Tekst źródłowy strony Kasza gryczana

[[Plik:Kasza gryczana 01.jpg|thumb|Kasza gryczana prażona]]
[[Plik:Гречневая каша.jpg|thumb|Ugotowana kasza gryczana z masłem]]
'''Kasza gryczana''' – [[kasza]] wytwarzana z obłuskanych nasion [[gryka zwyczajna|gryki zwyczajnej]]{{r|FlisProcner-rodzaje}}. Ze zmielonej kaszy gryczanej całej (białej lub prażonej) otrzymuje się [[mąka gryczana|mąkę gryczaną]].

== Rodzaje kasz gryczanych ==
W Polsce, zależnie od sposobu obróbki wyróżnia się{{r|FlisProcner-rodzaje|Konarzewska2-kasze-ch}}:
* kaszę gryczaną nieprażoną (zwaną też ''zwykłą'' lub ''białą''):
** całą,
** łamaną,
** łamaną drobną (''kasza krakowska''),
* kaszę gryczaną [[prażenie (obróbka żywności)|prażoną]]:
** całą,
** łamaną.

Czas przechowywania kaszy gryczanej od chwili wyprodukowania wynosi dziesięć miesięcy{{r|Konarzewska2-przech}}.

== Wytwarzanie ==
Przetworzenie gryki na kaszę składa się z następujących etapów{{r|Kowalewski}}:
* czyszczenie – usuwanie zanieczyszczeń i innych zbóż,
* sortowanie – usuwanie ziaren drobnych, o niepełnej wartości odżywczej,
* parowanie/suszenie – usuwanie gorzkiego posmaku, poprawa barwy ziaren i zmiana struktury bielma,
* frakcjonowanie według wielkości ziarna,
* obłuskiwanie – usuwanie łuski,
* wydzielanie ziaren obłuskanych z mieszaniny ziaren obłuskanych całych i połamanych, wolnej łuski, ziaren nieobłuskanych, cząstek okrywy, bielma, zarodków i mąki,
* przesiewanie uzupełniające,
* łączenie kaszy uzyskanej z różnych frakcji.

== Wartości odżywcze ==
Kasza gryczana jest cenionym źródłem [[składniki odżywcze|składników odżywczych]]. Według danych [[Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych|USDA]] z 2015 roku, 100 gramów (surowej) prażonej kaszy gryczanej dostarcza 346 [[wartość energetyczna|kcal]] i zawiera 11,7 grama [[białka]], 2,7 grama [[tłuszcze|tłuszczów]], 75 gramów [[węglowodany|wszystkich węglowodanów]], a w nich 10,3 grama [[błonnik]]a{{r|nutr_USDA-SR28}}. Nie zawiera [[gluten]]u.
{| class="table" style="background:transparent"
| style="vertical-align:top"|
{{Wartość odżywcza
 |nazwa                = Kasza gryczana, biała, surowa<br />([[Gryka zwyczajna|''Fagopyrum esculentum Moench'']])
 |próbka               = 100 g
 |źródło               = ''USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 28''{{r|nutr_USDA-SR28}}
 |wartość energetyczna = 1435
 |jednostka energii    = kJ
 |indeks glikemiczny   = 
 |ładunek glikemiczny  = 
 |białka               = 13,25
 |węglowodany          = 71,50
 |węglowodany metabol  = 
 |cukry                = 
 |jednocukry           = 
 |glukoza              = 
 |fruktoza             = 
 |galaktoza            = 
 |dwucukry             = 
 |sacharoza            = 
 |maltoza              = 
 |laktoza              = 
 |wielocukry           = 
 |skrobia              = 
 |błonnik              = 10,0
 |tłuszcze             = 3,40
 |nasycone             = 0,741
 |nienasycone          = 
 |jednonienasycone     = 1,040
 |wielonienasycone     = 1,039
 |omega-3              = 0,0780
 |omega-3 źródło       = {{r|self-b}}
 |kwas α-linolenowy = 
 |omega-6              = 0,961
 |omega-6 źródło       = {{r|self-b}}
 |kwas linolowy        = 
 |omega-9              = 
 |trans                = 
 |woda                 = 9,75
 |alkohol              = 0,0
 |kofeina              = 
 |witamina C           = 0,0
 |tiamina              = 0,101
 |ryboflawina          = 0,425
 |niacyna              = 7,020
 |kwas pantotenowy     = 1,233
 |witamina B6          = 0,210
 |biotyna              = 
 |foliany              = 0,030
 |kwas foliowy         = 0,000
 |kobalamina           = 0,00000
 |cholina              = 
 |cholina źródło       = 
 |flawonoidy           = 
 |witamina A           = 0,000
 |witamina D           = 0,0000
 |witamina E           = 
 |witamina K           = 
 |fosfor               = 347
 |wapń                 = 18
 |magnez               = 231
 |chlor                = 
 |potas                = 460
 |sód                  = 1
 |sól                  = 
 |jod                  = 
 |żelazo               = 2,20
 |fluor                = 
 |kobalt               = 
 |miedź                = 1,100
 |chrom                = 
 |cynk                 = 2,40
 |mangan               = 1,300
 |molibden             = 
 |selen                = 0,0083
 |rad                  = 
 |srebro               = 
 |złoto                = 
 |platyna              = 
 |kolumny              = 1
 |pozycja              = lewo
 |nagłówki             = zwiń
}}
| style="vertical-align:top"|
{{Wartość odżywcza
 |nazwa                = Kasza gryczana, prażona, surowa<br />(''Fagopyrum esculentum Moench'')
 |próbka               = 100 g
 |źródło               = ''USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 28''{{r|nutr_USDA-SR28}}
 |wartość energetyczna = 1448
 |jednostka energii    = kJ
 |indeks glikemiczny   = 
 |ładunek glikemiczny  = 
 |białka               = 11,73
 |węglowodany          = 74,95
 |węglowodany metabol  = 
 |cukry                = 
 |jednocukry           = 
 |glukoza              = 
 |fruktoza             = 
 |galaktoza            = 
 |dwucukry             = 
 |sacharoza            = 
 |maltoza              = 
 |laktoza              = 
 |wielocukry           = 
 |skrobia              = 
 |błonnik              = 10,3
 |tłuszcze             = 2,71
 |nasycone             = 0,591
 |nienasycone          = 
 |jednonienasycone     = 0,828
 |wielonienasycone     = 0,828
 |omega-3              = 0,0620
 |omega-3 źródło       = {{r|self-p}}
 |kwas α-linolenowy = 
 |omega-6              = 0,766
 |omega-6 źródło       = {{r|self-p}}
 |kwas linolowy        = 
 |omega-9              = 
 |trans                = 
 |woda                 = 8,41
 |alkohol              = 0,0
 |kofeina              = 
 |witamina C           = 0,0
 |tiamina              = 0,224
 |ryboflawina          = 0,271
 |niacyna              = 5,135
 |kwas pantotenowy     = 1,233
 |witamina B6          = 0,353
 |biotyna              = 
 |foliany              = 0,042
 |kwas foliowy         = 0,000
 |kobalamina           = 0,00000
 |cholina              = 54,2
 |flawonoidy           = 
 |witamina A           = 0,000
 |witamina D           = 0,0000
 |witamina E           = 
 |witamina K           = 
 |fosfor               = 319
 |wapń                 = 17
 |magnez               = 221
 |chlor                = 
 |potas                = 320
 |sód                  = 11
 |sól                  = 
 |jod                  = 
 |żelazo               = 2,47
 |fluor                = 
 |kobalt               = 
 |miedź                = 0,624
 |chrom                = 
 |cynk                 = 2,42
 |mangan               = 1,618
 |molibden             = 
 |selen                = 0,0084
 |rad                  = 
 |srebro               = 
 |złoto                = 
 |platyna              = 
 |kolumny              = 1
 |pozycja              = lewo
 |nagłówki             = zwiń
}}
|}

== Medycyna ==
Ze względu na delikatny smak i właściwości zdrowotne, jeszcze w początku XX wieku łamaną i niepaloną kaszę gryczaną często podawano dzieciom i chorym{{r|Chevriaux}}. Współcześnie kasza krakowska zalecana jest w [[dieta]]ch [[dieta wrzodowa|wrzodowej]], [[dieta łatwostrawna|łatwostrawnej]], [[dieta łatwostrawna bogatobiałkowa|łatwostrawnej bogatobiałkowej]], [[Dieta niskotłuszczowa z ograniczeniem błonnika|beztłuszczowej]] (niskotłuszczowej z ograniczeniem błonnika), [[dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu|wątrobowej]] (łatwostrawnej z ograniczeniem tłuszczu) – przy czym kasza gryczana cała jest w nich zabroniona{{r|łatwo_PDS|łatwobb_PDS|beztł_PDS|wątr_PDS|wrzo_PDS}}. Ze względu na brak glutenu, kasze gryczane są zalecane w [[dieta bezglutenowa|diecie bezglutenowej]]{{r|bezglut_PDS}}.

== Sztuka kulinarna ==
=== Zasady gotowania ===
[[Plik:Kruchenyky007sq0.jpg|thumb|[[Zrazy]] podane z nieprażoną kaszą gryczaną i sosem grzybowym ([[Ukraina]])]]
[[Plik:Coulibiac.jpg|thumb|[[Kulebiak]] z farszem z kaszy gryczanej i wędzonego [[Łosoś szlachetny|łososia]]]]
[[Plik:Golubtci 025.jpg|thumb|[[Gołąbki (potrawa)|Gołąbki]] z kaszą gryczaną (Ukraina)]]
[[Plik:07535 Buckwheat burgers aka Hreczki.jpg|thumb|[[Łemkowie|Łemkowskie]] hreczanyki albo [[hreczki]], [[Kotlet mielony|mielone kotlety]] z kaszy gryczanej i [[Wieprzowina|mięsa wieprzowego]] ([[Sanok]]).]]
Kasza gryczana po ugotowaniu zwiększa swoją masę i objętość w następujący sposób:
* uzyskana konsystencja ''sypka'': przyrost 150% objętości i 110% masy – gdy 1 kg kaszy i 21 g soli wchłonie 1,1 kg wody{{r|FlisProcner-tabela8}};
* uzyskana konsystencja ''gęsta rozklejona'': przyrost 220% objętości i 200% masy – gdy 1 kg kaszy i 30 g soli wchłonie 2 kg wody{{r|FlisProcner-tabela8}};
* uzyskana konsystencja ''półgęsta'': przyrost 320% objętości i 300% masy – gdy 1 kg kaszy i 40 g soli wchłonie 3 kg wody{{r|FlisProcner-tabela8}}.

Kaszy krakowskiej nie płucze się, ponieważ kasze drobne mocno nasiąkają wodą{{r|DobraK-zasady}}. Innym powodem jest uniknięcie usunięcia składników rozdrobnionych cząstek ziarna{{r|FlisProcner-obr.wtępna}}.

Aby przyrządzić kaszę krakowską (lub inną drobną kaszę) na sypko, przed jej ugotowaniem stosuje się tzw. [[zacieranie jajem]]{{r|FlisProcner-obr.wtępna|FlisProcner-krak_sypka}}.

Z gęstej rozklejonej kaszy krakowskiej, podobnie jak z [[kasza manna|kaszy manny]], przyrządza się [[kostka (potrawa z kaszy)|kostkę]] do zup{{r|FlisProcner-gęste}}. Aby ugotować kaszę krakowską na kostkę, według polskich podręczników do gastronomii, na 1–1,2 kg kaszy potrzeba 4 litry wody{{r|FlisProcner-gęste|FlisProcner-ćwkostka}}. Kaszę zalewa wrzącą wodą z dodatkiem masła lub margaryny (ok. 1 g masła na 10 g kaszy) soli (do smaku) i powoli gotuje{{r|FlisProcner-ćwkostka}}. Gorącą kaszę rozsmarowuje się na grubość ok. 1 cm{{r|FlisProcner-ćwkostka}}. Po ostudzeniu kasza uzyskuje konsystencję zestaloną i można ją z łatwością pokroić nożem{{r|FlisProcner-ćwkostka}}.

=== Kasza gryczana w kuchni polskiej ===
Tradycja wiąże wprowadzenie [[gryka|gryki]] na ziemiach polskich z [[I najazd mongolski na Polskę|najazdami tatarskimi]] – stąd nazwa „tatarka”{{r|MówiąWieki}}. W rzeczywistości gryka na tych terenach pojawiła się później, rozpowszechniając się dopiero na początku XV wieku{{r|MówiąWieki}}.

Stosowanie w dawnej Polsce zamiennie nazw „tatarka” i „hreczka” wynikało z nierozróżniania podobnych do siebie, osobnych gatunków gryki{{r|MówiąWieki}}. Obecnie polską kaszę gryczaną produkuje się tylko z [[gryka zwyczajna|gryki zwyczajnej]] (hreczki). [[Gryka tatarka]] traktowana jest natomiast jako [[chwast]]{{r|chwast_rynek-rolny}}. Od nazwy „tatarka” pochodzi stosowane w dawnej Polsce określenie '''kasza tatarczana'''{{r|MówiąWieki}}. Kaszę gryczaną nazywano również '''grucą'''{{r|MówiąWieki}}. Na [[Śląsk]]u występują jeszcze inne określenia: '''poganka''', '''pohanka''', czyli kasza pogańska, '''pogańskie krupy'''{{r|Łabońska-spiżarnia|Łabońska-wiosna|krupnioki_z_Górek}}.

Kasza krakowska, wbrew swojej nazwie była wytwarzana przeważnie w [[Radomsko|Radomsku]]{{r|Gloger}}. Być może nazwę swoją zawdzięcza temu, że jadali ją [[Jagiellonowie]]{{r|Chevriaux}} a może dzięki postaci [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza III Wielkiego]]. Kazimierz III Wielki (1310–1370) był miłośnikiem kaszy gryczanej – to na jego dworze powstał przepis na „kaszę gryczaną po królewsku”, czyli kaszę gryczaną (zwłaszcza krakowską) gotowaną po uprzednim [[zacieranie jajem|zatarciu jajem]]{{r|Woicka-Bekas}}. Kasza krakowska była też ulubioną kaszą [[Anna Jagiellonka|Anny Jagiellonki]] (1523–1596) (''czytaj niżej o deserze „kasza królewska Anny Jagiellonki”''){{r|Gloger|Chevriaux}}.

==== Zastosowanie ====
* Jako danie samodzielne lub jako dodatek do dania drugiego
*: Współcześnie kasza gryczana stosowana jest w [[kuchnia polska|kuchni polskiej]] przede wszystkim jako dodatek do gorących dań – zarówno [[potrawa mięsna|mięsnych]], jak i [[kuchnia wegetariańska|wegetariańskich]].
*: Występuje przeważnie jako dodatek do [[obiad|drugiego dania]], zwłaszcza do mięs duszonych. [[Zrazy]] [[wołowina|wołowe]] podane z kaszą gryczaną są tradycyjną polską potrawą – ich historia sięga XIV wieku{{r|Woicka-Bekas}}. Gdy kasza gryczana stanowi dodatek do drugiego dania, zazwyczaj podaje się ją z [[sos]]em (najczęściej [[sos grzybowy|grzybowym]] lub mięsnym). Poza tym spożywa się ją omaszczoną roztopionym [[masło|masłem]], [[oleje roślinne|olejem]] lub [[skwarki|skwarkami]] (ze [[słonina|słoniny]] lub [[boczek|boczku]]{{r|Łabońska-wiosna}}). Dawniej na [[Śląsk]]u w [[lato|porze letniej]], osoby trudniące się w porze obiadu pracami [[rolnictwo|polowymi]] lub [[pasterstwo|pasterskimi]] posilały się m.in. kaszą gryczaną ze [[słonina|słoniną]] i [[maślanka|maślanką]]{{r|Łabońska-beztydzień}}.

* Zupy
*: Kasza gryczana łamana i kasza krakowska nadają się dobrze jako do składnik lub dodatek do [[zupa|zup]], np. do produkcji [[krupnik (zupa)|krupniku]] lub jako dodatek do [[rosół|rosołu]]. Każdy rodzaj kaszy gryczanej niepalonej (białej) sprawdzi się w [[zupa mleczna|zupie mlecznej]]. Wspomniana wyżej kostka z kaszy krakowskiej zastępuje [[kluski (potrawa)|kluski]] w zupach takich jak [[rosół]], [[zupa ogórkowa|ogórkowa]], [[zupa pomidorowa|pomidorowa]] oraz jako dodatek do słodkiego mleka{{r|DobraK-kostkakrak}}. Kaszę krakowską zacieraną jajem podaje się w rosole{{r|Monatowa-krakzacierana|Disslowa-k.k.narosole}}. Dodanie niezatartej kaszy krakowskiej powoduje zabielenie i zmętnienie rosołu{{r|Disslowa-k.k.narosole}}.

* Kotlety, farsze, kiełbasy, wytrawne zapiekanki etc.
*: Z kaszy gryczanej i [[twaróg|twarogu]] przygotowuje się jarskie [[pulpet]]y i [[kotlet]]y{{r|DobraK-pulpetykrak|DobraK-kotletyztw|DobraK-sypkie_wstęp}}.
*: Wykorzystywana jest chętnie jako składnik [[farsz]]ów do [[gołąbki (potrawa)|gołąbków]], [[pierogi|pierogów]], [[krokiet (potrawa z naleśnika)|krokietów]], [[pasztecik]]ów i słonych [[zapiekanka|zapiekanek]]{{r|farsz_świętokrzyskie|Woicka-Bekas|DobraK-sypkie_wstęp}}. Nadziewa się nią również pieczone [[świnia domowa|prosięta]]{{r|prosię_ludwińskie}}, [[gęś domowa|gęsi]]{{r|Woicka-Bekas|gęś_ostrzeszowska}}, [[kaczka domowa|kaczki]] etc. Używana jest do wyrobu [[kaszanka|kaszanek]].

* Desery
*: Z nieprażonych kasz gryczanych przyrządza się np. słodkie [[legumina|leguminy]] i zapiekanki{{r|Zawadzka-puchowa.nasłodko|DobraK-k.k.zrodzynkami|DobraK-sypkie_wstęp|DobraK-zapiekkrak}}.
*: Przysmakiem [[Anna Jagiellonka|Anny Jagiellonki]] (1523–1596) miała być legumina przyrządzona z kaszy krakowskiej, jaj, mleka, rodzynek, cukru, masła, wanilii i skórki z cytryny{{r|Chevriaux}}. Sekret tego dania, zwanego „kaszą królewską Anny Jagiellonki”, tkwi w potrójnym wypieczeniu kaszy: po [[zacieranie jajem|zatarciu białkiem]], po zagotowaniu z mlekiem i po zapiekaniu z jajami{{r|Chevriaux}}. Gotowy deser posypuje się cukrem pudrem, przybiera konfiturą wiśniową i podaje z osobno podanym sokiem{{r|Jagiellonka-Kuroń}}.

==== Tradycyjne polskie potrawy bożonarodzeniowe ====
Wśród tradycyjnych polskich, postnych potraw [[Wigilia Bożego Narodzenia|wigilijnych]], znajduje się wiele przyrządzanych z kasz, w tym właśnie z kaszy gryczanej, są to np.:
* [[gołąbki (potrawa)|gołąbki]] z farszem z kaszy gryczanej{{r|bożonarodzeniowe-lubuskie}}, z kaszy gryczanej i ziemniaków{{r|gołąbki_opolskie|Wigilia_podkarpacka}} lub z kaszy gryczanej i [[grzyby suszone|suszonych grzybów]] (na [[Lubelszczyzna|Lubelszczyźnie]] gryczano-grzybowe nadzienie zawijano w [[kiszenie|kiszone]] liście kapusty{{r|bożonarodzeniowe-lubelskie}});
* [[groch]] z [[kapusta|kapustą]] i kaszą gryczaną (w [[powiat sandomierski|powiecie sandomierskim]] potrawa okraszona [[olej rzepakowy|olejem rzepakowym]]){{r|sandomierski_olej_rzep}};
* kasza gryczana okraszona [[olej lniany|olejem lnianym]]{{r|bożonarodzeniowe-mazowieckie}};
* [[pierogi|pierogi (pierożki)]] oraz [[Pieróg (danie)|pierogi (placki)]] z farszem z kaszy gryczanej uzupełnionym dodatkami takimi jak: smażona [[cebula zwyczajna|cebula]], [[twaróg]], [[grzyby suszone|suszone grzyby]] lub [[śliwki suszone|wędzone śliwki]].

==== Lista polskich produktów tradycyjnych ====
Kasza gryczana lub potrawy z kaszą gryczaną na [[Lista produktów tradycyjnych|„Liście produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi”]] (wybór):

* kasza:
** „Kasza gryczana palona z Antoniowa”: [[województwo świętokrzyskie]] (produkt z [[Antoniów (województwo świętokrzyskie)|Antoniowa]] w powiecie ostrowieckim, w gminie [[Bałtów (gmina)|Bałtów]]){{r|kgp_z_Antoniowa}}

* [[kotlet]]y, placuszki:
** „Golasy z kaszy gryczanej z serem z Łobaczewa Małego”<ref group="uwaga">Placki (kotlety) z kaszy gryczanej i sera białego</ref>: [[województwo lubelskie]] (potrawa z okolic [[Łobaczew Mały|Łobaczewa Małego]]){{r|golasy_z_serem_ŁobaczewM}}

* [[gołąbki (potrawa)|gołąbki]]:
** „[[Golasy]] izbickie”<ref group="uwaga">Zapiekane liście [[chrzan]]u nadziewane farszem z kaszy gryczanej, ugotowanych ziemniaków, sera i śmietany.</ref>: [[województwo lubelskie]] (potrawa pochodząca z gminy [[Izbica (gmina)|Izbice]]){{r|golasy_izbickie}}
** „Czarne gołąbki krużewnickie”: [[województwo dolnośląskie]] (nazwa pochodząca od fikcyjnej wsi [[Sami swoi|Krużewniki]]){{r|gołąbki_krużewnickie}}
** „Gołąbki z kaszy gryczanej i ziemniaków”: [[województwo opolskie]]{{r|gołąbki_opolskie}}
** „Gołąbki z kaszy gryczanej z tartymi ziemniakami z sosem grzybowym”: [[województwo podkarpackie]] (wyrób z gminy [[Grodzisko Dolne]]){{r|gołąbki_podkarpackie}}

* [[kaszanka|kaszanki]]:
** „Beskidzkie jelita”<ref group="uwaga">Kiszka z farszem z kaszy gryczanej, krupy jęczmiennej lub tartych ziemniaków.</ref>: [[województwo śląskie]] (wyrób popularny w [[Beskid Śląski|Beskidzie Śląskim]] i [[Beskid Żywiecki|Beskidzie Żywieckim]]){{r|beskidzkie_jelita}}
** „Czarna kiszka ze Starych Litewnik”: [[województwo mazowieckie]] (wyrób pochodzący ze wsi [[Stare Litewniki]]){{r|kiszka_StareLitewniki}}
** „Kaszanka”: [[województwo łódzkie]] (wyrób pochodzący z [[Biała Góra (powiat poddębicki)|Białej Góry]] w gminie Wartkowice){{r|kaszanka_łódzkie}}
** „Kaszanka «nadwieprzanka»”: [[województwo lubelskie]] (wytwarzana od 1968 roku w [[Baranów (województwo lubelskie)|Baranowie nad Wieprzem]]){{r|kaszanka_nadwieprzanka}}
** „Kaszanka gryczana gospodarza z Kazimierza”: [[województwo łódzkie]] (wytwarzana w okolicach wsi [[Kazimierz (powiat pabianicki)|Kazimierz]] koło [[Lutomiersk]]a){{r|kaszanka_KazimierzLutomiersk}}.
** „Kaszanka pieczona z Dobrosławowa”: [[województwo lubelskie]] (wyrób pochodzący ze wsi [[Dobrosławów]]){{r|kaszanka_Dobrosławów}}
** „Kaszanka rychtalska”: [[województwo wielkopolskie]] (wytwarzana na terenie gminy [[Rychtal (gmina)|Rychtal]]){{r|kaszanka_rychtalska}}
** „Kaszanka szydłowiecka z wątróbką w kostkę krojoną”: [[województwo mazowieckie]] (wyrób pochodzący z okolic [[Szydłowiec|Szydłowca]]){{r|kaszanka_szydłowiecka}}
** „Kiszka kaszubska / Cziszka kaszëbska”: [[województwo pomorskie]] (potrawa regionalna z okolic miejscowości [[Gochy]]){{r|kaszanka_kaszubska}}
** „[[Krupnioki śląskie|Krupniok śląski]]”<ref group="uwaga">Kiszka przyrządzana z [[kasza jęczmienna|kaszy jęczmiennej]] i/lub gryczanej.</ref>: [[województwo opolskie]], [[województwo śląskie|śląskie]] oraz gmina [[Dziadowa Kłoda (gmina)|Dziadowa Kłoda]] (powiat oleśnicki, województwo dolnośląskie){{r|krupniok_śląski_opolskie|krupniok_śląski_śląskie|Krupnioki_śląskie_COG}}

* kluski i [[pyzy (danie)|pyzy]]:
** „Woleńskie kartoflaki”<ref group="uwaga">Pyzy ziemniaczane nadziewane farszem w czterech różnych wariantach: z kaszy gryczanej, z kaszy jaglanej, z soczewicy lub z grochu.</ref>: [[województwo lubelskie]] (potrawa pochodząca ze wsi [[Wola Osowińska]]){{r|woleńskie_kartoflaki}}

* [[pierogi]] (pierożki) gotowane:
** „Pierogi z kaszą gryczaną”: [[województwo pomorskie|pomorskie]] (potrawa pochodząca ze wsi [[Grąziowa]]){{r|pierogi_pomorskie}}
** „Pierogi olszewnickie z kaszą gryczaną”: [[województwo lubelskie]] (potrawa pochodząca ze wsi [[Olszewnica (gmina Kąkolewnica)|Olszewnica]] w gminie Kąkolewnica){{r|pierogi_olszewnickie}}
** „Pierogi z kaszą gryczaną i twarogiem”: [[województwo lubuskie]]{{r|pierogi_lubuskie}}
** „Pierogi nowodworskie”: [[województwo lubelskie]] (potrawa pochodząca ze wsi [[Nowodwór (powiat lubartowski)|Nowodwór]]){{r|pierogi_nowodworskie}}

* pieczone [[pieróg (danie)|pierogi i pierożki]], [[pasztet]]y i [[zapiekanka|zapiekanki]]:
** „[[Gryczak]] janowski”: [[województwo lubelskie]] (wypiek pochodzący z [[powiat janowski|Ziemi Janowskiej]]){{r|gryczak_janowski}}
** „Lubleska gryczanka drożdżowa”<ref group="uwaga">Drożdżowa bułeczka z nadzieniem z kaszy gryczanej i twarogu</ref>: [[województwo lubelskie]] (wypiek pochodzący z [[Jakubowice Konińskie|Jakubowic Konińskich]]){{r|Lubleska_gryczankadr}}
** „Gryczok godziszowski”: [[województwo lubelskie]] (wypiek pochodzący z gminy [[Godziszów (gmina)|Godziszów]]){{r|gryczok_godziszowski}}
** „[[Kulebiak]] z Perkowic”<ref group="uwaga">Wypiek w postaci drobnych kulebiaczków (o długości boku 10 cm) lub dużego rogala (o długości boku 30–40 cm) z nadzieniem z kapusty z grzybami i kaszą (gryczaną lub jaglaną) z grzybami.</ref>: [[województwo lubelskie]] (wypiek ze wsi [[Perkowice]] w powiecie bialskim, w gminie Biała Podlaska){{r|kulebiak_Perkowice}}
** „Krupiak”: [[województwo podkarpackie]] (wypiek z [[Krzeszów (województwo podkarpackie)|Krzeszowa]]){{r|krupiak_podkarpackie}}
** „[[Pieróg biłgorajski|Pieróg (Piróg) Biłgorajski dawniej zwany «krupniakiem»]]”: [[województwo lubelskie]] (wypiek pochodzący z [[Biłgoraj]]a lub okolic){{r|piróg_biłgorajski}}
** „Pieróg gryczany”: [[województwo lubelskie]]{{r|pieróg_lubelskie}}
** „[[Pieróg (danie)|Pieróg]] gryczany gałęzowski” ze słodkim nadzieniem z kaszy gryczanej, twarogu i śmietany, pokryty warstwą ciasta naleśnikowego (wypiek ze wsi [[Gałęzów (powiat lubelski)|Gałęzów]] w gminie [[Bychawa]] w województwie lubelskim){{r|pieróg_gałęzowski-lpt}}
** „Pieróg z kaszy gryczanej”: [[województwo podkarpackie]] (wyrób z gminy [[Kuryłówka (gmina)|Kuryłówka]]){{r|pieróg_podkarpackie}}
** „Pieróg dachnowski z kaszą gryczaną i ziemniakami”: [[województwo podkarpackie]] (wypiek pochodzący ze wsi [[Dachnów]]){{r|pieróg_dachnowski}}
** „Pieróg postny ze Starych Kolni”: [[województwo opolskie]] (wypiek pochodzący ze wsi [[Stare Kolnie]]){{r|pieróg_StareKolnie}}
** „Pierożki leżachowskie pieczone z kaszą gryczaną”: [[województwo podkarpackie]] (potrawa pochodząca ze wsi [[Leżachów]]){{r|pierożki_leżachowskie}}
** „Słupiański siekaniec dworski”: [[województwo świętokrzyskie]] (wypiek pochodzący ze wsi [[Słupia (powiat jędrzejowski)|Słupia]]){{r|siekaniec_słupiański}}
** „Trzepka”<ref group="uwaga">Potrawa ze świeżego mięsa wieprzowego (żeberka oraz [[golonka]] tylna z kością i skórą) i nieprażonej, łamanej kaszy gryczanej, z dodatkiem przypraw, w tym octu spirytusowego. Ma postać bardzo kleistej, gęstej masy.</ref>: [[województwo łódzkie]] (potrawa z [[powiat pajęczański|powiatu pajęczańskiego]]){{r|trzepka}}

* pieczywo i ciasta:
** „[[Chleb]] gryczany”: [[województwo łódzkie]]{{r|chleb_łódzkie}}
** „[[sernik|Syrnik]] z krupami<ref group="uwaga">Słowo „krupy” oznacza tutaj zaparzoną wrzątkiem kaszę gryczaną. Część krup dodaje się do masy serowej, a resztę wysypuje się na wierzch sernika pomiędzy ozdobną kratę wykonaną z pasków ciasta.</ref>”: [[województwo podkarpackie]] (wypiek z gminy [[Sieniawa (gmina)|Sieniawa]]){{r|syrnik_z_krupami}}

* inne:
** „[[Farsz]] z kaszy gryczanej”<ref group="uwaga">Jest to farsz z suszonymi grzybami, śliwkami i kiszoną kapustą, używany do gołąbków, pierogów, krokietów i pasztecików.</ref>: [[województwo świętokrzyskie]] (wyrób ze wsi [[Małyszyn Dolny]]){{r|farsz_świętokrzyskie}}
** „[[Gęś domowa|Gęś]] owsiana ostrzeszowska”<ref group="uwaga">Gęś faszerowana kaszą jęczmienną lub gryczaną.</ref>: [[województwo wielkopolskie]] (potrawa z okolic [[Ostrzeszów|Ostrzeszowa]]){{r|gęś_ostrzeszowska}}
** „Ludwińskie [[Świnia domowa|prosię]] pieczone faszerowane”<ref group="uwaga">Prosię faszerowane w całości kaszą gryczaną.</ref>: [[województwo lubelskie]] (potrawa z gminy [[Ludwin (gmina)|Ludwin]]){{r|prosię_ludwińskie}}

=== Kasza gryczana w kuchni białoruskiej, litewskiej, rosyjskiej i ukraińskiej ===
Kasza gryczana jest ważnym elementem kuchni białoruskiej, litewskiej, rosyjskiej i ukraińskiej. {{Osobny artykuł|Kuchnia białoruska|Kuchnia litewska|Kuchnia rosyjska|Kuchnia ukraińska}}

== Zobacz też ==
{{wikibooks|Kategoria:Ryż i kasza|Ryż i kasza}}
{{commonscat|Buckwheat groats|Kasza gryczana}}
* [[mąka gryczana]]
* [[płatki gryczane]]

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="MówiąWieki">{{cytuj pismo | nazwisko = Flasiński | imię = Tomasz | tytuł = Nie tylko combry i kapłony: Kasza w dawnej kuchni polskiej | url = https://web.archive.org/web/20151122214424/http://www.mowiawieki.pl/index.php?page=artykul&id=268 | czasopismo = [[Mówią Wieki]] | oznaczenie = 2009, nr 12 | strony = 57–61 | data dostępu = 2015-11-22}}</ref>

<ref name="chwast_rynek-rolny">{{cytuj stronę | url = http://www.rynek-rolny.pl/artykul/gryka-tatarka-chwast-czy-roslina-uprawna-odpowiadamy.html | tytuł = ''Gryka tatarka – chwast czy roślina uprawna? Odpowiadamy!'' | nazwisko = Kaźmierczak | imię = Katarzyna | praca = Rynek-Rolny.pl | data dostępu = 2015-11-21}}</ref>

<ref name="Konarzewska2-przech">{{cytuj książkę | nazwisko = Konarzewska | imię = Małgorzata | tytuł = Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik do nauki zawodu kucharz w technikum i szkole policealnej | tom = 2 | wydawca = REA s.j. | wydanie = 2011<!--sic!--> | strony = 55 | isbn = 978-83-7141-980-5 | rozdział = 1.7.4. „Wymagania jakościowe. Przechowywanie”}}</ref>

<ref name="Kowalewski">{{Cytuj pismo|imię=Wiesław |nazwisko=Kowalewski |imię2=Roman |nazwisko2=Gałązka |imię3=Teresa |nazwisko3=Gąsiorowska |tytuł=Technologia czyszczenia i przerobu gryki na kaszę |czasopismo=Przegląd Zbożowo-Młynarski|oznaczenie=czerwiec 2004 |wolumin=12/94 |strony=28–30 |url=https://web.archive.org/web/20171007160320/http://sigma-not.net/download.php?token=xb0e976e9bf8ea985bf1229c853a7a84}}</ref>

<ref name="Łabońska-wiosna">{{cytuj książkę |imię= Elżbieta |nazwisko= Łabońska |tytuł= Śląska kucharka doskonała |rozdział= „W okresie postu i na przednówku” |wydawca= Videograf II Sp. z o.o. |wydanie = I, dodruk | miejsce= Katowice | rok = 2009 | miesiąc = październik |strony= 99–100 |isbn= 978-83-7183-667-1 | cytat= „Radość związaną ze zbliżającą się wiosną wyczuwało się w każdym śląskim domu. Mieszkańcy wsi lub właściciele domków z ogródkiem, skoro tylko wiosna nastawała, znudzeni zimowymi posiłkami składającymi się głównie z potraw opartych na takich surowcach, jak: kasza, mąka, warzywa czasem [z dodatkiem] ''omasty'' w postaci np. klusek, kartofli gotowanych lub smażonych, kiszonej kapusty, kaszy ze słoniną lub bez niej (…) Wczesna wiosna – przedniówek była okresem, w którym zużywano resztki zapasów zimowych. (…) Jadano pozostałe ziemniaki w postaci tzw. ''prażuchów'', poza tym: ''bryję'', ''buchty'' czyli kluski gotowane na parze, kartofle w łupinie z serem, ponadto jadano kluski z makiem, kluski z powidłami (tzw. knedle), kluski kartoflane ze słoniną lub kaszę pogańską tzw. ''pohankę'', czyli kaszę gryczaną ze skwarkami ze słoniny lub boczku. (…)”}}</ref>

<ref name="Łabońska-beztydzień">{{cytuj książkę |imię= Elżbieta |nazwisko= Łabońska |tytuł= Śląska kucharka doskonała |rozdział= „Kuchnia na beztydzień” |wydawca= Videograf II Sp. z o.o. |wydanie = I, dodruk | miejsce= Katowice | rok = 2009 | miesiąc = październik |strony=49–50 |isbn= 978-83-7183-667-1}}</ref>

<ref name="Łabońska-spiżarnia">{{cytuj książkę |imię= Elżbieta |nazwisko= Łabońska |tytuł= Śląska kucharka doskonała |rozdział= „Spiżarnia i jej bogactwa” |wydawca= Videograf II Sp. z o.o. |wydanie = I, dodruk | miejsce= Katowice | rok = 2009 | miesiąc = październik |strony= 12 |isbn= 978-83-7183-667-1 | cytat= „Wiele domów na Śląsku posiadało spiżarnie. (…) Na regałach znaleźć tu było można oprócz mąki i soli w płóciennych workach również: ''krupy'', czyli kasze takie, jak: gryczana zwana tutaj ''poganką'', ''tatarką'' lub ''hreczką'', jagły, ''pyncok'', czyli pęczak jęczmienny.”}}</ref>

<ref name="krupnioki_z_Górek">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20151121232129/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-opolskie/Krupnioki-z-Gorek | tytuł = ''Krupnioki z Górek'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. opolskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | cytat = „Krupniok dawniej wykonywany był z kaszy gryczanej zwanej pogańskimi krupami oraz w mniejszym stopniu z kaszy jęczmiennej.(…) Z. Szromba w monografii wsi Stare i Nowe Siołkowice na s. 151 pisze: Jako powód ograniczenia wyrobu kiszek, tj. krupniouków, podają mieszkańcy wsi brak kaszy tatarczanej, zwanej pogańską (…)” | data dostępu = 2015-11-21}}</ref>

<ref name="FlisProcner-rodzaje">{{cytuj książkę | nazwisko = Flis | imię = Krystyna | nazwisko2 = Procner | imię2 = Aleksandra | tytuł = Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik dla technikum. Część 2 | wydawca = [[Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne]] | wydanie = osiemnaste | rok = 2009 | strony = 91–92 | id = {{ISBN|978-83-02-02862-5}} (część 2), {{ISBN|978-83-02-03170-0}} (całość) | rozdział = III „Ocena towaroznawcza i zastosowanie kasz w technologii gastronomicznej”: wstęp i podrozdział nr 1 „Rodzaje kasz”}}</ref>

<ref name="FlisProcner-obr.wtępna">{{cytuj książkę | nazwisko = Flis | imię = Krystyna | nazwisko2 = Procner | imię2 = Aleksandra | tytuł = Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik dla technikum. Część 2 | wydawca = [[Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne]] | wydanie = osiemnaste | rok = 2009 | strony = 94–95 | id = {{ISBN|978-83-02-02862-5}} (część 2), {{ISBN|978-83-02-03170-0}} (całość) | rozdział = III „Ocena towaroznawcza i zastosowanie kasz w technologii gastronomicznej”: „Obróbka wstępna kasz”}}</ref>

<ref name="FlisProcner-tabela8">{{cytuj książkę | nazwisko = Flis | imię = Krystyna | nazwisko2 = Procner | imię2 = Aleksandra | tytuł = Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik dla technikum. Część 2 | wydawca = [[Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne]] | wydanie = osiemnaste | rok = 2009 | strony = 96 | id = {{ISBN|978-83-02-02862-5}} (część 2), {{ISBN|978-83-02-03170-0}} (całość) | rozdział = III.4. „Zastosowanie kasz w produkcji potraw”, Tabela 8 „Ilość wody i soli na 1 kg kaszy oraz wydajność kasz ugotowanych o rozmaitej konsystencji”}}</ref>

<ref name="FlisProcner-gęste">{{cytuj książkę | nazwisko = Flis | imię = Krystyna | nazwisko2 = Procner | imię2 = Aleksandra | tytuł = Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik dla technikum. Część 2 | wydawca = [[Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne]] | wydanie = osiemnaste | rok = 2009 | strony = 97 | id = {{ISBN|978-83-02-02862-5}} (część 2), {{ISBN|978-83-02-03170-0}} (całość) | rozdział = III.4. „Zastosowanie kasz w produkcji potraw”: „Kasze rozklejone półgęste i gęste”}}</ref>

<ref name="FlisProcner-ćwkostka">{{cytuj książkę | nazwisko = Flis | imię = Krystyna | nazwisko2 = Procner | imię2 = Aleksandra | tytuł = Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik dla technikum. Część 2 | wydawca = [[Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne]] | wydanie = osiemnaste | rok = 2009 | strony = 99-100 | id = {{ISBN|978-83-02-02862-5}} (część 2), {{ISBN|978-83-02-03170-0}} (całość) | rozdział = III.4. „Zastosowanie kasz w produkcji potraw”: ćwiczenie 2 „Kostka z kaszy krakowskiej”}}</ref>

<ref name="DobraK-zasady">{{cytuj książkę | autor = praca zbiorowa (koordynator: Maria Szczygłowa) | tytuł = Dobra kuchnia: żywienie w rodzinie | autor r <!-- autor rozdziału --> = Jadwiga Celczyńska | wydawca = [[Wydawnictwo „Watra”]] | miejsce = Warszawa | wydanie = V <!-- piąte --> | data = 1976 | strony = 300–301 | rozdział = „Potrawy z mąki, kasz i suchych nasion strączkowych”, podrozdział „Potrawy z kasz”: „Zasady sporządzania potraw z kasz”}}</ref>

<ref name="Konarzewska2-kasze-ch">{{cytuj książkę | nazwisko = Konarzewska | imię = Małgorzata | tytuł = Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik do nauki zawodu kucharz w technikum i szkole policealnej | tom = 2 | wydawca = REA s.j. | wydanie = 2011<!--sic!--> | strony = 51–53 | isbn = 978-83-7141-980-5 | rozdział = 1.7.2. „Charakterystyka kasz i ryżu”}}</ref>

<ref name="FlisProcner-krak_sypka">{{cytuj książkę | nazwisko = Flis | imię = Krystyna | nazwisko2 = Procner | imię2 = Aleksandra | tytuł = Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik dla technikum. Część 2 | wydawca = [[Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne]] | wydanie = XVIII<!-- osiemnaste --> | rok = 2009 | strony = 100 | id = {{ISBN|978-83-02-02862-5}} (część 2), {{ISBN|978-83-02-03170-0}} (całość) | rozdział = III.4. „Zastosowanie kasz w produkcji potraw”, ćwiczenie nr 5 „Kasza krakowska zacierana sypka”}}</ref>

<ref name="Woicka-Bekas">{{cytuj pismo | nazwisko = Woicka-Bekas | imię = Ewa | tytuł = Groats in Polish cuisine | url = http://web.archive.org/web/20151122142923/http://www.minrol.gov.pl/content/download/35071/196089/version/2/file/PF_winter%202011_2012.pdf | czasopismo = Polish Food | oznaczenie = Winter 2011/12, Vol. 4-2011/12 (60) | wydawca = [[Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa]] we współpracy z [[Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi|Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi]] | strony = 58 | issn = 1232-9541 | język = en| cytat = ''It is known that the Polish king Casimir III the Great was a grand gourmet of groats (14th century). The method of cooking kasza gryczana po królewsku – royal buckwheat, i.e. after grinding the grains with white of an egg and drying them, was developed at his court. (…) Zrazy wołowe z kaszą gryczaną (…) are the pride of the traditional Polish cuisine and their lineage goes back to the 14th century. Gęś nadziewana kaszą gryczaną (…) is another traditional Polish meat dish with groats. Pierogi z kaszą gryczaną (…) and gołąbki nadziewane kaszą (…) come from the poor peasant cuisine'' | data dostępu = 2015-11-22}}</ref>

<ref name="DobraK-kostkakrak">{{Cytuj książkę | autor = praca zbiorowa (koordynator: Maria Szczygłowa) | autor r <!-- autor rozdziału --> = Jadwiga Celczyńska | tytuł = Dobra kuchnia: żywienie w rodzinie | wydawca = [[Wydawnictwo „Watra”]] | miejsce = Warszawa | wydanie = V <!-- piąte --> | data = 1976 | strony = 303–304 | rozdział = „Potrawy z mąki, kasz i suchych nasion strączkowych”, podrozdział „Potrawy z kasz”: „Potrawy z kasz rozklejanych – rzadkich i gęstych” , przepis „Kostka z kaszy krakowskiej”}}</ref>

<ref name="DobraK-pulpetykrak">{{Cytuj książkę | autor = praca zbiorowa (koordynator: Maria Szczygłowa) | autor r <!-- autor rozdziału --> = Jadwiga Celczyńska | tytuł = Dobra kuchnia: żywienie w rodzinie | wydawca = [[Wydawnictwo „Watra”]] | miejsce = Warszawa | wydanie = V <!-- piąte --> | data = 1976 | strony = 306 | rozdział = „Potrawy z mąki, kasz i suchych nasion strączkowych”, podrozdział „Potrawy z kasz”: „Potrawy z kasz rozklejanych – rzadkich i gęstych”, przepis „Puplety z kaszy krakowskiej”}}</ref>

<ref name="DobraK-sypkie_wstęp">{{Cytuj książkę | autor = praca zbiorowa (koordynator: Maria Szczygłowa) | autor r <!-- autor rozdziału --> = Jadwiga Celczyńska | tytuł = Dobra kuchnia: żywienie w rodzinie | wydawca = [[Wydawnictwo „Watra”]] | miejsce = Warszawa | wydanie = V <!-- piąte --> | data = 1976 | strony = 307–309 | rozdział = „Potrawy z mąki, kasz i suchych nasion strączkowych”, podrozdział „Potrawy z kasz”: „Potrawy z kasz gotowanych – półsypkich i sypkich”: wstęp do rozdziału}}</ref>

<ref name="DobraK-kotletyztw">{{Cytuj książkę | autor = praca zbiorowa (koordynator: Maria Szczygłowa) | autor r <!-- autor rozdziału --> = Jadwiga Celczyńska | tytuł = Dobra kuchnia: żywienie w rodzinie | wydawca = [[Wydawnictwo „Watra”]] | miejsce = Warszawa | wydanie = V <!-- piąte --> | data = 1976 | strony = 313 | rozdział = „Potrawy z mąki, kasz i suchych nasion strączkowych”, podrozdział „Potrawy z kasz”: „Potrawy z kasz gotowanych – półsypkich i sypkich”, przepis „Kotlety z kaszy gryczanej z twarogiem”}}</ref>

<ref name="Monatowa-krakzacierana">{{Cytuj książkę | nazwisko = Ochorowicz-Monatowa | imię = Marya | autor link = Maria Ochorowicz-Monatowa | tytuł = Uniwersalna książka kucharska | wydawca = Księgarnia E. Wende i S-ka | miejsce = Warszawa – Lwów | wydanie = trzecie znacznie powiększone | data = 1913 | seria = | isbn = | strony = 186 | rozdział = „Rozdział VII. Rozmaite dodatki do zup”, przepis „4. Kaszka krakowska zacierana” | adres rozdziału = https://polona.pl/item/3557387/109/}}</ref>

<ref name="Disslowa-k.k.narosole">{{cytuj książkę | nazwisko = Disslowa | imię = Maria | autor link = Maria Disslowa | tytuł = [[Jak gotować: Praktyczny podręcznik kucharstwa|Jak gotować: praktyczny poradnik kucharski z 1930 roku]] | wydawca = [[Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych]] | miejsce = Warszawa | wydanie =  <!-- słownie --> | data = 1988 | seria = | isbn = 8320205549 | strony = 87 | rozdział = „Zupy i dodatki do zup”, podrozdział „Dodatki do zup”, przepis „Kaszka krakowska na rosole” | adres rozdziału = https://polona.pl/item/842387/45/}}</ref>

<ref name="Zawadzka-puchowa.nasłodko">{{cytuj książkę | nazwisko = Zawadzka | imię = Wincentyna A. L. | autor link = Wincenta Zawadzka | tytuł = Kucharka litewska | wydawca = Księgarnia Józefa Zawadzkiego | miejsce = Wilno | wydanie = jedenaste poszerzone i powiększone| data = 1913 | seria = | isbn = | strony = 315 | rozdział = „Rozdział dwunasty. Kiszki, kołdunki, kasze, makarony, łazanki, strudle i t. p.”, podrozdział „c) Kasze”, przepis „4. Kasza puchowa na zimno.” <nowiki>[przepis na dwa sposoby ze „średnich, gryczanych krupek”]</nowiki> | adres rozdziału = https://polona.pl/item/843952/173/}}</ref>

<ref name="DobraK-k.k.zrodzynkami">{{Cytuj książkę | autor = praca zbiorowa (koordynator: Maria Szczygłowa) | autor r <!-- autor rozdziału --> = Anna Szczepańska | tytuł = Dobra kuchnia: żywienie w rodzinie | wydawca = [[Wydawnictwo „Watra”]] | miejsce = Warszawa | wydanie = V <!-- piąte --> | data = 1976 | strony = 421 | rozdział = „Desery”, podrozdział „Desery z kasz”: przepis: „Kasza krakowska z rodzynkami”}}</ref>

<ref name="DobraK-zapiekkrak">{{Cytuj książkę | autor = praca zbiorowa (koordynator: Maria Szczygłowa) | autor r <!-- autor rozdziału --> = Jadwiga Celczyńska | tytuł = Dobra kuchnia: żywienie w rodzinie | wydawca = [[Wydawnictwo „Watra”]] | miejsce = Warszawa | wydanie = V <!-- piąte --> | data = 1976 | strony = 319–320 | rozdział = „Potrawy z mąki, kasz i suchych nasion strączkowych”, podrozdział „Potrawy z kasz”: „Potrawy z kasz gotowanych – półsypkich i sypkich, przepisy: „Zapiekanka z kaszy krakowskiej ze śmietaną” oraz „Zapiekanka z kaszy krakowskiej ze śliwkami suszonymi”}}</ref>

<ref name="Gloger">{{Cytuj książkę | nazwisko = Gloger | imię = Zygmunt | autor link = Zygmunt Gloger | tytuł = Encyklopedia staropolska | wydawca = P. Laskauer i W. Babicki | data = 1900–1903 | tom = III <!-- trzeci --> | rozdział = hasło [[s:Encyklopedia staropolska/Kasza|„Kasza”]] | cytat = „Z hreczki robiono obwarzaną, żelazną i krakowską. Ta ostatnia, robiona przeważnie w Radomsku, najwięcej była poszukiwana; Anna Jagiellonka kazała ją sobie przysyłać do Warszawy.”}}</ref>

<ref name="Chevriaux">{{Cytuj pismo | nazwisko = Kasprzyk-Chevriaux | imię = Magdalena | tytuł = Historie kuchenne: Kasza krakowska | czasopismo = [[Gazeta Wyborcza|Gazeta Wyborcza: Magazyn Krakowski]] | oznaczenie = nr 59, 11 marca 2016 | wydawca = Agora SA | strony = 18<!-- osiemnasta --> | url = http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,42699,19746903,historie-kuchenne-kasza-krakowska-gotuj-ja-jak-prababki.html}}</ref>

<ref name="Jagiellonka-Kuroń">{{Cytuj stronę | url = https://web.archive.org/web/20170814023249/https://kuron.com.pl/przepisy/kasza-krolewska/ | tytuł = ''Kasza królewska'' | nazwisko = Kuroń | imię = Maciej | autor link = Maciej Kuroń | data dostępu = 2017-08-14}}</ref>

<ref name="nutr_USDA-SR28">{{cytuj pismo | tytuł = „20008, Buckwheat” <nowiki>[</nowiki>Scientific Name: Fagopyrum esculentum Moench<nowiki>]</nowiki>, „20009, Buckwheat groats, roasted, dry” <nowiki>[</nowiki>Common Name: kasha<nowiki>]</nowiki> | adres czasopisma = http://www.ars.usda.gov/Services/docs.htm?docid=25700| czasopismo = USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 28, full version | data = wrzesień 2015, wersja poprawiona maj 2016 | wydawca = [[Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych|Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA)]] | język = en}} (zob. zarchiwizowane<!-- TAK! TO MA BYĆ WERSJA ZARCHIWIZOWANA! WERSJA ONLINE ZMIENIA SIĘ WRAZ Z WYDANIEM NOWEGO RELEASU --> wyciągi html: [https://web.archive.org/web/20160813183038/https://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/6479?fgcd=&man=&lfacet=&count=&max=&sort=&qlookup=&offset=&format=Full&new=&measureby= ''20008, Buckwheat''], [https://web.archive.org/web/20160813181227/https://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/6480?fgcd=&man=&lfacet=&count=&max=&sort=&qlookup=&offset=&format=Full&new=&measureby= ''20009, Buckwheat groats, roasted, dry'']).</ref>

<ref name="self-b">{{cytuj stronę | url = http://nutritiondata.self.com/facts/cereal-grains-and-pasta/5681/2 | tytuł = ''Buckwheat Nutrition Facts & Calories'' | autor = (na podstawie ''USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 21'') | praca = Self Nutrition Data | opublikowany = Condé Nast. | data dostępu = 2016-08-16}}</ref>

<ref name="self-p">{{cytuj stronę | url = http://nutritiondata.self.com/facts/cereal-grains-and-pasta/5682/2 | tytuł = ''Buckwheat groats, roasted, dry <nowiki>[</nowiki>kasha<nowiki>]</nowiki> Nutrition Facts & Calories'' | autor = (na podstawie ''USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 21'') | praca = Self Nutrition Data | opublikowany = Condé Nast. | data dostępu = 2016-08-16}}</ref>

<ref name="bezglut_PDS">{{cytuj stronę | url = https://www.pszs.eu/317/dieta-bezglutenowa | tytuł = ''Zalecenia dietetyczne: Dieta bezglutenowa''  | opublikowany = Podhalański Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II w Nowym Targu | data dostępu = 2021-01-21}}</ref>

<ref name="łatwo_PDS">{{cytuj stronę | url = https://www.pszs.eu/326/dieta-latwostrawna | tytuł = ''Zalecenia dietetyczne: Dieta łatwostrawna''  | opublikowany = Podhalański Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II w Nowym Targu | data dostępu = 2021-01-21}}</ref>

<ref name="łatwobb_PDS">{{cytuj stronę | url = https://www.pszs.eu/325/dieta-latwostrawna----bogatobialkowa | tytuł = ''Zalecenia dietetyczne: Dieta łatwostrawna – bogatobiałkowa''  | opublikowany = Podhalański Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II w Nowym Targu | data dostępu = 2021-01-21}}</ref>

<ref name="beztł_PDS">{{cytuj stronę | url = https://www.pszs.eu/321/dieta-beztluszczowa| tytuł = ''Zalecenia dietetyczne: Dieta beztłuszczowa''  | opublikowany = Podhalański Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II w Nowym Targu | data dostępu = 2021-01-21}}</ref>

<ref name="wątr_PDS">{{cytuj stronę | url = https://www.pszs.eu/331/dieta-watrobowa | tytuł = ''Zalecenia dietetyczne: Dieta wątrobowa''  | opublikowany = Podhalański Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II w Nowym Targu | data dostępu = 2021-01-21}}</ref>

<ref name="wrzo_PDS">{{cytuj stronę | url = https://www.pszs.eu/332/dieta-wrzodowa | tytuł = ''Zalecenia dietetyczne: Dieta wrzodowa''  | opublikowany = Podhalański Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II w Nowym Targu | data dostępu = 2021-01-21}}</ref>

<ref name="farsz_świętokrzyskie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821151647/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-swietokrzyskie/Farsz-z-kaszy-gryczanej | tytuł = ''Farsz z kaszy gryczanej'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. świętokrzyskie) | opublikowany = [[Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi]] | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="bożonarodzeniowe-lubuskie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20151121232728/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Potrawy-i-tradycje-bozonarodzeniowe/woj.-lubuskie | tytuł = ''woj. lubuskie'' | praca = Potrawy i tradycje bożonarodzeniowe | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-11-21}}</ref>

<ref name="Wigilia_podkarpacka">{{cytuj stronę | url = http://potrawyregionalne.pl//229,1661,WIGILIA_PODKARPACKA_.htm | tytuł = ''Wigilia podkarpacka'' | autor = Joanna Piejko-Horwath | praca = potrawyregionalne.pl | opublikowany = JM Media Agencja Informacyjno-Reklamowa Joanna Piejko-Horwath | data dostępu = 2021-01-20 |archiwum=https://web.archive.org/web/20210128011638/http://potrawyregionalne.pl//229,1661,WIGILIA_PODKARPACKA_.htm |zarchiwizowano=2021-01-28}}</ref>

<ref name="bożonarodzeniowe-lubelskie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20151121232555/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Potrawy-i-tradycje-bozonarodzeniowe/woj.-lubelskie | tytuł = ''woj. lubelskie'' | praca = Potrawy i tradycje bożonarodzeniowe | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-11-21}}</ref>

<ref name="sandomierski_olej_rzep">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20151121233034/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-swietokrzyskie/Sandomierski-olej-rzepakowy | tytuł = ''Sandomierski olej rzepakowy'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. świętokrzyskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-11-21}}</ref>

<ref name="bożonarodzeniowe-mazowieckie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20151121232512/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Potrawy-i-tradycje-bozonarodzeniowe/woj.-mazowieckie | tytuł = ''woj. mazowieckie'' | praca = Potrawy i tradycje bożonarodzeniowe | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-11-21}}</ref>

<ref name="chleb_łódzkie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821153850/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lodzkie/Chleb-gryczany | tytuł = ''Chleb gryczany'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. łódzkie) | opublikowany = [[Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi]] | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="gęś_ostrzeszowska">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821174612/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-wielkopolskie/Ges-owsiana-ostrzeszowska | tytuł = ''Gęś owsiana ostrzeszowska'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. wielkopolskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="kgp_z_Antoniowa">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20170530212010/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-swietokrzyskie/Kasza-gryczana-palona-z-Antoniowa | tytuł = ''Kasza gryczana palona z Antoniowa'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. świętokrzyskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2017-05-30}}</ref>

<ref name="golasy_izbickie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821163432/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lubelskie/Golasy-izbickie | tytuł = ''Golasy izbickie'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="golasy_z_serem_ŁobaczewM">{{cytuj stronę | url = https://www.gov.pl/web/rolnictwo/golasy-z-kaszy-gryczanej-z-serem-z-obaczewa-malego | tytuł = ''Golasy z kaszy gryczanej z serem z Łobaczewa Małego'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data = 2018-06-03 | data dostępu = 2024-05-12}}</ref>

<ref name="gołąbki_krużewnickie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821164906/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-dolnoslaskie/Czarne-golabki-kruzewnickie | tytuł = ''Czarne gołąbki krużewnickie'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. dolnośląskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="gołąbki_opolskie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821152756/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-opolskie/Golabki-z-kaszy-gryczanej-i-ziemniakow | tytuł = ''Gołąbki z kaszy gryczanej i ziemniaków'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. opolskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="gołąbki_podkarpackie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821152412/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-podkarpackie/Golabki-z-kaszy-gryczanej-z-tartymi-ziemniakami-z-sosem-grzybowym | tytuł = ''Gołąbki z kaszy gryczanej z tartymi ziemniakami z sosem grzybowym'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. podkarpackie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="gryczak_janowski">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821161110/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lubelskie/Gryczak-janowski | tytuł = ''Gryczak janowski'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="Lubleska_gryczankadr">{{cytuj stronę | url = https://www.gov.pl/web/rolnictwo/lubelska-gryczanka-drozdzowa | tytuł = ''Lubelska gryczanka drożdżowa'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data = 2019-06-05 | data dostępu = 2024-05-12}}</ref>

<ref name="gryczok_godziszowski">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821163517/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lubelskie/Gryczok-godziszowski | tytuł = ''Gryczok godziszowski'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="kaszanka_nadwieprzanka">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20151121232410/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lubelskie/Kaszanka-nadwieprzanka | tytuł = ''Kaszanka „nadwieprzanka”'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-11-21}}</ref>

<ref name="kaszanka_KazimierzLutomiersk">{{cytuj stronę | url = https://www.gov.pl/web/rolnictwo/kaszanka-gryczana-gospodarza-z-kazimierza | tytuł = ''Kaszanka gryczana gospodarza z Kazimierza'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. łódzkie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data = 2018-10-18 | data dostępu = 2024-05-12}}</ref>

<ref name="kaszanka_Dobrosławów">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821173713/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lubelskie/Kaszanka-pieczona-z-Dobroslawowa | tytuł = ''Kaszanka pieczona z Dobrosławowa'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="kaszanka_łódzkie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821175855/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lodzkie/Kaszanka | tytuł = ''Kaszanka'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. łódzkie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="kaszanka_rychtalska">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20151121232331/http://www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-wielkopolskie/Kaszanka-rychtalska | tytuł = ''Kaszanka rychtalska'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. wielkopolskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-11-21}}</ref>

<ref name="kaszanka_szydłowiecka">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821163641/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-mazowieckie/Kaszanka-szydlowiecka-z-watrobka-w-kostke-krojona | tytuł = ''Kaszanka szydłowiecka z wątróbką w kostkę krojoną'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. mazowieckie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="kaszanka_kaszubska">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821163731/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-pomorskie/Kiszka-kaszubska-Cziszka-kaszebska | tytuł = ''Kiszka kaszubska / Cziszka kaszëbska'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. pomorskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="beskidzkie_jelita">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20151121232256/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-slaskie/Beskidzkie-jelita | tytuł = ''Beskidzkie jelita'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. śląskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-11-21}}</ref>

<ref name="kiszka_StareLitewniki">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821165610/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-mazowieckie/Czarna-kiszka-ze-Starych-Litewnik | tytuł = ''Czarna kiszka ze Starych Litewnik'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. mazowieckie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="krupniok_śląski_opolskie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821174705/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-opolskie/Krupniok-slaski | tytuł = ''Krupniok śląski'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. opolskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="krupniok_śląski_śląskie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821170831/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-slaskie/Krupniok-slaski | tytuł = ''Krupniok śląski'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. śląskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="Krupnioki_śląskie_COG">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20170530222446/http://www.minrol.gov.pl/Ministerstwo/Biuro-Prasowe/Informacje-Prasowe/Krupnioki-slaskie-jako-Chronione-Oznaczenie-Geograficzne | tytuł = ''„Krupnioki śląskie” jako Chronione Oznaczenie Geograficzne'' | praca = Informacje Prasowe | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi |data = 22 czerwca 2016 | data dostępu = 2017-05-30}}</ref>

<ref name="krupiak_podkarpackie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821173238/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-podkarpackie/Krupiak | tytuł = ''Krupiak'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. podkarpackie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="pierogi_olszewnickie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821151002/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lubelskie/Pierogi-olszewnickie-z-kasza-gryczana | tytuł = ''Pierogi olszewnickie z kaszą gryczaną'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="woleńskie_kartoflaki">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20151121232229/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lubelskie/Wolenskie-kartoflaki | tytuł = ''Woleńskie kartoflaki'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-11-21}}</ref>

<ref name="pierogi_pomorskie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821144936/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-pomorskie/Pierogi-z-kasza-gryczana | tytuł = ''Pierogi z kaszą gryczaną'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. pomorskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="pierogi_lubuskie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20151121231926/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lubuskie/Pierogi-z-kasza-gryczana-i-twarogiem | tytuł = ''Pierogi z kaszą gryczaną i twarogiem'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubuskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-11-21}}</ref>

<ref name="pierogi_nowodworskie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821162121/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lubelskie/Pierogi-nowodworskie | tytuł = ''Pierogi nowodworskie'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="kulebiak_Perkowice">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20170530220122/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lubelskie/Kulebiak-z-Perkowic | tytuł = ''Kulebiak z Perkowic'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2017-05-30}}</ref>

<ref name="pierożki_leżachowskie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821154141/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-podkarpackie/Pierozki-lezachowskie-pieczone-z-kasza-gryczana | tytuł = ''Pierożki leżachowskie (pieczone z kaszą gryczaną)'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. podkarpackie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="piróg_biłgorajski">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20151121233201/http://www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lubelskie/Pierog-Pirog-Bilgorajski-dawniej-zwany-krupniakiem | tytuł = ''Pieróg (Piróg) Biłgorajski dawniej zwany „krupniakiem”'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-11-21}}</ref>

<ref name="pieróg_gałęzowski-lpt">{{Cytuj stronę | url = brak | archiwum =https://www.gov.pl/web/rolnictwo/pierog-gryczany-galezowski | tytuł = ''Pieróg gryczany gałęzowski'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | zarchiwizowano= 2022-03-03}}</ref>

<ref name="pieróg_dachnowski">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821153241/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-podkarpackie/Pierog-dachnowski-z-kasza-gryczana-i-ziemniakami | tytuł = ''Pieróg dachnowski z kaszą gryczaną i ziemniakami'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. podkarpackie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="pieróg_lubelskie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821153454/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lubelskie/Pierog-gryczany | tytuł = ''Pieróg gryczany'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="pieróg_podkarpackie">{{cytuj stronę | url =http://web.archive.org/web/20150821175252/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-podkarpackie/Pierog-z-kaszy-gryczanej | tytuł = ''Pieróg z kaszy gryczanej'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. podkarpackie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="pieróg_StareKolnie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821181914/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-opolskie/Pierog-postny-ze-Starych-Kolni | tytuł = ''Pieróg postny ze Starych Kolni'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. opolskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="prosię_ludwińskie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821163551/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lubelskie/Ludwinskie-prosie-pieczone-faszerowane | tytuł = ''Ludwińskie prosię pieczone faszerowane'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. lubelskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="siekaniec_słupiański">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821182339/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-swietokrzyskie/Slupianski-siekaniec-dworski | tytuł = ''Słupiański siekaniec dworski'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. świętokrzyskie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>

<ref name="trzepka">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20180629004103/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lodzkie/Trzepka | tytuł = ''Trzepka'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. łódzkie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2018-06-29}}</ref>

<ref name="syrnik_z_krupami">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150821180007/http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-podkarpackie/Syrnik-z-krupami | tytuł = ''Syrnik z krupami'' | praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. podkarpackie) | opublikowany = Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi | data dostępu = 2015-08-21}}</ref>
}}

[[Kategoria:Kasze|Gryczana, kasza]]