Józef Puchniewski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m dr. red |
kat., WP:SK |
||
| (Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Aktor infobox |
|||
| ⚫ | '''Józef Puchniewski''' (ur. [[1848]], zm. [[1 listopada]] [[1926]] w [[Sosnowiec|Sosnowcu]])<ref name=":0">{{Cytuj |rozdział = Puchniewski Józef |tytuł = Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965 |data = 1973 |miejsce = Warszawa |wydawca = PWN |s = s. 575-576}}</ref> – aktor, reżyser, dyrektor teatrów prowincjonalnych oraz warszawskich teatrów ogródkowych, organizator ruchu teatralnego. |
||
|imię i nazwisko = Józef Puchniewski |
|||
|imię i nazwisko org = |
|||
|grafika = Truppa warszawskiego teatru ogródkowego "Tivoli" (1875).jpg |
|||
|opis grafiki =Józef Puchniewski (pierwszy z lewej) jako członek trupy warszawskiego teatru ogródkowego "Tivoli" (1875) |
|||
|alt grafiki = |
|||
|prawdziwe imię i nazwisko = |
|||
|data urodzenia = [[1848]] |
|||
|miejsce urodzenia = |
|||
|data śmierci = [[1 listopada]] [[1926]] |
|||
|miejsce śmierci = [[Sosnowiec]] |
|||
|zawód = [[aktor]], [[reżyser]] |
|||
|współmałżonek = |
|||
|lata aktywności = |
|||
|zespół artystyczny = |
|||
|odznaczenia = |
|||
|commons = |
|||
|wikicytaty = |
|||
|www = |
|||
}} |
|||
| ⚫ | '''Józef Puchniewski''' (ur. [[1848]], zm. [[1 listopada]] [[1926]] w [[Sosnowiec|Sosnowcu]])<ref name=":0">{{Cytuj |rozdział = Puchniewski Józef |tytuł = Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965 |data = 1973 |miejsce = Warszawa |wydawca = PWN |s = s. 575-576}}</ref><ref>W źródle: ''Teatr warszawski drugiej połowy XIX w.'', Wrocław: Zakład im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1957, s. 384 podano daty życia Józefa Puchniewskiego: 1850-1925.</ref> – aktor, reżyser, dyrektor teatrów prowincjonalnych oraz warszawskich teatrów ogródkowych, organizator ruchu teatralnego. |
||
== Kariera aktorska == |
== Kariera aktorska == |
||
Prawdopodobnie debiutował w zespole [[Fryderyk Sellin|Fryderyka Sellina]] w [[Łódź|Łodzi]] (1866)<ref name=":0" />. W kolejnych latach występował w teatrach objazdowych, m. |
Prawdopodobnie debiutował w zespole [[Fryderyk Sellin|Fryderyka Sellina]] w [[Łódź|Łodzi]] (1866)<ref name=":0" />. W kolejnych latach występował w teatrach objazdowych, m.in. w zespołach [[Dionizy Feliksiewicz|Dionizego Feliksiewicza]] (1870), [[Czesław Knapczyński|Marcelego Czesława Knapczyńskiego]] (1870), [[Paweł Ratajewicz|Pawła Ratajewicza]] (1871-1872), [[Julian Grabiński|Juliana Grabińskiego]] (1873-1875), [[Anastazy Trapszo|Anastazego Trapszy]] (1878), [[Jan Szymborski (aktor)|Jana Szymborskiego]] i [[Stanisław Trapszo|Stanisława Trapszy]] (1884), [[Łucjan Kościelecki|Łucjana Kościeleckiego]] (1890-1891) i [[Kazimierz Kamiński (aktor)|Kazimierza Kamińskiego]] (1892-1893). Występował także warszawskich teatrach ogródkowych: "Eldorado" (1872/1873), "Allhambra" (1873, 1876), "Tivoli" (1875), "Alkazar" (1875, 1877), "Wodewil" (1899), "Fantazja" (1900). W 1875 wystąpił [[Warszawskie Teatry Rządowe|Warszawskich Teatrach Rządowych]], jednak nie nawiązał stałej współpracy. Okresowo współpracował z Teatrem we Lwowie<ref>{{Cytuj |autor = Agnieszka Marszałek |tytuł = Lwowskie przedsiębiorstwa teatralne 1872-1886 |data = 1999 |isbn = 83-909094-7-2 |s = s. 137}}</ref> (1876, 1886), Teatrem Ludowym w Warszawie (1900), Teatrem Ludowym w Krakowie (1902) i Teatrem Polskim w [[Kijów|Kijowie]] (1914). Występował chętnie w sztukach [[Aleksander Fredro|Aleksandra Fredry]] m.in. w rolach: Dolskiego (''[[Wielki człowiek do małych interesów]]''), Janusza (''[[Pan Jowialski]]''), a także w innych rolach komediowych m.in. Fikalskiego (''[[Dom otwarty (komedia)|Dom otwarty]]'') i Zdzisława (''[[Radcy pana radcy]]'')<ref>[https://encyklopediateatru.pl/osoby/46485/jozef-puchniewski Józef Puchniewski] (w:) [https://encyklopediateatru.pl/ Encyklopedia teatru polskiego (osoby)] [online] [dostęp 2022-09-22]</ref><ref name=":0" />. |
||
== Zarządzanie zespołami teatralnymi == |
== Zarządzanie zespołami teatralnymi == |
||
W 1878 r. zorganizował własny zespół teatralny, wraz z którym dawał przedstawienia na prowincji (m.in. w [[Siedlce|Siedlcach]], [[Piotrków Trybunalski|Piotrkowie Trybunalskim]], [[Kalisz |
W 1878 r. zorganizował własny zespół teatralny, wraz z którym dawał przedstawienia na prowincji (m.in. w [[Siedlce|Siedlcach]], [[Piotrków Trybunalski|Piotrkowie Trybunalskim]], [[Kalisz]]u, [[Płock]]u, [[Kielce|Kielcach]], [[Częstochowa|Częstochowie]] i [[Łódź|Łodzi]]<ref>{{Cytuj |autor = Alfons Pellowski |rozdział = Towarzystwo dramatyczne Józefa Puchniewskiego |tytuł = Kultura muzyczna Łodzi do roku 1918 |data = 1994 |isbn = 93-901093-3-6 |miejsce = Łódź |wydawca = Papier-Service |s = s. 87}}</ref>) oraz w warszawskich teatrach ogródkowych. Zespół działał do ok. 1890 r. Po kilkuletniej przerwie (podczas której występował m.in. w [[Petersburg]]u, [[Moskwa|Moskwie]] i [[Ryga|Rydze]]) Józef Puchniewski znów wystawiał przedstawienia z własnym zespołem. W 1895 r. zorganizował zespół we współpracy ze Stanisławem Staszewskim. W kolejnych latach prowadził zespoły teatralne samodzielnie, m.in. w Kijowie (1906) i Włocławku (1908). W 1886 r. przebywając przez dłuższy czas w [[Lublin]]ie objął dyrekcję tamtejszego [[Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie|teatru]]<ref>[https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/teatr-lubelski-ii-pol-xix-w-pocz-xx-w/ Teatr lubelski II poł. XIX w. – pocz. XX w.] (w:) [https://teatrnn.pl/leksykon/ Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN – Leksykon] [online] [dostęp 2022-10-04]</ref><ref>[https://www.teatrosterwy.pl/pl,0,s198,historia.html Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie] [online] [dostęp 2022-10-04]</ref>. W 1905 r. objął dyrekcję [[Teatr Zagłębia|teatru w Sosnowcu]]<ref name=":0" /><ref>[http://spacerownikteatralny.pl/miasta/sosnowiec/miejsca-wspolczesne/teatr-zaglebia/ Teatr Zagłębia] (w:) [http://spacerownikteatralny.pl/ Spacerownik teatralny] [online] [dostęp 2022-10-04]</ref><ref>{{Cytuj |autor = Anna Tokarska |tytuł = Józef Puchniewski – człowiek teatru i działacz kulturalny w Zagłębiu Dąbrowskim (1885-1913) |czasopismo = Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego. Studia Bibliologiczne |data = 1991 |numer = nr 4 (1188) |s = s. 49-56}}</ref>. W okresie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] mieszkał w [[Zawiercie|Zawierciu]], gdzie reżyserował w amatorskim zespole teatralnym. Zespoły prowadzone przez Józefa Puchniewskiego miały formę teatrów wędrownych, jedynie przez krótkie okresy miały stałe siedziby w Łodzi (1886-1887) oraz Częstochowie (1898)<ref name=":0" />. Prezentowały głównie repertuar operowy i operetkowy. Józef Puchniewski zasłużył się jako propagator twórczości [[Stanisław Moniuszko|Stanisława Moniuszki]]<ref>{{Cytuj |rozdział = Puchniewski Józez (1850-1925) [biogram] |tytuł = Teatr warszawski drugiej połowy XIX w. |data = 1957 |miejsce = Wrocław |wydawca = Zakład im. Ossolińskich - Wydawnictwo |s = s. 384}}</ref>. Jego zespół był pierwszym, który wystawił adaptację teatralną ''Chaty za wsią'' (1884)<ref>{{Cytuj |autor = Ryszard Górski |tytuł = Dramat ludowy XIX wieku |data = 1969 |miejsce = Warszawa |wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy |s = s. 151}}</ref>. |
||
</ref>. W 1905 r. objął dyrekcję [[Teatr Zagłębia|teatru w Sosnowcu]]<ref name=":0" /><ref>[http://spacerownikteatralny.pl/miasta/sosnowiec/miejsca-wspolczesne/teatr-zaglebia/ Teatr Zagłębia] (w:) [http://spacerownikteatralny.pl/ Spacerownik teatralny] [online] [dostęp 2022-10-04]</ref> <ref>{{Cytuj |autor = Anna Tokarska |tytuł = Józef Puchniewski - człowiek teatru i działacz kulturalny w Zagłębiu Dąbrowskim (1885-1913) |czasopismo = Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego. Studia Bibliologiczne |data = 1991 |numer = nr 4 (1188) |s = s. 49-56}}</ref>. W okresie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] mieszkał w [[Zawiercie|Zawierciu]], gdzie reżyserował w amatorskim zespole teatralnym. |
|||
Zespoły prowadzone przez Józefa Puchniewskiego miały formę teatrów wędrownych, jedynie przez krótkie okresy miały stałe siedziby w Łodzi (1886-1887) oraz Częstochowie (1898)<ref name=":0" />. Prezentowały głownie repertuar operowy i operetkowy. Józef Puchniewski zasłużył się jako propagator twórczości [[Stanisław Moniuszko|Stanisława Moniuszki]]. |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
== Linki zewnętrzne |
== Linki zewnętrzne == |
||
* {{EncyklopediaTeatru |o |id = 46485 |nazwa = Józef Puchniewski |data dostępu = 2022-09-22}} |
* {{EncyklopediaTeatru |o |id = 46485 |nazwa = Józef Puchniewski |data dostępu = 2022-09-22}} |
||
* ''[https://wikizaglebie.pl/wiki/J%C3%B3zef_Puchniewski Józef Puchniewski]'' [w:] [[WikiZagłębie]] [online] [dostęp 2023-11-15] |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
||
{{SORTUJ:Puchniewski, Józef}} |
{{SORTUJ:Puchniewski, Józef}} |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Artyści związani z Zawierciem]] |
||
[[Kategoria:Dyrektorzy teatrów w Polsce]] |
[[Kategoria:Dyrektorzy teatrów w Polsce]] |
||
[[Kategoria:Ludzie związani z Sosnowcem]] |
[[Kategoria:Ludzie związani z Sosnowcem]] |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Polscy aktorzy teatralni]] |
||
[[Kategoria:Polscy reżyserzy teatralni]] |
[[Kategoria:Polscy reżyserzy teatralni]] |
||
[[Kategoria:Urodzeni w 1848]] |
[[Kategoria:Urodzeni w 1848]] |
||
Aktualna wersja na dzień 15:16, 3 paź 2024
.jpg) Józef Puchniewski (pierwszy z lewej) jako członek trupy warszawskiego teatru ogródkowego "Tivoli" (1875) | |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód | |
Józef Puchniewski (ur. 1848, zm. 1 listopada 1926 w Sosnowcu)[1][2] – aktor, reżyser, dyrektor teatrów prowincjonalnych oraz warszawskich teatrów ogródkowych, organizator ruchu teatralnego.
Kariera aktorska
[edytuj | edytuj kod]Prawdopodobnie debiutował w zespole Fryderyka Sellina w Łodzi (1866)[1]. W kolejnych latach występował w teatrach objazdowych, m.in. w zespołach Dionizego Feliksiewicza (1870), Marcelego Czesława Knapczyńskiego (1870), Pawła Ratajewicza (1871-1872), Juliana Grabińskiego (1873-1875), Anastazego Trapszy (1878), Jana Szymborskiego i Stanisława Trapszy (1884), Łucjana Kościeleckiego (1890-1891) i Kazimierza Kamińskiego (1892-1893). Występował także warszawskich teatrach ogródkowych: "Eldorado" (1872/1873), "Allhambra" (1873, 1876), "Tivoli" (1875), "Alkazar" (1875, 1877), "Wodewil" (1899), "Fantazja" (1900). W 1875 wystąpił Warszawskich Teatrach Rządowych, jednak nie nawiązał stałej współpracy. Okresowo współpracował z Teatrem we Lwowie[3] (1876, 1886), Teatrem Ludowym w Warszawie (1900), Teatrem Ludowym w Krakowie (1902) i Teatrem Polskim w Kijowie (1914). Występował chętnie w sztukach Aleksandra Fredry m.in. w rolach: Dolskiego (Wielki człowiek do małych interesów), Janusza (Pan Jowialski), a także w innych rolach komediowych m.in. Fikalskiego (Dom otwarty) i Zdzisława (Radcy pana radcy)[4][1].
Zarządzanie zespołami teatralnymi
[edytuj | edytuj kod]W 1878 r. zorganizował własny zespół teatralny, wraz z którym dawał przedstawienia na prowincji (m.in. w Siedlcach, Piotrkowie Trybunalskim, Kaliszu, Płocku, Kielcach, Częstochowie i Łodzi[5]) oraz w warszawskich teatrach ogródkowych. Zespół działał do ok. 1890 r. Po kilkuletniej przerwie (podczas której występował m.in. w Petersburgu, Moskwie i Rydze) Józef Puchniewski znów wystawiał przedstawienia z własnym zespołem. W 1895 r. zorganizował zespół we współpracy ze Stanisławem Staszewskim. W kolejnych latach prowadził zespoły teatralne samodzielnie, m.in. w Kijowie (1906) i Włocławku (1908). W 1886 r. przebywając przez dłuższy czas w Lublinie objął dyrekcję tamtejszego teatru[6][7]. W 1905 r. objął dyrekcję teatru w Sosnowcu[1][8][9]. W okresie I wojny światowej mieszkał w Zawierciu, gdzie reżyserował w amatorskim zespole teatralnym. Zespoły prowadzone przez Józefa Puchniewskiego miały formę teatrów wędrownych, jedynie przez krótkie okresy miały stałe siedziby w Łodzi (1886-1887) oraz Częstochowie (1898)[1]. Prezentowały głównie repertuar operowy i operetkowy. Józef Puchniewski zasłużył się jako propagator twórczości Stanisława Moniuszki[10]. Jego zespół był pierwszym, który wystawił adaptację teatralną Chaty za wsią (1884)[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Puchniewski Józef, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 575-576.
- ↑ W źródle: Teatr warszawski drugiej połowy XIX w., Wrocław: Zakład im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1957, s. 384 podano daty życia Józefa Puchniewskiego: 1850-1925.
- ↑ Agnieszka Marszałek, Lwowskie przedsiębiorstwa teatralne 1872-1886, 1999, s. 137, ISBN 83-909094-7-2.
- ↑ Józef Puchniewski (w:) Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [online] [dostęp 2022-09-22]
- ↑ Towarzystwo dramatyczne Józefa Puchniewskiego, [w:] Alfons Pellowski, Kultura muzyczna Łodzi do roku 1918, Łódź: Papier-Service, 1994, s. 87, ISBN 93-901093-3-6.
- ↑ Teatr lubelski II poł. XIX w. – pocz. XX w. (w:) Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN – Leksykon [online] [dostęp 2022-10-04]
- ↑ Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie [online] [dostęp 2022-10-04]
- ↑ Teatr Zagłębia (w:) Spacerownik teatralny [online] [dostęp 2022-10-04]
- ↑ Anna Tokarska, Józef Puchniewski – człowiek teatru i działacz kulturalny w Zagłębiu Dąbrowskim (1885-1913), „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego. Studia Bibliologiczne” (nr 4 (1188)), 1991, s. 49-56.
- ↑ Puchniewski Józez (1850-1925) [biogram], [w:] Teatr warszawski drugiej połowy XIX w., Wrocław: Zakład im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1957, s. 384.
- ↑ Ryszard Górski, Dramat ludowy XIX wieku, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969, s. 151.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Józef Puchniewski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2022-09-22].
- Józef Puchniewski [w:] WikiZagłębie [online] [dostęp 2023-11-15]