Rydwan

Hetycki rydwan – rysunek z egipskiego reliefu

Egipski lekki rydwan

Mapa przedstawiająca uproszczone drogi i czas rozprzestrzeniania się rydwanu, 2000–500 p.n.e.

Rydwan – pojazd konny, najczęściej dwukołowy zaprzężony w dwa lub cztery konie, zwykle z tyłu otwarty, znany od około XXVIII w. p.n.e. na całym Bliskim Wschodzie, i w Egipcie od około XVIII w. p.n.e. oraz w starożytnej Grecji od XII wieku p.n.e. (o czym wspomina Homer), później także w Rzymie. Mógł być zaprzężony w dwa konie – wtedy zwał się bigą, lub w cztery i wtedy nazywał się kwadrygą. Jechały nim zazwyczaj stojąc dwie osoby.

Rydwanu używano w różnych celach. Załogę rydwanu mogło tworzyć od dwóch do czterech osób. Jeśli załogę rydwanu tworzyły dwie osoby był to tylko woźnica i łucznik. W załodze czteroosobowej dochodził włócznik i miecznik. Niektórzy zeskakiwali z wozu i walczyli dalej pieszo. Na Bliskim Wschodzie rydwany pojawiają się na polach bitew jeszcze w IV w. p.n.e. W Europie tradycja walki z rydwanu przetrwała najdłużej na Wyspach Brytyjskich, bo do I w n.e. Na początku swego istnienia rydwan służył także do polowań. W Grecji i Rzymie służył głównie do wyścigów w czasie igrzysk olimpijskich, natomiast w cyrkach – także w celach kultowych i reprezentacyjnych.

Rydwan był atrybutem bogów i bogiń:

• Afrodyta – miała rydwan zaprzężony w gołębie;
• Demeter – miała rydwan zaprzężony w skrzydlate smoki;
• Hera – miała rydwan zaprzężony w pawie;
• Kybele – miała rydwan zaprzężony w lwy;
• Dionizos – miał rydwan zaprzężony w pantery;
• Helios – miał rydwan zaprzężony w 4 konie;
• Pluton – miał rydwan zaprzężony w kare konie;
• Posejdon – miał rydwan zaprzężony w hippokampy.

Specjalnymi typami rydwanu były currus w starożytnym Rzymie i carroccio w średniowiecznych republikach włoskich, gdzie służył za punkt dowodzenia, ołtarz i miejsce ekspozycji sztandaru państwa-miasta.

Zobacz też

• taczanka

Linki zewnętrzne

• Artykuł na temat rydwanów
• Obszerny artykuł Marcina Iglikowskiego o rydwanach egipskich i hetyckich