Tekst źródłowy strony Wikipedystka:Krezka/brudnopis

Artykuły nad którymi pracuję :) No i testy ^^

=Projekty do zapamiętania=
==Projekt grafika==
* [[Wikiprojekt:Projekt_Grafiki#Umieszczanie_grafiki|Projekt grafiki]] - umieszczanie i opisywanie
* Projekt grafiki - [[Wikiprojekt:Projekt_Grafiki/Jak_wykonać_doskonałe_zdjęcie|jak wykonać doskonałe zdjęcie]] 
==Fotografia Warszawy==
*[[:Wikiprojekt:Warszawa/Bez_grafiki |Warszawa bez grafiki]] - gdzie w Warszawie potrzeba zdjęć - wszystkie a nawet więcej ;)
**[[Żoliborz (zajezdnia tramwajowa)]]
*[[:Portal:Warszawa/Potrzebne_grafiki |Potrzebne grafiki]] - strony o Warszawie bez zdjęć 
*[[:Wikiprojekt:Fotografia |Projekt fotografia]]
* Listy wg. MastiBota
** [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedysta:MastiBot/Pow%C4%85zki Powązki]
** [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedysta:MastiBot/Pow%C4%85zki_Wojskowe Powązki wojskowe]
* [[Wikiprojekt:Wiki_Lubi_Zabytki/wykazy/województwo_mazowieckie|Wiki lubi zabytki]] - zabytki do sfotografowania

==Geoinformatyka==
* Geolokator http://tools.freeside.sk/geolocator/geolocator.html narzędzie do lokalizacji punktów 
*[[:Kategoria:Geoinformatyka|Kategoria Geoinformatyka]]
*[[:Portal:Geografia|Portal Geografia]], umarły
*[[:Wikiprojekt:Geografia|Wikiprojekt Geografia]]
===Do poprawienia===
*[[TIN]] - opis + ilustracja
*[[Web Map Service]] - GetFeatureInfo + kilka słów o aplikacjach
* '''nowe układy współrzędnych obowiązujące w Polsce!!!!'''

==Pomocne==
*[http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Warsaw Warszawa na wikimedia commons]
* [http://toolserver.org/~daniel/WikiSense/CategoryIntersect.php?wikilang=pl&wikifam=.wikipedia.org&basecat=&basedeep=3&mode=cs&tagcat=&tagdeep=3&go=Skanuj&userlang=pl Szukaj w kategorii] zalążków itp
== Sprzątanie ==
* [[Wikipedia:Sprzątanie_Wikipedii|Sprzątanie wikipedii]] - lista projektów
* [[Wikipedia:Weryfikacja_martwych_linków| Weryfikacja martwych linków]]
* [[Wikiprojekt:Check_Wikipedia| Check wikipedia]] i ich [http://toolserver.org/~sk/cw/plwiki/index.htm skrypt]
* [[Wikipedia:SK|Sprzątanie kodu]]

== Inne ==
*[[:Wikipedia:Warsztat_PANDA|Warsztat PANDA]] - pomoc do Dobrego Artykułu. WMS jak go ktoś przyfajkuje...
* Koło z FUW i wikipedia [http://skfiz.fuw.edu.pl/wikiprojekt]
* [[Wikipedia:Wikimaraton/Wikimaraton_2 | wikimaraton nr 2]] w marcu 2013
* [[Wikipedia:Zamówienia_na_obrazki]]
* Grafiki na [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Grafika_na_medal commons]

= [[Web Map Service]] =
'''Web Map Service (WMS)''' - stworzony przez [[Open Geospatial Consortium]] (OGC) standard udostępniania [[mapa|map]] w postaci rastrowej za pomocą interfejsu HTTP.

W zapytaniu do serwera WMS podaje się parametry mapy (żądane warstwy, obszar geograficzny, układ współrzędnych). W odpowiedzi przesyłany jest obraz mapy (np. w formacie [[JPEG]], [[PNG]], [[GIF]]), wygenerowany przez serwer na podstawie danych zawartych w [[baza danych|bazach danych]] (np. [[PostGIS]]) lub plikach (np. [[Geography Markup Language|GML]], ESRI [[shapefile]]). 

<!--
Udostępniane mapy są [[renderowanie|renderowane]] na podstawie [[dane geograficzne|danych geograficznych]] zawartych najczęściej w [[baza danych|bazie danych]] (np. [[PostGIS]]) lub w plikach  i wyświetlane najczęściej w takich formatach jak [[GIF]], [[JPEG]], [[PNG]]. 

WMS Interface Standard jest prostym interfejsem HTTP służącym do pozyskiwania map w formie rastrowej. 
W zapytaniu podaje się żądaną warstwę lub warstwy oraz obszar geograficzny. Odpowiedzią jest jeden lub więcej obrazów map (w formacie JPEG, PNG, GIF lub innym), które mogą być wyświetlone w przeglądarce. 
-->
{{Spis treści|300px}}

== Zasada działania ==
W celu wyświetlenia map użytkownik łączy się z [[serwer]]em WMS przy pomocy [[Klient (informatyka)|klienta]] WMS (najczęściej jest to specjalny program). Klient pobiera z serwera [[metadane]], w których znajduje się lista dostępnych warstw, obsługiwane formaty, systemy współrzędnych itp. Użytkownik wybiera interesujące go warstwy, a program wysyła do serwera zapytanie o gotowy wycinek mapy o zadanych wymiarach i położeniu.

== Wersje ==

Pierwszą wersję standardu WMS (1.0.0) OGC wydało w kwietniu 2000 roku<ref>{{cytuj stronę | url=http://portal.opengeospatial.org/files/?artifact_id=7196 |tytuł=00-028 OpenGIS Web Map Server Interface Implementation Specification - 1.0.0 | data dostępu=24.06.2012 | język=en}}</ref>, kolejną (1.1.0) - w czerwcu 2001<ref>{{cytuj stronę|url=http://portal.opengeospatial.org/files/?artifact_id=1058|tytuł=01-047r2 Web Map Service Implementation Specification - 1.1.0|data dostępu=24.06.2012|język=en}}</ref>. Trzecia wersja (1.1.1) wydana została w styczniu 2002<ref>{{cytuj stronę|url=http://portal.opengeospatial.org/files/?artifact_id=1081&version=1&format=pdf|tytuł=01-068r3 Web Map Service Implementation Specification - 1.1.1.|data dostępu=24.06.2012|język=en}}</ref>. Najnowsza wersja 1.3.0 wydana została w marcu 2006 roku<ref name="v130">{{cytuj stronę|url=http://portal.opengeospatial.org/files/?artifact_id=14416|tytuł=06-042 OpenGIS Web Map Server Interface Implementation Specification - 1.3.0|data dostępu=24.06.2012|język=en}}</ref>; jest to ten sam dokument, co ISO 19128<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.opengeospatial.org/standards/wms|tytuł=OpenGIS Web Map Service Implementation Specification|data dostępu=24-06-2012|język=en}}</ref>.

Klient WMS może dowiedzieć się od serwera, które wersje protokołu obsługuje. Służy do tego zapytanie GetCapabilities. Jeśli w zapytaniu 
* nie podano numeru wersji lub 
* numer wersji jest nieznany serwerowi i jednocześnie wyższy niż najniższy znany serwerowi 
to serwer odpowiada podając najwyższy mniejszy od podanego wspierany numer. 

Jeśli
* numer wersji jest nieznany serwerowi i jednocześnie niższy niż najniższy znany serwerowi 
to serwer odpowiada podając najniższy wspierany numer.

== Zapytania ==
{{Info|'''Informacje w tej sekcji''' dotyczą standardu w wersji 1.3.0, chyba że zaznaczono inaczej.}}

Określonych jest kilka zapytań obsługiwanych przez serwer WMS (standardowo przesyłane metodą GET, opcjonalnie też metodą POST, protokołu HTTP). Dwa z nich muszą być obsługiwane obowiązkowo<ref name="v130" />. Rodzaj zapytania określa się za pomocą obowiązkowego parametru ''request''.

'''WMS podstawowy (ang. Basic WMS)'''
* GetCapabilities - pozwala uzyskać metadane - opis zawartości serwera, dostępnych wartości parametrów (np. dostępnych warstwach, odwzorowaniach / układach geograficznych?)
* GetMap- zapytanie o mapę (obraz rastrowy)

'''WMS rozszerzony (odpytywany) (ang. Queryable WMS)''' - prócz zapytań podstawowych obsługuje
* GetFeatureInfo - zapytanie o dane dotyczące konkretnego punktu na mapie - zwraca informacje o atrybutach obiektów znajdujących się w danym punkcie

W odpowiedzi na zapytanie serwer zwraca odpowiedź w formacie domyślnym bądź podanym w parametrze format lub wyjątek z informacją o błędzie (np. o niepoprawnych wartościach parametrów).

==== Parametry ====
Kolejność parametrów zapytania nie jest istotna.

Wielkości liter nie są rozróżnialne w nazwach parametrów (''request'' jest równoważne ''REQUEST'' i ''Request''), ale już wartości parametrów są wrażliwe na duże i małe litery (warstwa o nazwie ''Rzeki'' nie jest tą samą co warstwa o nazwie ''rzeki'').

===GetCapabilities===
Zapytanie obsługiwane obowiązkowo. Wykorzystywane do negocjacji między klientem a serwerem w celu ustalenia obsługiwanej wersji standardu oraz aby pobrać metadane usługi.

====Parametry obligatoryjne====
* REQUEST = GetCapabilities
* SERVICE = WMS

====Parametry dodatkowe====
* VERSION = [wersja] - służy m.in. do negocjacji obsługiwanych wersji; domyślnie: 1.3.0
* FORMAT
* UPDATESEQUENCE

====Przykładowe zapytanie====
 <nowiki>
 http://sdi.geoportal.gov.pl/WMS_ORTO/WMService.aspx?REQUEST=GetCapabilities&SERVICE=WMS</nowiki>
  \_________________________________________________/ \_________________________________/
               adres serwera                               parametry zapytania
====Odpowiedź na zapytanie====
Odpowiedzią na poprawne zapytanie GetCapabilities jest dokument XML zgodny z odpowiednim XML Schema (XML Schema dla WMS znajdują się w załączniku dokumentacji, a także na stronie http://schemas.opengis.net/wms/1.3.0/). Odpowiedź zawiera między innymi takie elementy jak:
* Service - zawiera metadane dotyczące całości usługi: nazwę, tytuł, opis, słowa kluczowe, informacje kontaktowe i inne.
* Capability - metadane o konkretnych usługach, zwłaszcza udostępnianych warstwach i stylach
** Layer - metadane o warstwach. Niektóre z nich są konieczne przy tworzeniu zapytania GetMap. Zawiera między innymi: 
*** Name - nazwa warstwy lub grupy warstw (używany w komunikacji maszyna-maszyna)
*** Title - tytuł (wyświetlany użytkownikowi) 
*** Abstract - opis
*** KeywordList - lista słów kluczowych
*** Style - style 
*** CRS - układy współrzędnych w jakich jest dostępna warstwa (w wersjach 1.0.0, 1.1.0 i 1.1.1 odpowiadający parametr to ''SRS'') 
*** BoundingBox - prostokąt ograniczający 
*** Queryable - odpytywalność - czy serwer udostępnia operację GetFeatureInfo dla danej warstwy

=== GetMap ===
[[Plik:WMS - Get Map.png|thumb|Przykładowa odpowiedź na zapytanie Get Map; dwie warstwy (budynki i drzewa) oraz przezroczyste tło]]
Zapytanie obsługiwane obowiązkowo. Określa parametry żądanej mapy, odpowiedzią powinna być ta mapa w postaci rastrowej lub wyjątek usługi.

====Parametry obligatoryjne====
* REQUEST = GetMap
* SERVICE = WMS
* VERSION = 1.3.0 (lub inna)
* LAYERS = [lista_warstw] - nazwy warstw mapy (parametr ''Name'' warstwy), jedna lub więcej rozdzielanych przecinkami
* SYLES = [lista_styli] - style, w jakich ma być wyświetlona mapa; tyle, ile jest żądanych warstw, rozdzielane przecinkami; każdy styl z listy dotyczy odpowiadającej warstwie z listy ''layers''
* CRS = [namespace:identyfikator] - układ współrzędnych, np. EPSG:2180 (układ Polska 1992), CRS:84 (WGS 84 longitude-latitude)
* BBOX = [minx,miny,maxx,maxy] - prostokąt ograniczający (''BoundingBox'') w jednostkach i orientacji układu współrzędnych (parametru ''crs'')
* WIDTH = [szerokość] - szerokość obrazka mapy w pikselach
* HEIGHT = [wysokość] - wysokość obrazka mapy w pikselach
* FORMAT = [format] - format mapy, np. image/png, image/gif

====Parametry dodatkowe====
* TRANSPARENT = [true/false] - czy tło mapy ma być przezroczyste; potrzebne gdy chcemy nałożyć kilka warstw na siebie; domyślnie: false (tło nieprzezroczyste)
* BGCOLOR = [color] - kolor tła mapy, w szesnastkowym formacie rgb; domyślnie: 0xFFFFFF (białe)
* EXCEPTIONS = [format] - format, w jakim powinny być zgłaszane wyjątki w przypadku nieprawidłowego zapytania; domyślnie: XML
* TIME = [time] - mapa z danego czasu; np. dla godzinnych map pogody
* ELEVATION = [elevation] - wysokość; np. dla map stężenia ozonu w atmosferze na różnych wysokościach

====Przykładowe zapytanie====
 <nowiki>http://localhost/wms?SERVICE=WMS&VERSION=1.3.0&REQUEST=GetMap&LAYERS=pl92:budynki,pl92:drzewa_lisc_92&STYLES=Default,Default&BBOX=633551.3706279991,486512.54312255606,634764.7590243809,487739.65151950344&WIDTH=506&HEIGHT=512&CRS=EPSG:2180&FORMAT=image/png&TRANSPARENT=true</nowiki>

====Odpowiedź na zapytanie====
Odpowiedzią na poprawne zapytanie GetMap jest rastrowy obraz mapy, składający się z podanych warstw w zadanych stylach, w określonym układzie współrzędnych, o granicach określonych prostokątem ograniczającym, w podanym formacie i z określoną przezroczystością.

Jeśli zapytanie było niepoprawne, odpowiedzią jest wyjątek z informacją o błędzie, w podanym formacie.

=== GetFeatureInfo ===
Zapytanie obsługiwane opcjonalnie. Dostępne tylko dla tych warstw, których atrybut ''queryable'' jest prawdą. Klient nie powinien używać tego zapytania względem innych warstw.

Klient prosi o mapę za pomocą zapytania GetMap. W odpowiedzi otrzymuje raster, na którym wybiera piksel (najczęściej klikając myszką w danym punkcie), o którym chce dostać dodatkowe informacje. W zapytaniu GetFeatureInfo wykorzystuje się współrzędne tego wybranego piksela na rastrze (i, j). Punkt (0,0) to lewy górny róg obrazu. Współrzędne ''i'' rosną na prawo, ''j'' w dół.
Podawane są też parametry wykorzystane do wygenerowania pierwotnego obrazu, co umożliwia serwerowi zidentyfikowanie położenia wybranego punktu i znajdujących się tam obiektów.

====Parametry obligatoryjne====
* REQUEST = GetFeatureInfo
* VERSION = 1.3.0
* [parametry na podstawie których wygenerowano mapę, której dotyczy zapytanie]
* QUERY_LAYERS = [lista_warstw] - lista jednej lub więcej warstw do odpytania, rozdzielona przecinkami
* INFO_FORMAT = [output_format] - format, w jakim powinna być odpowiedź
* I = [kolumna] - współrzędna wybranego punktu, numer kolumny, w pikselach
* J = [wiersz] - współrzędna wybranego punktu, numer wiersza, w pikselach

====Parametry dodatkowe====
* EXCEPTIONS = [format] - format, w jakim powinny być zgłaszane wyjątki w przypadku nieprawidłowego zapytania; domyślnie: XML
* FEATURE_COUNT = [liczba] - maksymalna liczba obiektów o których ma być zwrócona informacja; domyślnie: 1

====Odpowiedź na zapytanie====
Odpowiedzią na poprawne zapytanie jest informacja o obiekcie lub obiektach znajdujących się w punkcie (i,j), w formacie podanym w parametrach.

Jeśli zapytanie było niepoprawne, odpowiedzią jest wyjątek z informacją o błędzie, w podanym formacie.

== Zobacz też ==
* [[ArcGIS]] - pakiet programów firmy [[ESRI]] z obsługą WMS (zarówno klient jak i serwer)
* [[NASA World Wind]] może służyć jako klient WMS
* [[Google Earth]] posiada ograniczone funkcje klienta WMS
* [[Quantum GIS]]
* [[Geoxa]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.opengeospatial.org/standards/wms OpenGIS WMS Implementation Specification]
* [http://columbo.nrlssc.navy.mil/ogcwms/servlet/WMSServlet/ lista ponad 1300 serwisów WMS]
* Programy - serwery WMS
** [http://mapserver.gis.umn.edu/ Mapserver]
** [http://geoserver.org/ GeoServer]
* Klienci WMS
** [http://www.thecarbonproject.com/gaia.php Gaia]
** [http://worldkit.org/ worldKit] prosty klient wykonany w technologii [[Adobe Flash|Flash]]
** [http://www.openlayers.org/ OpenLayers] biblioteka JavaScript, potrafi także wczytywać dane z Google Maps, Yahoo Maps, i kilku innych serwisów.
** [http://www.geoportal.gov.pl/ klient w ramach Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej] 

{{OGC}}

= [[Web Feature Service]] =

Interfejs dostępu do danych oraz operacji obiektach geograficznych za pośrednictwem protokołu HTTP.
Pozwala na stworzenie, usunięcie, wprowadzenie zmian, zablokowanie do edycji oraz otrzymanie informacji o atrybutach przestrzennych i nie-przestrzennych obiektu.

Wyróżnia się trzy rodzaje WFS, w zależności od ich możliwości:
* Podstawowy WFS (ang. Basic WFS) - obsługuje kilka podstawowych zapytań; pozwala jedynie na pobieranie obiektów, ale nie daje możliwości żadnej edycji. Traktowany jako "tylko do odczytu"
* XLink WFS - wspiera wszystkie operacje co podstawowy WFS. Dodatkowo implementuje operacje GetGmlObject na XLink
''An XLink WFS would support all the operations of a basic web feature service and in addition it would implement the GetGmlObject operation for local and/or remote XLinks, and offer the option for the GetGmlObject operation to be performed during GetFeature operations.''
* Transaction WFS
''A transaction web feature service would support all the operations of a basic web feature service and in addition it would implement the Transaction operation. Optionally, a transaction WFS could implement the GetGmlObject and/or LockFeature operations.''

{{OGC}}