperatura krytyczna         = 
 |tk źródło                     = 
 |ciśnienie krytyczne           = 
 |ck źródło                     = 
 |logP                          = 
 |kwasowość                     = 
 |zasadowość                    = 
 |lepkość                       = 
 |l źródło                      = 
 |l warunki niestandardowe      = 
 |napięcie powierzchniowe       = 
 |np źródło                     = 
 |np warunki niestandardowe     = 
 |układ krystalograficzny       = [[układ regularny|regularny]]{{r|Lide|Patnaik}}
 |moment dipolowy               = 9,00117
 |moment dipolowy źródło        = {{r|Lide}}
 |karta charakterystyki         = {{Sigma-Aldrich|link=tak|310166|Sigma-Aldrich|data dostępu=2016-12-31}}
 |zagrożenia GHS źródło         = MSDS
 |piktogram GHS                 = {{Piktogram GHS|brak}}
 |hasło GHS                     = 
 |zwroty H                      = {{Zwroty H|brak}}
 |zwroty EUH                    = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                      = {{Zwroty P|brak}}
 |NFPA 704                      = {{NFPA 704|1|0|0}}
 |NFPA 704 źródło               = {{r|SA-US}}
 |temperatura zapłonu           = niepalny
 |tz źródło                     = 
 |tz warunki niestandardowe     = 
 |temperatura samozapłonu       = 
 |ts źródło                     = 
 |ts warunki niestandardowe     = 
 |numer RTECS                   = VZ4725000
 |dawka śmiertelna              = LD<sub>Lo</sub> 1 g/kg (doustnie, człowiek){{r|ChemIDplus}}<br />LD<sub>50</sub> 3 g/kg (doustnie, szczur){{r|ChemIDplus}}
 |inne aniony                   = [[fluorek sodu|NaF]], [[bromek sodu|NaBr]], [[jodek sodu|NaI]]
 |inne kationy                  = [[chlorek litu|LiCl]], [[chlorek potasu|KCl]], [[chlorek rubidu|RbCl]], [[chlorek cezu|CsCl]]
 |pochodne                      = 
 |podobne związki               = 
 |ATC                           = [[ATC (A12)|A12CA01]], [[ATC (B05)|B05CB01]], [[ATC (B05)|B05XA03]], [[ATC (S01)|S01XA03]]
 |legalność w Polsce            = 
 |stosowanie w ciąży            = 
 |działanie                     = 
 |procent wchłaniania           = 
 |biodostępność                 = 
 |okres półtrwania              = 
 |wiązanie z białkami osocza    = 
 |metabolizm                    = 
 |wydalanie                     = 
 |drogi podawania               = 
 |objętość dystrybucji          = 
 |commons                       = Category:Sodium chloride
 |wikisłownik                   = chlorek sodu
}}
'''Chlorek sodu''', NaCl – [[związki nieorganiczne|nieorganiczny związek chemiczny]] z grupy [[chlorki|chlorków]], [[sole|sól]] [[kwas solny|kwasu solnego]] i [[sód|sodu]]. Stanowi podstawowy składnik [[sól kuchenna|soli kuchennej]], [[sól warzona|soli warzonej]] i [[sól drogowa|soli drogowej]].

== Występowanie ==
W przyrodzie występuje m.in. jako [[halit]], [[minerał]] tworzący pokłady soli kamiennej{{r|psc|PWN}}, a w postaci rozpuszczonej w [[woda morska|wodzie morskiej]] oraz w [[woda mineralna|wodach mineralnych]] (najwięcej w tzw. [[solanka (woda mineralna)|solankach]]). Chlorek sodu jest także składnikiem [[płyn pozakomórkowy|płynów pozakomórkowych]] organizmów żywych (zwłaszcza [[zwierzęta|zwierzęcych]]){{r|PWN}}.

== Właściwości termochemiczne ==
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|+Właściwości [[termochemia|termochemiczne]] NaCl<ref name=Patnaik />
| width=40| 
| width=60| [[ciało krystaliczne|kryształ]]
| width=60| [[gaz]]
| width=60| <small>jednostka</small>
|-
| [[standardowa entalpia tworzenia związku chemicznego|Δ''H''{{su|p=o|b=''f''}}]]
| −98,27
| −42,22
| rowspan="2"| [[kaloria|kcal]]/[[mol]]
|-
| [[standardowa entalpia swobodna tworzenia|Δ''G''{{su|p=o|b=''f''}}]]
| −91,82
| −47,00
|-
| [[standardowa entropia molowa|S{{su|p=o|b=&nbsp;}}]]
| 17,24
| 54,90
| rowspan="2"| cal/mol·[[Kelwin|K]]
|-
| [[pojemność cieplna|C<sub>''p''</sub>]]
| 12,07
| 8,55
|}

== Zastosowanie ==
Chlorek sodu stosowany jest jako środek spożywczy, nadający jedzeniu słony smak{{r|PWN|psc}}. Jest także używany w [[przemysł szklarski|przemyśle szklarskim]] i [[Garbowanie|garbarstwie]] oraz do [[konserwacja żywności|konserwacji żywności]]. Stanowi surowiec do otrzymywania [[kwas solny|kwasu solnego]], [[sód|sodu]], [[chlor]]u, [[wodorotlenek sodu|wodorotlenku sodu]] i [[węglan sodu|węglanu sodu]] (''sody''){{r|psc}}.

Jest wykorzystywany do roztapiania śniegu i lodu z ulic i chodników, gdyż roztwór wody i chlorku sodu zamarza przy bardzo niskich temperaturach.

Jest używany w [[spektroskopia|spektroskopii]] oraz w [[chłodnictwo|chłodnictwie]] ({{fakt|data=2015-04|z [[lód|lodem]] tworzy [[mieszanina oziębiająca|mieszaninę oziębiającą]], w tym przypadku temperatura tego roztworu może wynosić nawet −21,5&nbsp;°C}}){{r|PWN}}.

== Znaczenie biologiczne ==
{{Dopracować|sekcja|źródła=2012-11}}
Chlorek sodu, spożywany zwykle jako [[sól kuchenna]], jest głównym źródłem [[jon]]ów Na<sup>+</sup> i Cl<sup>−</sup> dla ludzi i zwierząt. Jony Na<sup>+</sup> odgrywają kluczową rolę w wielu [[Fizjologia|procesach fizjologicznych]] od gospodarki wodnej, przez utrzymywanie stałego ciśnienia krwi, po działanie [[układ nerwowy|układu nerwowego]]. Spożywanie chlorku sodu jest niezbędne do życia, a jego dzienne zapotrzebowanie u dorosłego człowieka wynosi około 5 g. Współczesna dieta dostarcza zwykle kilkukrotnie większą ilość soli. Jest ona obecna w większości produktów spożywczych, jak choćby [[chleb]], [[masło]], [[ser]]y, [[wędliny]] itp. Szacuje się, że dzienne spożycie soli w [[Polska|Polsce]] w przeliczeniu na osobę wynosi ok. 11 g<ref>{{Cytuj |tytuł = Polacy spożywają za dużo soli |data dostępu = 2020-12-04 |opublikowany = www.izz.waw.pl |url = http://www.izz.waw.pl/strona-gowna/3-aktualnoci/aktualnoci/537-polacy-spozywaja-za-duzo-soli}}</ref>.

Badania naukowe udowodniły związek między nadmiernym spożyciem soli kuchennej i rozwojem [[nadciśnienie tętnicze|nadciśnienia tętniczego]].

0,9% [[roztwór wodny]] chlorku sodu, nazywany [[Płyn fizjologiczny|solą fizjologiczną]], jest używany w medycynie jako [[płyn infuzyjny]]. Roztwór o takim stężeniu jest [[Osmolalność|izoosmolarny]] z [[Osocze krwi|osoczem krwi]].

== Zobacz też ==
* [[chlorek potasu]], KCl

== Przypisy ==
{{Przypisy|
# <ref name="psc">{{PSChem|strony=72}}</ref>
# <ref name="PWN">{{Cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia popularna | tom = IV | wydanie = II | wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]] | miejsce = Warszawa | rok = 1987 | isbn = 83-01-00000-7 | strony = 229}}</ref>
# <ref name="Lide">{{CRC90}}</ref>
# <ref name="Patnaik">{{Cytuj książkę | nazwisko = Patnaik | imię = Pradyot | tytuł = Handbook of Inorganic Chemicals | url = https://archive.org/details/Handbook_of_Inorganic_Chemistry_Patnaik | wydawca = McGraw-Hill | rok = 2003 | isbn=0-07-049-439-8 | język = en}}</ref>
# <ref name="ChemIDplus">{{ChemIDplus|CAS=7647-14-5|nazwa=Sodium chloride|data dostępu=2010-08-20}}</ref>
* <ref name="SA-US">{{Sigma-Aldrich|MSDS=tak|310166|Sigma-Aldrich|data dostępu=2016-12-31|język=en}}</ref>
}}

== Linki zewnętrzne ==
{{Wikibooks|Chemia nieorganiczna/Chlorek sodu}}
* {{Indeks Leków MP|id=161|nazwa=Chlorek sodu|data dostępu=21 sie 2010}}

{{Zastrzeżenia|Medycyna}}

{{Klasyfikacja ATC|A12|B05|S01}}

{{Chlorki}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:ATC-A12]]
[[Kategoria:ATC-B05]]
[[Kategoria:ATC-S01]]
[[Kategoria:Chlorek sodu| ]]
[[Kategoria:Chlorki|Sodu, chlorek]]
[[Kategoria:Nieorganiczne sole sodu]]