Chloropikryna: Różnice pomiędzy wersjami

Chloropikryna
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	trichloro(nitro)metan
	Inne nazwy i oznaczenia
	trichloronitrometan, nitrochloroform
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	CCl3NO2
Masa molowa	164,38 g/mol
Wygląd	oleista bezbarwna lub żółta ciecz
	Identyfikacja
Numer CAS	76-06-2
PubChem	6423
SMILES
	C([N+](=O)[O-])(Cl)(Cl)Cl
InChI
	InChI=1S/CCl3NO2/c2-1(3,4)5(6)7
	InChIKey
	LFHISGNCFUNFFM-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	1,657 g/cm³; ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	1,62 g/l
Temperatura topnienia	-69,2– -64 °C
Temperatura wrzenia	112–112,4 °C
logP	2,09
Kwasowość (pKa)	2,7
Napięcie powierzchniowe	32,3 g/s²
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Niebezpieczeństwo
Zwroty H	H330, H302, H319, H335, H315
Zwroty P	P260, P284, P305+P351+P338, P310
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
	Silnie; toksyczny; (T+)
Zwroty R	R22, R26, R36/37/38
Zwroty S	S1/2, S36/37, S38, S45
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 4 3
Temperatura zapłonu	13 °C
Numer RTECS	PB6300000
Dawka śmiertelna	LD50 4,2 mg/kg (świnka morska, dożylnie)
	Podobne związki
Podobne związki	tetrachlorodinitroetan
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 13:37, 16 lip 2024

Chloropikryna, trichloro(nitro)metan – organiczny związek chemiczny stosowany jako bojowy środek trujący z grupy drażniących. Otrzymany w 1848 roku przez Johna Stenhousa, używany także jako nematocyd oraz fumigant^[7]^[8].

Właściwości chemiczne

Chloropikryna słabo rozpuszcza się w wodzie, jest natomiast mieszalna z większością rozpuszczalników organicznych^[9]. Rozpuszcza się w wielu bojowych środkach trujących (iperyty, fosgen, difosgen, fosforoorganiczne bojowe środki trujące). Jest substancją trwałą chemicznie. Hydrolizuje tylko w środowisku zasadowym przy podwyższonej temperaturze. Właściwymi dla chloropikryny odkażalnikami są roztwory alkoholanów i siarczków metali alkalicznych. W temperaturach powyżej 400 °C rozkłada się z wydzieleniem fosgenu.

Działanie toksyczne

Pary chloropikryny silnie drażnią błony śluzowe oczu i dróg oddechowych wywołując łzawienie, kichanie i kaszel (przy stężaniach od 0,002 mg/dm³). Działa dusząco (z objawami w postaci bólu w okolicy żołądka, wymiotów, obrzęku płuc i utraty przytomności) przy stężeniach powyżej 0,1 mg/dm³. W stanie ciekłym powoduje oparzenia skóry. Inhalacyjna dawka śmiertelna wynosi dla chloropikryny 20 g·min·m^-3.

Zastosowania

Chloropikrynę stosuje się do oceny sprawności technicznej środków ochrony dróg oddechowych.

Przypisy

↑ ^a ^b Chloropicrin. [w:] Cameo Chemicals [on-line]. US National Oceanic and Atmospheric Administration. [dostęp 2022-05-16].
↑ ^a ^b Trichloronitromethane (nr 34321) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
↑ ^a ^b ^c Chloropicrin, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2012-07-07] (ang.).
↑ GESTIS Substance database. [dostęp 2019-01-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-16)].
↑ Chloropicrin | CCl3NO2 - PubChem. [dostęp 2019-01-26].
↑ ^a ^b Chloropikryna, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-07] (ang.).
↑ Amos Alfred Fries, Clarence Jay West: Chemical warfare. New York: McGraw-Hill book company, inc., 1921, s. 144.
↑ Chloropicrin. W: Benjamin C. Garrett, John Hart Garrett: The A to Z of Nuclear, Biological, and Chemical Warfare. Lanham: Scarecrow Press, Inc., 2009, s. 53. ISBN 978-0-8108-7040-6.
↑ Chloropicrin, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 6423 [dostęp 2022-03-30] (ang.).

Bibliografia

1000 słów o chemii i broni chemicznej: praca zbiorowa. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07396-1.
NetTAX – Dziennik Ustaw, Monitor Polski, Dzienniki Urzędowe. [dostęp 2009-10-05].

[CAMEO-1] Chloropicrin. [w:] Cameo Chemicals [on-line]. US National Oceanic and Atmospheric Administration. [dostęp 2022-05-16].

[SA-2] Trichloronitromethane (nr 34321) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.

[CID-3] Chloropicrin, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2012-07-07] (ang.).

[GESTIS''-4] GESTIS Substance database. [dostęp 2019-01-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-16)].

[PCH-5] Chloropicrin | CCl3NO2 - PubChem. [dostęp 2019-01-26].

[CLI-6] Chloropikryna, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-07] (ang.).

[7] Amos Alfred Fries, Clarence Jay West: Chemical warfare. New York: McGraw-Hill book company, inc., 1921, s. 144.

[8] Chloropicrin. W: Benjamin C. Garrett, John Hart Garrett: The A to Z of Nuclear, Biological, and Chemical Warfare. Lanham: Scarecrow Press, Inc., 2009, s. 53. ISBN 978-0-8108-7040-6.

[9] Chloropicrin, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 6423 [dostęp 2022-03-30] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

@@ Linia 3: / Linia 3: @@
  |1. grafika                 = Chloropicrin.png
  |opis 1. grafiki            =
- |2. grafika                 = Chloropicrin-3D-balls.png
+ |2. grafika                 =
  |opis 2. grafiki            =
  |3. grafika                 =
@@ Linia 12: / Linia 12: @@
  |inne wzory                 =
  |masa molowa                = 164,38
- |wygląd                     = oleista bezbarwna lub żółta ciecz<ref name="CAMEO">{{Cytuj stronę | tytuł = CHLOROPICRIN {{!}} CAMEO Chemicals {{!}} NOAA | url = https://cameochemicals.noaa.gov/chemical/387  | data dostępu = 2019-01-26 }}</ref>
+ |wygląd                     = oleista bezbarwna lub żółta ciecz<ref name="CAMEO">{{Cytuj stronę | tytuł = Chloropicrin |opublikowany= [[National Oceanic and Atmospheric Administration|US National Oceanic and Atmospheric Administration]] |praca=Cameo Chemicals | url = https://cameochemicals.noaa.gov/chemical/387 | data dostępu = 2022-05-16}}</ref>
  |SMILES                     = C([N+](=O)[O-])(Cl)(Cl)Cl
- |numer CAS                  = {{CAS|76-06-2}}
+ |numer CAS                  = 76-06-2
  |PubChem                    = 6423
  |DrugBank                   =
  |gęstość                    = 1,657
- |gęstość źródło             =<ref name="SA">{{Sigma-Aldrich|MSDS=tak|34321|Fluka}}</ref>
+ |gęstość źródło             = <ref name="SA">{{Sigma-Aldrich|MSDS=tak|34321|Fluka|nazwa=Trichloronitromethane}}</ref>
  |stan skupienia w podanej g = ciecz
  |g warunki niestandardowe   =
@@ Linia 26: / Linia 26: @@
  |inne rozpuszczalniki       =
  |temperatura topnienia      = -69,2– -64
- |tt źródło                  =<ref name="GESTIS''>{{Cytuj stronę | tytuł = GESTIS Substance database | url = http://gestis.itrust.de/nxt/gateway.dll/gestis_en/000000.xml?f=templates&fn=default.htm&vid=gestiseng:sdbeng | opublikowany =  | data =  | data dostępu = 2019-01-26}}</ref>
+ |tt źródło                  = <ref name="GESTIS''>{{Cytuj stronę | tytuł = GESTIS Substance database | url = http://gestis.itrust.de/nxt/gateway.dll/gestis_en/000000.xml?f=templates&fn=default.htm&vid=gestiseng:sdbeng | opublikowany = | data = | data dostępu = 2019-01-26 | archiwum = https://web.archive.org/web/20201016191951/http://gestis.itrust.de/nxt/gateway.dll/gestis_en/000000.xml?f=templates&fn=default.htm&vid=gestiseng:sdbeng | zarchiwizowano = 2020-10-16}}</ref>
 <ref name="CID">{{ChemIDplus|CAS=76-06-2|nazwa=Chloropicrin|data dostępu=2012-07-07}}</ref>
  |tt warunki niestandardowe  =
@@ Linia 43: / Linia 43: @@
  |l warunki niestandardowe   =
  |napięcie powierzchniowe    = 32,3 g/s²
- |np źródło                  =<ref name="PCH">{{Cytuj stronę  | tytuł = Chloropicrin {{!}} CCl3NO2 - PubChem | url = https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/chloropicrin#section=Corrosivity | opublikowany =  | data =  | data dostępu = 2019-01-26 }}</ref>
+ |np źródło                  = <ref name="PCH">{{Cytuj stronę | tytuł = Chloropicrin {{!}} CCl3NO2 - PubChem | url = https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/chloropicrin#section=Corrosivity | opublikowany = | data = | data dostępu = 2019-01-26 }}</ref>
  |np warunki niestandardowe  =
  |układ krystalograficzny    =
@@ Linia 60: / Linia 60: @@
  |zwroty S                   = {{Zwroty S|1/2|36/37|38|45}}
  |NFPA 704                   = {{NFPA 704|zdrowie=4|reaktywność=3}}
- |NFPA 704 źródło            =<ref name="CAMEO"/>
+ |NFPA 704 źródło            = <ref name="CAMEO"/>
  |temperatura zapłonu        = 13
  |tz źródło                  =
@@ Linia 73: / Linia 73: @@
  |commons                    =
 }}
-'''Chloropikryna''', trichloro(nitro)metan – [[Związki organiczne|organiczny związek chemiczny]] stosowany niegdyś jako [[broń chemiczna|bojowy środek trujący]] z grupy drażniących. Otrzymany w [[1848]] roku przez [[John Stenhouse|Johna Stenhousa]], używany także jako [[Nematocydy|nematocyd]] oraz [[Fumigacja|fumigycyd]]<ref>{{Cytuj książkę| tytuł = Chemical warfare| url = https://archive.org/stream/chemical00warfarefrierich#page/144/mode/2up/search/chloropicrin | nazwisko = Fries | imię=Amos Alfred| nazwisko2= West|imię2= Clarence Jay|miejsce=New York|wydawca= McGraw-Hill book company, inc.|strony=144| data = 1921}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Garrett | imię =  Benjamin C. | tytuł = The A to Z of  Nuclear, Biological, and Chemical Warfare | wydawca = Scarecrow Press, Inc. | miejsce = Lanham | strony = 53 | isbn = 978-0-8108-7040-6 | nazwisko2 = Garrett | imię2 = John Hart | rozdział = Chloropicrin}}</ref>.
+'''Chloropikryna''', trichloro(nitro)metan – [[Związki organiczne|organiczny związek chemiczny]] stosowany jako [[broń chemiczna|bojowy środek trujący]] z grupy drażniących. Otrzymany w 1848 roku przez [[John Stenhouse|Johna Stenhousa]], używany także jako [[Nematocydy|nematocyd]] oraz [[Fumigacja|fumigant]]<ref>{{Cytuj książkę| tytuł = Chemical warfare| url = https://archive.org/stream/chemical00warfarefrierich#page/144/mode/2up/search/chloropicrin | nazwisko = Fries | imię=Amos Alfred| nazwisko2= West|imię2= Clarence Jay|miejsce=New York|wydawca= McGraw-Hill book company, inc.|strony=144| data = 1921}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Garrett | imię = Benjamin C. | tytuł = The A to Z of Nuclear, Biological, and Chemical Warfare | rok = 2009 | url = https://archive.org/details/toznuclearbiolog00garr | wydawca = Scarecrow Press, Inc. | miejsce = Lanham | strony = [https://archive.org/details/toznuclearbiolog00garr/page/n93 53] | isbn = 978-0-8108-7040-6 | nazwisko2 = Garrett | imię2 = John Hart | rozdział = Chloropicrin}}</ref>.
 == Właściwości chemiczne ==
-Chloropikryna jest praktycznie nierozpuszczalna w wodzie, lepiej w rozpuszczalnikach organicznych i wielu bojowych środkach trujących ([[Iperyt siarkowy|iperyty]], [[fosgen]], [[difosgen]], fosforoorganiczne bojowe środki trujące).  Jest substancją trwałą chemicznie. [[Hydroliza|Hydrolizuje]] tylko w środowisku [[Zasady|zasadowym]] przy podwyższonej temperaturze. Właściwymi dla chloropikryny odkażalnikami są roztwory [[alkoholany|alkoholanów]] i [[Siarczki|siarczków]] metali [[alkalia|alkalicznych]]. W temperaturach powyżej 400&nbsp;°C rozkłada się z wydzieleniem [[fosgen]]u.
+Chloropikryna słabo rozpuszcza się w wodzie, jest natomiast mieszalna z większością rozpuszczalników organicznych<ref>{{PubChem|cid=6423|nazwa=Chloropicrin|data dostępu = 2022-03-30}}</ref>. Rozpuszcza się w wielu [[Bojowy środek trujący|bojowych środkach trujących]] ([[Iperyt siarkowy|iperyty]], [[fosgen]], [[difosgen]], [[Związki fosforoorganiczne|fosforoorganiczne]] bojowe środki trujące). Jest substancją trwałą chemicznie. [[Hydroliza|Hydrolizuje]] tylko w środowisku [[Zasady|zasadowym]] przy podwyższonej temperaturze. Właściwymi dla chloropikryny odkażalnikami są roztwory [[alkoholany|alkoholanów]] i [[Siarczki|siarczków]] metali [[alkalia|alkalicznych]]. W temperaturach powyżej 400&nbsp;°C rozkłada się z wydzieleniem [[fosgen]]u.
 == Działanie toksyczne ==
-Pary chloropikryny silnie drażnią [[błona śluzowa|błony śluzowe]] oczu i dróg oddechowych wywołując łzawienie, kichanie i kaszel  (przy stężaniach od 0,002&nbsp;mg/dm³). Działa dusząco (z objawami w postaci bólu w okolicy żołądka, wymiotów, [[obrzęk płuc|obrzęku płuc]] i utraty przytomności) przy stężeniach powyżej 0,1&nbsp;mg/dm³. W stanie ciekłym powoduje oparzenia skóry. Inhalacyjna dawka śmiertelna wynosi dla chloropikryny 20000 mg·min·m<sup>-3</sup>.
+Pary chloropikryny silnie drażnią [[błona śluzowa|błony śluzowe]] oczu i dróg oddechowych wywołując łzawienie, kichanie i kaszel  (przy stężaniach od 0,002&nbsp;mg/dm³). Działa dusząco (z objawami w postaci bólu w okolicy żołądka, wymiotów, [[obrzęk płuc|obrzęku płuc]] i utraty przytomności) przy stężeniach powyżej 0,1&nbsp;mg/dm³. W stanie ciekłym powoduje oparzenia skóry. Inhalacyjna dawka śmiertelna wynosi dla chloropikryny 20 g·min·m<sup>-3</sup>.
 == Zastosowania ==
@@ Linia 88: / Linia 88: @@
 == Bibliografia ==
-* {{Cytuj książkę | tytuł = 1000 słów o chemii i broni chemicznej : praca zbiorowa | data = 1987 | wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej | miejsce = Warszawa | isbn = 83-11-07396-1 | strony =}}
+* {{Cytuj książkę | tytuł = 1000 słów o chemii i broni chemicznej: praca zbiorowa | data = 1987 | wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej | miejsce = Warszawa | isbn = 83-11-07396-1 | strony =}}
 * {{Cytuj stronę | tytuł = NetTAX – Dziennik Ustaw, Monitor Polski, Dzienniki Urzędowe | url = http://web.archive.org/web/20070929034714/http://www.nettax.com.pl/serwis/publikatory/du/1998/nr142/poz.915/z2k1.htm | opublikowany =  | data =  | data dostępu = 2009-10-05}}
+{{Kontrola autorytatywna}}
 [[Kategoria:Związki chloroorganiczne]]
 [[Kategoria:Nitrozwiązki]]