Przejdź do zawartości

Legwanowate: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
JAnDbot (dyskusja | edycje)
115 771 edycji
m robot dodaje: srn:Legwana
poprawa przek., WP:SK, drobne merytoryczne, poprawa przypisów
 
(Nie pokazano 45 wersji utworzonych przez 27 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Zwierzę infobox
{{Zwierzę infobox
|Nazwa zwyczajowa=Legwanowate
|nazwa zwyczajowa = Legwanowate
|Łacińska=Iguanidae
|nazwa łacińska = Iguanidae
|TSN = 173863
|Zoolog=[[Nicolaus Michael Oppel|Oppel]], [[1811]]
|zoolog = [[Nicolaus Michael Oppel|Oppel]], 1811
|Typ=[[strunowce]]
|okres istnienia =
|Podtyp=[[kręgowce]]
|grafika = Legwan zielony1.jpg
|Gromada=[[gady]]
|opis grafiki = Przedstawiciel rodziny – '''[[legwan zielony]]''' (''Iguana iguana'')
|Rząd=[[łuskonośne]]
|typ = [[strunowce]]
|Podrząd=[[Iguania]]
|podtyp = [[kręgowce]]
|Rodzina=legwanowate
|gromada = [[gady]]
|Obrazek=Legwan zielony1.jpg
|rząd = [[łuskonośne]]
|Opis_obrazka=[[Legwan zielony]] (''Iguana iguana'')
|infrarząd = [[Iguania]]
|Commons=Category:Iguanidae
|rodzina = legwanowate
|Wikispecies=Iguanidae
|typ nomenklatoryczny = ''Iguana'' <small>Laurenti, 1768</small>
|synonimy =
|ranga podtaksonu = [[rodzaj (biologia)|Rodzaje]]
|podtaksony = ''12 rodzajów (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście''
|wikispecies = Iguanidae
|commons = Category:Iguanidae
|wikisłownik = legwanowate
}}
}}
'''Legwanowate''', legwany (Iguanidae) – [[rodzina (biologia)|rodzina]] [[jaszczurki|jaszczurek]] z [[rząd (biologia)|infrarzędu]] [[Iguania]] w obrębie [[rząd (biologia)|rzędu]] [[łuskonośne|łuskonośnych]] (Squamata), obejmuje ponad 40 gatunków, w tym 8 krytycznie zagrożonych [[wymieranie|wyginięciem]].


== Występowanie ==
'''Legwanowate, legwany''' (Iguanidae) – rodzina [[jaszczurki|jaszczurek]], obejmuje ok. 35 gatunków, w tym 11 krytycznie zagrożonych [[wyginięcie]]m.

=== Występowanie ===
Legwany występują od południowo-zachodniej części [[Stany Zjednoczone|USA]] po obszary centralne [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]], na wyspach [[Galapagos]] (''Amblyrhynchus'', ''Conolophus''), [[Antyle|Antylach]] (''Iguana'', ''Cyclura'') i na [[Fidżi]] (''Brachylophus'').
Legwany występują od południowo-zachodniej części [[Stany Zjednoczone|USA]] po obszary centralne [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]], na wyspach [[Galapagos]] (''Amblyrhynchus'', ''Conolophus''), [[Antyle|Antylach]] (''Iguana'', ''Cyclura'') i na [[Fidżi]] (''Brachylophus'').


=== Charakterystyka ===
== Charakterystyka ==
Wielkość od 14 cm długości (''[[Dipsosaurus dorsalis]]'') do ponad dwu metrów (''[[Iguana iguana]]''). Ich zęby są umieszczone pleurodontycznie (co odróżnia je od [[agamowate|agam]] i [[kameleonowate|kameleonów]]) i podlegają stałej wymianie. U niektórych występuje [[autotomia]] – zdolność odrzucania ogona. Pokrój ciała u większości gatunków przypomina typowe jaszczurki z długim ogonem. Gatunki prowadzące naziemny tryb życia mają ciała brzusznie spłaszczone, a nadrzewne bocznie spłaszczone. Skóra pokryta jest nieregularnie rozmieszczonymi niewielkich rozmiarów łuskami. Występują u nich różne skórne twory jak grzebienie, fałdy, wachlarze. Samce wielu gatunków w czasie, gdy są podniecone nadymają worki podgardzielowe. Ubarwienie z reguły w różnych ochronnych odcieniach zieleni. W czasie godów samce przybierają jaskrawsze barwy. Większość jest wszystkożerna, a nieliczne odżywiają się wyłącznie pokarmem roślinnym. Większość legwanów jest [[jajorodność|jajorodna]], a część [[jajożyworodność|jajożyworodna]]. Jaja w pergaminowatych osłonkach składają do jam w ziemi w liczbie od 1 do 90 sztuk. Zajmują rozmaite środowiska od lasów deszczowych poprzez pustynie. Są wśród nich gatunki naziemne (''Dipsosaurus'', ''Cyclura''), naskalne (''Sauromalus'', ''Ctenosaura'', ''Conolophus''), nadrzewne (''Iguana'', ''Brachylophus'') i jeden gatunek ([[legwan morski]]) spędzający większość czasu w wodzie morskiej.
Wielkość od 14 cm długości (''[[pustyniogwan|Dipsosaurus dorsalis]]'') do ponad 2 metrów (''[[legwan zielony|Iguana iguana]]''). Ich zęby są umieszczone pleurodontycznie (co odróżnia je od [[agamowate|agam]] i [[kameleonowate|kameleonów]]) i podlegają stałej wymianie. U niektórych występuje [[autotomia]] – zdolność odrzucania ogona. Pokrój ciała u większości gatunków przypomina typowe jaszczurki z długim ogonem. Gatunki prowadzące naziemny tryb życia mają ciała brzusznie spłaszczone, a nadrzewne bocznie spłaszczone. Skóra pokryta jest nieregularnie rozmieszczonymi niewielkich rozmiarów łuskami. Występują u nich różne skórne twory jak grzebienie, fałdy, wachlarze. Samce wielu gatunków w czasie, gdy są podniecone nadymają worki podgardzielowe. Ubarwienie z reguły w różnych ochronnych odcieniach zieleni. W czasie godów samce przybierają jaskrawsze barwy. Głównie są roślinożerne, choć większość gatunków od czasu do czasu uzupełnia dietę bezkręgowcami, rzadko innymi drobnymi zwierzętami. Większość legwanów jest [[jajorodność|jajorodna]], a część [[Żyworodność lecytotroficzna|jajożyworodna]]. Jaja w pergaminowatych osłonkach składają do jam w ziemi w liczbie od 1 do 90 sztuk. Zajmują rozmaite środowiska od lasów deszczowych poprzez pustynie. Są wśród nich gatunki naziemne (''Dipsosaurus'', ''Cyclura''), naskalne (''Sauromalus'', ''Ctenosaura'', ''Conolophus''), nadrzewne (''Iguana'', ''Brachylophus'') i jeden gatunek ([[legwan morski]]) spędzający większość czasu w wodzie morskiej.


=== Systematyka ===
== Systematyka ==
Tradycyjnie do rodziny Iguanidae zaliczano wiele gatunków jaszczurek z [[klad]]u Iguania, w większości zamieszkujących obszary obu Ameryk, ale także niektóre gatunki z wysp na Pacyfiku a nawet z [[Madagaskar]]u; w obrębie Iguanidae wyróżniano wówczas wiele podrodzin, m.in. Iguaninae, Corytophaninae, Crotaphytinae, Oplurinae, Phrynosomatinae, Polychrotinae i Tropidurinae. Frost i Etheridge (1989) stwierdzili jednak, iż brakuje dowodów na to, że wszystkie te podrodziny tworzą [[takson monofiletyczny]], do którego jednocześnie nie należą agamy i kameleony; z tego powodu zaproponowali, by nazwy Iguanidae używać jedynie w odniesieniu do dawnej podrodziny Iguaninae, a pozostałe podrodziny legwanów podnieść do rangi odrębnych rodzin<ref>Frost, Darrel R. i Etheridge, Richard (1989) "A phylogenetic analysis and taxonomy of iguanian lizards (Reptilia: Squamata)." ''University of Kansas Museum of Natural History, Miscellaneous Publications'' 81: 1-65.</ref>. Ich zdaniem do rodziny Iguanidae należy tylko 11 znanych rodzajów (8 żyjących i 3 wymarłe):
Tradycyjnie do rodziny Iguanidae zaliczano wiele gatunków jaszczurek z [[klad]]u Iguania, w większości zamieszkujących obszary obu Ameryk, ale także niektóre gatunki z wysp na Pacyfiku a nawet z [[Madagaskar]]u; w obrębie Iguanidae wyróżniano wówczas wiele podrodzin, m.in. Iguaninae, Corytophaninae, Crotaphytinae, Oplurinae, Phrynosomatinae, Polychrotinae i Tropidurinae. Frost i Etheridge (1989) stwierdzili jednak, iż brakuje dowodów na to, że wszystkie te podrodziny tworzą [[takson monofiletyczny]], do którego jednocześnie nie należą agamy i kameleony; z tego powodu zaproponowali, by nazwy Iguanidae używać jedynie w odniesieniu do dawnej podrodziny Iguaninae, a pozostałe podrodziny legwanów podnieść do rangi odrębnych rodzin<ref name="Frost&Etheridge">{{Cytuj |autor = D.R. Frost, R. Etheridge |data = 1989 |tytuł = A phylogenetic analysis and taxonomy of iguanian lizards (Reptilia: Squamata) |czasopismo = University of Kansas Museum of Natural History, Miscellaneous Publications |wolumin = 81 |s = 1–65 |url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/55046#page/3/mode/1up}}</ref>. Do rodziny Iguanidae należą następujące występujące współcześnie rodzaje{{r|Uetz&Hallermann}}:
[[Grafika:Iguana delicatissima.jpg|thumb|''Iguana delicatissima'']]
[[Plik:Iguana delicatissima.jpg|thumb|[[Legwan szlachetny]]]]
[[Grafika:Iguana iguana 2 AB.jpg|thumb|right|250px|[[Legwan zielony]]]]
[[Plik:Iguana iguana 2 AB.jpg|thumb|250px|[[Legwan zielony]]]]
*''Amblyrhynchus'' z jedynym przedstawicielem ''[[Amblyrhynchus cristatus]]'' - [[legwan morski]]
*''[[Brachylophus]]''
*''[[Conolophus]]''
*''[[Ctenosaura]]''
*''[[Cyclura]]''
*''Dipsosaurus'' z jedynym przedstawicielem ''[[Dipsosaurus dorsalis]]'' - [[pustyniogwan]]
*''[[Iguana]]''
*''[[Sauromalus]]''
* † ''[[Armandisaurus]]''
* † ''[[Lapitiguana]]''
* † ''[[Pumila]]''


* ''Amblyrhynchus'' {{small|[[Thomas Bell|Bell]], 1825}} – jedynym przedstawicielem jest ''Amblyrhynchus cristatus'' {{small|Bell, 1825}} – [[legwan morski]]
Późniejsze badania wykazały jednak, że dawne podrodziny Iguanidae ''sensu lato'' tworzą monofiletyczną grupę, do której nie należą agamy i kameleony<ref name="Macey">Macey, J. Robert; Larson, Allan; Ananjeva, Natalia B. i Papenfuss, Theodore J. (1997) "Evolutionary Shifts in Three Major Structural Features of the Mitochondrial Genome Among Iguanian Lizards" ''Journal of Molecular Evolution'' 44: 660-674. DOI: [http://dx.doi.org/10.1007/PL00006190 10.1007/PL00006190]</ref>. W związku z tym część naukowców powtórnie zaczęła zaliczać do rodziny Iguanidae wszystkie jej dawne podrodziny<ref name="Macey"/><ref>Schulte, James A; Valladares, John Pablo i Larson, Allan (2003) "Phylogenetic relationships within Iguanidae using molecular and morphological data and a phylogenetic taxonomy of iguanian lizards." ''Herpetologica'' 59: 399-419. DOI: [http://dx.doi.org/10.1655/02-48 10.1655/02-48]</ref>; inni jednak uznają, że podział Iguanidae ''sensu lato'' na szereg odrębnych rodzin za bardzo się upowszechnił, by od niego odchodzić i proponują, by nadal używać nazwy Iguanidae tylko w odniesieniu do rodzaju ''Iguana'' i jego najbliższych krewnych, tj. dawnej podrodziny Iguaninae (na określenie Iguanidae ''sensu lato'' autorzy ci używają nazwy [[Pleurodonta]])<ref>Frost, Darrel R; Etheridge, Richard; Janies, Daniel i Titus, Tom A. (2001) "Total evidence, sequence alignment, evolution of polychrotid lizards, and a reclassification of the Iguania (Squamata: Iguania)." ''American Museum Novitates'' 3343: 1-38. DOI: 10.1206/0003-0082(2001)343<0001:TESAEO>2.0.CO;2</ref>.
* ''[[Brachylophus]]'' {{small|[[Georges Cuvier|Cuvier]], 1829}}
* ''[[Cachryx]]'' {{small|[[Edward Drinker Cope|Cope]], 1866}}
* ''[[Conolophus]]'' {{small|[[Leopold Fitzinger|Fitzinger]], 1843}}
* ''[[Ctenosaura]]'' {{small|[[Arend Friedrich August Wiegmann|Wiegmann]], 1828}}
* ''[[Cyclura]]'' {{small|[[Richard Harlan|Harlan]], 1824}}
* ''[[Dipsosaurus]]'' {{small|[[Edward Hallowell|Hallowell]], 1854}}
* ''[[Iguana]]'' {{small|[[Josephus Nicolaus Laurenti|Laurenti]], 1768}}
* ''[[Sauromalus]]'' {{small|[[Auguste Duméril|Duméril]], 1856}}


oraz rodzaje wymarłe{{r|Frost&Etheridge}}:
=== Zagrożenia ===
* ''[[Armandisaurus]]'' {{small|[[Mark Norell|Norell]] & [[Kevin de Queiroz|de Queiroz]], 1991}} – jedynym przedstawicielem był ''Armandisaurus explorator'' {{small|Norell & de Queiroz, 1991}}
W 2008 w [[Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych|Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych]] [[IUCN|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów]] umieszczono 27 gatunków z tej rodziny, w tym 11 w kategorii CR (krytycznie zagrożone) <ref>{{cytuj stronę | url = http://www.iucnredlist.org
* ''[[Lapitiguana]]'' {{small|[[Gregory K. Pregill|Pregill]] & [[Trevor Henry Worthy|Worthy]], 2003}} – jedynym przedstawicielem był ''Lapitiguana impensa'' {{small|Pregill & Worthy, 2003}}
| tytuł = 2008 IUCN Red List of Threatened Species
* ''[[Pumila]]'' {{small|Norell, 1989}} – jedynym przedstawicielem był ''Pumilia novaceki'' {{small|Norell, 1989}}.
| data dostępu = 6 grudnia 2008 |
| język = en }}</ref>.
{{Przypisy|stopień = ===}}


Późniejsze badania wykazały jednak, że dawne podrodziny Iguanidae ''sensu lato'' tworzą monofiletyczną grupę, do której nie należą agamy i kameleony<ref name="Macey">{{Cytuj |autor = J. Robert Macey, Allan Larson, Natalia B. Ananjeva, Theodore J. Papenfuss |data = 1997 |tytuł = Evolutionary Shifts in Three Major Structural Features of the Mitochondrial Genome Among Iguanian Lizards |czasopismo = Journal of Molecular Evolution |wolumin = 44 |s = 660–674 |doi = 10.1007/PL00006190}}</ref>. W związku z tym część naukowców powtórnie zaczęła zaliczać do rodziny Iguanidae wszystkie jej dawne podrodziny<ref name="Macey" /><ref>{{Cytuj pismo |autor=James A. Schulte |autor2=John Pablo Valladares |autor3=Allan Larson |tytuł=Phylogenetic relationships within Iguanidae inferred using molecular and morphological data and a phylogenetic taxonomy of iguanian lizards |czasopismo=Herpetologica |wolumin=59 |wydanie=3 |strony=399–419 |rok=2003 |doi=10.1655/02-48 |język=en}}</ref>; inni jednak uznają, że podział Iguanidae ''sensu lato'' na szereg odrębnych rodzin za bardzo się upowszechnił, by od niego odchodzić i proponują, by nadal używać nazwy Iguanidae tylko w odniesieniu do rodzaju ''Iguana'' i jego najbliższych krewnych, tj. dawnej podrodziny Iguaninae (na określenie Iguanidae ''sensu lato'' autorzy ci używają nazwy [[Pleurodonta]])<ref>{{Cytuj |autor = Darrel R Frost, Richard Etheridge, Daniel Janies, Tom A. Titus |data = 2001 |tytuł = Total evidence, sequence alignment, evolution of polychrotid lizards, and a reclassification of the Iguania (Squamata: Iguania) |czasopismo = American Museum Novitates |wolumin = 3343 |s = 1–39 |doi = 10.1206/0003-0082(2001)343<0001:TESAEO>2.0.CO;2}}</ref>.
=== Bibliografia ===
{{bibliografia start}}
#{{Cytuj książkę | nazwisko= Dobrowolska | imię=Hanna | tytuł= Gady | data=1981 | wydawca=Państwowe Wydaw. Naukowe | miejsce=Warszawa | isbn=83-01-00957-8}}
#{{cytuj książkę | nazwisko= Juszczyk | imię=Włodzimierz | tytuł= Gady i płazy | data=1986 | wydawca=Wiedza Powszechna | miejsce=Warszawa | isbn=83-214-0464-2}}
#{{cytuj stronę| url = http://www.jcvi.org/reptiles/families/iguanidae.php
| tytuł = Family Iguanidae (sensu Frost et al.) - Iguanas
| opublikowany = J. Craig Venter Institute | data dostępu = 6 grudnia 2008
| język = en }}
#{{cytuj książkę | tytuł= Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana | data=2005 | wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce=Warszawa | isbn=83-01-14344-4}}
{{bibliografia stop}}


== Zagrożenia ==
[[Kategoria:Legwanowate| ]]
W 2023 roku w [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|Czerwonej księdze gatunków zagrożonych]] [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów]] umieszczono 45 gatunków z tej rodziny, w tym 1 wymarły oraz 8 w kategorii CR (krytycznie zagrożone)<ref>{{cytuj stronę | url = https://www.iucnredlist.org/search?taxonomies=100591&searchType=species | tytuł = wynik wyszukiwania: Iguanidae | praca = IUCN Red List of Threatened Species | data dostępu = 2024-01-02 | język = en}}</ref>.
== Przypisy ==
<references>
<ref name="Uetz&Hallermann">{{cytuj stronę | url = http://reptile-database.reptarium.cz/advanced_search?taxon=Iguanidae&submit=Search| tytuł = Higher taxa: Iguanidae| opublikowany = The Reptile Database| data dostępu = 2023-04-15| autor = P. Uetz & J. Hallermann| język = en}}</ref>
</references>


== Bibliografia ==
[[cs:Leguánovití]]
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Dobrowolska | imię=Hanna | tytuł= Gady | data=1981 | wydawca=Państwowe Wydaw. Naukowe | miejsce=Warszawa | isbn=83-01-00957-8}}
[[de:Leguane]]
* {{cytuj książkę | nazwisko= Juszczyk | imię=Włodzimierz | tytuł= Gady i płazy | data=1986 | wydawca=Wiedza Powszechna | miejsce=Warszawa | isbn=83-214-0464-2}}
[[en:Iguanidae]]
* {{cytuj stronę| url = https://web.archive.org/web/20100110122713/http://www.jcvi.org/reptiles/families/iguanidae.php | tytuł = Family Iguanidae (sensu Frost et al.) - Iguanas | opublikowany = J. Craig Venter Institute | data dostępu = 2010-01-10 | język = en}}
[[es:Iguanidae]]
* {{cytuj książkę | tytuł= Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana | data=2005 | wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce=Warszawa | isbn=83-01-14344-4}}
[[fr:Iguanidae]]

[[ko:이구아나과]]
{{Iguania}}
[[it:Iguanidae]]

[[ka:იგუანასებრნი]]
{{Kontrola autorytatywna}}
[[lt:Iguanos]]

[[hu:Leguánfélék]]
[[Kategoria:Legwanowate| ]]
[[nl:Leguanen]]
[[ja:イグアナ科]]
[[no:Iguaner]]
[[pt:Iguanidae]]
[[ro:Iguanidae]]
[[qu:Iwana]]
[[ru:Игуановые]]
[[srn:Legwana]]
[[fi:Leguaanit]]
[[sv:Leguaner]]
[[uk:Ігуанові]]
[[zh:美洲鬣蜥科]]

Aktualna wersja na dzień 09:26, 2 sty 2024

Legwanowate
Iguanidae[1]
Oppel, 1811
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – legwan zielony (Iguana iguana)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

gady

Rząd

łuskonośne

Infrarząd

Iguania

Rodzina

legwanowate

Typ nomenklatoryczny

Iguana Laurenti, 1768

Rodzaje

12 rodzajów (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Legwanowate, legwany (Iguanidae) – rodzina jaszczurek z infrarzędu Iguania w obrębie rzędu łuskonośnych (Squamata), obejmuje ponad 40 gatunków, w tym 8 krytycznie zagrożonych wyginięciem.

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Legwany występują od południowo-zachodniej części USA po obszary centralne Ameryki Południowej, na wyspach Galapagos (Amblyrhynchus, Conolophus), Antylach (Iguana, Cyclura) i na Fidżi (Brachylophus).

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Wielkość od 14 cm długości (Dipsosaurus dorsalis) do ponad 2 metrów (Iguana iguana). Ich zęby są umieszczone pleurodontycznie (co odróżnia je od agam i kameleonów) i podlegają stałej wymianie. U niektórych występuje autotomia – zdolność odrzucania ogona. Pokrój ciała u większości gatunków przypomina typowe jaszczurki z długim ogonem. Gatunki prowadzące naziemny tryb życia mają ciała brzusznie spłaszczone, a nadrzewne bocznie spłaszczone. Skóra pokryta jest nieregularnie rozmieszczonymi niewielkich rozmiarów łuskami. Występują u nich różne skórne twory jak grzebienie, fałdy, wachlarze. Samce wielu gatunków w czasie, gdy są podniecone nadymają worki podgardzielowe. Ubarwienie z reguły w różnych ochronnych odcieniach zieleni. W czasie godów samce przybierają jaskrawsze barwy. Głównie są roślinożerne, choć większość gatunków od czasu do czasu uzupełnia dietę bezkręgowcami, rzadko innymi drobnymi zwierzętami. Większość legwanów jest jajorodna, a część jajożyworodna. Jaja w pergaminowatych osłonkach składają do jam w ziemi w liczbie od 1 do 90 sztuk. Zajmują rozmaite środowiska od lasów deszczowych poprzez pustynie. Są wśród nich gatunki naziemne (Dipsosaurus, Cyclura), naskalne (Sauromalus, Ctenosaura, Conolophus), nadrzewne (Iguana, Brachylophus) i jeden gatunek (legwan morski) spędzający większość czasu w wodzie morskiej.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Tradycyjnie do rodziny Iguanidae zaliczano wiele gatunków jaszczurek z kladu Iguania, w większości zamieszkujących obszary obu Ameryk, ale także niektóre gatunki z wysp na Pacyfiku a nawet z Madagaskaru; w obrębie Iguanidae wyróżniano wówczas wiele podrodzin, m.in. Iguaninae, Corytophaninae, Crotaphytinae, Oplurinae, Phrynosomatinae, Polychrotinae i Tropidurinae. Frost i Etheridge (1989) stwierdzili jednak, iż brakuje dowodów na to, że wszystkie te podrodziny tworzą takson monofiletyczny, do którego jednocześnie nie należą agamy i kameleony; z tego powodu zaproponowali, by nazwy Iguanidae używać jedynie w odniesieniu do dawnej podrodziny Iguaninae, a pozostałe podrodziny legwanów podnieść do rangi odrębnych rodzin[2]. Do rodziny Iguanidae należą następujące występujące współcześnie rodzaje[3]:

Legwan szlachetny
Legwan zielony

oraz rodzaje wymarłe[2]:

  • Armandisaurus Norell & de Queiroz, 1991 – jedynym przedstawicielem był Armandisaurus explorator Norell & de Queiroz, 1991
  • Lapitiguana Pregill & Worthy, 2003 – jedynym przedstawicielem był Lapitiguana impensa Pregill & Worthy, 2003
  • Pumila Norell, 1989 – jedynym przedstawicielem był Pumilia novaceki Norell, 1989.

Późniejsze badania wykazały jednak, że dawne podrodziny Iguanidae sensu lato tworzą monofiletyczną grupę, do której nie należą agamy i kameleony[4]. W związku z tym część naukowców powtórnie zaczęła zaliczać do rodziny Iguanidae wszystkie jej dawne podrodziny[4][5]; inni jednak uznają, że podział Iguanidae sensu lato na szereg odrębnych rodzin za bardzo się upowszechnił, by od niego odchodzić i proponują, by nadal używać nazwy Iguanidae tylko w odniesieniu do rodzaju Iguana i jego najbliższych krewnych, tj. dawnej podrodziny Iguaninae (na określenie Iguanidae sensu lato autorzy ci używają nazwy Pleurodonta)[6].

Zagrożenia

[edytuj | edytuj kod]

W 2023 roku w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów umieszczono 45 gatunków z tej rodziny, w tym 1 wymarły oraz 8 w kategorii CR (krytycznie zagrożone)[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Iguanidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b D.R. Frost, R. Etheridge, A phylogenetic analysis and taxonomy of iguanian lizards (Reptilia: Squamata), „University of Kansas Museum of Natural History, Miscellaneous Publications”, 81, 1989, s. 1–65.
  3. ↑ P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Iguanidae. The Reptile Database. [dostęp 2023-04-15]. (ang.).
  4. ↑ a b J. Robert Macey i inni, Evolutionary Shifts in Three Major Structural Features of the Mitochondrial Genome Among Iguanian Lizards, „Journal of Molecular Evolution”, 44, 1997, s. 660–674, DOI: 10.1007/PL00006190.
  5. ↑ James A. Schulte, John Pablo Valladares, Allan Larson. Phylogenetic relationships within Iguanidae inferred using molecular and morphological data and a phylogenetic taxonomy of iguanian lizards. „Herpetologica”. 59 (3), s. 399–419, 2003. DOI: 10.1655/02-48. (ang.). 
  6. ↑ Darrel R Frost i inni, Total evidence, sequence alignment, evolution of polychrotid lizards, and a reclassification of the Iguania (Squamata: Iguania), „American Museum Novitates”, 3343, 2001, s. 1–39, DOI: 10.1206/0003-0082(2001)343<0001:TESAEO>2.0.CO;2.
  7. ↑ wynik wyszukiwania: Iguanidae. [w:] IUCN Red List of Threatened Species [on-line]. [dostęp 2024-01-02]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Iguania
Rodziny

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Legwanowate&oldid=72383595”