Letycja Buonaparte: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Bot poprawia błędne wywołania {{PAGENAME}} |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Poprawa linkowań i typografii |
||
(Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 8 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Robert Lefèvre 001.jpg|thumb |
[[Plik:Robert Lefèvre 001.jpg|thumb|250px|Letycja Bonaparte]] |
||
'''Maria Letycja Buonaparte''', [[język włoski|wł.]] ''Maria Letizia Buonaparte'', [[język francuski|fr.]] ''Maria-Laetizia'', z domu ''Ramolino'' (ur. [[24 sierpnia]] [[1750]] w [[Ajaccio]], zm. [[2 lutego]] [[1836]] w [[Rzym]]ie) – matka [[Józef Bonaparte|Józefa]] |
'''Maria Letycja Buonaparte''', [[język włoski|wł.]] ''Maria Letizia Buonaparte'', [[język francuski|fr.]] ''Maria-Laetizia'', z domu ''Ramolino'' (ur. [[24 sierpnia]] [[1750]] w [[Ajaccio]], zm. [[2 lutego]] [[1836]] w [[Rzym]]ie) – matka [[Józef Bonaparte|Józefa]] – krótkotrwałego króla [[królestwo Neapolu|Neapolu]], późniejszego króla [[Hiszpania|Hiszpanii]], [[Napoleon Bonaparte|Napoleona I]] – Cesarza Francuzów, [[Ludwik Bonaparte|Ludwika]] – krótkotrwałego króla [[Holandia|Holandii]] i [[Hieronim Bonaparte|Hieronima]], króla [[Westfalia|Westfalii]]. Jako matka Napoleona I, nosiła w latach 1806–1815 tytuł ''Pani Matki Cesarza'' (fr. ''Madame Mère de l'Empereur'', w skrócie ''Madame Mère''). Przysługiwał jej również [[tytuły i zwroty honorowe|zwrot]] ''Jej Cesarskiej Wysokości'' (fr. ''Altesse Impériale''). Była protoplastką wszystkich [[Bonaparte (ród)|Bonapartych]] XIX i XX wieku. |
||
== Rodzina Letycji == |
== Rodzina Letycji == |
||
Rodzina Ramolino była osiadłym na Korsyce od 200 lat starym rodem szlacheckim wywodzącym się od [[Lombardia|lombardzkich]] hrabiów ''Collalto''. Ojciec Letycji, ''Giovanni Girolamo'' († [[1755]]) był przez pewien czas komendantem [[garnizon]]u w Ajaccio, potem generalnym inspektorem dróg i mostów na Korsyce. Po śmierci męża matka Letycji ''Angela Maria'' z domu ''Pietrosanta'' († [[1790]]) wyszła za [[Szwajcaria|Szwajcara]] ''Franza Fescha'' i miała z nim syna, późniejszego [[kardynał]]a [[ |
Rodzina Ramolino była osiadłym na Korsyce od 200 lat starym rodem szlacheckim wywodzącym się od [[Lombardia|lombardzkich]] hrabiów ''Collalto''. Ojciec Letycji, ''Giovanni Girolamo'' († [[1755]]) był przez pewien czas komendantem [[garnizon]]u w Ajaccio, potem generalnym inspektorem dróg i mostów na Korsyce. Po śmierci męża matka Letycji ''Angela Maria'' z domu ''Pietrosanta'' († [[1790]]) wyszła za [[Szwajcaria|Szwajcara]] ''Franza Fescha'' i miała z nim syna, późniejszego [[kardynał]]a [[Joseph Fesch|Józefa Fescha]], który przez całe życie pomagał dzieciom przyrodniej siostry. Angela Maria Pietrosanta wywodziła się ze słynącego z okrucieństwa górskiego rodu - we wczesnej młodości Letycja nosiła sztylet za pasem. |
||
== Małżeństwo z Buonapartem == |
== Małżeństwo z Buonapartem == |
||
Linia 11: | Linia 10: | ||
Carlo i Maria Letycja mieli trzynaścioro dzieci (pięcioro zmarło we wczesnym dzieciństwie): |
Carlo i Maria Letycja mieli trzynaścioro dzieci (pięcioro zmarło we wczesnym dzieciństwie): |
||
[[Plik:BNCF, statua madre napoleone.JPG|400px|thumb|left|Posąg Letycji Buonaparte]] |
[[Plik:BNCF, statua madre napoleone.JPG|400px|thumb|left|Posąg Letycji Buonaparte]] |
||
* Napoleone Buonaparte (1764/1765 |
* Napoleone Buonaparte (1764/1765 – 17 sierpnia 1765), |
||
* Maria Anna Buonaparte (3 stycznia 1767 |
* Maria Anna Buonaparte (3 stycznia 1767 – 1 stycznia 1768), |
||
* [[Józef Bonaparte]] (7 stycznia 1768 |
* [[Józef Bonaparte]] (7 stycznia 1768 – 28 lipca 1844), król [[królestwo Neapolu|Neapolu]], później król [[Hiszpania|Hiszpanii]], |
||
* [[Napoleon Bonaparte]] (15 sierpnia 1769 |
* [[Napoleon Bonaparte]] (15 sierpnia 1769 – 5 maja 1821), cesarz Francuzów, nosił to samo imię co jego starszy brat, zmarły we wczesnym dzieciństwie, |
||
* Maria Anna Buonaparte (1770), nosiła to samo imię co jej starsza siostra, zmarła we wczesnym dzieciństwie, |
* Maria Anna Buonaparte (1770), nosiła to samo imię co jej starsza siostra, zmarła we wczesnym dzieciństwie, |
||
* Maria Anna Buonaparte (14 lipca 1770 |
* Maria Anna Buonaparte (14 lipca 1770 – 23 listopada 1771), nosiła to samo imię co jej starsza siostra, zmarła rok wcześniej, |
||
* [[Lucjan Bonaparte]] (21 maja 1775 |
* [[Lucien Bonaparte|Lucjan Bonaparte]] (21 maja 1775 – 29 czerwca 1840), książę [[Canino]], |
||
* [[Eliza Bonaparte]] (13 stycznia 1777 |
* [[Eliza Bonaparte]] (13 stycznia 1777 – 7 sierpnia 1820), wielka księżna [[Toskania|Toskanii]], |
||
* [[Ludwik Bonaparte]] (2 września 1779 |
* [[Ludwik Bonaparte]] (2 września 1779 – 25 lipca 1844), król [[Holandia|Holandii]], |
||
* [[Paulina Bonaparte]] |
* [[Paulina Bonaparte]] – Borghese (20 października 1780 – 9 czerwca 1825), księżna [[Guastalla]], później księżna Borghese, |
||
* [[Maria Anuncjata Karolina Bonaparte|Karolina Bonaparte]] (24 marca 1782 |
* [[Maria Anuncjata Karolina Bonaparte|Karolina Bonaparte]] (24 marca 1782 – 18 maja 1839), wielka księżna [[Księstwo Bergu|Bergu]] i [[Księstwo Kleve|Kleve]]. Żona [[Joachim Murat|Joachima Murata]], późniejsza królowa [[Królestwo Neapolu|Neapolu]], |
||
* [[Hieronim Bonaparte]] (15 listopada 1784 |
* [[Hieronim Bonaparte]] (15 listopada 1784 – 24 czerwca 1860), król wasalnego wobec Francji [[Westfalia|Królestwa Westfalii]]. |
||
== Życie wdowy == |
== Życie wdowy == |
||
Linia 28: | Linia 27: | ||
== Jej Cesarska Wysokość Pani Matka == |
== Jej Cesarska Wysokość Pani Matka == |
||
[[Plik:Joseph Karl Stieler - Portrait of Madame Mère de l'Empereur (Maria Laetitia Ramolino Bonaparte, 1750 - 1836).jpg|thumb|Letycja Bonaparte, 1811]] |
|||
[[Plik:Letizia Ramolino.jpg|thumb|Letycja Bonaparte na łożu śmierci]] |
[[Plik:Letizia Ramolino.jpg|thumb|Letycja Bonaparte na łożu śmierci]] |
||
Dekret Napoleona z [[23 marca]] [[1805]] zapewnił matce tytuł "Jej Cesarskiej Wysokości Pani Matki", pałac w Paryżu i zamek pod miastem oraz roczną dotację. W roku [[1807]] Pani Matka przejęła protektorat nad szpitalami i organizacjami filantropijnymi Cesarstwa. |
Dekret Napoleona z [[23 marca]] [[1805]] zapewnił matce tytuł "Jej Cesarskiej Wysokości Pani Matki", pałac w Paryżu i zamek pod miastem oraz roczną dotację. W roku [[1807]] Pani Matka przejęła protektorat nad szpitalami i organizacjami filantropijnymi Cesarstwa. |
||
Po pierwszej [[Abdykacja|abdykacji]] Napoleona Letycja przeniosła się do [[Rzym]]u. Stamtąd udała się na [[Elba|Elbę]], by odwiedzić syna, i pozostała przy nim do chwili ekspedycji do Francji. W czasie tzw. [[100 dni Napoleona|Stu Dni Napoleona]] była u jego boku w Paryżu. Po [[Bitwa pod Waterloo|Waterloo]] wróciła do Rzymu, gdzie spędziła resztę życia w istniejącym do dziś pałacu przy ulicy Corso. |
Po pierwszej [[Abdykacja|abdykacji]] Napoleona Letycja przeniosła się do [[Rzym]]u. Stamtąd udała się na [[Elba|Elbę]], by odwiedzić syna, i pozostała przy nim do chwili ekspedycji do Francji. W czasie tzw. [[100 dni Napoleona|Stu Dni Napoleona]] była u jego boku w Paryżu. Po [[Bitwa pod Waterloo|Waterloo]] wróciła do Rzymu, gdzie spędziła resztę życia w istniejącym do dziś pałacu przy ulicy Corso. |
||
== Ostatnie lata == |
== Ostatnie lata == |
||
Linia 39: | Linia 39: | ||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* ''Biographie Générale'', 1 |
* ''Biographie Générale'', 1 – 48, Paris 1866. |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
||
{{ |
{{SORTUJ:Buonaparte, Letycja}} |
||
[[Kategoria:Bonapartowie|Letycja Buonaparte]] |
[[Kategoria:Bonapartowie|Letycja Buonaparte]] |
||
[[Kategoria:Zmarli w 1836]] |
[[Kategoria:Zmarli w 1836]] |
Aktualna wersja na dzień 23:22, 30 lip 2024
Maria Letycja Buonaparte, wł. Maria Letizia Buonaparte, fr. Maria-Laetizia, z domu Ramolino (ur. 24 sierpnia 1750 w Ajaccio, zm. 2 lutego 1836 w Rzymie) – matka Józefa – krótkotrwałego króla Neapolu, późniejszego króla Hiszpanii, Napoleona I – Cesarza Francuzów, Ludwika – krótkotrwałego króla Holandii i Hieronima, króla Westfalii. Jako matka Napoleona I, nosiła w latach 1806–1815 tytuł Pani Matki Cesarza (fr. Madame Mère de l'Empereur, w skrócie Madame Mère). Przysługiwał jej również zwrot Jej Cesarskiej Wysokości (fr. Altesse Impériale). Była protoplastką wszystkich Bonapartych XIX i XX wieku.
Rodzina Letycji
[edytuj | edytuj kod]Rodzina Ramolino była osiadłym na Korsyce od 200 lat starym rodem szlacheckim wywodzącym się od lombardzkich hrabiów Collalto. Ojciec Letycji, Giovanni Girolamo († 1755) był przez pewien czas komendantem garnizonu w Ajaccio, potem generalnym inspektorem dróg i mostów na Korsyce. Po śmierci męża matka Letycji Angela Maria z domu Pietrosanta († 1790) wyszła za Szwajcara Franza Fescha i miała z nim syna, późniejszego kardynała Józefa Fescha, który przez całe życie pomagał dzieciom przyrodniej siostry. Angela Maria Pietrosanta wywodziła się ze słynącego z okrucieństwa górskiego rodu - we wczesnej młodości Letycja nosiła sztylet za pasem.
Małżeństwo z Buonapartem
[edytuj | edytuj kod]Carlo Maria Buonaparte poznał Letycję w roku 1764 i poślubił 1 czerwca tego samego roku. Niedługo potem na Korsyce wybuchło powstanie niepodległościowe w proteście przed przekazaniem wyspy Francji przez zadłużoną Republikę Genui.
Carlo i Maria Letycja mieli trzynaścioro dzieci (pięcioro zmarło we wczesnym dzieciństwie):
- Napoleone Buonaparte (1764/1765 – 17 sierpnia 1765),
- Maria Anna Buonaparte (3 stycznia 1767 – 1 stycznia 1768),
- Józef Bonaparte (7 stycznia 1768 – 28 lipca 1844), król Neapolu, później król Hiszpanii,
- Napoleon Bonaparte (15 sierpnia 1769 – 5 maja 1821), cesarz Francuzów, nosił to samo imię co jego starszy brat, zmarły we wczesnym dzieciństwie,
- Maria Anna Buonaparte (1770), nosiła to samo imię co jej starsza siostra, zmarła we wczesnym dzieciństwie,
- Maria Anna Buonaparte (14 lipca 1770 – 23 listopada 1771), nosiła to samo imię co jej starsza siostra, zmarła rok wcześniej,
- Lucjan Bonaparte (21 maja 1775 – 29 czerwca 1840), książę Canino,
- Eliza Bonaparte (13 stycznia 1777 – 7 sierpnia 1820), wielka księżna Toskanii,
- Ludwik Bonaparte (2 września 1779 – 25 lipca 1844), król Holandii,
- Paulina Bonaparte – Borghese (20 października 1780 – 9 czerwca 1825), księżna Guastalla, później księżna Borghese,
- Karolina Bonaparte (24 marca 1782 – 18 maja 1839), wielka księżna Bergu i Kleve. Żona Joachima Murata, późniejsza królowa Neapolu,
- Hieronim Bonaparte (15 listopada 1784 – 24 czerwca 1860), król wasalnego wobec Francji Królestwa Westfalii.
Życie wdowy
[edytuj | edytuj kod]Kariera syna Napoleona wyzwoliła ją z nędzy. Przeniosła się do Paryża, gdzie poznała Józefinę de Beauharnais.
Jej Cesarska Wysokość Pani Matka
[edytuj | edytuj kod]Dekret Napoleona z 23 marca 1805 zapewnił matce tytuł "Jej Cesarskiej Wysokości Pani Matki", pałac w Paryżu i zamek pod miastem oraz roczną dotację. W roku 1807 Pani Matka przejęła protektorat nad szpitalami i organizacjami filantropijnymi Cesarstwa.
Po pierwszej abdykacji Napoleona Letycja przeniosła się do Rzymu. Stamtąd udała się na Elbę, by odwiedzić syna, i pozostała przy nim do chwili ekspedycji do Francji. W czasie tzw. Stu Dni Napoleona była u jego boku w Paryżu. Po Waterloo wróciła do Rzymu, gdzie spędziła resztę życia w istniejącym do dziś pałacu przy ulicy Corso.
Ostatnie lata
[edytuj | edytuj kod]Zmarła na zapalenie płuc w lutym 1836 roku.
Pochowana została w Corveto koło Civitavecchia. W roku 1851 wnuk Ludwik Napoleon przeniósł jej szczątki do Ajaccio, a w r. 1860 Letycja spoczęła we wzniesionej przez wnuka Kaplicy Cesarskiej przy katedrze w tym mieście. Swoje serce Letycja kazała pochować na Korsyce.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Biographie Générale, 1 – 48, Paris 1866.