Krzywa Keelinga: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
aktualizacja |
m aktualizacja |
||
| (Nie pokazano 26 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Mauna Loa CO2 monthly mean concentration PL.svg|thumbnail|Krzywa Keelinga: Stężenie dwutlenku węgla (CO<sub>2</sub>) w atmosferze jako funkcja czasu. Pomiar jest dokonywany w [[Obserwatorium Mauna Loa]] od 1958.]] |
[[Plik:Mauna Loa CO2 monthly mean concentration PL.svg|thumbnail|Krzywa Keelinga: Stężenie dwutlenku węgla (CO<sub>2</sub>) w atmosferze jako funkcja czasu. Pomiar jest dokonywany w [[Obserwatorium Mauna Loa]] od 1958.]] |
||
'''Krzywa Keelinga''' – [[wykres]] pokazujący zmiany stężenia [[Dwutlenek węgla w atmosferze Ziemi|dwutlenku węgla w atmosferze Ziemi]] od |
'''Krzywa Keelinga''' – [[wykres]] pokazujący zmiany stężenia [[Dwutlenek węgla w atmosferze Ziemi|dwutlenku węgla w atmosferze Ziemi]] od 1958 roku, kiedy to [[Charles David Keeling]] z [[Instytut Oceanografii Scrippsów|Instytutu Oceanografii imienia Scrippsów]] jako pierwszy zaobserwował zmiany stężenia atmosferycznego dwutlenku węgla (CO<sub>2</sub>) w obserwatorium na szczycie wulkanu [[Mauna Loa]] na [[Hawaje (archipelag)|Hawajach]]. |
||
W 1955 Keeling, naukowiec zajmujący się [[geochemia|geochemią]] w [[California Institute of Technology]], zaobserwował, że ilość dwutlenku węgla w atmosferze praktycznie nie zależy od miejsca pomiaru, co było w sprzeczności z publikacjami na ten temat w owym czasie. Wywnioskował z tych obserwacji, że dwutlenek węgla jest gazem dobrze wymieszanym w atmosferze. Na początku [[Międzynarodowy Rok Geofizyczny|Międzynarodowego Roku Geofizycznego]] w 1957 [[Roger Revelle]], dyrektor Instytutu Oceanografii im. Scripps w La Jolla w Kalifornii, postanowił sprawdzić, czy ilość dwutlenku węgla w atmosferze się zwiększa. Podczas gdy Revelle uważał, że pomiary trzeba przeprowadzić jednocześnie w wielu miejscach na świecie i powtórzyć je po kilkunastu latach, zadanie to zaproponowano Keelingowi, który postanowił zastosować do pomiaru metody fizyczne umożliwiające ciągłe pomiary stężenia dwutlenku węgla. Pomiarów dokonywano w kilku miejscach na Ziemi a głównym miejscem było nowo utworzone wysokogórskie obserwatorium na Mauna Loa. Kierował się przy tym przeświadczeniem, że skoro dwutlenek węgla jest dobrze wymieszany w atmosferze, to pomiary w jednym miejscu dadzą reprezentatywny wynik dla całego globu. |
W 1955 Keeling, naukowiec zajmujący się [[geochemia|geochemią]] w [[California Institute of Technology]], zaobserwował, że ilość dwutlenku węgla w atmosferze praktycznie nie zależy od miejsca pomiaru, co było w sprzeczności z publikacjami na ten temat w owym czasie. Wywnioskował z tych obserwacji, że dwutlenek węgla jest gazem dobrze wymieszanym w atmosferze. Na początku [[Międzynarodowy Rok Geofizyczny|Międzynarodowego Roku Geofizycznego]] w 1957 [[Roger Revelle]], dyrektor Instytutu Oceanografii im. Scripps w La Jolla w [[Kalifornia|Kalifornii]], postanowił sprawdzić, czy ilość dwutlenku węgla w atmosferze się zwiększa. Podczas gdy Revelle uważał, że pomiary trzeba przeprowadzić jednocześnie w wielu miejscach na świecie i powtórzyć je po kilkunastu latach, zadanie to zaproponowano Keelingowi, który postanowił zastosować do pomiaru metody fizyczne umożliwiające ciągłe pomiary stężenia dwutlenku węgla. Pomiarów dokonywano w kilku miejscach na Ziemi, a głównym miejscem było nowo utworzone wysokogórskie obserwatorium na Mauna Loa. Kierował się przy tym przeświadczeniem, że skoro dwutlenek węgla jest dobrze wymieszany w atmosferze, to pomiary w jednym miejscu dadzą reprezentatywny wynik dla całego globu. |
||
Mauna Loa jest aktywnym [[wulkan]]em |
Mauna Loa jest aktywnym [[wulkan]]em. Dlatego by wyeliminować wpływ lokalnych zanieczyszczeń (m.in. [[komin wulkaniczny|kominów wulkanicznych]]) na otrzymywane wyniki pomiarów, odrzucano dane odbiegające od średniej, co było możliwe, gdyż dokonywano wielu pomiarów<ref>Keeling, Charles D. (1978). „The Influence of Mauna Loa Observatory on the Developm ent of Atmospheric CO<sub>2</sub> Research”. In Mauna Loa Observatory: A 20th Anniversary Report. (National Oceanic and Atmospheric Administration Special Report, September 1978), edited by John Miller, s. 36–54. Boulder, CO: NOAA Environmental Research Laboratories.</ref>. Pomiary dwutlenku węgla w innych placówkach potwierdziły regularne wahania roczne oraz stały trend pokazywany na krzywej Keelinga<ref>[http://scrippsco2.ucsd.edu/graphics_gallery/other_stations/global_stations_co2_concentration_trends.html Global Stations CO<sub>2</sub> Concentration Trends]. Scripps CO<sub>2</sub> Program.</ref>, choć żadna z placówek nie ma tak długiej historii badań jak Mauna Loa<ref name="KeelingWhorfContinuous">{{Cytuj stronę |url = http://cdiac.ornl.gov/trends/co2/sio-keel-flask/sio-keel-flaskmlo_c.html |tytuł = Atmospheric CO<sub>2</sub> from Continuous Air Samples at Mauna Loa Observatory, Hawaii, U.S.A. |autor = C.D. Keeling and T.P. Whorf |praca = [[Carbon Dioxide Information Analysis Center]], [[Oak Ridge National Laboratory]] |miesiąc = October |rok = 2004 |archiwum = https://web.archive.org/web/20160303173428/http://cdiac.ornl.gov/trends/co2/sio-keel-flask/sio-keel-flaskmlo_c.html |zarchiwizowano = 2016-03-03 |data dostępu = 2009-02-24}}</ref>. |
||
== Wyniki pomiarów == |
== Wyniki pomiarów == |
||
Dane pokazują systematyczny wzrost stężenia dwutlenku węgla w atmosferze od około 315 cząsteczek na milion objętościowo ([[Sposoby zapisu bezwymiarowego stosunku dwóch wielkości|ppmv]]) w 1958 do około |
Dane pokazują systematyczny wzrost stężenia dwutlenku węgla w atmosferze od około 315 cząsteczek na milion objętościowo ([[Sposoby zapisu bezwymiarowego stosunku dwóch wielkości|ppmv]]) w 1958 roku do około 425 ppmv w roku 2024<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.cmdl.noaa.gov/ccgg/trends |tytuł = ESRL Global Monitoring Division – Global Greenhouse Gas Reference Network |język = en |data dostępu = 2024-08-12}}</ref>. |
||
Wykres Keelinga pokazuje także cykliczne zmiany o około 5 ppmv w ciągu każdego roku |
Wykres Keelinga pokazuje także cykliczne zmiany o około 5 ppmv w ciągu każdego roku – związane ze zmianą aktywności roślinności (wykres zmienności stężenia CO<sub>2</sub> w ostatnich kilku latach zamieszczono poniżej<ref>{{cytuj stronę |url = https://gml.noaa.gov/webdata/ccgg/trends/co2/co2_mm_mlo.txt |tytuł = Mauna Loa CO2 monthly mean data |opublikowany = ESRL Global Monitoring Division – Global Greenhouse Gas Reference Network |język = en}}</ref>). Na [[Półkula północna|półkuli północnej]] jest więcej lądów niż na półkuli południowej, dlatego jest tam też więcej roślinności (pomijając fitoplankton). Poziom dwutlenku węgla zaczyna zmniejszać się, gdy na półkuli północnej trwa wiosna. Rośliny wówczas intensywnie rosną, pobierając dwutlenek węgla z otoczenia i zużywając go w procesie [[Fotosynteza|fotosyntezy]]. Stężenie dwutlenku węgla wzrasta ponownie jesienią, kiedy na półkuli północnej kończy się [[okres wegetacyjny]] i zużywa się dużo opału do ogrzewania. |
||
Dwutlenek węgla jest jednym z [[Gaz cieplarniany|gazów cieplarnianych]], dlatego krzywa Keelinga jest jednym z najczęściej przedrukowywanych wykresów przedstawianych w debacie na temat [[zmiana klimatu|zmian klimatu]]. |
Dwutlenek węgla jest jednym z [[Gaz cieplarniany|gazów cieplarnianych]], dlatego krzywa Keelinga jest jednym z najczęściej przedrukowywanych wykresów przedstawianych w debacie na temat [[zmiana klimatu|zmian klimatu]]. |
||
[[Plik:Wykres zmienności stężenia CO2.png|thumb|466px|Wykres zmienności stężenia CO<sub>2</sub> w ostatnich kilku latach]] |
|||
<!-- do uruchomienia, jak będzie naprawiony pod względem bezpieczeństwa |
|||
{{Wykres |
{{Wykres |
||
|width=400 |
|width=400 |
||
| Linia 21: | Linia 23: | ||
|type=line |
|type=line |
||
|x=I,II,III,IV,V,VI,VII,VIII,IX,X,XI,XII |
|x=I,II,III,IV,V,VI,VII,VIII,IX,X,XI,XII |
||
|y1Title= |
|y1Title=2023 |
||
|y1= |
|y1=419.47,420.41,421.00,423.28 |
||
|y2Title= |
|y2Title=2022 |
||
|y2= |
|y2=418.19,419.28,418.81,420.23,420.99,420.99,418.90,417.19,415.95,415.78,417.51,418.95 |
||
|y3Title= |
|y3Title=2021 |
||
|y3= |
|y3=415.52,416.75,417.64,419.05,419.13,418.94,416.96,414.47,413.30,413.93,415.01,416.71 |
||
|y4Title= |
|y4Title=2020 |
||
|y4= |
|y4=413.61,414.34,414.74,416.45,417.31,416.62,414.61,412.78,411.52,411.51,413.11,414.25 |
||
|y5Title= |
|y5Title=2019 |
||
|y5= |
|y5=411.03,411.96,412.18,413.54,414.86,414.16,411.97,410.18,408.79,408.75,410.48,411.98 |
||
|y6Title= |
|y6Title=2018 |
||
|y6= |
|y6=408.15,408.52,409.59,410.45,411.44,410.99,408.90,407.16,405.71,406.19,408.21,409.27 |
||
|y7Title= |
|y7Title=2017 |
||
|y7= |
|y7=406.36,406.66,407.54,409.22,409.89,409.08,407.33,405.32,403.57,403.82,405.31,407.00 |
||
|y8Title= |
|y8Title=2016 |
||
|y8= |
|y8=402.73,404.25,405.06,407.60,407.90,406.99,404.59,402.45,401.23,401.79,403.72,404.64 |
||
|y9Title= |
|y9Title=2015 |
||
|y9= |
|y9=400.18,400.55,401.74,403.34,404.15,402.97,401.46,399.11,397.82,398.49,400.27,402.06 |
||
|y10Title= |
|y10Title=2014 |
||
|y10= |
|y10=398.04,398.27,399.91,401.51,401.96,401.43,399.38,397.32,395.64,396.29,397.55,399.15 |
||
|y11Title=2013 |
|||
| ⚫ | |||
|y11=395.78,397.03,397.66,398.64,400.02,398.81,397.51,395.39,393.72,393.90,395.36,397.03 |
|||
|y12Title=2012 |
|||
|y12=393.31,394.04,394.59,396.38,396.93,395.91,394.56,392.59,391.32,391.27,393.20,394.57 |
|||
| ⚫ | |||
--> |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
| Linia 53: | Linia 60: | ||
* [http://earthguide.ucsd.edu/eoc/special_topics/teach/sp_climate_change/p_keeling_curve The Keeling Curve – Earthguide Online Classroom] |
* [http://earthguide.ucsd.edu/eoc/special_topics/teach/sp_climate_change/p_keeling_curve The Keeling Curve – Earthguide Online Classroom] |
||
* [http://scrippsco2.ucsd.edu/ Home – Scripps CO2 Program] – program CO<sub>2</sub> w Instytucie Oceanografii im. Scripps |
* [http://scrippsco2.ucsd.edu/ Home – Scripps CO2 Program] – program CO<sub>2</sub> w Instytucie Oceanografii im. Scripps |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Zmiany klimatu]] |
[[Kategoria:Zmiany klimatu]] |
||
[[Kategoria:Dwutlenek węgla]] |
|||
Aktualna wersja na dzień 02:20, 12 sie 2024
Krzywa Keelinga – wykres pokazujący zmiany stężenia dwutlenku węgla w atmosferze Ziemi od 1958 roku, kiedy to Charles David Keeling z Instytutu Oceanografii imienia Scrippsów jako pierwszy zaobserwował zmiany stężenia atmosferycznego dwutlenku węgla (CO2) w obserwatorium na szczycie wulkanu Mauna Loa na Hawajach.
W 1955 Keeling, naukowiec zajmujący się geochemią w California Institute of Technology, zaobserwował, że ilość dwutlenku węgla w atmosferze praktycznie nie zależy od miejsca pomiaru, co było w sprzeczności z publikacjami na ten temat w owym czasie. Wywnioskował z tych obserwacji, że dwutlenek węgla jest gazem dobrze wymieszanym w atmosferze. Na początku Międzynarodowego Roku Geofizycznego w 1957 Roger Revelle, dyrektor Instytutu Oceanografii im. Scripps w La Jolla w Kalifornii, postanowił sprawdzić, czy ilość dwutlenku węgla w atmosferze się zwiększa. Podczas gdy Revelle uważał, że pomiary trzeba przeprowadzić jednocześnie w wielu miejscach na świecie i powtórzyć je po kilkunastu latach, zadanie to zaproponowano Keelingowi, który postanowił zastosować do pomiaru metody fizyczne umożliwiające ciągłe pomiary stężenia dwutlenku węgla. Pomiarów dokonywano w kilku miejscach na Ziemi, a głównym miejscem było nowo utworzone wysokogórskie obserwatorium na Mauna Loa. Kierował się przy tym przeświadczeniem, że skoro dwutlenek węgla jest dobrze wymieszany w atmosferze, to pomiary w jednym miejscu dadzą reprezentatywny wynik dla całego globu.
Mauna Loa jest aktywnym wulkanem. Dlatego by wyeliminować wpływ lokalnych zanieczyszczeń (m.in. kominów wulkanicznych) na otrzymywane wyniki pomiarów, odrzucano dane odbiegające od średniej, co było możliwe, gdyż dokonywano wielu pomiarów[1]. Pomiary dwutlenku węgla w innych placówkach potwierdziły regularne wahania roczne oraz stały trend pokazywany na krzywej Keelinga[2], choć żadna z placówek nie ma tak długiej historii badań jak Mauna Loa[3].
Wyniki pomiarów
[edytuj | edytuj kod]Dane pokazują systematyczny wzrost stężenia dwutlenku węgla w atmosferze od około 315 cząsteczek na milion objętościowo (ppmv) w 1958 roku do około 425 ppmv w roku 2024[4].
Wykres Keelinga pokazuje także cykliczne zmiany o około 5 ppmv w ciągu każdego roku – związane ze zmianą aktywności roślinności (wykres zmienności stężenia CO2 w ostatnich kilku latach zamieszczono poniżej[5]). Na półkuli północnej jest więcej lądów niż na półkuli południowej, dlatego jest tam też więcej roślinności (pomijając fitoplankton). Poziom dwutlenku węgla zaczyna zmniejszać się, gdy na półkuli północnej trwa wiosna. Rośliny wówczas intensywnie rosną, pobierając dwutlenek węgla z otoczenia i zużywając go w procesie fotosyntezy. Stężenie dwutlenku węgla wzrasta ponownie jesienią, kiedy na półkuli północnej kończy się okres wegetacyjny i zużywa się dużo opału do ogrzewania.
Dwutlenek węgla jest jednym z gazów cieplarnianych, dlatego krzywa Keelinga jest jednym z najczęściej przedrukowywanych wykresów przedstawianych w debacie na temat zmian klimatu.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Keeling, Charles D. (1978). „The Influence of Mauna Loa Observatory on the Developm ent of Atmospheric CO2 Research”. In Mauna Loa Observatory: A 20th Anniversary Report. (National Oceanic and Atmospheric Administration Special Report, September 1978), edited by John Miller, s. 36–54. Boulder, CO: NOAA Environmental Research Laboratories.
- ↑ Global Stations CO2 Concentration Trends. Scripps CO2 Program.
- ↑ C.D. Keeling and T.P. Whorf: Atmospheric CO2 from Continuous Air Samples at Mauna Loa Observatory, Hawaii, U.S.A.. [w:] Carbon Dioxide Information Analysis Center, Oak Ridge National Laboratory [on-line]. October 2004. [dostęp 2009-02-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].
- ↑ ESRL Global Monitoring Division – Global Greenhouse Gas Reference Network. [dostęp 2024-08-12]. (ang.).
- ↑ Mauna Loa CO2 monthly mean data. ESRL Global Monitoring Division – Global Greenhouse Gas Reference Network. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- The Keeling Curve – Earthguide Online Classroom
- Home – Scripps CO2 Program – program CO2 w Instytucie Oceanografii im. Scripps