Pomorze (prowincja)

{{{nazwa}}}

[[Herb {{{dopełniacz nazwy}}}|Herb]] [[Flaga {{{dopełniacz nazwy}}}|Flaga]]
Hymn: Pommernlied [[Plik:{{{hymn audio}}}|200px]]
Stolica	Szczecin
Powierzchnia	38 401
Populacja • liczba ludności	2 393 844 (1939)
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}

{{Państwo infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | lata istnienia = | wikinews = | data powstania = | kod mapy = | commons = | dopełniacz nazwy = | terytoria autonomiczne = | terytoria zależne = | ustrój polityczny = | wikicytaty = | władca = | waluta = | pkb psn = | alt mapy = | opis mapy = | premier = | liczba ludności = | data likwidacji = | współrzędne = | gęstość zaludnienia = | ISO 3166 = | pkb psn na osobę = | wikisłownik = | nazwa oryginalna = | pkb na osobę = | religia dominująca = | kod samochodowy = | język urzędowy = | numer kierunkowy = | rok = | pkb = | flaga = | wysokość = | kod samolotowy = | pkb psn rok = | nazwa = | pkb rok = | strefa czasowa = | mapa = | hymn audio = | prezydent = Nieznane pola: "numer_kierunkowy", "głowa_państwa_opis", "likwidacja_data", "dewiza_język", "przez_kogo", "powierzchnia_wód", "w_imieniu", "w_imieniu_urząd", "utworzenie_sposób", "gęstość", "waluta_nazwa", "mapa_obraz", "herb_obraz", "terytoria_autonomiczne", "religia_dominująca", "typ_państwa", "terytoria_zależne", "lata_istnienia", "głowa_terytorium", "dewiza_polski", "ludność_miejsce", "kod_ISO", "w_imieniu_urząd2", "w_imieniu_tekst", "w_imieniu_tekst2", "flaga_obraz", "język_urzędowy", "ustrój_polityczny", "głowa_terytorium_opis", "hymn_nazwa_polska", "UTC", "nazwa_polska", "lokalizacja_obraz", "uwagi", "głowa_państwa", "likwidacja_sposób", "nazwa_oryginalna", "utworzenie_data", "waluta_symbol", "państwo", "zależne_od", "ludność_rok", "status_terytorium", "powierzchnia_miejsce", "od_kogo", "w_imieniu2", "kod_samochodowy", "szef_rządu_opis", "nazwa_dopełniacz", "szef_rządu" oraz "ludność".

Prowincja Pomorze w 1905

Mapa Prowincji Pomorze w 1913 r.

Mapa Prowincji Pomorze w 1939 r.

Wielka Rzesza Niemiecka w 1944

Gmach Sejmu Pomorskiego w Szczecinie – widok współczesny

Prowincja Pomorze (niem. Provinz Pommern) – prowincja państwa pruskiego, a potem zjednoczonych w XIX w. Niemiec (do 1945 r.). Stolicą prowincji był Szczecin, a przejściowo w okresie 1808–1814 Stargard. W 1939 roku prowincja miała powierzchnię 38 401 km² i liczyła 2 405 021 mieszkańców.

Numery rejestracyjne samochodów w zaczynały się tam od „I H”.

Zmiany terytorialne

W wyniku traktatu wersalskiego niewielki fragment powiatów: bytowskiego, lęborskiego i słupskiego (w sumie około 6 km²) został przekazany Polsce. W roku 1932 rejencja stralsundzka została przyłączona do rejencji szczecińskiej, a w roku 1938 (po likwidacji prowincji Marchia Graniczna) powstała nowa, trzecia (obok szczecińskiej i koszalińskiej), rejencja pilska (Regierungsbezirk Grenzmark Posen-Westpreußen) z siedzibą władz w Pile. Po II wojnie światowej większa, wschodnia część prowincji przypadła Polsce, część zachodnia (Pomorze Przednie) przypadła Niemcom i obecnie wchodzi w skład kraju związkowego Meklemburgia-Pomorze Przednie.

Podział administracyjny Pomorza (do 1920 roku)

Stolica: Szczecin

• rejencja szczecińska (Regierungsbezirk Stettin)
• rejencja koszalińska (Regierungsbezirk Köslin)
• rejencja stralsundzka (Regierungsbezirk Stralsund)

Szczegółowe podziały administracyjne rejencji znajdują się w poszczególnych opisach tych rejencji.

Demografia

W 1905 roku Prowincja Pomorze obejmowała powierzchnię 30 120 km² i miała 1 684 326 mieszkańców, z których 1 616 550 stanowili protestanci, 50 206 katolicy, 9960 Żydzi.

W 1900 roku przy granicy z prowincją Prusy Zachodnie mieszkały 14 162 osoby z ojczystym językiem kaszubskim, oraz w rejonie jezior Łebsko i Gardno ogółem 310 osób posługujących się tym językiem.

Nadprezydenci Pomorza

Lata urzędowania	Nadprezydent	Lata życia
1815–1816	Karl Heinrich Ludwig Freiherr von Ingersleben	1753 – 1831
1816–1831	Johann August Sack	1764 – 1831
1831–1835	Moritz Haubold Freiherr von Schönberg	1770 – ?
1835–1852	Wilhelm Friedrich Fürchtegott von Bonin	1786 – 1852
1852–1866	Ernst Karl Friedrich Wilhelm Adolf Freiherr Senfft von Pilsach	1795 – 1882
1867–1882	Ferdinand Karl Wilhelm August Freiherr von Münchhausen	1810 – 1882
1883–1891	Ulrich von Behr-Negendank	1826 – 1902
1891–1899	Robert von Puttkamer	1828 – 1900
1900–1911	Helmuth Freiherr von Maltzahn	1840 – 1923
1911–1917	Wilhelm Hans August von Waldow	1856 – 1937
1917–1918	Max Hermann Freiherr von Ziller	1856 – 1929
1918–1919	Georg Michaelis	1857 – 1936
1919–1930	Julius Lippmann	1864 – 1934
1930–1933	Carl von Halfern	1873 – 1937
1933–1945	Franz Schwede (gauleiter)	1888 – 1960

Wykaz miast 1816–1945 (stan ludności na 1 grudnia 1905)

Herb	Miasto	Nazwa niem. 1905	Ludność 1905	Rejencja 1905	Powiat 1905	Obecna lokacja
	Szczecin	Stettin	224 119	szczecińska	Szczecin-Miasto (Stettin-Stadt)
	Strzałów	Stralsund	31 809	stralsundzka	Strzałów-Miasto (Stralsund-Stadt)
	Słupsk	Stolp	31 154	koszalińska	Słupsk-Miasto (Stolp-Stadt)
	Stargard	Stargard	26 907	szczecińska	Stargard-Miasto (Stargard-Stadt)
	Gryfia	Greifswald	23 767	stralsundzka	Gryfia-Miasto (Greifswald-Stadt)
	Kołobrzeg	Kolberg	22 856	koszalińska	kołobrzesko-karliński (Kolberg-Körlin)
	Koszalin	Köslin	21 474	koszalińska	koszaliński (Köslin)
	Nakło	Anklam	15 625	stralsundzka	nakielski (Anklam)
	Świnoujście	Swinemünde	13 272	szczecińska	uznamsko-woliński (Usedom-Wollin)
	Dymin	Demmin	12 536	szczecińska	dymiński (Demmin)
	Lębork	Lauenburg	12 502	koszalińska	lęborski (Lauenburg)
	Szczecinek	Neustettin	10 785	koszalińska	szczecinecki (Neustettin)
	Pozdawilk	Pasewalk	10 520	szczecińska	wkryujski (Ueckermünde)
	Goleniów	Gollnow	9194	szczecińska	nowogardzki (Naugard)
	Pyrzyce	Pyritz	8600	szczecińska	pyrzycki (Pyritz)
	Białogard	Belgard an der Persante	8589	koszalińska	białogardzki (Belgard)
	Wołogoszcz	Wolgast	8346	stralsundzka	gryfijski (Greifswald-Land)
	Trzebiatów	Treptow an der Rega	7794	szczecińska	gryficki (Greifenberg)
	Dąbie	Altdamm	7451	szczecińska	rędowski (Randow)
	Bardo	Barth	7344	stralsundzka	nowopolski (Franzburg)
	Świdwin	Schivelbein	7219	koszalińska	świdwiński (Schivelbein)
	Gryfice	Greifenberg	7207	szczecińska	gryficki (Greifenberg)
	Bytów	Bütow	7011	koszalińska	bytowski (Bütow)
	Gryfino	Greifenhagen	6583	szczecińska	gryfiński (Greifenhagen)
	Wkryujście	Ueckermünde	6263	szczecińska	wkryujski (Ueckermünde)
	Sławno	Schlawe	6221	koszalińska	sławieński (Schlawe)
	Drawsko Pomorskie	Dramburg	6107	koszalińska	drawski (Dramburg)
	Darłowo	Rügenwalde	5968	koszalińska	sławieński (Schlawe)
	Kamień Pomorski	Cammin	5923	szczecińska	kamieński (Cammin)
	Miastko	Rummelsburg	5701	koszalińska	miastecki (Rummelsburg)
	Łobez	Labes	5183	szczecińska	reski (Regenwalde)
	Bobolice	Bublitz	5154	koszalińska	bobolicki (Bublitz)
	Połczyn-Zdrój	Polzin	5046	koszalińska	białogardzki (Belgard)
	Nowogard	Naugard	4872	szczecińska	nowogardzki (Naugard)
	Złocieniec	Falkenburg	4702	koszalińska	drawski (Dramburg)
	Wolin	Wollin	4560	szczecińska	uznamsko-woliński (Usedom-Wollin)
	Dolenica	Treptow an der Tollense	4429	szczecińska	dymiński (Demmin)
	Czaplinek	Tempelburg	4377	koszalińska	szczecinecki (Neustettin)
	Police	Pölitz	4303	szczecińska	rędowski (Randow)
	Góra	Bergen auf Rügen	4045	stralsundzka	rugijski (Rügen)
	Łosice	Loitz	4020	stralsundzka	grzymski (Grimmen)
	Gardziec Odrzański	Gartz an der Oder	3947	szczecińska	rędowski (Randow)
	Grzymie	Grimmen	3825	stralsundzka	grzymski (Grimmen)
	Kalisz Pomorski	Kallies	3627	koszalińska	drawski (Dramburg)
	Resko	Regenwalde	3477	szczecińska	reski (Regenwalde)
	Trzebusz	Tribsees	3423	stralsundzka	grzymski (Grimmen)
	Jaromin	Jarmen	3083	szczecińska	dymiński (Demmin)
	Karlino	Körlin an der Persante	2999	koszalińska	kołobrzesko-karliński (Kolberg-Körlin)
	Sianów	Zanow	2795	koszalińska	sławieński (Schlawe)
	Widuchowa	Fiddichow	2725	szczecińska	gryfiński (Greifenhagen)
	Węgorzyno	Wangerin	2677	szczecińska	reski (Regenwalde)
	Maszewo	Massow	2666	szczecińska	nowogardzki (Naugard)
	Ińsko	Nörenberg	2634	szczecińska	szadzki (Saatzig)
	Banie	Bahn	2628	szczecińska	gryfiński (Greifenhagen)
	Chociwel	Freienwalde	2562	szczecińska	szadzki (Saatzig)
	Płoty	Plathe	2557	szczecińska	reski (Regenwalde)
	Polanów	Pollnow	2521	koszalińska	sławieński (Schlawe)
	Barwice	Bärwalde	2282	koszalińska	szczecinecki (Neustettin)
	Dobra	Daber	2253	szczecińska	nowogardzki (Naugard)
	Okonek	Ratzebuhr	2192	koszalińska	szczecinecki (Neustettin)
	Lesiany	Lassan	2148	stralsundzka	gryfijski (Greifswald-Land)
	Łeba	Leba	2027	koszalińska	lęborski (Lauenburg)
	Gardziec Rański	Garz auf Rügen	2015	stralsundzka	rugijski (Rügen)
	Choćków	Gützkow	2007	stralsundzka	gryfijski (Greifswald-Land)
	Nowe Warpno	Neuwarp	1883	szczecińska	wkryujski (Ueckermünde)
	Dobrzany	Jacobshagen	1871	szczecińska	szadzki (Saatzig)
	Pieńkuń	Penkun	1810	szczecińska	rędowski (Randow)
	Uznam	Usedom	1729	szczecińska	uznamsko-woliński (Usedom-Wollin)
	Dębogóra	Damgarten	1700	stralsundzka	nowopolski (Franzburg)
	Richtenberg	Richtenberg	1658	stralsundzka	nowopolski (Franzburg)
	Stepnica (miasto 18??–19??)	Groß Stepenitz	1576	szczecińska	kamieński (Cammin)
	Nowopole	Franzburg	1470	stralsundzka	nowopolski (Franzburg)
	Suchań	Zachan	1384	szczecińska	szadzki (Saatzig)

1 października 1938 do Pomorza przyłączono 21 miast z Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej: Choszczno (Arnswalde), Drawno (Neuwedell) (Unruhstadt) z powiatu choszczeńskiego, Dobiegniew (Woldenberg), Drezdenko (Driesen) i Strzelce Krajeńskie (Friedeberg) z powiatu strzeleckiego, Biały Bór (Baldenburg), Czarne (Hammerstein), Człuchów (Schlochau), Debrzno (Preußisch Friedland) i Lędyczek (Landeck) z powiatu człuchowskiego, Złotów (Flatow) i Krajenka (Krojanke) z powiatu złotowskiego, Wałcz, Jastrowie, Mirosławiec, Człopa i Tuczno z powiatu wałeckiego, Krzyż i Trzcianka z powiatu noteckiego oraz miasto Piła.

Miasta

Szczecin, 1917

Populacja największych miast prowincji w latach 1890 i 1925 oraz ich współczesna przynależność państwowa:

	miasto	pop. 1890	pop. 1925	rejencja	źródło	2014
1.	Szczecin	116 228	254 466	szczecińska
2.	Słupsk	23 862	41 602	koszalińska
3.	Stralsund	27 814	39 469	stralsundzka
4.	Stargard	23 785	32 545	szczecińska
5.	Kołobrzeg	16 999	30 115	koszalińska
6.	Koszalin	17 810	28 812	koszalińska
7.	Greifswald	21 624	26 695	stralsundzka

Linki zewnętrzne

• Prowincja Pomorze