Tekst źródłowy strony Obserwatorium Črni Vrh

{| align="right" class="wikitable collapsible" style="margin: 0px 1em 10px;"
! colspan="2" style="white-space: nowrap;" | Odkryte planetoidy: 703{{r|discovery}}<br />oraz lista odkrytych do 2003 roku.
|- 
| [[(9674) Slovenija]]
| 23 sierpnia 1998
|-
| [[(14966) Jurijvega]]
| 30 lipca 1997
|-
| [[(15071) Hallerstein]]
| 24 stycznia 1999
|-
| {{Mpl|(16084) 1999 TY|18}}
 | 12 października 1999
|-
| {{Mpl|(16141) 1999 XT|127}}
| 7 grudnia 1999
|-
| [[(18154) 2000 PA]]
| 1 sierpnia 2000
|-
| [[(18845) Cichocki]]
| 7 września 1999
|-
| {{Mpl|(19016) 2000 RY|78}}
| 11 września 2000
|-
| [[(19612) Noordung]]
| 17 lipca 1999
|-
| [[(19618) Maša]]
| 11 sierpnia 1999
|-
| [[(19633) Rusjan]]
| 13 września 1999
|-
| {{Mpl|(19781) 2000 QK|68}}
| 26 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(21693) 1999 RT|44}}
| 14 września 1999
|-
| {{Mpl|(22030) 1999 XU|127}}
| 7 grudnia 1999
|-
| [[(22108) 2000 PD]]
| 1 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(24197) 1999 XP|37}}
| 7 grudnia 1999
|-
|| {{Mpl|(24322) 2000 AM|43}}
| 4 stycznia 2000
|-
| {{Mpl|(25317) 1999 BL|12}}
| 24 stycznia 1999
|-
| {{Mpl|(27174) 1999 BB|2}}
| 19 stycznia 1999
|-
| {{Mpl|(27561) 2000 KJ|1}}
| 24 maja 2000
|-
| {{Mpl|(29740) 1999 BS|9}}
| 19 stycznia 1999
|-
| {{Mpl|(29742) 1999 BQ|12}}
| 24 stycznia 1999
|-
| {{Mpl|(30382) 2000 JB|81}}
| 15 maja 2000
|-
| {{Mpl|(30383) 2000 KZ|1}}
| 26 maja 2000
|-
| {{Mpl|(30420) 2000 LD|1}}
| 1 czerwca 2000
|-
| [[(32083) 2000 KO]]
| 24 maja 2000
|-
| {{Mpl|(32199) 2000 ON|2}}
| 27 lipca 2000
|-
| {{Mpl|(32291) 2000 QP|8}}
| 24 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(32292) 2000 QR|8}}
| 24 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(32293) 2000 QT|8}}
| 24 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(33752) 1999 RM|36}}
| 12 września 1999
|-
| {{Mpl|(33753) 1999 RW|42}}
| 13 września 1999
|-
| {{Mpl|(33915) 2000 LA|15}}
| 5 czerwca 2000
|-
| {{Mpl|(34006) 2000 OQ|9}}
| 31 lipca 2000
|-
| [[(34078) 2000 PF]]
| 1 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(34087) 2000 PA|7}}
| 1 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(34437) 2000 SF|43}}
| 26 września 2000
|-
| {{Mpl|(34607) 2000 UD|3}}
| 24 października 2000
|-
| {{Mpl|(36357) 2000 OQ|2}}
| 28 lipca 2000
|-
| {{Mpl|(36459) 2000 QU|8}}
| 24 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(36460) 2000 QA|9}}
| 25 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(36461) 2000 QC|9}}
| 25 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(36798) 2000 SA|43}}
| 25 września 2000
|-
| {{Mpl|(36799) 2000 SG|43}}
| 26 września 2000
|-
| {{Mpl|(38841) 2000 SH|43}}
| 26 września 2000
|-
| {{Mpl|(40446) 1999 RN|36}}
| 12 września 1999
|-
| {{Mpl|(40466) 1999 RU|44}}
| 14 września 1999
|-
| {{Mpl|(40761) 1999 TT|13}}
| 11 października 1999
|-
| {{Mpl|(40770) 1999 TV|18}}
| 11 października 1999
|-
| {{Mpl|(42186) 2001 CH|32}}
| 11 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(43191) 1999 YM|5}}
| 29 grudnia 1999
|-
| {{Mpl|(44724) 1999 TU|13}}
| 11 października 1999
|-
| {{Mpl|(45028) 1999 WD|9}}
| 28 listopada 1999
|-
| {{Mpl|(45590) 2000 CU|101}}
| 14 lutego 2000
|-
| {{Mpl|(45602) 2000 DX|17}}
| 28 lutego 2000
|-
| {{Mpl|(46016) 2001 CP|41}}
| 15 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(46018) 2001 DX|6}}
| 16 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(46021) 2001 DZ|14}}
| 17 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(47101) 1999 BP|12}}
| 24 stycznia 1999
|-
| {{Mpl|(48018) 2001 CB|36}}
| 15 lutego 2001
|-
| [[(48020) 2001 DC]]
| 16 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(49475) 1999 BH|3}}
| 19 stycznia 1999
|-
| {{Mpl|(49679) 1999 TZ|7}}
| 6 października 1999
|-
| {{Mpl|(51625) 2001 HX|37}}
| 29 kwietnia 2001
|-
| {{Mpl|(54321) 2000 JA|81}}
| 15 maja 2000
|-
| {{Mpl|(54468) 2000 OA|7}}
| 29 lipca 2000
|-
| {{Mpl|(54469) 2000 OM|8}}
| 30 lipca 2000
|-
| {{Mpl|(54687) 2001 DC|15}}
| 17 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(56297) 1999 RT|42}}
| 12 września 1999
|-
| {{Mpl|(56677) 2000 LG|1}}
| 1 czerwca 2000
|-
| {{Mpl|(56690) 2000 LZ|14}}
| 5 czerwca 2000
|-
| {{Mpl|(56746) 2000 OO|2}}
| 27 lipca 2000
|-
| {{Mpl|(61060) 2000 LH|1}}
| 2 czerwca 2000
|-
| {{Mpl|(62028) 2000 RE|53}}
| 1 września 2000
|-
| {{Mpl|(62072) 2000 RD|78}}
| 9 września 2000
|-
| {{Mpl|(62073) 2000 RX|78}}
| 10 września 2000
|-
| {{Mpl|(62747) 2000 UB|3}}
| 24 października 2000
|-
| {{Mpl|(63375) 2001 HY|37}}
| 29 kwietnia 2001
|-
| {{Mpl|(63376) 2001 HA|38}}
| 29 kwietnia 2001
|-
| [[(66667) Kambič]]
| 8 października 1999
|-
| {{Mpl|(67547) 2000 SE|43}}
| 26 września 2000
|-
| {{Mpl|(68726) 2002 EZ|5}}
| 12 marca 2002
|-
| {{Mpl|(70218) 1999 RY|42}}
| 13 września 1999
|-
| {{Mpl|(70443) 1999 TV|9}}
| 7 października 1999
|-
| {{Mpl|(70445) 1999 TR|13}}
| 11 października 1999
|-
| {{Mpl|(71002) 1999 XO|37}}
| 7 grudnia 1999
|-
| {{Mpl|(72420) 2001 CY|35}}
| 14 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(72429) 2001 CN|41}}
| 15 lutego 2001
|-
| [[(72445) 2001 DD]]
| 16 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(74432) 1999 BM|12}}
| 24 stycznia 1999
|-
| {{Mpl|(74628) 1999 RV|42}}
| 12 września 1999
|-
| {{Mpl|(74821) 1999 TP|13}}
| 10 października 1999
|-
| {{Mpl|(76770) 2000 KZ|43}}
| 26 maja 2000
|-
| {{Mpl|(77043) 2001 CQ|41}}
| 15 lutego 2001
|-
| [[(77050) 2001 DB]]
| 16 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(78901) 2003 ST|66}}
| 19 września 2003
|-
| {{Mpl|(80597) 2000 AD|147}}
| 6 stycznia 2000
|-
| {{Mpl|(81870) 2000 LB|1}}
| 1 czerwca 2000
|-
| {{Mpl|(81907) 2000 NR|2}}
| 5 lipca 2000
|-
| {{Mpl|(84356) 2002 TG|82}}
| 1 października 2002
|-
| {{Mpl|(84357) 2002 TH|82}}
| 1 października 2002
|-
| {{Mpl|(84962) 2003 YM|9}}
| 17 grudnia 2003
|-
| {{Mpl|(84987) 2003 YK|83}}
| 18 grudnia 2003
|-
| {{Mpl|(85000) 2003 YA|125}}
| 27 grudnia 2003
|-
| {{Mpl|(86051) 1999 QB|2}}
| 22 sierpnia 1999
|-
| {{Mpl|(86208) 1999 TD|16}}
| 11 października 1999
|-
| {{Mpl|(87089) 2000 LF|1}}
| 1 czerwca 2000
|-
| {{Mpl|(87169) 2000 OP|2}}
| 27 lipca 2000
|-
| {{Mpl|(87178) 2000 OZ|6}}
| 28 lipca 2000
|-
| {{Mpl|(87318) 2000 QS|8}}
| 24 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(87319) 2000 QD|9}}
| 25 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(87646) 2000 RB|78}}
| 8 września 2000
|-
| {{Mpl|(87718) 2000 SY|42}}
| 25 września 2000
|-
| {{Mpl|(91599) 1999 TQ|13}}
| 10 października 1999
|-
| {{Mpl|(92441) 2000 KY|1}}
| 26 maja 2000
|-
| {{Mpl|(92996) 2000 RE|78}}
| 9 września 2000
|-
| {{Mpl|(96878) 1999 TE|16}}
| 11 października 1999
|-
| {{Mpl|(97854) 2000 QZ|8}}
| 25 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(97941) 2000 QW|117}}
| 29 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(98138) 2000 SW|42}}
| 25 września 2000
|-
| {{Mpl|(98397) 2000 UC|3}}
| 24 października 2000
|-
| {{Mpl|(98954) 2001 CJ|32}}
| 12 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(98973) 2001 DB|15}}
| 17 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(99151) 2001 FP|128}}
| 23 marca 2001
|-
| {{Mpl|(99192) 2001 GD|4}}
| 14 kwietnia 2001
|-
| {{Mpl|(102222) 1999 TA|12}}
| 8 października 1999
|-
| {{Mpl|(102232) 1999 TX|18}}
| 12 października 1999
|-
| {{Mpl|(103290) 2000 AN|43}}
| 5 stycznia 2000
|-
| {{Mpl|(105092) 2000 LC|1}}
| 1 czerwca 2000
|-
| {{Mpl|(105093) 2000 LE|1}}
| 1 czerwca 2000
|-
| {{Mpl|(106544) 2000 WJ|68}}
| 27 listopada 2000
|-
| {{Mpl|(106874) 2000 YD|33}}
| 23 grudnia 2000
|-
| [[(107290) 2001 CA]]
| 1 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(107385) 2001 CL|41}}
| 15 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(107408) 2001 DZ|6}}
| 16 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(107409) 2001 DS|7}}
| 16 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(107410) 2001 DV|7}}
| 17 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(107433) 2001 DW|14}}
| 16 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(107434) 2001 DA|15}}
| 17 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(107514) 2001 DW|53}}
| 20 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(108229) 2001 HW|37}}
| 29 kwietnia 2001
|-
| {{Mpl|(108250) 2001 HH|46}}
| 17 kwietnia 2001
|-
| {{Mpl|(109564) 2001 QP|264}}
| 26 sierpnia 2001
|-
| {{Mpl|(111565) 2002 AP|4}}
| 8 stycznia 2002
|-
| {{Mpl|(111829) 2002 EA|6}}
| 12 marca 2002
|-
| {{Mpl|(115055) 2003 RU|6}}
| 3 września 2003
|-
| {{Mpl|(115350) 2003 SW|234}}
| 25 września 2003
|-
| {{Mpl|(115450) 2003 TK|10}}
| 15 października 2003
|-
| {{Mpl|(115517) 2003 UL|37}}
| 16 października 2003
|-
| {{Mpl|(115518) 2003 UM|37}}
| 16 października 2003
|-
| {{Mpl|(115519) 2003 UN|37}}
| 16 października 2003
|-
| {{Mpl|(115520) 2003 UO|37}}
| 17 października 2003
|-
| {{Mpl|(115554) 2003 UL|74}}
| 16 października 2003
|-
| {{Mpl|(116256) 2003 YF|27}}
| 16 grudnia 2003
|-
| {{Mpl|(117407) 2005 AD|11}}
| 1 stycznia 2005
|-
| {{Mpl|(122163) 2000 KA|2}}
| 27 maja 2000
|-
| {{Mpl|(122193) 2000 LJ|1}}
| 2 czerwca 2000
|-
| {{Mpl|(122210) 2000 NL|3}}
| 7 lipca 2000
|-
| {{Mpl|(122274) 2000 PH|3}}
| 1 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(122309) 2000 QV|8}}
| 24 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(122726) 2000 SB|43}}
| 26 września 2000
|-
| {{Mpl|(122727) 2000 SD|43}}
| 26 września 2000
|-
| {{Mpl|(122728) 2000 SJ|43}}
| 26 września 2000
|-
| {{Mpl|(123086) 2000 SH|321}}
| 28 września 2000
|-
| {{Mpl|(123864) 2001 DV|6}}
| 16 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(126439) 2002 CP|12}}
| 4 lutego 2002
|-
| {{Mpl|(126781) 2002 EA|11}}
| 13 marca 2002
|-
| {{Mpl|(130491) 2000 QT|117}}
| 29 sierpnia 2000
|-
| {{Mpl|(130624) 2000 SC|43}}
| 26 września 2000
|-
| {{Mpl|(131180) 2001 CR|41}}
| 15 lutego 2001
|-
| {{Mpl|(133354) 2003 SX|124}}
| 18 września 2003
|-
| {{Mpl|(133360) 2003 SH|129}}
| 20 września 2003
|-
| {{Mpl|(133570) 2003 UK|37}}
| 16 października 2003
|-
| {{Mpl|(133838) 2003 YH|27}}
| 16 grudnia 2003
|}
{{Współrzędne|45°56′45″N 14°04′16″E|umieść=na górze}}
'''Obserwatorium Črni Vrh''' ({{W języku|sl|Observatorij Črni Vrh}}, kod [[Międzynarodowa Unia Astronomiczna|IAU]] 106<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.minorplanetcenter.org/iau/ECS/MPCArchive/1998/MPC_19980313.pdf | tytuł = MPC_19980313 | data = 13 marca 1998 | język = en}}</ref>) – [[obserwatorium astronomiczne]] znajdujące się w zachodniej [[Słowenia|Słowenii]], w pobliżu miejscowości [[Črni Vrh (miejscowość)|Črni Vrh]], niedaleko miasta [[Gmina Idrija|Idrija]]. Obecne obserwatorium zostało zbudowane w 1985 roku{{r|location}} i jest położone na wysokości 726 metrów n.p.m.<ref name=main>[http://www.observatorij.org/FirstPage.html Črni Vrh Observatory] {{lang|en}}</ref> Znaczna część prac budowlanych została wykonana przez [[wolontariat|wolontariuszy]].

== Historia ==
Regularne obserwacje astronomiczne rozpoczęło w 1975 – jako małe obserwatorium wyposażone w instrumenty domowej roboty, oddalone 4 km od obecnej lokalizacji. Jako pierwszy obiekt obserwowano [[Kometa Westa|kometę Westa]]. Miejsce jest położone powyżej granicy [[inwersja temperatury|inwersji temperatury]] występującej przeważnie w zimie, co umożliwia prowadzenie regularnych obserwacji w czasie pogodnych nocy. Nowy budynek obserwatorium wybudowano w 1985 roku<ref name=location>{{cytuj stronę | url = http://www.observatorij.org/Observatory.html | tytuł = Črni Vrh Observatory - Location | język = en}}</ref>.

== Badania naukowe ==
Obserwatorium prowadzi program poszukiwania komet i planetoid o nazwie PIKA ([[skrótowiec]] w języku słoweńskim). Od marca 2003 w programie wykorzystywany jest nowy 60-cm, f/3.3 teleskop ''Cichocki''{{r|cicho}} wyposażony w [[matryca CCD|detektor CCD]] 1024x1024 [[piksel]]i. Teleskop w znacznej mierze został sfinansowany przez ''Planetary Society Shoemaker Grant 2000''<ref>[http://www.observatorij.org/Pika.html PIKA Observing Program], Crni Vrh Observatory</ref>. Kolejny grant, z 2010 roku, sfinansował nową kamerę CCD zwiększającą czułość optyczną, umożliwiając rejestrowanie słabszych obiektów<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.planetary.org/explore/projects/neo-grants/grant-recipients/2010.html | tytuł = The 2010 Shoemaker NEO Grant Recipients | opublikowany = The Planetary Society | język = en}}</ref>, w tym odległych obiektów kosmicznych, takich jak [[supernowa|wybuchy supernowych]], [[rozbłysk gamma|rozbłyski gamma]] i [[gwiazda zmienna|gwiazd zmiennych]]. Nowa kamera używana jest od października 2011. Członkowie Wydziału Fizyki, Obserwatorium Astronomicznego, Uniwersytetu w Lublanie, w latach 1994–2009 używali do prowadzenia obserwacji w tym miejscu własnego 36-cm teleskopu w układzie Schmidta-Cassegraina{{r|ait}}.

== Teleskopy ==
* 19-cm automatyczny teleskop do obserwacji komet<ref>[http://www.observatorij.org/Telescopes.html#ACIT 19-cm Automatic Comet Imaging Telescope], Crni Vrh Observatory {{lang|en}}</ref>
* 36-cm teleskop AIT Imaging System (obecnie nieczynny)<ref name=ait>[http://www.observatorij.org/Telescopes.html#AIT 36-cm AIT Imaging System], Crni Vrh Observatory {{lang|en}}</ref>
* 60-cm teleskop ''Cichocki''<ref name=cicho>[http://www.observatorij.org/Deltagraph60.html 60-cm Cichocki Sky Survey Telescope], Crni Vrh Observatory {{lang|en}}</ref>
* kamera do obserwacji całego nieba<ref>[http://www.observatorij.org/Allsky.html Night Sky Monitoring], Crni Vrh Observatory {{lang|en}}</ref>

== Odkrycia ==
Według danych z 17 kwietnia 2015 roku łącznie w obserwatorium odkryto 2 komety, 703 planetoidy, 17 supernowych, 3 gwiazdy zmienne oraz 6 optycznych odpowiedników rozbłysków gamma{{r|discovery}}.

=== Komety ===
18 sierpnia 2008 roku astronom amator Stanislav Matičič odkrył kometę C/2008 P1 (Matičič)<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.cbat.eps.harvard.edu/special/EdgarWilson1.html | tytuł = The Edgar Wilson Award Recipients | opublikowany = [[Centralne Biuro Telegramów Astronomicznych|IAU Central Bureau for Astronomical Telegrams]] | język = en}}</ref>, pierwszą kometę odkrytą w tym obserwatorium oraz w Słowenii. 16 kwietnia 2010 roku uczeń Jan Vales odkrył tu [[kometa okresowa|kometę okresową]]<ref>{{JPL|P/2010 H2|P/2010 H2 (Vales)}}</ref> oznaczoną P/2010 H2 (Vales), u której zarejestrowano silny rozbłysk. Naukowcy z [[Catalina Sky Survey]] obserwowali ten sam obszar nieba zaledwie 15 godzin wcześniej, ale nie zaobserwowali komety<ref>{{cytuj stronę | url = http://24ur.com/novice/slovenija/observatorij-crni-vrh-opazil-se-neodkrit-komet.html | tytuł = Observatorij Črni Vrh opazil še neodkrit komet | język = sl | data = 19 kwietnia 2010 | opublikowany = 24ur.com}}</ref><ref>[http://www.minorplanetcenter.org/mpec/K10/K10H12.html MPEC 2010-H12: COMET P/2010 H2] {{lang|en}}</ref><ref>{{cytuj stronę | url = http://www.observatorij.org/News/2010H2/Odkritje_kometa_P2010H2_CrniVrh.pdf | tytuł = Odkritje nenavadnega izbruha kometa iz Observatorija Črni Vrh | autor = Jure Skvarč, Herman Mikuž | język = sl}}</ref><ref name=discovery>[http://www.observatorij.org/Discovery.html Most Recent List of Discoveries], Crni Vrh Observatory {{lang|en}}</ref>.

=== Wybrane planetoidy{{r|discovery}} ===
{| class="wikitable"
! Nazwa || [[System oznaczania i nazewnictwa planetoid#Oznaczenia tymczasowe|Oznaczenie<br />prowizoryczne]] || Data odkrycia || Odkrywca || Pochodzenie<br />nazwy || <small>Data i numer<br />cyrkularza [[Minor Planet Center|MPC]]</small>
|---
| [[(9674) Slovenija]] || 1998 QU<sub>15</sub> || 23 sierpnia 1998 || &nbsp; || [[Słowenia]] || 2 lutego 1999<br /> 33796
|---
| [[(14966) Jurijvega]] || 1997 OU<sub>2</sub> || 30 lipca 1997 || [[Herman Mikuž]] || [[Jurij Vega]] || 9 maja 2001 <br /> 42674
|---
| [[(15071) Hallerstein]] || 1999 BN<sub>12</sub> || 24 stycznia 1999 || &nbsp; || [[Ferdinand Avguštin Hallerstein]] || 6 sierpnia 2003 <br /> 49280 
|---
| [[(19618) Maša]] || 1997 PN<sub>3</sub> || 11 sierpnia 1999 || [[Jure Skvarč]] || Maša Kandušer || 5 lipca 2001 <br /> 43047 
|---
| [[(18845) Cichocki]] || 1999 RY<sub>27</sub> || 7 września 1999 || [[Herman Mikuž]] || Bruno Cichocki || 18 września 2005 <br /> 54827
|---
| [[(66667) Kambič]] || 1999 TZ<sub>11</sub> || 8 października 1999 || &nbsp; || [[Bojan Kambič]] || 18 września 2005 <br /> 54828
|}

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.observatorij.org/ oficjalna strona internetowa] {{lang|en}}

[[Kategoria:Obserwatoria astronomiczne]]
[[Kategoria:Nauka w Słowenii]]