Australia: Różnice pomiędzy wersjami

{{{nazwa}}}
Herb Australii	flaga Australii
	Dewiza: brak (dawniej „Advance Australia”)
	Hymn: Advance Australia Fair – hymn państwowy; (Naprzód, piękna Australio); God Save the King – hymn królewski; (Boże, chroń Króla); [[Plik:{{{hymn audio}}}\|200px]]
Konstytucja	Konstytucja Australii
Stolica	Canberra
Powierzchnia	7 686 850
Populacja; • liczba ludności	; 26 473 055; (31 marca 2023)
Domena internetowa	.au
PKB ({{{pkb rok}}}); • całkowite ; • na osobę	; 1 707,55 mld USD; {{{pkb na osobę}}}
	Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Wiadomości w Wikinews
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 09:43, 3 kwi 2024

Australia, formalnie Związek Australijski^[6] (ang. Commonwealth of Australia^[6]) – państwo demokratyczne, położone na półkuli południowej, obejmujące kontynent Australia, wyspę Tasmanię i inne znacznie mniejsze wyspy na Oceanach Indyjskim i Spokojnym^[6]. Stolicą kraju jest Canberra^[1], największym miastem jest Sydney.

Jest szóstym pod względem powierzchni państwem świata i jedynym państwem na świecie obejmującym cały kontynent. Jest zamieszkiwane przez 26 mln osób, z czego 2/3 populacji mieszka w pięciu największych australijskich metropoliach^[10].

Australia jest krajem wysoko rozwiniętym, ze społeczeństwem wielokulturowym. W porównaniu z innymi państwami wskaźnik rozwoju społecznego (uwzględniający jakość życia, opiekę zdrowotną, przeciętną długość życia, poziom wykształcenia) Australii jest bardzo wysoki. Według danych na rok 2014 znajduje się ona na 2. miejscu pod tym względem po Norwegii. Miasta australijskie są w światowej czołówce w dziedzinie życia kulturalnego.

Australia jest członkiem ONZ, Wspólnoty Narodów, G20, OECD, ANZUS, AUKUS, APEC, Pacific Islands Forum oraz WTO.

Pochodzenie nazwy

Nazwa Australia, odnosząca się do kontynentu, pochodzi od określenia Terra Australis, czyli Ziemia Południowa po łacinie. W dawnej Europie wierzono, że na półkuli południowej znajduje się naprawdę duży kontynent. Ostatecznie nazwa przypadła o wiele mniejszemu, niż zakładano.

Geografia

Osobny artykuł: Geografia Australii.

Australia to szósty pod względem wielkości kraj świata, położony na kontynencie australijskim będącym najmniejszym spośród wszystkich kontynentów. Najgęściej zaludnione są wschodnie i południowo-wschodnie wybrzeże. Australia leży na półkulach południowej i wschodniej. Jest to jeden z najbardziej płaskich kontynentów ze średnią wysokością 330 m. Obszar pustynny zajmuje powierzchnię większą niż na jakimkolwiek innym kontynencie; 2/3 powierzchni leży w klimatach suchym lub półsuchym. Linia brzegowa Australii jest mało rozwinięta, wzdłuż całego wybrzeża o długości 19 tys. km napotkać można jedynie dwie duże zatoki: Zatokę Karpentaria i Wielką Zatokę Australijską. Najwyższy szczyt, Góra Kościuszki^[11] odkryty, zdobyty i nazwany przez Pawła Edmunda Strzeleckiego wznosi się na wysokość 2228 m n.p.m. Jednak najwyższym szczytem państwa Australia jest Mawson Peak (2745 m n.p.m.), znajdujący się na wyspie Heard w australijskim terytorium zależnym Wyspy Heard i McDonalda^[12]. Sieć rzeczna kontynentu jest uboga, znaczną jego część zajmują pustynie, półpustynie i suche stepy^[13], natomiast pod powierzchnią 22% kontynentu znajduje się Wielki Basen Artezyjski, zawierający w przybliżeniu 64 900 kilometrów sześciennych (km³) wody gruntowej^[14]. Australijska wyłączna strefa ekonomiczna jest trzecią co do wielkości na świecie^[15].

Historia

Osobne artykuły: Osadnictwo w Australii i Odkrycia i badania Australii i Oceanii.

Odkrycie Australii

Według źródeł pierwsi ludzie pojawili się na terenie Australii pomiędzy 40, a 60 tys. lat temu. Dopiero w XVII wieku w pobliżu Australii i Nowej Zelandii pojawili się holenderscy żeglarze. Pierwszym Europejczykiem który przybił do wybrzeży Australii był Holender Willem Janszoon (1606). W latach 1642-1644 Abel Tasman odkrył Tasmanię oraz Nową Zelandię. Wyprawa ta dowiodła, że Australia stanowi odrębny masyw lądu, który można opłynąć od południa. Dodatkowo Holendrzy nadali pierwszą europejską nazwę dla nowo odkrytych ziem określając je jako Nowa Holandia. Pierwsze spostrzeżenia po przybiciu do zachodnich brzegów kontynentu sprawiły, że nowy ląd określono jako ziemię "przeklętą i jałową". Uwaga Holendrów skupiła się więc na rozbudowie bogatych kolonii w Holenderskich Indiach Wschodnich^[16].

Okres Brytyjski

Dalsze badania nad kontynentem kontynuowane były podczas trzech wypraw Jamesa Cooka (1768-1771, 1772-1774, 1776-1778). Cook po zbadaniu południowo-wschodniego wybrzeża jako pierwszy sporządził pozytywny opis nowego kontynentu, a zbadany teren nazwał Nowa Południowa Walia. W 1776 roku Stany Zjednoczone ogłosiły niepodległość, a to sprawiło, że zainteresowanie Brytyjczyków Australią wzrosło, choć początkowo głównie w kontekście terenu na który można było zsyłać przestępców. Pierwszy transport ze skazańcami przybył do nowego kontynentu w 1788 roku i wylądował w okolicach dzisiejszego Sydney. Na początku XIX wieku żołnierze brytyjscy stali się pierwszymi posiadaczami ziemskimi, a niedługo później zaczęli do nich dołączać warunkowo zwalniani z odbywania kary pierwsi skazańcy. Rozwój kolonii sprawił, że w 1825 roku od Nowej Południowej Walii odłączyła się Tasmania, w 1829 roku Australia Zachodnia, w 1836 roku Australia Południowa, a w 1851 roku Wiktoria. W 1863 roku jako odrębną jednostkę wydzielono Terytorium Północne. W pierwszej połowie XIX wieku do przeludnionych Wysp Brytyjskich zaczęły docierać pogłoski o szybkim bogaceniu się obywateli nowej kolonii. Spowodowało to większe zainteresowanie emigracją do Australii wśród wolnych obywateli. Pierwsza wolna osada została założona w 1829 w okolicach dzisiejszego Perth. Od 1839 roku do Australii zaczęli przybywać pierwsi imigranci z Polski. W latach 1831-1840 w Australii osiedliło się około 65 tys. wolnych ludzi i ich liczba przekroczyła liczbę obywateli wywodzących się od przymusowo deportowanych skazańców. Kolejnym impulsem który przyspieszył rozwój kolonii było odkrycie złota w 1851 roku na terenie Nowej Południowej Walii^[16].

Związek Australijski

W ostatnich latach XIX wieku podział Australii na niezależne prowincje zaczął być postrzegany jako problem dla dalszego rozwoju osadnictwa i wzrostu gospodarczego. Dochodziło wówczas do absurdalnych decyzji, jak choćby budowa sieci kolejowej o różnych rozstawach szyn w zależności od prowincji, czy też wysokie cła pomiędzy sąsiadującymi koloniami. Tendencje integracyjne były popierane zarówno przez Australijczyków jak i Brytyjczyków, w latach 1898-1899 opracowano konstytucję, którą następnie przyjęto w dwóch powszechnych referendach. Konstytucja została podpisana przez Królową Wiktorię i 1 stycznia 1901 roku powstał Związek Australijski. Stolicę nowo powstałego Związku postanowiono zbudować pomiędzy Sydney i Melbourne, ponieważ właśnie te dwa miasta najsilniej konkurowały o miano stolicy. Na potrzeby tego z Nowej Południowej Walii wydzielono Australiskie Terytorium Stołeczne i na jego terenie zbudowano dzisiejszą stolicę Canberrę^[16].

Podczas I wojny światowej Australia walczyła u boku Wielkiej Brytanii. Korpus australijski brał m.in. udział w walkach w zachodniej Turcji i Flandrii. Po wojnie w latach 30. podczas Wielkiego Kryzysu spadające ceny pszenicy i wełny spowodowały załamanie gospodarcze państwa. Podczas II wojny światowej Brytyjskie Imperium na Dalekim Wschodzie przestało istnieć, a Wielka Brytania straciła możliwość obrony swoich australijskich kolonii przed japońską inwazją. Australijczycy zwrócili się więc o pomoc Stanów Zjednoczonych, które zgodziły się bronić suwerenności Związku Australijskiego. Po wojnie, w 1951 roku, w obliczu nowej sytuacji geopolitycznej Australia zawarła porozumienie obronne z USA oraz Nową Zelandią zwane jako Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku. Od tego czasu Australia pomagała swemu nowemu sojusznikowi podczas konfliktów w Korei oraz Wietnamie. Od 1989 roku Australia została członkiem Forum Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku^[16].

Demografia

Osobny artykuł: Australijczycy.

31 marca 2016 populacja Australii wynosiła 24 051 400 osób, natomiast 1 stycznia 2024 26 551 000.

Miasta Australii

Osobny artykuł: Miasta w Australii.

Stolicą Australii jest Canberra. Największym miastem jest Sydney. W Australii jest pięć metropolii z liczbą ludności powyżej jednego miliona, w których mieszka łącznie ok. 16,6 mln osób (2/3 populacji Australii)^[10].

	Miasto	Ludność^[10] (2022)	Stan
1	Sydney	5 297 089	Nowa Południowa Walia
2	Melbourne	5 031 195	Wiktoria
3	Brisbane	2 628 083	Queensland
4	Perth	2 224 475	Australia Zachodnia
5	Adelaide	1 418 455	Australia Południowa

Statystyki demograficzne

Dane można znaleźć w CIA Factbook

Podział ludności według narodowości^[17]
Narodowość	% populacji	Liczba populacji
Anglo-Australijczycy	70,8%	16 231 000
Brytyjczycy	6,4%	1 463 000
Aborygeni	2,18%	501 000
Anglo-Nowozelandczycy	2,08%	476 000
Chińczycy Han	1,88%	431 000
Włosi	1,78%	407 000
Indo-Pakistańczycy	1,65%	378 000
Grecy	1,33%	304 000
Arabowie	1,06%	242 000
Wietnamczycy	0,88%	201 000
Niemcy	0,59%	135 000
Filipińczycy	0,58%	133 000
Irlandczycy	0,48%	110 000
Żydzi	0,48%	109 000
Turcy	0,46%	105 000
Holendrzy	0,46%	104 000
pozostali	6,91%	1 485 000

Wykres demografii Australii

Populacja historyczna
Rok	Populacja	Zmiana proc.	Rok	Populacja	Zmiana proc.
1900	3 765 400	–	1960	10 392 000	25,1%
1910	4 525 100	20,2%	1970	12 663 000	21,9%
1920	5 411 000	19,6%	1980	14 726 000	16,3%
1930	6 501 000	20,1%	1990	17 169 000	16,6%
1940	7 078 000	8,9%	2000	19 169 000	11,6%
1950	8 307 000	17,4%	2007	20 434 000	10,6%

(2018)^[18]
Liczba ludności	23 470 145
Ludność według wieku
0 – 14 lat	17,6%
15 – 24 lat	12,6%
25 – 54 lat	41,4%
55 – 64 lat	11,8%
ponad 64 lata	16,4%
Wiek (mediana)
W całej populacji	38,8 lat
Mężczyzn	38,1 lat
Kobiet	39,7 lat
Przyrost naturalny	1,01%
Współczynnik urodzeń	12 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	7,3 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	5,4 emigrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,06 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,05 mężczyzn/kobiet
15 – 24 lat	1,05 mężczyzn/kobiet
25 – 54 lat	1,04 mężczyzn/kobiet
55 – 64 lat	0,99 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,86 mężczyzn/kobiet
W całej populacji	1,01 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji	4,2 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej	4,5 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej	3,9 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	82,4 lat
Mężczyzn	79,9 lat
Kobiet	85,0 lat
Rozrodczość	1,77 urodzin/kobietę

Religia

Osobny artykuł: Religia w Australii.

Dane według spisu powszechnego w 2016^[19]:

brak religii – 30,1% (18,7% w 2006 roku^[20], wzrost o 11,4 punktów procentowych)
protestantyzm – 23,4%:
- anglikanizm – 13,3%
- Kościół Zjednoczony w Australii – 3,7%
- kalwinizm – 2,3%
- baptyzm – 1,5%
- pentekostalizm – 1,1%
katolicyzm – 22,6%
chrześcijanie (nieokreśleni) – 2,6%
islam – 2,6%
buddyzm – 2,4%
prawosławie – 2,1%
hinduizm – 1,9%.

Ustrój polityczny

Osobny artykuł: Ustrój polityczny Australii.

Australia jest członkiem Wspólnoty Narodów, zachowującym w aktach prawnych nazwę dominium. Jest to federacyjna monarchia konstytucyjna z dwuizbowym parlamentem ustanowiona konstytucją z 1900 roku^[6] (z późniejszymi zmianami); głową państwa jest król Australii (obecnie Karol III^[21]), reprezentowany przez gubernatora generalnego (obecnie David Hurley)^[6]. Tytuł królowej Australii został nadany panującemu monarsze brytyjskiemu w 1971 przez parlament australijski.

Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy parlament, wyłaniany w wyborach powszechnych: Senat o kadencji sześcioletniej, liczący 76 senatorów: po 12 przedstawicieli każdego stanu i po 2 przedstawicieli Terytorium Północnego i Australijskiego Terytorium Stołecznego (co 3 lata połowa składu jest odnawiana) oraz Izba Reprezentantów o kadencji trzyletniej, licząca 150 deputowanych, wybieranych proporcjonalnie do liczby ludności; system wyborczy do Senatu jest mieszany.

Władzę wykonawczą sprawuje rząd, formalnie pod przewodnictwem gubernatora generalnego, a faktycznie z premierem na czele, powołany przez gubernatora generalnego w imieniu króla i odpowiedzialny przed Izbą Reprezentantów; do wyłącznej kompetencji władz federalnych należą sprawy obrony, polityki zagranicznej, handlu zagranicznego i imigracji.

Prawa wyborcze (ograniczone cenzusami osiadłości) przysługują obywatelom, którzy ukończyli 18 lat. Wybory w Australii są obowiązkowe dla wszystkich obywateli, kara za nieoddanie ważnego głosu wynosi 20 dolarów australijskich^[22]. Według przepisów wyborczych obywatel zobowiązany jest oddać ważny głos. Głosowanie jest tajne.

Wymiar sprawiedliwości sprawują: Federalny Sąd Najwyższy, Sąd Federalny (sprawy gospodarcze i bankructwa), Australijski Sąd Rodzinny oraz stanowe sądy najwyższe i sądy jednostek terytorialnych.

Każdy stan ma własną konstytucję^[6], dwuizbowy organ ustawodawczy (z wyjątkiem Queenslandu, gdzie istnieje parlament jednoizbowy) i rząd stanowy; na czele stanów stoją gubernatorzy mianowani przez monarchę brytyjskiego na wniosek rządu stanowego; stany dzielą się na hrabstwa, okręgi i miasta (z organami samorządowymi i radami municypalnymi).

Gospodarka

Osobny artykuł: Gospodarka Australii.

Australia należy do krajów rozwiniętych, gospodarkę Australii cechują daleko posunięta koncentracja produkcji oraz centralizacja kapitału. Największe organizacje produkcyjno-usługowe to: Broken Hill Proprietary (BHP), Colonial Sugar Refining, Imperial Chemical Industries, Telstra.

Dzięki ogromnym bogactwom naturalnym Australia jest jednym z największych producentów boksytu, a także należy do najpoważniejszych dostawców węgla, rudy żelaza i złota. Gdy w 1979 roku w rejonie Kimberley odkryte zostały złoża diamentów – Australia w produkcji tych kamieni doścignęła nawet Republikę Południowej Afryki.

Grunty orne stanowią jedynie 4% terytorium Australii, z czego uprawia się 80%. Pas ziemi uprawnej ciągnie się wzdłuż zachodnich zboczy Wielkich Gór Wododziałowych. Pastwiska zajmują 60% kraju. 25% powierzchni Australii zajmują gospodarstwa hodowlane, których jest ok. 16 tysięcy, o powierzchni średnio 30 tysięcy hektarów.

Liczba owiec w Australii stanowi 12% światowego pogłowia tych zwierząt.

Australia zajmuje drugie miejsce na świecie jeśli chodzi o jakość życia, zarówno w rankingu stworzonym przez Economist Intelligence Unit^[23]^[24]^[25], jak również w rankingu stworzonym przez OECD^[26].

Wśród niepodległych państw, Australia zajmuje 7 miejsce na świecie w wysokości zarobków^[27]. Również poszczególne miasta Australii są wysoko notowane w rankingach. Wśród największych miast świata, Sydney zajęło 6 miejsce na świecie z zarobkami w wysokości 3599 dolarów USD miesięcznie, natomiast Melbourne zajęło 9 miejsce na świecie z zarobkami w wysokości 3181 dolarów USD miesięcznie (2019)^[28].

Siły zbrojne

Z tym tematem związana jest kategoria: Wojsko australijskie.

Okręty uniwersalne typu Canberra (pełniące funkcję helikopterowca i desantowca), niszczyciele rakietowe typu Hobart, fregaty rakietowe typu ANZAC, okręty podwodne typu Collins, myśliwce wielozadaniowe V generacji F-35, pojazdy opancerzone ASLAV i Bushmaster IMV oraz wielozadaniowe pojazdy terenowe Hawkei są produkowane w Australii (z wyjątkiem F-35) oraz służą w australijskich siłach zbrojnych.

Australia w składzie swoich sił zbrojnych posiada siły lądowe (Australian Army), marynarkę wojenną (Royal Australian Navy) oraz siły powietrzne (Royal Australian Air Force). Wojska australijskie liczą 58,7 tys. żołnierzy zawodowych oraz 25,7 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2019) australijskie siły zbrojne stanowią 19. siłę militarną na świecie^[29]. W 2017 roku, roczny budżet na obronność wyniósł 27,5 mld dolarów (2,0% PKB), co jest 13 wynikiem na świecie^[30]^[31].

Australia jest członkiem ONZ oraz kilku innych paktów dotyczących bezpieczeństwa państwa, głównie pomiędzy innymi głównymi państwami anglosaskimi:

AUSCANNZUKUS, porozumienie Australii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii dotyczące zasad współpracy marynarki wojennej tych państw na poziomie dowodzenia, kontroli, komunikacji i komputerów
Five Eyes(inne języki), sojusz wywiadów Australii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii. Zobacz też: Sojusz Pięciorga Oczu i Echelon
Border Five(inne języki), nieformalne forum poświęcone kwestiom polityki celnej i zarządzania granicami Australii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii
Five Country Conference(inne języki), konferencja władz imigracyjnych Australii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii, współpracujących ze sobą w celu poprawy integralności, bezpieczeństwa i wydajności swoich służb imigracyjnych i granicznych
ABCANZ Armies(inne języki), program mający na celu optymalizację interoperacyjności i standaryzację szkolenia i wyposażenia pomiędzy siłami zbrojnymi Australii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii
Paktu Bezpieczeństwa Pacyfiku ANZUS, pakt militarny Australii, Stanów Zjednoczonych i Nowej Zelandii
AUKUS, pakt o współpracy militarnej (podpisany 15 września 2021 roku) pomiędzy Australią, Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią. Jednym z kluczowych elementów nowej współpracy ma być zakup przez Australię okrętów podwodnych o napędzie atomowym^[32]^[33], taktycznych pocisków manewrujących średniego zasięgu BGM-109 Tomahawk dla swoich niszczycieli typu Hobart oraz taktycznych lotniczych pocisków manewrujących o obniżonej wykrywalności AGM-158B JASSM-ER dla swoich myśliwców F/A-18 i F-35^[34]^[35].

Transport

Przecinający nizinę Nullarbor trakt kolejowy jest najdłuższym zbudowanym w linii prostej traktem kolejowym na świecie. Kolej kursuje między południową a zachodnią Australią.

Mapa z głównymi drogami w Australii
Mapa z pasażerskimi połączeniami kolejowymi w Australii

Kultura

Pierwsze amatorskie przedstawienia teatralne odbywały się w teatrach więziennych. Pierwszy teatr w kraju powstał w Sydney (1830) i nazywał się Theatre Royal.

Kuchnia australijska

Osobny artykuł: Kuchnia australijska.

W kuchni australijskiej nie należy zapominać o tradycyjnej kuchni rdzennej ludności, tzn. o kuchni Aborygenów, której można spróbować w głębi lądu w rezerwatach. Kuchnia ta nawet otrzymała własną nazwę: Bush tucker food. Do składników tej kuchni zaliczyć można^[36]:

Zioła, korzenie, nasiona, serca palmowe czy też owoce jak np. quandong
Kangury (np. w formie steku z sosem z owoców quandong), węże, jaszczurki, żółwie i strusie w formie np. filetów
Insekty i wszelkiej maści larwy owadów bogate w białko

Media

Pierwszą australijską gazetą była „Sydney Gazette and the News South Wales Advertiser” (wydawana w latach 1803–1842). Główne dzienniki i czasopisma są w rękach korporacji prasowych takich jak: „Sydney News Ltd.” i „The Herald Sun”. W Australii ukazuje się 3 tys. gazet. Największe dzienniki to: „The Herald Sun” (założony w 1840, nakład 558 800 egzemplarzy) i „The Daily Telegraph” (założony w 1879, nakład 442 tys. egzemplarzy). Wśród czasopism kobiecych przewodzi „Australian Women’s Weekly” (założony w 1933, nakład 1230 tys. egzemplarzy). Agencje prasowe: „Australian Agency Press” (AAP, założona w 1935 w Melbourne, obecna centrala w Sydney) i „Australian United Press Ltd.” (AUP).

Radio Australijskie rozpoczęło nadawanie 13 listopada 1923, a telewizja 1 listopada 1956. Działają telewizja i radio państwowe oraz stacje komercyjne, etniczne i środowiskowe. Media publiczne nadzoruje Australian Broadcasting Corporation (ABC), jest finansowana przez państwo (abonament zniesiono w 1974 r.). Istnieje jeden państwowy nadawca telewizyjny i 4 stacje radiowe. W Australii nadaje około 50 komercyjnych stacji telewizyjnych i około 140 radiowych.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Australia, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-02-27] (ang.).
↑ Internet domain names [online], australia.gov.au [dostęp 2021-02-27] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2023: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2023. [dostęp 2023-05-22]. (ang.).
↑ ^a ^b Australia - Languages, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-02-27] (ang.).
↑ Australijskie prawodawstwo nie określa de iure języka urzędowego.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Konstytucja Związku Australijskiego, biblioteka.sejm.gov.pl, 2014, ISBN 978-83-7666-342-5 [dostęp 2021-02-25] (pol.).
↑ Australian Bureau ofA.B. Statistics Australian Bureau ofA.B., Population clock [online], Australian Bureau of Statistics .
↑ ^a ^b Time zones and daylight saving [online], australia.gov.au [dostęp 2021-02-27] (ang.).
↑ Telephone country and area codes [online], australia.gov.au [dostęp 2021-02-27] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Australian Bureau ofA.B. Statistics Australian Bureau ofA.B., 3218.0 – Regional Population Growth, Australia, 2021-22 [online], Australian Bureau of Statistics .
↑ Naprawdę Strzelecki tak nazwał sąsiadującą górę, gdyż myślał, że góra, którą nazwał, jest najwyższa w Australii.
↑ Mapa McDonald Isl. na stronach Australian Antarctic Data Centre [1]
↑ Alina Meljon (red.): Geograficzny atlas świata t. 2. Wyd. I. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, s. 182-183. ISBN 83-7000-068-1.
↑ Department of Environment and ResourceD.E.R. Management, Underground water factsheets: Great Artesian Basin [online] [zarchiwizowane z adresu 2010-09-23] .
↑ Exclusive Economic Zones (EEZ).
↑ ^a ^b ^c ^d WiesławW. Maik WiesławW., Australia, Oceania, Antarktyda, Wyd. 1, Poznań: Wydawn. Kurpisz, 1998, s. 36-42, ISBN 83-87621-02-1, OCLC 42656234 [dostęp 2022-08-01] .
↑ Joshua Project. [dostęp 2012-10-01]. (ang.).
↑ Australia. cia.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-03)]. – The World Factbook, 2018.
↑ 2016 Census: Religion. Australian Bureau of Statistics. [dostęp 2017-08-08].
↑ 2914.0.55.002 – 2006 Census of Population and Housing: Media Releases and Fact Sheets, 2006 [online], www.abs.gov.au [dostęp 2017-11-25] .
↑ Australians can expect 'shock to system' from new King [online], www.9news.com.au [dostęp 2022-09-08] .
↑ AEC redirection page – Australian Electoral Commission.
↑ The Where-to-be-born Index: The Highest And Lowest Scoring Countries – worldatlas.com.
↑ The lottery of life – International – The Economist.
↑ The Economist’s where-to-be-born index 2013 – statista.com.
↑ OECD Better Life Index – OECD.
↑ Jak wysokie (lub niskie) są zarobki w każdym państwie na świecie – tygodnik Polityka, 2014.
↑ Mapping the World’s Prices 2019 – Deutsche Bank Research, 2019.
↑ Australia. Global Firepower. [dostęp 2014-08-17]. (ang.).
↑ Stockholm International Peace ResearchS.I.P.R. Institute, Trends in World Military Expenditure, 2017 [PDF] [online] .
↑ SIPRI: Data for all countries from 1988–2017.
↑ AUKUS. Silny atomowy sojusz USA, Australii i Wielkiej Brytanii - polityka.pl
↑ Furious China issues bone-chilling warning subs deal could 'make Australia a potential target for a NUCLEAR strike' - dailymail.co.uk
↑ Tomahawki i JASSM-ER dla Australii - milmag.pl
↑ Australia to pursue nuclear-powered submarines through new trilateral enhanced security partnership - Prime Minister of Australia, 2021
↑ Kuchnia Australii – eksplozja smaków. 2013. [dostęp 2013-05-20]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Wikimedia Atlas: Australia – wikiatlas z mapami w Wikimedia Commons

Oficjalna strona Australii

[:2-1] Australia, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-02-27] (ang.).

[:4-2] Internet domain names [online], australia.gov.au [dostęp 2021-02-27] (ang.).

[IMF-3] Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2023: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2023. [dostęp 2023-05-22]. (ang.).

[:1-4] Australia - Languages, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-02-27] (ang.).

[5] Australijskie prawodawstwo nie określa de iure języka urzędowego.

[:0-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Konstytucja Związku Australijskiego, biblioteka.sejm.gov.pl, 2014, ISBN 978-83-7666-342-5 [dostęp 2021-02-25] (pol.).

[7] Australian Bureau ofA.B. Statistics Australian Bureau ofA.B., Population clock [online], Australian Bureau of Statistics .

[:3-8] Time zones and daylight saving [online], australia.gov.au [dostęp 2021-02-27] (ang.).

[:5-9] Telephone country and area codes [online], australia.gov.au [dostęp 2021-02-27] (ang.).

[ABSGCCSA-10] Australian Bureau ofA.B. Statistics Australian Bureau ofA.B., 3218.0 – Regional Population Growth, Australia, 2021-22 [online], Australian Bureau of Statistics .

[11] Naprawdę Strzelecki tak nazwał sąsiadującą górę, gdyż myślał, że góra, którą nazwał, jest najwyższa w Australii.

[12] Mapa McDonald Isl. na stronach Australian Antarctic Data Centre [1]

[13] Alina Meljon (red.): Geograficzny atlas świata t. 2. Wyd. I. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, s. 182-183. ISBN 83-7000-068-1.

[fs-14] Department of Environment and ResourceD.E.R. Management, Underground water factsheets: Great Artesian Basin [online] [zarchiwizowane z adresu 2010-09-23] .

[15] Exclusive Economic Zones (EEZ).

[:55-16] WiesławW. Maik WiesławW., Australia, Oceania, Antarktyda, Wyd. 1, Poznań: Wydawn. Kurpisz, 1998, s. 36-42, ISBN 83-87621-02-1, OCLC 42656234 [dostęp 2022-08-01] .

[Joshua_Project-17] Joshua Project. [dostęp 2012-10-01]. (ang.).

[18] Australia. cia.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-03)]. – The World Factbook, 2018.

[19] 2016 Census: Religion. Australian Bureau of Statistics. [dostęp 2017-08-08].

[20] 2914.0.55.002 – 2006 Census of Population and Housing: Media Releases and Fact Sheets, 2006 [online], www.abs.gov.au [dostęp 2017-11-25] .

[21] Australians can expect 'shock to system' from new King [online], www.9news.com.au [dostęp 2022-09-08] .

[22] AEC redirection page – Australian Electoral Commission.

[23] The Where-to-be-born Index: The Highest And Lowest Scoring Countries – worldatlas.com.

[24] The lottery of life – International – The Economist.

[25] The Economist’s where-to-be-born index 2013 – statista.com.

[26] OECD Better Life Index – OECD.

[27] Jak wysokie (lub niskie) są zarobki w każdym państwie na świecie – tygodnik Polityka, 2014.

[28] Mapping the World’s Prices 2019 – Deutsche Bank Research, 2019.

[29] Australia. Global Firepower. [dostęp 2014-08-17]. (ang.).

[SIPRI-30] Stockholm International Peace ResearchS.I.P.R. Institute, Trends in World Military Expenditure, 2017 [PDF] [online] .

[31] SIPRI: Data for all countries from 1988–2017.

[32] AUKUS. Silny atomowy sojusz USA, Australii i Wielkiej Brytanii - polityka.pl

[33] Furious China issues bone-chilling warning subs deal could 'make Australia a potential target for a NUCLEAR strike' - dailymail.co.uk

[34] Tomahawki i JASSM-ER dla Australii - milmag.pl

[35] Australia to pursue nuclear-powered submarines through new trilateral enhanced security partnership - Prime Minister of Australia, 2021

[36] Kuchnia Australii – eksplozja smaków. 2013. [dostęp 2013-05-20]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[6]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

Stany	Australia Południowa Australia Zachodnia Nowa Południowa Walia Queensland Tasmania Wiktoria
Terytoria wewnętrzne	Australijskie Terytorium Stołeczne Terytorium Jervis Bay Terytorium Północne
Terytoria zewnętrzne	Australijskie Terytorium Antarktyczne Norfolk Wyspa Bożego Narodzenia Wyspy Ashmore i Cartiera Wyspy Heard i McDonalda Wyspy Kokosowe Wyspy Morza Koralowego

Państwa	Australia Fidżi Kiribati Mikronezja Nauru Nowa Zelandia Palau Papua-Nowa Gwinea Samoa Tonga Tuvalu Vanuatu Wyspy Marshalla Wyspy Salomona
Terytoria zależne	Baker Guam Howland Jarvis Johnston Kingman Mariany Północne Midway Niue Norfolk Nowa Kaledonia Palmyra Pitcairn Polinezja Francuska Samoa Amerykańskie Tokelau Wake Wallis i Futuna Wyspy Ashmore i Cartiera Wyspy Cooka Wyspy Morza Koralowego
Integralne części państw położonych poza Australią i Oceanią	Hawaje (część Stanów Zjednoczonych) Papua, Papua Zachodnia (część Indonezji) Wyspa Wielkanocna, Sala y Gómez (część Chile) Ogasawara, Minami Tori-shima, Oki-no-Tori-shima, Wyspy Kazan (część Japonii)

Europa	Wielka Brytania Malta
Ameryka Północna	Kanada Jamajka Trynidad i Tobago Barbados Bahamy Grenada Dominika Saint Lucia Saint Vincent i Grenadyny Antigua i Barbuda Belize Saint Kitts i Nevis
Ameryka Południowa	Gujana
Azja	Indie Pakistan Sri Lanka Malezja Cypr Singapur Bangladesz Brunei Malediwy
Australia i Oceania	Australia Nowa Zelandia Fidżi Samoa Tonga Papua-Nowa Gwinea Wyspy Salomona Vanuatu Tuvalu Kiribati Nauru
Afryka	Południowa Afryka Gambia Ghana Nigeria Sierra Leone Tanzania Uganda Kenia Malawi Zambia Botswana Lesotho Mauritius Eswatini Seszele Namibia Mozambik Kamerun Rwanda
Dawni członkowie	Federacja Malajska Irlandia Nowa Fundlandia Tanganika Zanzibar Zimbabwe

Państwa członkowskie	Australia Austria Belgia Chile Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Islandia Izrael Japonia Kanada Kolumbia Korea Południowa Kostaryka Litwa Luksemburg Łotwa Meksyk Niemcy Norwegia Nowa Zelandia Polska Portugalia Słowacja Słowenia Stany Zjednoczone Szwajcaria Szwecja Turcja Węgry Wielka Brytania Włochy
Byłe państwa członkowskie	Wolne Terytorium Triestu
Kandydaci	Argentyna Brazylia Bułgaria Chorwacja Indonezja Peru Rumunia Tajlandia
Obserwatorzy	Tajwan
Współpracujący	Brazylia Chiny Indie Indonezja Południowa Afryka Unia Europejska (Komisja Europejska bierze udział w pracach OECD)
Organizacje afiliowane	Międzynarodowa Agencja Energetyczna Agencja Energii Nuklearnej Europejska Konferencja Ministrów Transportu Klub Sahelu