Legwanowate

Legwanowate

{{{nazwa łacińska}}}
Oppel, 1811
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	gady
Rząd	łuskonośne
Podrząd	Iguania
Rodzina	legwanowate

{{Zwierzę infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | nazwa łacińska = | TSN = Nieznane pola: "opis" oraz "łacińska".

Legwanowate, legwany (Iguanidae) – rodzina jaszczurek, obejmuje ok. 35 gatunków, w tym 11 krytycznie zagrożonych wyginięciem.

Występowanie

Legwany występują od południowo-zachodniej części USA po obszary centralne Ameryki Południowej, na wyspach Galapagos (Amblyrhynchus, Conolophus), Antylach (Iguana, Cyclura) i na Fidżi (Brachylophus).

Charakterystyka

Wielkość od 14 cm długości (Dipsosaurus dorsalis) do ponad dwu metrów (Iguana iguana). Ich zęby są umieszczone pleurodontycznie (co odróżnia je od agam i kameleonów) i podlegają stałej wymianie. U niektórych występuje autotomia – zdolność odrzucania ogona. Pokrój ciała u większości gatunków przypomina typowe jaszczurki z długim ogonem. Gatunki prowadzące naziemny tryb życia mają ciała brzusznie spłaszczone, a nadrzewne bocznie spłaszczone. Skóra pokryta jest nieregularnie rozmieszczonymi niewielkich rozmiarów łuskami. Występują u nich różne skórne twory jak grzebienie, fałdy, wachlarze. Samce wielu gatunków w czasie, gdy są podniecone nadymają worki podgardzielowe. Ubarwienie z reguły w różnych ochronnych odcieniach zieleni. W czasie godów samce przybierają jaskrawsze barwy. Większość jest wszystkożerna, a nieliczne odżywiają się wyłącznie pokarmem roślinnym. Większość legwanów jest jajorodna, a część jajożyworodna. Jaja w pergaminowatych osłonkach składają do jam w ziemi w liczbie od 1 do 90 sztuk. Zajmują rozmaite środowiska od lasów deszczowych poprzez pustynie. Są wśród nich gatunki naziemne (Dipsosaurus, Cyclura), naskalne (Sauromalus, Ctenosaura, Conolophus), nadrzewne (Iguana, Brachylophus) i jeden gatunek (legwan morski) spędzający większość czasu w wodzie morskiej.

Systematyka

Tradycyjnie do rodziny Iguanidae zaliczano wiele gatunków jaszczurek z kladu Iguania, w większości zamieszkujących obszary obu Ameryk, ale także niektóre gatunki z wysp na Pacyfiku a nawet z Madagaskaru; w obrębie Iguanidae wyróżniano wówczas wiele podrodzin, m.in. Iguaninae, Corytophaninae, Crotaphytinae, Oplurinae, Phrynosomatinae, Polychrotinae i Tropidurinae. Frost i Etheridge (1989) stwierdzili jednak, iż brakuje dowodów na to, że wszystkie te podrodziny tworzą takson monofiletyczny, do którego jednocześnie nie należą agamy i kameleony; z tego powodu zaproponowali, by nazwy Iguanidae używać jedynie w odniesieniu do dawnej podrodziny Iguaninae, a pozostałe podrodziny legwanów podnieść do rangi odrębnych rodzin. Ich zdaniem do rodziny Iguanidae należy tylko 11 znanych rodzajów (8 żyjących i 3 wymarłe):

Iguana delicatissima

Legwan zielony

• Amblyrhynchus z jedynym przedstawicielem Amblyrhynchus cristatus – legwan morski
• Brachylophus
• Conolophus
• Ctenosaura
• Cyclura
• Dipsosaurus z jedynym przedstawicielem Dipsosaurus dorsalis – pustyniogwan
• Iguana
• Sauromalus
• † Armandisaurus
• † Lapitiguana
• † Pumila

Późniejsze badania wykazały jednak, że dawne podrodziny Iguanidae sensu lato tworzą monofiletyczną grupę, do której nie należą agamy i kameleony. W związku z tym część naukowców powtórnie zaczęła zaliczać do rodziny Iguanidae wszystkie jej dawne podrodziny; inni jednak uznają, że podział Iguanidae sensu lato na szereg odrębnych rodzin za bardzo się upowszechnił, by od niego odchodzić i proponują, by nadal używać nazwy Iguanidae tylko w odniesieniu do rodzaju Iguana i jego najbliższych krewnych, tj. dawnej podrodziny Iguaninae (na określenie Iguanidae sensu lato autorzy ci używają nazwy Pleurodonta).

Zagrożenia

W 2008 w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów umieszczono 27 gatunków z tej rodziny, w tym 11 w kategorii CR (krytycznie zagrożone) .