Przejdź do zawartości

Aguti złocisty: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 394 582 edycje
m Poprawiam Szablon:Przypisy i dodaję nagłówek
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 394 582 edycje
 
(Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 9 użytkowników)
Linia 23: Linia 23:
|podtaksony = ''zobacz opis w tekście''
|podtaksony = ''zobacz opis w tekście''
|status IUCN = LC
|status IUCN = LC
|IUCN id = 6284
|IUCN id = 89497102
|status_ref = {{r|iucn}}
|mapa występowania = Dasyprocta leporina distribution.svg
|mapa występowania = Dasyprocta leporina distribution.svg
|opis mapy występowania =
|opis mapy występowania =
Linia 30: Linia 29:
|commons = Category:Dasyprocta leporina
|commons = Category:Dasyprocta leporina
}}
}}
'''Aguti złocisty'''{{r|miiz}} (''Dasyprocta leporina'') – gatunek [[gryzonie|gryzonia]] z rodziny [[agutiowate|agutiowatych]], spokrewniony ze świnką morską<ref name=":0">{{Cytuj książkę|nazwisko = Serafiński|imię = Włodzimierz|tytuł = Ssaki zwierzęta świata|rok = 1988|wydawca = PWN|miejsce = Warszawa|strony = |isbn = 83-01-05877-3}}</ref>, żyjący w gęstych i wilgotnych lasach [[Brazylia|Brazylii]], [[Gujana Francuska|Gujany Francuskiej]], [[Gujana|Gujany]], [[Surinam]]u, [[Trynidad i Tobago|Trynidadu i Tobago]] i [[Wenezuela|Wenezueli]]<ref name="iucn"/>. [[Introdukcja|Introdukowany]] na [[Dominika|Dominice]], [[Grenada|Grenadzie]] i [[Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych|Wyspach Dziewiczych]]<ref name="iucn"/>.
'''Aguti złocisty'''{{r|miiz}} (''Dasyprocta leporina'') – gatunek [[gryzonie|gryzonia]] z rodziny [[agutiowate|agutiowatych]], żyjący w gęstych i wilgotnych lasach [[Brazylia|Brazylii]], [[Gujana Francuska|Gujany Francuskiej]], [[Gujana|Gujany]], [[Surinam]]u, [[Trynidad i Tobago|Trynidadu i Tobago]] i [[Wenezuela|Wenezueli]]<ref name="iucn"/>. [[Introdukcja|Introdukowany]] na [[Dominika|Dominice]], [[Grenada|Grenadzie]] i [[Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych|Wyspach Dziewiczych]]<ref name="iucn"/>.


== Charakterystyka ==
== Charakterystyka ==
Długość tego gryzonia wynosi od 49 do 64&nbsp;cm. U tego gatunku występuje [[dymorfizm płciowy]]; osobniki żeńskie osiągają większe rozmiary niż osobniki męskie<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = Orange-rumped Agouti - Dasyprocta leporina - IUCN Red List (Species Assessed for Global Conservation) – Details - Encyclopedia of Life |data dostępu = 2018-03-21 |opublikowany = Encyclopedia of Life |url = http://eol.org/pages/326575/hierarchy_entries/24928943/details |archiwum = http://web.archive.org/web/20180322015609/http://eol.org/pages/326575/hierarchy_entries/24928943/details |zarchiwizowano = 2018-03-22 |język = en}}</ref>, poza tym nie różnią się od nich wyglądem zewnętrznym. Posiadają małe, okrągłe uszy, oraz krótki, nieowłosiony ogon<ref name=":1" />. Masa ciała dorosłego osobnika wynosi od 3 do 6 kilogramów. Typowa temperatura ciała wynosi około 38 °C<ref name="genomics.senescence.info">{{Cytuj |tytuł = Agouti (Dasyprocta leporina) longevity, ageing, and life history |data dostępu = 2018-03-21 |opublikowany = genomics.senescence.info |url = http://genomics.senescence.info/species/entry.php?species=Dasyprocta_leporina |język = en}}</ref>. Jaskrawozłote, przechodzące przez rudy aż do pomarańczowego futerko jest gęste, szczeciniaste. Żyje pojedynczo lub parami, bardzo rzadko stadnie. Broni swego terytorium przed obcym aguti. Umie pływać i skakać. Jego kończyny są długie i smukłe, a przednie są krótsze od tylnych, co jest przystosowaniem do ucieczek przed drapieżnikami. Jego kryjówka to np. nisko położona dziupla w drzewie. Nie mają typowych dla gryzoni pazurów, ponieważ uległy one przekształceniu w kopytka. Posiadają stale rosnące siekacze, które muszą regularnie ścierać. Osobniki żeńskie osiągają [[Dojrzałość płciowa|dojrzałość płciową]] po sześciu miesiącach od narodzin<ref name="genomics.senescence.info"/>.
Długość tego gryzonia dochodzi do 50&nbsp;cm, ogon jest króciutki (ok 2&nbsp;cm). Masa ciała dorosłego osobnika wynosi od 3 do 6 kilogramów<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.uea.ac.uk/~e436/Jorge_Peres.pdf|tytuł=Population density and home range size of Red-Roumped Agoutis (Dasyprocta leporina) within and outside a natural Brasil nut stand in southeastern Amazonia|data dostępu=2011-07-29|język=en|autor=Malu S. Jorge}}</ref>. Jaskrawo-złote, przechodzące przez rudy aż do pomarańczowego futerko jest gęste, szczeciniaste.
Żyje pojedynczo lub parami, bardzo rzadko stadnie. Broni swego terytorium przed obcym aguti. Umie pływać i skakać.Jego kończyny są długie i smukłe, a przednie są krótsze od tylnych, co jest przystosowaniem do ucieczek przed drapieżnikami<ref name=":0" />.  Jego kryjówka to np. nisko położona dziupla w drzewie. Nie mają typowych dla gryzoni pazurów, ponieważ uległy
one przekształceniu w kopytka. Posiadają stale rosnące siekacze, które muszą regularnie ścierać<ref name=":0" />.


Jest to gatunek w małym stopniu zagrożony wyginięciem według klasyfikacji IUCN{{r|iucn}}.
Żeruje nocą, zjada głównie rośliny (owoce, orzechy, korzenie), nie gardzi jajami ani pisklętami ptaków. Gdy teren, na którym
⚫
żeruje, jest obfity w pożywienie, robi zapasy. Pokarm przenosi w torbach policzkowych. Aguti złocisty jest szkodnikiem w swojej ojczyźnie. Odławiany dla smacznego mięsa, czasem bywa oswajany.


⚫
Żeruje nocą, zjada głównie rośliny (owoce, orzechy, korzenie), nie gardzi jajami ani pisklętami [[Ptaki|ptaków]]. Gdy teren, na którym żeruje, jest obfity w pożywienie, robi zapasy. Pokarm przenosi w torbach policzkowych. Aguti złocisty jest szkodnikiem w swojej ojczyźnie. Odławiany dla smacznego mięsa, czasem bywa oswajany.
⚫
Pierwsze wzmianki o aguti znajdują się w książce Andre Thereta, [[XVI wiek|XVI-wiecznego]] francuskiego kosmografa. Pomimo to odkrycie tego gatunku przypisuje się oficerowi hiszpańskiemu don Feliksowi de Azara, który w [[1780]] roku przebywał w [[Paragwaj]]u.


Podczas prowadzenia badań nad zachowaniem aguti złocistego w niewoli, zaobserwowano u niego przypadki polowania na ptaki i małe gryzonie, co może sugerować, że jest gatunkiem wszystkożernym<ref>{{Cytuj |autor = L. Figueira, R. Zucaratto, A. S. Pires, B. Cid, F. a. S. Fernandez |tytuł = Carrion consumption by Dasyprocta leporina (RODENTIA: DASYPROCTIDAE) and a review of meat use by agoutis |czasopismo = Brazilian Journal of Biology |data = August 2014 |data dostępu = 2018-03-21 |issn = 1519-6984 |wolumin = 74 |numer = 3 |s = 585–587 |doi = 10.1590/bjb.2014.0087 |url = http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_abstract&pid=S1519-69842014000300585&lng=en&nrm=iso&tlng=en}}</ref>. Maksymalna długość życia w niewoli wynosi około 18 lat<ref name="genomics.senescence.info"/>.
'''Rozmnażanie'''

⚫
Aguti złocisty nie mają wyraźnego sezonu rozmnażania. Ich młode są stosunkowo dobrze rozwinięte. <ref name=":0" />Samice w jednym miocie mają zazwyczaj od 1 do 3 młodych. Okres ciąży wynosi 104 do 120 dni. Po 20 tygodniach młode są odstawiane od mleka matki. Aguti złocisty dopóki nie osiągną dorosłości żyją z rodzicami.
⚫
Pierwsze wzmianki o aguti znajdują się w książce Andre Thereta, [[XVI wiek|XVI-wiecznego]] francuskiego kosmografa. Pomimo to odkrycie tego gatunku przypisuje się oficerowi hiszpańskiemu [[Félix de Azara|don Feliksowi de Azara]], który w 1780 roku przebywał w [[Paragwaj]]u.

⚫
'''Rozmnażanie'''<br />Aguti złociste nie mają wyraźnego sezonu rozmnażania. Ich młode są stosunkowo dobrze rozwinięte. Samice w jednym miocie mają zazwyczaj od 1 do 3 młodych. Okres ciąży wynosi 104 do 120 dni. Po 20 tygodniach młode są odstawiane od mleka matki.

Aguti złocisty jest istotnym roznosicielem nasion palmy ''[[Astrocaryum aculeatissimum]]'', co można tłumaczyć tym, że osobniki tego gatunku cechują się gromadzeniem zapasów nasion. Nie są znane wartości odległości, na jakie [[Nasiono|nasiona]] tej palmy mogą być roznoszone przez aguti złocistego.


== Podgatunki ==
== Podgatunki ==
Linia 50: Linia 51:
* ''D. leporina cayana'' <small>[[Bernard Germain de Lacépède|Lacépède]], 1802</small>
* ''D. leporina cayana'' <small>[[Bernard Germain de Lacépède|Lacépède]], 1802</small>
* ''D. leporina croconota'' <small>[[Johann Georg Wagler|Wagler]], 1831</small>
* ''D. leporina croconota'' <small>[[Johann Georg Wagler|Wagler]], 1831</small>
* ''D. leporina fulvus'' <small>[[Robert Kerr|Kerr]], 1792</small>
* ''D. leporina fulvus'' <small>[[Robert Kerr (1757–1813)|Kerr]], 1792</small>
* ''D. leporina leporina'' <small>(Linnaeus, 1758)</small>
* ''D. leporina leporina'' <small>(Linnaeus, 1758)</small>
* ''D. leporina lunaris'' <small>[[Oldfield Thomas|Thomas]], 1917</small>
* ''D. leporina lunaris'' <small>[[Oldfield Thomas|Thomas]], 1917</small>
Linia 58: Linia 59:
== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy|
{{Przypisy|
<ref name="iucn">{{IUCN |id = 6284|nazwa = Dasyprocta leporina|autorzy = L. Emmons, F. Reid |rok = 2008|iucn rok = 2016|wersja = 2015-4 |data = 2016-03-07}}</ref>
<ref name="iucn">{{IUCN |id = 89497102 |nazwa = Dasyprocta leporina |autor = L. Emmons, F. Reid |iucn rok = 2016 |wersja = 2019-3 |data dostępu = 2019-12-28}}</ref>
<ref name="miiz">{{Cytuj książkę | autor = W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska, A. Jasiński, W. Bogdanowicz| tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = Muzeum i Instytut Zoologii PAN | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9| strony = 290}}</ref>
<ref name="miiz">{{Cytuj książkę | autor = W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska, A. Jasiński, W. Bogdanowicz| tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = Muzeum i Instytut Zoologii PAN | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9| strony = 290}}</ref>
}}
}}

{{Kontrola autorytatywna}}


[[Kategoria:Agutiowate]]
[[Kategoria:Agutiowate]]
[[Kategoria:Ssaki Ameryki Południowej]]
[[Kategoria:Ssaki Ameryki Południowej]]
[[Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1758 roku]]
[[Kategoria:Taksony opisane przez Karola Linneusza]]

Aktualna wersja na dzień 08:45, 26 lut 2024

Aguti złocisty
Dasyprocta leporina[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Rodzina

agutiowate

Rodzaj

aguti

Gatunek

aguti złocisty

Synonimy
  • Dasyprocta aguti (Linnaeus, 1758)[2]
  • Mus aguti Linnaeus, 1766[3]
  • Mus leporinus Linnaeus, 1758[3]
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Aguti złocisty[5] (Dasyprocta leporina) – gatunek gryzonia z rodziny agutiowatych, żyjący w gęstych i wilgotnych lasach Brazylii, Gujany Francuskiej, Gujany, Surinamu, Trynidadu i Tobago i Wenezueli[4]. Introdukowany na Dominice, Grenadzie i Wyspach Dziewiczych[4].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Długość tego gryzonia wynosi od 49 do 64 cm. U tego gatunku występuje dymorfizm płciowy; osobniki żeńskie osiągają większe rozmiary niż osobniki męskie[6], poza tym nie różnią się od nich wyglądem zewnętrznym. Posiadają małe, okrągłe uszy, oraz krótki, nieowłosiony ogon[6]. Masa ciała dorosłego osobnika wynosi od 3 do 6 kilogramów. Typowa temperatura ciała wynosi około 38 °C[7]. Jaskrawozłote, przechodzące przez rudy aż do pomarańczowego futerko jest gęste, szczeciniaste. Żyje pojedynczo lub parami, bardzo rzadko stadnie. Broni swego terytorium przed obcym aguti. Umie pływać i skakać. Jego kończyny są długie i smukłe, a przednie są krótsze od tylnych, co jest przystosowaniem do ucieczek przed drapieżnikami. Jego kryjówka to np. nisko położona dziupla w drzewie. Nie mają typowych dla gryzoni pazurów, ponieważ uległy one przekształceniu w kopytka. Posiadają stale rosnące siekacze, które muszą regularnie ścierać. Osobniki żeńskie osiągają dojrzałość płciową po sześciu miesiącach od narodzin[7].

Jest to gatunek w małym stopniu zagrożony wyginięciem według klasyfikacji IUCN[4].

Żeruje nocą, zjada głównie rośliny (owoce, orzechy, korzenie), nie gardzi jajami ani pisklętami ptaków. Gdy teren, na którym żeruje, jest obfity w pożywienie, robi zapasy. Pokarm przenosi w torbach policzkowych. Aguti złocisty jest szkodnikiem w swojej ojczyźnie. Odławiany dla smacznego mięsa, czasem bywa oswajany.

Podczas prowadzenia badań nad zachowaniem aguti złocistego w niewoli, zaobserwowano u niego przypadki polowania na ptaki i małe gryzonie, co może sugerować, że jest gatunkiem wszystkożernym[8]. Maksymalna długość życia w niewoli wynosi około 18 lat[7].

Pierwsze wzmianki o aguti znajdują się w książce Andre Thereta, XVI-wiecznego francuskiego kosmografa. Pomimo to odkrycie tego gatunku przypisuje się oficerowi hiszpańskiemu don Feliksowi de Azara, który w 1780 roku przebywał w Paragwaju.

Rozmnażanie
Aguti złociste nie mają wyraźnego sezonu rozmnażania. Ich młode są stosunkowo dobrze rozwinięte. Samice w jednym miocie mają zazwyczaj od 1 do 3 młodych. Okres ciąży wynosi 104 do 120 dni. Po 20 tygodniach młode są odstawiane od mleka matki.

Aguti złocisty jest istotnym roznosicielem nasion palmy Astrocaryum aculeatissimum, co można tłumaczyć tym, że osobniki tego gatunku cechują się gromadzeniem zapasów nasion. Nie są znane wartości odległości, na jakie nasiona tej palmy mogą być roznoszone przez aguti złocistego.

Podgatunki

[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się osiem podgatunków aguti złocistego[9]:

  • D. leporina albida Gray, 1842
  • D. leporina cayana Lacépède, 1802
  • D. leporina croconota Wagler, 1831
  • D. leporina fulvus Kerr, 1792
  • D. leporina leporina (Linnaeus, 1758)
  • D. leporina lunaris Thomas, 1917
  • D. leporina maraxica Thomas, 1923
  • D. leporina noblei Allen, 1914

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Dasyprocta leporina, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Dasyprocta leporina leporina. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 21 listopada 2009]
  3. ↑ a b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Dasyprocta. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 21 listopada 2009]
  4. ↑ a b c d L. Emmons, F. Reid, Dasyprocta leporina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2019-3 [dostęp 2019-12-28] (ang.).
  5. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 290. ISBN 978-83-88147-15-9.
  6. ↑ a b Orange-rumped Agouti - Dasyprocta leporina - IUCN Red List (Species Assessed for Global Conservation) – Details - Encyclopedia of Life [online], Encyclopedia of Life [dostęp 2018-03-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-22] (ang.).
  7. ↑ a b c Agouti (Dasyprocta leporina) longevity, ageing, and life history [online], genomics.senescence.info [dostęp 2018-03-21] (ang.).
  8. ↑ L. Figueira i inni, Carrion consumption by Dasyprocta leporina (RODENTIA: DASYPROCTIDAE) and a review of meat use by agoutis, „Brazilian Journal of Biology”, 74 (3), 2014, s. 585–587, DOI: 10.1590/bjb.2014.0087, ISSN 1519-6984 [dostęp 2018-03-21].
  9. ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Dasyprocta leporina. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 21 listopada 2009]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aguti_złocisty&oldid=72988000”