Przejdź do zawartości

Kokietnik: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Addbot (dyskusja | edycje)
748 218 edycji
m Bot: Przenoszę linki interwiki (10) do Wikidata, są teraz dostępne do edycji na d:q134249
lit.
 
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Takson infobox
{{Takson infobox
| nazwa = Kokietnik
|nazwa = Kokietnik
| obrazek = Phyllocladus aspleniifolius.jpg
|grafika = Phyllocladus aspleniifolius.jpg
| opis obrazka = ''Phyllocladus aspleniifolius''
|opis grafiki = ''Phyllocladus aspleniifolius''
|alt grafiki =
| systematyka_ref={{r|apweb}}{{r|christenhusz}}
|systematyka ref = <ref name="ruggiero" /><ref name="christenhusz2011" />
| domena=[[eukarionty]]
|domena = [[eukarionty]]
| królestwo=[[rośliny]]
| klad1=[[rośliny naczyniowe]]
|królestwo = [[rośliny]]
| klad3=[[rośliny nasienne]]
|podkrólestwo = [[rośliny zielone]]
|nadgromada = [[rośliny telomowe]]
⚫
| klad4=[[nagonasienne]]
|gromada = [[rośliny naczyniowe]]
⚫
| rząd = [[araukariowce]]
|podgromada = [[rośliny nasienne]]
⚫
| rodzina = [[zastrzalinowate]]
⚫
|nadklasa = [[nagonasienne]]
⚫
| rodzaj = kokietnik
|klasa = [[iglaste]]
⚫
| łacina = Phyllocladus
⚫
|rząd = [[araukariowce]]
⚫
| autor = Mirbel
⚫
|rodzina = [[zastrzalinowate]]
⚫
| cytat = Mém. Mus. Hist. Nat. 13: 48. 1825{{r|ing}}
⚫
|rodzaj = kokietnik
⚫
| typowy = ''P. billardieri'' Mirbel, ''nom. illeg.'' (=''P. aspleniifolius'' (Labillardière) J. D. Hooker){{r|ing}}
|nazwa łacińska = Phyllocladus
⚫
| synonim = ''Brownetera'' L. C. Richard ex L. Trattinnick{{r|ing}}
⚫
|autor = Mirbel
| wikispecies = Phyllocladus
⚫
|cytat = Mém. Mus. Hist. Nat. 13: 48. 1825{{r|ing}}
⚫
| commons = Category:Phyllocladus
⚫
|typ nomenklatoryczny = ''P. billardieri'' Mirbel, ''nom. illeg.'' (=''P. aspleniifolius'' (Labillardière) J. D. Hooker){{r|ing}}
|synonimy =
⚫
* ''Brownetera'' L. C. Richard ex L. Trattinnick{{r|ing}}
⚫
|wikispecies = Phyllocladus
⚫
|commons = Category:Phyllocladus
}}
}}
'''Kokietnik'''{{r|rostafinski}} (''Phyllocladus'') – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] drzew i krzewów z rodziny [[zastrzalinowate|zastrzalinowatych]] (''Podocarpaceae''). Obejmuje we florze współczesnej cztery gatunki występujące na obszarze od [[Filipiny|Filipin]] i [[Indonezja|Indonezji]] po [[Tasmania|Tasmanię]] i [[Nowa Zelandia|Nową Zelandię]]{{r|silba}}. W przeszłości podczas [[trzeciorzęd|trzeciorzędu]] przedstawiciele tego rodzaju byli bardziej zróżnicowani i odgrywali większą rolę we florze tego obszaru{{r|wagstaff}}. Należą tu zarówno rośliny [[dwupienność|dwupienne]] jak i [[Jednopienność|jednopienne]]. Wyróżniają się charakterystycznie spłaszczonymi pędami – [[Gałęziak|fyllokladiami]]{{r|silba}}.
'''Kokietnik'''{{r|rostafinski}} (''Phyllocladus'') – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] drzew i krzewów z rodziny [[zastrzalinowate|zastrzalinowatych]] (''Podocarpaceae''). Obejmuje we florze współczesnej cztery gatunki występujące na [[Filipiny|Filipinach]], [[Borneo]] i [[Nowa Gwinea|Nowej Gwinei]] oraz wyspach między nimi leżących, a także na [[Tasmania|Tasmanii]] i [[Nowa Zelandia|Nowej Zelandii]]{{r|silba}}<ref name="atlas">{{Cytuj książkę | autor = Aljos Farjon, Denis Filer | tytuł = An Atlas of the World’s Conifers | wydawca = Brill | miejsce = Leiden, Boston | data = 2013 | strony = 16 | isbn = 978-90-04-21180-3}}</ref>. W przeszłości, podczas [[trzeciorzęd|trzeciorzędu]], przedstawiciele tego rodzaju byli bardziej zróżnicowani i odgrywali większą rolę we florze tego obszaru{{r|wagstaff}}, występując także w [[Australia|Australii]] i [[Patagonia|Patagonii]]<ref name=atlas/>. Należą tu zarówno rośliny [[dwupienność|dwupienne]] jak i [[Jednopienność|jednopienne]]. Wyróżniają się charakterystycznie spłaszczonymi pędami – [[Gałęziak|fyllokladiami]]{{r|silba}}. Rośliny te występują głównie w zaroślach i lasach górskich. Gatunki drzewiaste wykorzystywane są jako źródło surowca drzewnego. Z kory ''P. trichomanoides'' [[Maorysi]] uzyskiwali czerwony barwnik<ref name=philips/>.
[[Plik:Tanekaha Kahuroa.jpg|thumb|250 px|''Phyllocladus trichomanoides'']]
[[Plik:Tanekaha Kahuroa.jpg|thumb|''Phyllocladus trichomanoides'']]
=== Morfologia ===
== Morfologia ==
; Pokrój: Rośliny osiągające od nieco ponad 1 metr do 30 m wysokości. Pęd główny rozgałęzia się często okółkowo. Końcowe odcinki pędów rozgałęziające się naprzeciwlegle są spłaszczone i pełnią funkcję asymilacyjną ([[Gałęziak|fyllokladia]]). mają kształt wachlarzowaty, na brzegu są drobnoząbkowane lub wcinane.
; Pokrój: Rośliny osiągające od nieco ponad 1 metr do 30 m wysokości. Pęd główny rozgałęzia się często okółkowo. Końcowe odcinki pędów rozgałęziające się naprzeciwlegle są spłaszczone i pełnią funkcję asymilacyjną ([[Gałęziak|fyllokladia]]). Mają one kształt wachlarzowaty, na brzegu są drobnoząbkowane lub wcinane{{r|silba}} do pierzasto podzielonych<ref name=philips>{{cytuj książkę|autor=Roger Philips, Martyn Rix|tytuł=The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs |wydawca=Macmillan |miejsce=London |data=2002 |strony=23 |isbn=0333730038}}</ref>.
; [[Liść|Liście]]: Młodociane są jednonerwowe, równowąskie i ułożone skrętolegle. Właściwe liście zredukowane są do drobnych łusek u nasady fyllokladiów.
; [[Liść|Liście]]: Młodociane są jednonerwowe, równowąskie i ułożone skrętolegle{{r|silba}}. Rozwijają się tylko u [[siewka|siewek]]<ref name=philips/>. Właściwe liście zredukowane są do drobnych łusek u nasady fyllokladiów{{r|silba}}.
; Organy generatywne: [[Kotka (botanika)|Kotkowate]] strobile męskie zebrane są w skupienia na końcach pędów. [[Pyłek|Ziarna pyłku]] zaopatrzone są w skrzydełka. Strobile żeńskie wyrastają na krawędzi fyllokladiów. Składają się z mięśniejącej [[osnówka (botanika)|osnówki]] otaczającej [[zalążek|zalążki]].
; Organy generatywne: Krótkie, czerwonobrązowe i [[Kotka (botanika)|kotkowate]] strobile męskie zebrane są w skupienia na końcach pędów<ref name=philips/>. [[Pyłek|Ziarna pyłku]] zaopatrzone są w skrzydełka. Strobile żeńskie wyrastają na krawędzi fyllokladiów. Składają się z mięśniejącej [[osnówka (botanika)|osnówki]] otaczającej [[zalążek|zalążki]]{{r|silba}}.
; [[Nasiono|Nasiona]]: Na płodnej łusce ([[makrosporofil]]u) rozwija się pojedyncze, wzniesione ku górze nasiono, do połowy otoczone osnówką. Nasiono jest owalne, spłaszczone wzdłuż dłuższej osi, pozbawione skrzydełka{{r|silba}}.
; [[Nasiono|Nasiona]]: Na płodnej łusce ([[makrosporofil]]u) rozwija się pojedyncze, wzniesione ku górze nasiono, do połowy otoczone osnówką. Nasiono jest owalne, spłaszczone wzdłuż dłuższej osi, pozbawione skrzydełka{{r|silba}}.


=== Systematyka ===
== Systematyka ==
Rodzaj zaliczany jest do rodziny [[zastrzalinowate|zastrzalinowatych]] (''Podocarpaceae'') lub wyodrębniany w osobną rodzinę ''Phyllocladaceae'' Bessey 1907. Genowe analizy filogenetyczne nie dają jednoznacznych wyników, według niektórych badaczy potwierdzają [[grupa siostrzana|siostrzaną]] pozycję tego rodzaju w stosunku do innych zastrzalinowatych, według innych rodzaj ten zagnieżdżony jest w obrębie zastrzalinowatych{{r|apweb}}. W obrębie rodzaju gatunki tworzą dwie [[grupa siostrzana|grupy siostrzane]] – do jednej należy ''P. aspleniifolius'' i ''P. toatoa'', do drugiej ''P. trichomanoides'' i ''P. hypophyllus''{{r|hill}}.
Rodzaj zaliczany jest do rodziny [[zastrzalinowate|zastrzalinowatych]] (''Podocarpaceae'') lub wyodrębniany w osobną rodzinę ''Phyllocladaceae'' Bessey 1907. Genowe analizy filogenetyczne nie dają jednoznacznych wyników, według niektórych badaczy potwierdzają [[grupa siostrzana|siostrzaną]] pozycję tego rodzaju w stosunku do innych zastrzalinowatych, według innych rodzaj ten zagnieżdżony jest w obrębie zastrzalinowatych{{r|apweb}}. W obrębie rodzaju gatunki tworzą dwie [[grupa siostrzana|grupy siostrzane]] – do jednej należy ''P. aspleniifolius'' i ''P. toatoa'', do drugiej ''P. trichomanoides'' i ''P. hypophyllus''{{r|hill}}.


; Wykaz gatunków{{r|tpl}}:
; Wykaz gatunków{{r|tpl}}:
* ''[[Phyllocladus aspleniifolius]]'' (Labill.) Hook.f.
* ''[[Phyllocladus aspleniifolius]]'' <small>(Labill.) Hook.f.</small>
* ''[[Phyllocladus hypophyllus]]'' Hook.f.
* ''[[Phyllocladus hypophyllus]]'' <small>Hook.f.</small>
* ''[[Phyllocladus toatoa]]'' Molloy
* ''[[Phyllocladus toatoa]]'' <small>Molloy</small>
* ''[[Phyllocladus trichomanoides]]'' D.Don
* ''[[Phyllocladus trichomanoides]]'' <small>D.Don</small>


Opisano także wymarłe gatunki występujące w [[trzeciorzęd]]zie i [[czwartorzęd]]zie{{r|hill}}:
Opisano także wymarłe gatunki występujące w [[trzeciorzęd]]zie i [[czwartorzęd]]zie{{r|hill}}:
* ''P. aberensis'', ''P. annulatus'', ''P. lobatus'', ''P. morwellensis''.
* ''P. aberensis'', ''P. annulatus'', ''P. lobatus'', ''P. morwellensis''.
=== Przypisy ===
== Przypisy ==
{{Przypisy-lista|
{{Przypisy|
<ref name="ruggiero">{{Ruggiero |data dostępu = 2021-03-26}}</ref>
* <ref name=apweb>{{cytuj stronę |url=http://www.mobot.org/MOBOT/research/APweb/ |tytuł=Angiosperm Phylogeny Website |autor=P. F. Stevens |rok=2001–}}</ref>
* <ref name=apweb>{{Angiosperm Phylogeny Website |data dostępu = 2021-02-26}}</ref>
* <ref name=christenhusz>Christenhusz, M.J.M., J.L. Reveal, A. Farjon, M.F. Gardner, R.R. Mill, and M.W. Chase (2011). [http://www.mapress.com/phytotaxa/content/2011/f/pt00019p070.pdf A new classification and linear sequence of extant gymnosperms]. ''Phytotaxa'' 19: 55-70.</ref>
* <ref name="christenhusz2011">{{Christenhusz2011 |data dostępu = 2021-03-24}}</ref>
* <ref name=hill>{{cytuj pismo|autor=Robert S. Hill|tytuł=New species of Phyllocladus (Podocarpaceae) macrofossils from southeastern Australia|czasopismo=Alcheringa An Australasian Journal of Palaeontology|wolumin=13, 3|strony=193-208|język=en|data=1989|url=http://www.mendeley.com/research/new-species-phyllocladus-podocarpaceae-macrofossils-southeastern-australia/|doi=10.1080/03115518908527820}}</ref>
* <ref name=hill>{{cytuj pismo|autor=Robert S. Hill|tytuł=New species of Phyllocladus (Podocarpaceae) macrofossils from southeastern Australia|czasopismo=Alcheringa An Australasian Journal of Palaeontology|wolumin=13, 3|strony=193-208|język=en|data=1989|url=http://www.mendeley.com/research/new-species-phyllocladus-podocarpaceae-macrofossils-southeastern-australia/|doi=10.1080/03115518908527820}}</ref>
* <ref name=ing>{{cytuj stronę|url=http://botany.si.edu/ing/|tytuł=Index Nominum Genericorum (ING) |opublikowany=Smithsonian National Museum of Natural History|język=en|data dostępu=2011-12-03}}</ref>
* <ref name=ing>{{cytuj stronę|url=http://botany.si.edu/ing/|tytuł=Index Nominum Genericorum (ING) |opublikowany=Smithsonian National Museum of Natural History|język=en|data dostępu=2011-12-03}}</ref>
Linia 50: Linia 56:
* <ref name=wagstaff>{{cytuj pismo|autor=Steven J. Wagstaff|tytuł=Evolution and biogeography of the austral genus Phyllocladus (Podocarpaceae)|czasopismo=Journal of Biogeography|wolumin=31, 10|strony=1569-1577|język=en|data=2004|doi=10.1111/j.1365-2699.2004.01066.x}}</ref>
* <ref name=wagstaff>{{cytuj pismo|autor=Steven J. Wagstaff|tytuł=Evolution and biogeography of the austral genus Phyllocladus (Podocarpaceae)|czasopismo=Journal of Biogeography|wolumin=31, 10|strony=1569-1577|język=en|data=2004|doi=10.1111/j.1365-2699.2004.01066.x}}</ref>
}}
}}

{{Kontrola autorytatywna}}


[[Kategoria:Zastrzalinowate]]
[[Kategoria:Zastrzalinowate]]

Aktualna wersja na dzień 16:30, 5 paź 2021

Kokietnik
Ilustracja
Phyllocladus aspleniifolius
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

araukariowce

Rodzina

zastrzalinowate

Rodzaj

kokietnik

Nazwa systematyczna
Phyllocladus Mirbel
Mém. Mus. Hist. Nat. 13: 48. 1825[3]
Typ nomenklatoryczny

P. billardieri Mirbel, nom. illeg. (=P. aspleniifolius (Labillardière) J. D. Hooker)[3]

Synonimy
  • Brownetera L. C. Richard ex L. Trattinnick[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Kokietnik[4] (Phyllocladus) – rodzaj drzew i krzewów z rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae). Obejmuje we florze współczesnej cztery gatunki występujące na Filipinach, Borneo i Nowej Gwinei oraz wyspach między nimi leżących, a także na Tasmanii i Nowej Zelandii[5][6]. W przeszłości, podczas trzeciorzędu, przedstawiciele tego rodzaju byli bardziej zróżnicowani i odgrywali większą rolę we florze tego obszaru[7], występując także w Australii i Patagonii[6]. Należą tu zarówno rośliny dwupienne jak i jednopienne. Wyróżniają się charakterystycznie spłaszczonymi pędami – fyllokladiami[5]. Rośliny te występują głównie w zaroślach i lasach górskich. Gatunki drzewiaste wykorzystywane są jako źródło surowca drzewnego. Z kory P. trichomanoides Maorysi uzyskiwali czerwony barwnik[8].

Phyllocladus trichomanoides

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Rośliny osiągające od nieco ponad 1 metr do 30 m wysokości. Pęd główny rozgałęzia się często okółkowo. Końcowe odcinki pędów rozgałęziające się naprzeciwlegle są spłaszczone i pełnią funkcję asymilacyjną (fyllokladia). Mają one kształt wachlarzowaty, na brzegu są drobnoząbkowane lub wcinane[5] do pierzasto podzielonych[8].
Liście
Młodociane są jednonerwowe, równowąskie i ułożone skrętolegle[5]. Rozwijają się tylko u siewek[8]. Właściwe liście zredukowane są do drobnych łusek u nasady fyllokladiów[5].
Organy generatywne
Krótkie, czerwonobrązowe i kotkowate strobile męskie zebrane są w skupienia na końcach pędów[8]. Ziarna pyłku zaopatrzone są w skrzydełka. Strobile żeńskie wyrastają na krawędzi fyllokladiów. Składają się z mięśniejącej osnówki otaczającej zalążki[5].
Nasiona
Na płodnej łusce (makrosporofilu) rozwija się pojedyncze, wzniesione ku górze nasiono, do połowy otoczone osnówką. Nasiono jest owalne, spłaszczone wzdłuż dłuższej osi, pozbawione skrzydełka[5].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zaliczany jest do rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae) lub wyodrębniany w osobną rodzinę Phyllocladaceae Bessey 1907. Genowe analizy filogenetyczne nie dają jednoznacznych wyników, według niektórych badaczy potwierdzają siostrzaną pozycję tego rodzaju w stosunku do innych zastrzalinowatych, według innych rodzaj ten zagnieżdżony jest w obrębie zastrzalinowatych[9]. W obrębie rodzaju gatunki tworzą dwie grupy siostrzane – do jednej należy P. aspleniifolius i P. toatoa, do drugiej P. trichomanoides i P. hypophyllus[10].

Wykaz gatunków[11]

Opisano także wymarłe gatunki występujące w trzeciorzędzie i czwartorzędzie[10]:

  • P. aberensis, P. annulatus, P. lobatus, P. morwellensis.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  3. ↑ a b c Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-12-03]. (ang.).
  4. ↑ Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900. (pol.).
  5. ↑ a b c d e f g John Silba: Encyclopedia coniferae. Corvallis, Oregon, USA: Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 69, seria: Phytologia Memoirs.
  6. ↑ a b Aljos Farjon, Denis Filer: An Atlas of the World’s Conifers. Leiden, Boston: Brill, 2013, s. 16. ISBN 978-90-04-21180-3.
  7. ↑ Steven J. Wagstaff. Evolution and biogeography of the austral genus Phyllocladus (Podocarpaceae). „Journal of Biogeography”. 31, 10, s. 1569-1577, 2004. DOI: 10.1111/j.1365-2699.2004.01066.x. (ang.). 
  8. ↑ a b c d Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 23. ISBN 0-333-73003-8.
  9. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-26] (ang.).
  10. ↑ a b Robert S. Hill. New species of Phyllocladus (Podocarpaceae) macrofossils from southeastern Australia. „Alcheringa An Australasian Journal of Palaeontology”. 13, 3, s. 193-208, 1989. DOI: 10.1080/03115518908527820. (ang.). 
  11. ↑ Phyllocladus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-12-03].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kokietnik&oldid=64726506”