Przejdź do zawartości

Hipsylofodonty: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
PG (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
159 897 edycji
drobne redakcyjne
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Zwierzę infobox}}
 
(Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 15 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Zwierzę infobox
{{Zwierzę infobox
|nazwa zwyczajowa = Hipsylofodony
|nazwa zwyczajowa = Hipsylofodonty
|nazwa łacińska = Hypsilophodontidae
|nazwa łacińska = Hypsilophodontidae
|TSN =
|TSN =
|zoolog = [[Louis Dollo|Dollo]], [[1882]]
|zoolog = [[Louis Dollo|Dollo]], [[1882]]
|okres istnienia =
|okres istnienia =
|grafika = Hypsilophodon.jpg
|grafika =
|opis grafiki = [[Hipsylofodon]]
|opis grafiki = [[Hipsylofodon]]
|typ = [[strunowce]]
|typ = [[strunowce]]
Linia 20: Linia 20:
|rodzina = '''hipsylofodonty'''
|rodzina = '''hipsylofodonty'''
|synonimy =
|synonimy =
|ranga podtaksonu =
|podtaksony =
|status IUCN =
|IUCN id =
|mapa występowania =
|opis mapy występowania =
|wikispecies = Hypsilophodontidae
|wikispecies = Hypsilophodontidae
|commons =
|commons =
|wikisłownik =
}}
}}
'''Hipsylofodonty''' (Hypsilophodontidae) były niewielkimi (ok. 1-2 m), przystosowanymi do szybkiego biegu, dwunożnymi zwierzętami. Znane z terenów obu Ameryk, Azji, Australii od środkowej jury do późnej kredy. początkowo hypsilofodonty traktowano jako grupę naturalną<ref>Sues, Hans-Dieter; and Norman, David B. (1990). "Hypsilophodontidae, ''Tenontosaurus'', Dryosauridae". w Weishampel, David B.; Dodson, Peter; and Osmólska, Halszka (eds.). ''The Dinosauria'' (1st ed.). Berkeley: University of California Press. pp. 498–509. ISBN 0-520-06727-4.</ref><ref> Weishampel, David B.; and Heinrich, Ronald E. (1992). "[http://www.tandf.co.uk/journals/pdf/ghbi_06_01_01.pdf]. Systematics of Hypsilophodontidae and Basal Iguanodontia (Dinosauria: Ornithopoda)]". ''Historical Biolog''y 6: 159–184</ref>, jednak nowsze badania<ref>Scheetz, Rodney D. (1998). "Phylogeny of basal ornithopod dinosaurs and the dissolution of the Hypsilophodontidae". ''Journal of Vertebrate Paleontology'' '''18''' (3, Suppl.): p. 75A.</ref><ref> Winkler, Dale A.; Murry, Phillip A.; and Jacobs, Louis L. (1998). "The new ornithopod dinosaur from Proctor Lake, Texas, and the deconstruction of the family Hypsilophodontidae". ''Journal of Vertebrate Paleontology''' '''18''' (3, Suppl.): p. 87A.</ref><ref># ^ Buchholz, Peter W. (2002). "Phylogeny and biogeography of basal Ornithischia". ''The Mesozoic in Wyoming'', Tate 2002. Casper, Wyoming: The Geological Museum, Casper College. pp. 18–34.</ref><ref name="w"> Weishampel, David B.; Jianu, Coralia-Maria; Csiki, Z.; and Norman, David B. (2003). "Osteology and phylogeny of ''Zalmoxes'' (n.g.), an unusual euornithopod dinosaur from the latest Cretaceous of Romania". ''Journal of Systematic Palaeontology'' '''1''' (2): 1–56. doi:10.1017/S1477201903001032.</ref><ref name="norman"> Norman, David B.; Sues, Hans-Dieter; Witmer, Larry M.; and Coria, Rodolfo A. (2004). "Basal Ornithopoda". w Weishampel, David B.; Dodson, Peter; and Osmólska, Halszka (eds.). ''The Dinosauria'' (2nd ed.). Berkeley: University of California Press. pp. 393–412. ISBN 0-520-24209-2.</ref><ref name="podziemny">Varricchio, David J.; Martin, Anthony J.; and Katsura, Yoshihiro (2007). "First trace and body fossil evidence of a burrowing, denning dinosaur". ''Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences'' '''274''': 1361–1368. doi:10.1098/rspb.2006.0443.</ref> dowodzą ich parafiletyczności. Według niektórych badań Hypsilophodontidae nie należy nawet do Ornithopoda<ref name="butler1">Butler, Richard J.; Smith, Roger M.H.; and Norman, David B. (2007). "A primitive ornithischian dinosaur from the Late Triassic of South Africa, and the early evolution and diversification of Ornithischia". ''Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences'' '''274''': 2041. doi:10.1098/rspb.2007.0367.</ref><ref name="butler2">Butler, Richard J.; Upchurch, Paul; and Norman, David B. (2008). "The phylogeny of the ornithischian dinosaurs". ''Journal of Systematic Palaeontology'' '''6''' (1): 1–40. doi:10.1017/S1477201907002271.</ref>. Obecnie jedynym dinozaurem, który z pewnością należy do Hypsilophodontidae, jest ''[[Hypsilophodon]]''. Terminu "hypsilofodony" używa się czasem jako potocznego określenia bazalnych, nie tworzących kladu ornitopodów.
'''Hipsylofodonty''' (Hypsilophodontidae) były niewielkimi (ok. 1–2 m), przystosowanymi do szybkiego biegu, dwunożnymi zwierzętami. Znane z terenów obu Ameryk, Azji, Australii od środkowej jury do późnej kredy. początkowo hypsilofodonty traktowano jako grupę naturalną<ref>Sues, Hans-Dieter; and Norman, David B. (1990). „Hypsilophodontidae, ''Tenontosaurus'', Dryosauridae”. w Weishampel, David B.; Dodson, Peter; and Osmólska, Halszka (eds.). ''The Dinosauria'' (1st ed.). Berkeley: University of California Press. s. 498–509. {{ISBN|0-520-06727-4}}.</ref><ref>Weishampel, David B.; and Heinrich, Ronald E. (1992). „[https://web.archive.org/web/20070930205953/http://www.tandf.co.uk/journals/pdf/ghbi_06_01_01.pdf]. Systematics of Hypsilophodontidae and Basal Iguanodontia (Dinosauria: Ornithopoda)”. ''Historical Biolog''y 6: 159–184.</ref>, jednak nowsze badania<ref>Scheetz, Rodney D. (1998). „Phylogeny of basal ornithopod dinosaurs and the dissolution of the Hypsilophodontidae”. ''Journal of Vertebrate Paleontology'' '''18''' (3, Suppl.): p. 75A.</ref><ref>Winkler, Dale A.; Murry, Phillip A.; and Jacobs, Louis L. (1998). „The new ornithopod dinosaur from Proctor Lake, Texas, and the deconstruction of the family Hypsilophodontidae”. ''Journal of Vertebrate Paleontology''' '''18''' (3, Suppl.): p. 87A.</ref><ref>Buchholz, Peter W. (2002). „Phylogeny and biogeography of basal Ornithischia”. ''The Mesozoic in Wyoming'', Tate 2002. Casper, Wyoming: The Geological Museum, Casper College. s. 18–34.</ref><ref name="w">Weishampel, David B.; Jianu, Coralia-Maria; Csiki, Z.; and Norman, David B. (2003). „Osteology and phylogeny of ''Zalmoxes'' (n.g.), an unusual euornithopod dinosaur from the latest Cretaceous of Romania”. ''Journal of Systematic Palaeontology'' '''1''' (2): 1–56. doi:10.1017/S1477201903001032.</ref><ref name="norman">Norman, David B.; Sues, Hans-Dieter; Witmer, Larry M.; and Coria, Rodolfo A. (2004). „Basal Ornithopoda”. w Weishampel, David B.; Dodson, Peter; and Osmólska, Halszka (eds.). ''The Dinosauria'' (2nd ed.). Berkeley: University of California Press. s. 393–412. {{ISBN|0-520-24209-2}}.</ref><ref name="podziemny">Varricchio, David J.; Martin, Anthony J.; and Katsura, Yoshihiro (2007). „First trace and body fossil evidence of a burrowing, denning dinosaur”. ''Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences'' '''274''': 1361–1368. doi:10.1098/rspb.2006.0443.</ref> dowodzą ich parafiletyczności. Według niektórych badań część<ref name="butler1">Butler, Richard J.; Smith, Roger M.H.; and Norman, David B. (2007). „A primitive ornithischian dinosaur from the Late Triassic of South Africa, and the early evolution and diversification of Ornithischia”. ''Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences'' '''274''': 2041. doi:10.1098/rspb.2007.0367.</ref><ref name="butler2">Butler, Richard J.; Upchurch, Paul; and Norman, David B. (2008). „The phylogeny of the ornithischian dinosaurs”. ''Journal of Systematic Palaeontology'' '''6''' (1): 1–40. doi:10.1017/S1477201907002271.</ref>, być może nawet większość<ref>{{Cytuj pismo |autor = Clint A. Boyd |tytuł = Addressing the ‘hypsilophodontid’ problem in analyses of basal ornithischian relationships: new taxa, new data, new hypothesis |czasopismo = Society of Vertebrate Paleontology 72nd Annual Meeting Program and Abstracts |strony = 67 |rok = 2012 |język = en}}</ref> taksonów tradycyjnie zaliczanych do Hypsilophodontidae nie należy nawet do Ornithopoda. Obecnie jedynym dinozaurem, który z pewnością należy do Hypsilophodontidae, jest ''[[Hipsylofodon|Hypsilophodon]]''. Terminu „hypsilofodony” używa się czasem jako potocznego określenia bazalnych, nie tworzących kladu ornitopodów.


== Filogeneza ==
== Filogeneza ==
Poniższy kladogram prezentuje parafiletyczność hypsilofodonów:
Poniższy kladogram prezentuje parafiletyczność hypsilofodonów:


{{Klad
{{klad| style=font-size:100%;line-height:80%
|style = font-size:100%;line-height:80%
|label1=[[Euornithopoda]]
|1 = [[Euornithopoda]]
|1={{klad
|1=''[[Orodromeus]]''
|1.1 = ''[[Orodrom]]eus''
|2=''[[Othnielosaurus]]''
|1.2 = ''[[Otnielozaur|Othnielosaurus]]''
|label3=<font color="white">unnamed</font>
|1.3 = <span style="color:white">unnamed</span>
|1.3.1 = <span style="color:white">unnamed</span>
|3={{klad
|1.3.1.1 = ?''[[Gasparinizaura|Gasparinisaura]]''
|label1=<font color="white">unnamed</font>
⚫
|1.3.1.2 = ''[[Hipsylofodon|Hypsilophodon]]''
|1={{klad
|1=?''[[Gasparinisaura]]''
|1.3.1.3 = ''[[Zefirozaur|Zephyrosaurus]]''
|1.3.2 = <span style="color:white">unnamed</span>
⚫
|2=''[[Hypsilophodon]]''
|1.3.2.1 = <span style="color:white">unnamed</span>
|3=''[[Zephyrosaurus]]''
⚫
|1.3.2.1.1 = ?''[[Bugenazaura|Bugenasaura]]''
}}
⚫
|1.3.2.1.2 = ''[[Parksozaur|Parksosaurus]]''
|label2=<font color="white">unnamed</font>
⚫
|1.3.2.1.3 = ''[[Tescelozaur|Thescelosaurus]]''
|2={{klad
|1.3.2.2 = [[Iguanodon]]tia
|label1=<font color="white">unnamed</font>
|1={{klad
⚫
|1=?''[[Bugenasaura]]''
⚫
|2=''[[Parksosaurus]]''
⚫
|3=''[[Thescelosaurus]]''
}}
|2=[[Iguanodont]]ia
}}
}}
}}
}}
}}


Został on utworzony na podstawie wyników analizy Normana i innych (2004)<ref name="norman"/>. Również badania Weishampela i współpracowników (2003) dały bardzo podobne rezultaty<ref name="w"/>. Poniższe ważne rodzaje bazalnych ornitopodów nie zostały uwzględnione w badaniu:
Został on utworzony na podstawie wyników analizy Normana i innych (2004)<ref name="norman" />. Również badania Weishampela i współpracowników (2003) dały bardzo podobne rezultaty<ref name="w" />. Poniższe ważne rodzaje bazalnych ornitopodów nie zostały uwzględnione w badaniu:


* ''[[Atlascopcosaurus]]''
* ''[[Atlaskopkozaur|Atlascopcosaurus]]''
* ''[[Drinker]]''
* ''[[Drinker]]''
* "[[Gongbusaurus]]" ''wucaiwanensis'' (= "[[Eugongbusaurus]]")
* „[[Gongbuzaur|Gongbusaurus]]” ''wucaiwanensis'' (= „[[Eugongbusaurus]]”)
* ''[[Fulgurotherium]]''
* ''[[Fulguroterium|Fulgurotherium]]''
* ''[[Leaellynasaura]]''
* ''[[Lielynazaura|Leaellynasaura]]''
* ''[[Notohypsilophodon]]''
* ''[[Notohipsylofodon|Notohypsilophodon]]''
* ''[[Qantassaurus]]''
* ''[[Kwantazaur|Qantassaurus]]''
* ''[[Yandusaurus]]''
* ''[[Janduzaur|Yandusaurus]]''
* bazalny ornitopod z okolic jeziora Prostor.
* bazalny ornitopod z okolic jeziora Prostor.


Natomiast wymienione niżej taksony są uważane za wątpliwe (''nomen dubium'') i nie zostały włączone w badania:
Natomiast wymienione niżej taksony są uważane za wątpliwe (''nomen dubium'') i nie zostały włączone w badania:


* ''[[Laosaurus]]''
* ''[[Laozaur|Laosaurus]]''
* ''[[Nanosaurus]]''
* ''[[Nanozaur|Nanosaurus]]''
* ''[[Othnielia]]'' (z [[Othnielosaurus|"Laosaurus" ''consors'']])
* ''[[Otnielia|Othnielia]]'' (z [[Otnielozaur|„Laosaurus” ''consors'']])
* ''[[Phyllodon]]''
* ''[[Filodon|Phyllodon]]''


'''Alternatywne hipotezy'''
'''Alternatywne hipotezy'''


Kilka nowszych badań jak Butlera (2005)<ref name="butler1"/>, Barreta i innych (2005)<ref># ^ Barrett, Paul M.; Butler, Richard J.; and Knoll, Fabian (2005). "Small-bodied ornithischian dinosaurs from the Middle Jurassic of Sichuan, China". ''Journal of Vertebrate Paleontology'' 25 (4): 823–834. doi:10.1671/0272-4634(2005)025[0823:SODFTM]2.0.CO;2.</ref>, Xu i współpracowników<ref> ^ Xu X.; Forster, C.A.; Clark, J.M.; and Mo J. (2006). "A basal ceratopsian with transitional features from the Late Jurassic of northwestern China". ''Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences'' '''273''': 2135–2140. doi:10.1098/rspb.2006.3566. </ref> oraz Butlera i innych (2007)<ref name="butler2"/> dało inne wyniki. Jednakże różnią się one w każdej z nich, a więc filogeneza bazalnych ornitopodów jest słabo poznana. Najprawdopodobniej jednak [[teskelozaur]], [[bugenazaura]] i [[parksozaur]] są blisko ze sobą spokrewnione. Zdaniem Varricchio i innych (2007) [[oryktodrom]] tworzy z klad z [[orodrom]]em i [[zefirozaur]]em<ref name="podziemny"/>.
Kilka nowszych badań jak Butlera (2005)<ref name="butler1" />, Barreta i innych (2005)<ref>Barrett, Paul M.; Butler, Richard J.; and Knoll, Fabian (2005). „Small-bodied ornithischian dinosaurs from the Middle Jurassic of Sichuan, China”. ''Journal of Vertebrate Paleontology'' 25 (4): 823–834. doi:10.1671/0272-4634(2005)025[0823:SODFTM]2.0.CO;2.</ref>, Xu i współpracowników<ref>Xu X.; Forster, C.A.; Clark, J.M.; and Mo J. (2006). „A basal ceratopsian with transitional features from the Late Jurassic of northwestern China”. ''Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences'' '''273''': 2135–2140. doi:10.1098/rspb.2006.3566.</ref> oraz Butlera i innych (2007)<ref name="butler2" /> dało inne wyniki. Jednakże różnią się one w każdej z nich, a więc filogeneza bazalnych ornitopodów jest słabo poznana. Najprawdopodobniej jednak [[tescelozaur]], [[bugenazaura]] i [[parksozaur]] są blisko ze sobą spokrewnione. Zdaniem Varricchio i innych (2007) [[oryktodrom]] tworzy z klad z [[orodrom]]em i [[zefirozaur]]em<ref name="podziemny" />.


== Paleobiologia ==
== Paleobiologia ==
Bazalne ornitopody były niewielkimi, przystosowanymi do szybkiego biegu roślinożernymi zwierzętami<ref name="norman"/>. Niekiedy nieformowalnie porównuje się je do gazeli. Istnieją dowody, że jeden z nich – [[oryktodrom]] – kopał jamy w celu odchowu potomstwa<ref name="podziemny"/>. Dowody na kopanie jam przez bazalne ornitopody znaleziono także w nieco starszych osadach Wiktorii ([[Australia]])<ref>Martin, A.J. (2009). "Dinosaur burrows in the Otway Group (Albian) of Victoria, Australia, and their relation to Cretaceous polar environments". ''Cretaceous Research''. doi:10.1016/j.cretres.2009.06.003. </ref>.
Bazalne ornitopody były niewielkimi, przystosowanymi do szybkiego biegu roślinożernymi zwierzętami<ref name="norman" />. Niekiedy nieformowalnie porównuje się je do gazeli. Istnieją dowody, że jeden z nich – [[oryktodrom]] – kopał jamy w celu odchowu potomstwa<ref name="podziemny" />. Dowody na kopanie jam przez bazalne ornitopody znaleziono także w nieco starszych osadach Wiktorii ([[Australia]])<ref>Martin, A.J. (2009). „Dinosaur burrows in the Otway Group (Albian) of Victoria, Australia, and their relation to Cretaceous polar environments”. ''Cretaceous Research''. doi:10.1016/j.cretres.2009.06.003.</ref>.


== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}


Linia 95: Linia 80:
{{Dinozaury}}
{{Dinozaury}}


{{Kontrola autorytatywna}}
[[Kategoria:Hipsylofodony| ]]


[[Kategoria:Taksony nieścisłe i przestarzałe – dinozaury]]
[[ca:Hipsilofodont]]
[[cs:Hypsilophodontidae]]
[[de:Hypsilophodontidae]]
[[en:Hypsilophodont]]
[[es:Hypsilophodontidae]]
[[eo:Hipsilofodontedoj]]
[[fr:Hypsilophodontidae]]
[[it:Hypsilophodontidae]]
[[hu:Hypsilophodontidae]]
[[pt:Hypsilophodontidae]]
[[ru:Гипсилофодонтиды]]
[[sk:Hypsilofodony]]
[[sv:Hypsilophodontider]]
[[zh:稜齒龍科]]

Aktualna wersja na dzień 20:13, 27 wrz 2022

Hipsylofodonty
Hypsilophodontidae
Dollo, 1882
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Infragromada

archozauromorfy

(bez rangi) archozaury
(bez rangi) Ornithodira
Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury ptasiomiedniczne

Podrząd

cerapody

Infrarząd

ornitopody

Rodzina

hipsylofodonty

Systematyka w Wikispecies

Hipsylofodonty (Hypsilophodontidae) były niewielkimi (ok. 1–2 m), przystosowanymi do szybkiego biegu, dwunożnymi zwierzętami. Znane z terenów obu Ameryk, Azji, Australii od środkowej jury do późnej kredy. początkowo hypsilofodonty traktowano jako grupę naturalną[1][2], jednak nowsze badania[3][4][5][6][7][8] dowodzą ich parafiletyczności. Według niektórych badań część[9][10], być może nawet większość[11] taksonów tradycyjnie zaliczanych do Hypsilophodontidae nie należy nawet do Ornithopoda. Obecnie jedynym dinozaurem, który z pewnością należy do Hypsilophodontidae, jest Hypsilophodon. Terminu „hypsilofodony” używa się czasem jako potocznego określenia bazalnych, nie tworzących kladu ornitopodów.

Filogeneza

[edytuj | edytuj kod]

Poniższy kladogram prezentuje parafiletyczność hypsilofodonów:


Euornithopoda

Orodromeus



Othnielosaurus


unnamed
unnamed

?Gasparinisaura



Hypsilophodon



Zephyrosaurus



unnamed
unnamed

?Bugenasaura



Parksosaurus



Thescelosaurus




Iguanodontia





Został on utworzony na podstawie wyników analizy Normana i innych (2004)[7]. Również badania Weishampela i współpracowników (2003) dały bardzo podobne rezultaty[6]. Poniższe ważne rodzaje bazalnych ornitopodów nie zostały uwzględnione w badaniu:

Natomiast wymienione niżej taksony są uważane za wątpliwe (nomen dubium) i nie zostały włączone w badania:

Alternatywne hipotezy

Kilka nowszych badań jak Butlera (2005)[9], Barreta i innych (2005)[12], Xu i współpracowników[13] oraz Butlera i innych (2007)[10] dało inne wyniki. Jednakże różnią się one w każdej z nich, a więc filogeneza bazalnych ornitopodów jest słabo poznana. Najprawdopodobniej jednak tescelozaur, bugenazaura i parksozaur są blisko ze sobą spokrewnione. Zdaniem Varricchio i innych (2007) oryktodrom tworzy z klad z orodromem i zefirozaurem[8].

Paleobiologia

[edytuj | edytuj kod]

Bazalne ornitopody były niewielkimi, przystosowanymi do szybkiego biegu roślinożernymi zwierzętami[7]. Niekiedy nieformowalnie porównuje się je do gazeli. Istnieją dowody, że jeden z nich – oryktodrom – kopał jamy w celu odchowu potomstwa[8]. Dowody na kopanie jam przez bazalne ornitopody znaleziono także w nieco starszych osadach Wiktorii (Australia)[14].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Sues, Hans-Dieter; and Norman, David B. (1990). „Hypsilophodontidae, Tenontosaurus, Dryosauridae”. w Weishampel, David B.; Dodson, Peter; and Osmólska, Halszka (eds.). The Dinosauria (1st ed.). Berkeley: University of California Press. s. 498–509. ISBN 0-520-06727-4.
  2. ↑ Weishampel, David B.; and Heinrich, Ronald E. (1992). „[1]. Systematics of Hypsilophodontidae and Basal Iguanodontia (Dinosauria: Ornithopoda)”. Historical Biology 6: 159–184.
  3. ↑ Scheetz, Rodney D. (1998). „Phylogeny of basal ornithopod dinosaurs and the dissolution of the Hypsilophodontidae”. Journal of Vertebrate Paleontology 18 (3, Suppl.): p. 75A.
  4. ↑ Winkler, Dale A.; Murry, Phillip A.; and Jacobs, Louis L. (1998). „The new ornithopod dinosaur from Proctor Lake, Texas, and the deconstruction of the family Hypsilophodontidae”. Journal of Vertebrate Paleontology' 18 (3, Suppl.): p. 87A.
  5. ↑ Buchholz, Peter W. (2002). „Phylogeny and biogeography of basal Ornithischia”. The Mesozoic in Wyoming, Tate 2002. Casper, Wyoming: The Geological Museum, Casper College. s. 18–34.
  6. ↑ a b Weishampel, David B.; Jianu, Coralia-Maria; Csiki, Z.; and Norman, David B. (2003). „Osteology and phylogeny of Zalmoxes (n.g.), an unusual euornithopod dinosaur from the latest Cretaceous of Romania”. Journal of Systematic Palaeontology 1 (2): 1–56. doi:10.1017/S1477201903001032.
  7. ↑ a b c Norman, David B.; Sues, Hans-Dieter; Witmer, Larry M.; and Coria, Rodolfo A. (2004). „Basal Ornithopoda”. w Weishampel, David B.; Dodson, Peter; and Osmólska, Halszka (eds.). The Dinosauria (2nd ed.). Berkeley: University of California Press. s. 393–412. ISBN 0-520-24209-2.
  8. ↑ a b c Varricchio, David J.; Martin, Anthony J.; and Katsura, Yoshihiro (2007). „First trace and body fossil evidence of a burrowing, denning dinosaur”. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 274: 1361–1368. doi:10.1098/rspb.2006.0443.
  9. ↑ a b Butler, Richard J.; Smith, Roger M.H.; and Norman, David B. (2007). „A primitive ornithischian dinosaur from the Late Triassic of South Africa, and the early evolution and diversification of Ornithischia”. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 274: 2041. doi:10.1098/rspb.2007.0367.
  10. ↑ a b Butler, Richard J.; Upchurch, Paul; and Norman, David B. (2008). „The phylogeny of the ornithischian dinosaurs”. Journal of Systematic Palaeontology 6 (1): 1–40. doi:10.1017/S1477201907002271.
  11. ↑ Clint A. Boyd. Addressing the ‘hypsilophodontid’ problem in analyses of basal ornithischian relationships: new taxa, new data, new hypothesis. „Society of Vertebrate Paleontology 72nd Annual Meeting Program and Abstracts”, s. 67, 2012. (ang.). 
  12. ↑ Barrett, Paul M.; Butler, Richard J.; and Knoll, Fabian (2005). „Small-bodied ornithischian dinosaurs from the Middle Jurassic of Sichuan, China”. Journal of Vertebrate Paleontology 25 (4): 823–834. doi:10.1671/0272-4634(2005)025[0823:SODFTM]2.0.CO;2.
  13. ↑ Xu X.; Forster, C.A.; Clark, J.M.; and Mo J. (2006). „A basal ceratopsian with transitional features from the Late Jurassic of northwestern China”. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 273: 2135–2140. doi:10.1098/rspb.2006.3566.
  14. ↑ Martin, A.J. (2009). „Dinosaur burrows in the Otway Group (Albian) of Victoria, Australia, and their relation to Cretaceous polar environments”. Cretaceous Research. doi:10.1016/j.cretres.2009.06.003.
Orodrom
Ornitopody
Rodziny

Dinozaury
Infrarzędy dinozaurów
Era dinozaurów
Dyscypliny powiązane

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hipsylofodonty&oldid=68340162”