Przejdź do zawartości

Legwanowate: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 387 187 edycji
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy
drobne merytoryczne
Linia 2: Linia 2:
|nazwa zwyczajowa = Legwanowate
|nazwa zwyczajowa = Legwanowate
|nazwa łacińska = Iguanidae
|nazwa łacińska = Iguanidae
|TSN =
|TSN = 173863
|zoolog = [[Nicolaus Michael Oppel|Oppel]], [[1811]]
|zoolog = [[Nicolaus Michael Oppel|Oppel]], 1811
|okres istnienia =
|okres istnienia =
|grafika = Legwan zielony1.jpg
|grafika = Legwan zielony1.jpg
Linia 13: Linia 13:
|podrząd = [[Iguania]]
|podrząd = [[Iguania]]
|rodzina = legwanowate
|rodzina = legwanowate
|typ nomenklatoryczny = ''Iguana'' <small>Laurenti, 1768</small>
|synonimy =
|synonimy =
|ranga podtaksonu = [[rodzaj (biologia)|Rodzaje]]
|podtaksony = ''zobacz opis w tekście''
|wikispecies = Iguanidae
|wikispecies = Iguanidae
|commons = Category:Iguanidae
|commons = Category:Iguanidae
}}
}}


'''Legwanowate, legwany''' (Iguanidae) – rodzina [[jaszczurki|jaszczurek]], obejmuje ok. 35 gatunków, w tym 11 krytycznie zagrożonych [[wymieranie|wyginięciem]].
'''Legwanowate''', legwany (Iguanidae) – rodzina [[jaszczurki|jaszczurek]] z rzędu [[łuskonośne|łuskonośnych]] (Squamata), obejmuje ok. 35 gatunków, w tym 11 krytycznie zagrożonych [[wymieranie|wyginięciem]].


== Występowanie ==
== Występowanie ==
Linia 27: Linia 30:


== Systematyka ==
== Systematyka ==
Tradycyjnie do rodziny Iguanidae zaliczano wiele gatunków jaszczurek z [[klad]]u Iguania, w większości zamieszkujących obszary obu Ameryk, ale także niektóre gatunki z wysp na Pacyfiku a nawet z [[Madagaskar]]u; w obrębie Iguanidae wyróżniano wówczas wiele podrodzin, m.in. Iguaninae, Corytophaninae, Crotaphytinae, Oplurinae, Phrynosomatinae, Polychrotinae i Tropidurinae. Frost i Etheridge (1989) stwierdzili jednak, iż brakuje dowodów na to, że wszystkie te podrodziny tworzą [[takson monofiletyczny]], do którego jednocześnie nie należą agamy i kameleony; z tego powodu zaproponowali, by nazwy Iguanidae używać jedynie w odniesieniu do dawnej podrodziny Iguaninae, a pozostałe podrodziny legwanów podnieść do rangi odrębnych rodzin<ref>Frost, Darrel R. i Etheridge, Richard (1989) "A phylogenetic analysis and taxonomy of iguanian lizards (Reptilia: Squamata)." ''University of Kansas Museum of Natural History, Miscellaneous Publications'' 81: 1-65.</ref>. Ich zdaniem do rodziny Iguanidae należy tylko 11 znanych rodzajów (8 żyjących i 3 wymarłe):
Tradycyjnie do rodziny Iguanidae zaliczano wiele gatunków jaszczurek z [[klad]]u Iguania, w większości zamieszkujących obszary obu Ameryk, ale także niektóre gatunki z wysp na Pacyfiku a nawet z [[Madagaskar]]u; w obrębie Iguanidae wyróżniano wówczas wiele podrodzin, m.in. Iguaninae, Corytophaninae, Crotaphytinae, Oplurinae, Phrynosomatinae, Polychrotinae i Tropidurinae. Frost i Etheridge (1989) stwierdzili jednak, iż brakuje dowodów na to, że wszystkie te podrodziny tworzą [[takson monofiletyczny]], do którego jednocześnie nie należą agamy i kameleony; z tego powodu zaproponowali, by nazwy Iguanidae używać jedynie w odniesieniu do dawnej podrodziny Iguaninae, a pozostałe podrodziny legwanów podnieść do rangi odrębnych rodzin<ref name="Frost&Etheridge">D.R. Frost & R. Etheridge (1989) "A phylogenetic analysis and taxonomy of iguanian lizards (Reptilia: Squamata)." ''University of Kansas Museum of Natural History, Miscellaneous Publications'' 81: 1-65.</ref>. Do rodziny Iguanidae należą następujące występujące współcześnie rodzaje{{r|Uetz&Hallermann}}:
[[Plik:Iguana delicatissima.jpg|thumb|''Iguana delicatissima'']]
[[Plik:Iguana delicatissima.jpg|thumb|''Iguana delicatissima'']]
[[Plik:Iguana iguana 2 AB.jpg|thumb|right|250px|[[Legwan zielony]]]]
[[Plik:Iguana iguana 2 AB.jpg|thumb|right|250px|[[Legwan zielony]]]]
[[Plik:Legwan.JPG|thumb|Legwan]]
[[Plik:Legwan.JPG|thumb|Legwan]]


* ''Amblyrhynchus'' z jedynym przedstawicielem ''[[legwan morski|Amblyrhynchus cristatus]]'' – [[legwan morski]]
* ''Amblyrhynchus'' z jedynym przedstawicielem ''Amblyrhynchus cristatus'' – [[legwan morski]]
* ''[[Brachylophus]]''
* ''[[Brachylophus]]''
* ''[[Cachryx]]''
* ''[[Conolophus]]''
* ''[[Conolophus]]''
* ''[[Ctenosaura]]''
* ''[[Ctenosaura]]''
* ''[[Cyclura]]''
* ''[[Cyclura]]''
* ''[[Dipsosaurus]]''
* ''Dipsosaurus'' z jedynym przedstawicielem ''[[pustyniogwan|Dipsosaurus dorsalis]]'' – [[pustyniogwan]]
* ''[[Iguana]]''
* ''[[Iguana]]''
* ''[[Sauromalus]]''
* ''[[Sauromalus]]''

* † ''[[Armandisaurus]]''
oraz wymarłe{{r|Frost&Etheridge}}:
⚫
* † ''[[Lapitiguana]]''
* † ''[[Pumila]]''
* ''[[Armandisaurus]]''
⚫
* ''[[Lapitiguana]]''
* ''[[Pumila]]''


Późniejsze badania wykazały jednak, że dawne podrodziny Iguanidae ''sensu lato'' tworzą monofiletyczną grupę, do której nie należą agamy i kameleony<ref name="Macey">Macey, J. Robert; Larson, Allan; Ananjeva, Natalia B. i Papenfuss, Theodore J. (1997) "Evolutionary Shifts in Three Major Structural Features of the Mitochondrial Genome Among Iguanian Lizards" ''Journal of Molecular Evolution'' 44: 660-674. DOI: [http://dx.doi.org/10.1007/PL00006190 10.1007/PL00006190]</ref>. W związku z tym część naukowców powtórnie zaczęła zaliczać do rodziny Iguanidae wszystkie jej dawne podrodziny<ref name="Macey"/><ref>{{Cytuj pismo |autor=James A. Schulte |autor2=John Pablo Valladares |autor3=Allan Larson |tytuł=Phylogenetic relationships within Iguanidae inferred using molecular and morphological data and a phylogenetic taxonomy of iguanian lizards |czasopismo=Herpetologica |wolumin=59 |wydanie=3 |strony=399-419 |rok=2003 |doi=10.1655/02-48 |język=en}}</ref>; inni jednak uznają, że podział Iguanidae ''sensu lato'' na szereg odrębnych rodzin za bardzo się upowszechnił, by od niego odchodzić i proponują, by nadal używać nazwy Iguanidae tylko w odniesieniu do rodzaju ''Iguana'' i jego najbliższych krewnych, tj. dawnej podrodziny Iguaninae (na określenie Iguanidae ''sensu lato'' autorzy ci używają nazwy [[Pleurodonta]])<ref>Frost, Darrel R; Etheridge, Richard; Janies, Daniel i Titus, Tom A. (2001) "Total evidence, sequence alignment, evolution of polychrotid lizards, and a reclassification of the Iguania (Squamata: Iguania)." ''American Museum Novitates'' 3343: 1-38. DOI: 10.1206/0003-0082(2001)343<0001:TESAEO>2.0.CO;2</ref>.
Późniejsze badania wykazały jednak, że dawne podrodziny Iguanidae ''sensu lato'' tworzą monofiletyczną grupę, do której nie należą agamy i kameleony<ref name="Macey">Macey, J. Robert; Larson, Allan; Ananjeva, Natalia B. i Papenfuss, Theodore J. (1997) "Evolutionary Shifts in Three Major Structural Features of the Mitochondrial Genome Among Iguanian Lizards" ''Journal of Molecular Evolution'' 44: 660-674. DOI: [http://dx.doi.org/10.1007/PL00006190 10.1007/PL00006190]</ref>. W związku z tym część naukowców powtórnie zaczęła zaliczać do rodziny Iguanidae wszystkie jej dawne podrodziny<ref name="Macey"/><ref>{{Cytuj pismo |autor=James A. Schulte |autor2=John Pablo Valladares |autor3=Allan Larson |tytuł=Phylogenetic relationships within Iguanidae inferred using molecular and morphological data and a phylogenetic taxonomy of iguanian lizards |czasopismo=Herpetologica |wolumin=59 |wydanie=3 |strony=399-419 |rok=2003 |doi=10.1655/02-48 |język=en}}</ref>; inni jednak uznają, że podział Iguanidae ''sensu lato'' na szereg odrębnych rodzin za bardzo się upowszechnił, by od niego odchodzić i proponują, by nadal używać nazwy Iguanidae tylko w odniesieniu do rodzaju ''Iguana'' i jego najbliższych krewnych, tj. dawnej podrodziny Iguaninae (na określenie Iguanidae ''sensu lato'' autorzy ci używają nazwy [[Pleurodonta]])<ref>Frost, Darrel R; Etheridge, Richard; Janies, Daniel i Titus, Tom A. (2001) "Total evidence, sequence alignment, evolution of polychrotid lizards, and a reclassification of the Iguania (Squamata: Iguania)." ''American Museum Novitates'' 3343: 1-38. DOI: 10.1206/0003-0082(2001)343<0001:TESAEO>2.0.CO;2</ref>.
Linia 49: Linia 55:
W 2008 w [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|Czerwonej księdze gatunków zagrożonych]] [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów]] umieszczono 27 gatunków z tej rodziny, w tym 11 w kategorii CR (krytycznie zagrożone) <ref>{{cytuj stronę | url = http://www.iucnredlist.org
W 2008 w [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|Czerwonej księdze gatunków zagrożonych]] [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów]] umieszczono 27 gatunków z tej rodziny, w tym 11 w kategorii CR (krytycznie zagrożone) <ref>{{cytuj stronę | url = http://www.iucnredlist.org
| tytuł = 2008 IUCN Red List of Threatened Species
| tytuł = 2008 IUCN Red List of Threatened Species
| data dostępu = 6 grudnia 2008 | język = en }}</ref>.
| data dostępu = 6 grudnia 2008 | język = en }}</ref>.
== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy|
# <ref name="Uetz&Hallermann">{{cytuj stronę | url = http://reptile-database.reptarium.cz/advanced_search?taxon=Iguanidae&submit=Search| tytuł = Iguanidae| opublikowany = The Reptile Database| data dostępu = 2018-05-19| autor = P. Uetz & J. Hallermann| język = en}}</ref>}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==

Wersja z 15:13, 19 maj 2018

Legwanowate
Iguanidae[1]
Oppel, 1811
Ilustracja
Legwan zielony (Iguana iguana)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

gady

Rząd

łuskonośne

Podrząd

Iguania

Rodzina

legwanowate

Typ nomenklatoryczny

Iguana Laurenti, 1768

Rodzaje

zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Legwanowate, legwany (Iguanidae) – rodzina jaszczurek z rzędu łuskonośnych (Squamata), obejmuje ok. 35 gatunków, w tym 11 krytycznie zagrożonych wyginięciem.

Występowanie

Legwany występują od południowo-zachodniej części USA po obszary centralne Ameryki Południowej, na wyspach Galapagos (Amblyrhynchus, Conolophus), Antylach (Iguana, Cyclura) i na Fidżi (Brachylophus).

Charakterystyka

Wielkość od 14 cm długości (Dipsosaurus dorsalis) do ponad 2 metrów (Iguana iguana). Ich zęby są umieszczone pleurodontycznie (co odróżnia je od agam i kameleonów) i podlegają stałej wymianie. U niektórych występuje autotomia – zdolność odrzucania ogona. Pokrój ciała u większości gatunków przypomina typowe jaszczurki z długim ogonem. Gatunki prowadzące naziemny tryb życia mają ciała brzusznie spłaszczone, a nadrzewne bocznie spłaszczone. Skóra pokryta jest nieregularnie rozmieszczonymi niewielkich rozmiarów łuskami. Występują u nich różne skórne twory jak grzebienie, fałdy, wachlarze. Samce wielu gatunków w czasie, gdy są podniecone nadymają worki podgardzielowe. Ubarwienie z reguły w różnych ochronnych odcieniach zieleni. W czasie godów samce przybierają jaskrawsze barwy. Większość jest wszystkożerna, a nieliczne odżywiają się wyłącznie pokarmem roślinnym. Większość legwanów jest jajorodna, a część jajożyworodna. Jaja w pergaminowatych osłonkach składają do jam w ziemi w liczbie od 1 do 90 sztuk. Zajmują rozmaite środowiska od lasów deszczowych poprzez pustynie. Są wśród nich gatunki naziemne (Dipsosaurus, Cyclura), naskalne (Sauromalus, Ctenosaura, Conolophus), nadrzewne (Iguana, Brachylophus) i jeden gatunek (legwan morski) spędzający większość czasu w wodzie morskiej.

Systematyka

Tradycyjnie do rodziny Iguanidae zaliczano wiele gatunków jaszczurek z kladu Iguania, w większości zamieszkujących obszary obu Ameryk, ale także niektóre gatunki z wysp na Pacyfiku a nawet z Madagaskaru; w obrębie Iguanidae wyróżniano wówczas wiele podrodzin, m.in. Iguaninae, Corytophaninae, Crotaphytinae, Oplurinae, Phrynosomatinae, Polychrotinae i Tropidurinae. Frost i Etheridge (1989) stwierdzili jednak, iż brakuje dowodów na to, że wszystkie te podrodziny tworzą takson monofiletyczny, do którego jednocześnie nie należą agamy i kameleony; z tego powodu zaproponowali, by nazwy Iguanidae używać jedynie w odniesieniu do dawnej podrodziny Iguaninae, a pozostałe podrodziny legwanów podnieść do rangi odrębnych rodzin[2]. Do rodziny Iguanidae należą następujące występujące współcześnie rodzaje[3]:

Iguana delicatissima
Legwan zielony
Legwan

oraz wymarłe[2]:

Późniejsze badania wykazały jednak, że dawne podrodziny Iguanidae sensu lato tworzą monofiletyczną grupę, do której nie należą agamy i kameleony[4]. W związku z tym część naukowców powtórnie zaczęła zaliczać do rodziny Iguanidae wszystkie jej dawne podrodziny[4][5]; inni jednak uznają, że podział Iguanidae sensu lato na szereg odrębnych rodzin za bardzo się upowszechnił, by od niego odchodzić i proponują, by nadal używać nazwy Iguanidae tylko w odniesieniu do rodzaju Iguana i jego najbliższych krewnych, tj. dawnej podrodziny Iguaninae (na określenie Iguanidae sensu lato autorzy ci używają nazwy Pleurodonta)[6].

Zagrożenia

W 2008 w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów umieszczono 27 gatunków z tej rodziny, w tym 11 w kategorii CR (krytycznie zagrożone) [7].

Przypisy

  1. ↑ Iguanidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b D.R. Frost & R. Etheridge (1989) "A phylogenetic analysis and taxonomy of iguanian lizards (Reptilia: Squamata)." University of Kansas Museum of Natural History, Miscellaneous Publications 81: 1-65.
  3. ↑ P. Uetz & J. Hallermann: Iguanidae. The Reptile Database. [dostęp 2018-05-19]. (ang.).
  4. ↑ a b Macey, J. Robert; Larson, Allan; Ananjeva, Natalia B. i Papenfuss, Theodore J. (1997) "Evolutionary Shifts in Three Major Structural Features of the Mitochondrial Genome Among Iguanian Lizards" Journal of Molecular Evolution 44: 660-674. DOI: 10.1007/PL00006190
  5. ↑ James A. Schulte, John Pablo Valladares, Allan Larson. Phylogenetic relationships within Iguanidae inferred using molecular and morphological data and a phylogenetic taxonomy of iguanian lizards. „Herpetologica”. 59 (3), s. 399-419, 2003. DOI: 10.1655/02-48. (ang.). 
  6. ↑ Frost, Darrel R; Etheridge, Richard; Janies, Daniel i Titus, Tom A. (2001) "Total evidence, sequence alignment, evolution of polychrotid lizards, and a reclassification of the Iguania (Squamata: Iguania)." American Museum Novitates 3343: 1-38. DOI: 10.1206/0003-0082(2001)343<0001:TESAEO>2.0.CO;2
  7. ↑ 2008 IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 6 grudnia 2008]. (ang.).

Bibliografia

  1. Hanna Dobrowolska: Gady. Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00957-8.
  2. Włodzimierz Juszczyk: Gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986. ISBN 83-214-0464-2.
  3. Family Iguanidae (sensu Frost et al.) - Iguanas. J. Craig Venter Institute. [dostęp 6 grudnia 2008]. (ang.).
  4. Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
Iguania
Rodziny

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Legwanowate&oldid=53492024”