Przejdź do zawartości

Kokietnik: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 394 896 edycji
Kenraiz (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
106 983 edycje
drobne merytoryczne
Linia 20: Linia 20:
| commons = Category:Phyllocladus
| commons = Category:Phyllocladus
}}
}}
'''Kokietnik'''{{r|rostafinski}} (''Phyllocladus'') – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] drzew i krzewów z rodziny [[zastrzalinowate|zastrzalinowatych]] (''Podocarpaceae''). Obejmuje we florze współczesnej cztery gatunki występujące na obszarze od [[Filipiny|Filipin]] i [[Indonezja|Indonezji]] po [[Tasmania|Tasmanię]] i [[Nowa Zelandia|Nową Zelandię]]{{r|silba}}. W przeszłości podczas [[trzeciorzęd|trzeciorzędu]] przedstawiciele tego rodzaju byli bardziej zróżnicowani i odgrywali większą rolę we florze tego obszaru{{r|wagstaff}}. Należą tu zarówno rośliny [[dwupienność|dwupienne]] jak i [[Jednopienność|jednopienne]]. Wyróżniają się charakterystycznie spłaszczonymi pędami – [[Gałęziak|fyllokladiami]]{{r|silba}}.
'''Kokietnik'''{{r|rostafinski}} (''Phyllocladus'') – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] drzew i krzewów z rodziny [[zastrzalinowate|zastrzalinowatych]] (''Podocarpaceae''). Obejmuje we florze współczesnej cztery gatunki występujące na obszarze od [[Filipiny|Filipin]] i [[Indonezja|Indonezji]] po [[Tasmania|Tasmanię]] i [[Nowa Zelandia|Nową Zelandię]]{{r|silba}}. W przeszłości podczas [[trzeciorzęd|trzeciorzędu]] przedstawiciele tego rodzaju byli bardziej zróżnicowani i odgrywali większą rolę we florze tego obszaru{{r|wagstaff}}. Należą tu zarówno rośliny [[dwupienność|dwupienne]] jak i [[Jednopienność|jednopienne]]. Wyróżniają się charakterystycznie spłaszczonymi pędami – [[Gałęziak|fyllokladiami]]{{r|silba}}. Rośliny te występują głównie w zaroślach i lasach górskich. Gatunki drzewiaste wykorzystywane są jako źródło surowca drzewnego. [[Maorysi]] z kory ''P. trichomanoides'' uzyskiwali czerwony barwnik<ref name=philips/>.
[[Plik:Tanekaha Kahuroa.jpg|thumb|250 px|''Phyllocladus trichomanoides'']]
[[Plik:Tanekaha Kahuroa.jpg|thumb|''Phyllocladus trichomanoides'']]
== Morfologia ==
== Morfologia ==
; Pokrój: Rośliny osiągające od nieco ponad 1 metr do 30 m wysokości. Pęd główny rozgałęzia się często okółkowo. Końcowe odcinki pędów rozgałęziające się naprzeciwlegle są spłaszczone i pełnią funkcję asymilacyjną ([[Gałęziak|fyllokladia]]). mają kształt wachlarzowaty, na brzegu są drobnoząbkowane lub wcinane.
; Pokrój: Rośliny osiągające od nieco ponad 1 metr do 30 m wysokości. Pęd główny rozgałęzia się często okółkowo. Końcowe odcinki pędów rozgałęziające się naprzeciwlegle są spłaszczone i pełnią funkcję asymilacyjną ([[Gałęziak|fyllokladia]]). Mają one kształt wachlarzowaty, na brzegu są drobnoząbkowane lub wcinane{{r|silba}} do pierzasto podzielonych<ref name=philips>{{cytuj książkę|autor=Roger Philips, Martyn Rix|tytuł=The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs |wydawca=Macmillan |miejsce=London |data=2002 |strony=23 |isbn=0333730038}}</ref>.
; [[Liść|Liście]]: Młodociane są jednonerwowe, równowąskie i ułożone skrętolegle. Właściwe liście zredukowane są do drobnych łusek u nasady fyllokladiów.
; [[Liść|Liście]]: Młodociane są jednonerwowe, równowąskie i ułożone skrętolegle{{r|silba}}. Rozwijają się tylko u [[siewka|siewek]]<ref name=philips/>. Właściwe liście zredukowane są do drobnych łusek u nasady fyllokladiów{{r|silba}}.
; Organy generatywne: [[Kotka (botanika)|Kotkowate]] strobile męskie zebrane są w skupienia na końcach pędów. [[Pyłek|Ziarna pyłku]] zaopatrzone są w skrzydełka. Strobile żeńskie wyrastają na krawędzi fyllokladiów. Składają się z mięśniejącej [[osnówka (botanika)|osnówki]] otaczającej [[zalążek|zalążki]].
; Organy generatywne: Krótkie, czerowonobrązowe i [[Kotka (botanika)|kotkowate]] strobile męskie zebrane są w skupienia na końcach pędów<ref name=philips/>. [[Pyłek|Ziarna pyłku]] zaopatrzone są w skrzydełka. Strobile żeńskie wyrastają na krawędzi fyllokladiów. Składają się z mięśniejącej [[osnówka (botanika)|osnówki]] otaczającej [[zalążek|zalążki]]{{r|silba}}.
; [[Nasiono|Nasiona]]: Na płodnej łusce ([[makrosporofil]]u) rozwija się pojedyncze, wzniesione ku górze nasiono, do połowy otoczone osnówką. Nasiono jest owalne, spłaszczone wzdłuż dłuższej osi, pozbawione skrzydełka{{r|silba}}.
; [[Nasiono|Nasiona]]: Na płodnej łusce ([[makrosporofil]]u) rozwija się pojedyncze, wzniesione ku górze nasiono, do połowy otoczone osnówką. Nasiono jest owalne, spłaszczone wzdłuż dłuższej osi, pozbawione skrzydełka{{r|silba}}.


Linia 32: Linia 32:


; Wykaz gatunków{{r|tpl}}:
; Wykaz gatunków{{r|tpl}}:
* ''[[Phyllocladus aspleniifolius]]'' (Labill.) Hook.f.
* ''[[Phyllocladus aspleniifolius]]'' <small>(Labill.) Hook.f.</small>
* ''[[Phyllocladus hypophyllus]]'' Hook.f.
* ''[[Phyllocladus hypophyllus]]'' <small>Hook.f.</small>
* ''[[Phyllocladus toatoa]]'' Molloy
* ''[[Phyllocladus toatoa]]'' <small>Molloy</small>
* ''[[Phyllocladus trichomanoides]]'' D.Don
* ''[[Phyllocladus trichomanoides]]'' <small>D.Don</small>


Opisano także wymarłe gatunki występujące w [[trzeciorzęd]]zie i [[czwartorzęd]]zie{{r|hill}}:
Opisano także wymarłe gatunki występujące w [[trzeciorzęd]]zie i [[czwartorzęd]]zie{{r|hill}}:

Wersja z 10:08, 8 gru 2020

Kokietnik
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Klad

rośliny naczyniowe

Klad

rośliny nasienne

Klad

nagonasienne

Rząd

araukariowce

Rodzina

zastrzalinowate

Rodzaj

kokietnik

Nazwa systematyczna
{{{nazwa łacińska}}} Mirbel
Mém. Mus. Hist. Nat. 13: 48. 1825[1]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Kokietnik[4] (Phyllocladus) – rodzaj drzew i krzewów z rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae). Obejmuje we florze współczesnej cztery gatunki występujące na obszarze od Filipin i Indonezji po Tasmanię i Nową Zelandię[5]. W przeszłości podczas trzeciorzędu przedstawiciele tego rodzaju byli bardziej zróżnicowani i odgrywali większą rolę we florze tego obszaru[6]. Należą tu zarówno rośliny dwupienne jak i jednopienne. Wyróżniają się charakterystycznie spłaszczonymi pędami – fyllokladiami[5]. Rośliny te występują głównie w zaroślach i lasach górskich. Gatunki drzewiaste wykorzystywane są jako źródło surowca drzewnego. Maorysi z kory P. trichomanoides uzyskiwali czerwony barwnik[7].

Phyllocladus trichomanoides

Morfologia

Pokrój
Rośliny osiągające od nieco ponad 1 metr do 30 m wysokości. Pęd główny rozgałęzia się często okółkowo. Końcowe odcinki pędów rozgałęziające się naprzeciwlegle są spłaszczone i pełnią funkcję asymilacyjną (fyllokladia). Mają one kształt wachlarzowaty, na brzegu są drobnoząbkowane lub wcinane[5] do pierzasto podzielonych[7].
Liście
Młodociane są jednonerwowe, równowąskie i ułożone skrętolegle[5]. Rozwijają się tylko u siewek[7]. Właściwe liście zredukowane są do drobnych łusek u nasady fyllokladiów[5].
Organy generatywne
Krótkie, czerowonobrązowe i kotkowate strobile męskie zebrane są w skupienia na końcach pędów[7]. Ziarna pyłku zaopatrzone są w skrzydełka. Strobile żeńskie wyrastają na krawędzi fyllokladiów. Składają się z mięśniejącej osnówki otaczającej zalążki[5].
Nasiona
Na płodnej łusce (makrosporofilu) rozwija się pojedyncze, wzniesione ku górze nasiono, do połowy otoczone osnówką. Nasiono jest owalne, spłaszczone wzdłuż dłuższej osi, pozbawione skrzydełka[5].

Systematyka

Rodzaj zaliczany jest do rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae) lub wyodrębniany w osobną rodzinę Phyllocladaceae Bessey 1907. Genowe analizy filogenetyczne nie dają jednoznacznych wyników, według niektórych badaczy potwierdzają siostrzaną pozycję tego rodzaju w stosunku do innych zastrzalinowatych, według innych rodzaj ten zagnieżdżony jest w obrębie zastrzalinowatych[2]. W obrębie rodzaju gatunki tworzą dwie grupy siostrzane – do jednej należy P. aspleniifolius i P. toatoa, do drugiej P. trichomanoides i P. hypophyllus[8].

Wykaz gatunków[9]

Opisano także wymarłe gatunki występujące w trzeciorzędzie i czwartorzędzie[8]:

  • P. aberensis, P. annulatus, P. lobatus, P. morwellensis.

Przypisy

  1. ↑ a b c Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-12-03]. (ang.).
  2. ↑ a b P. F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–.
  3. ↑ Christenhusz, M.J.M., J.L. Reveal, A. Farjon, M.F. Gardner, R.R. Mill, and M.W. Chase (2011). A new classification and linear sequence of extant gymnosperms. Phytotaxa 19: 55-70.
  4. ↑ Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900. (pol.).
  5. ↑ a b c d e f g John Silba: Encyclopedia coniferae. Corvallis, Oregon, USA: Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 69, seria: Phytologia Memoirs.
  6. ↑ Steven J. Wagstaff. Evolution and biogeography of the austral genus Phyllocladus (Podocarpaceae). „Journal of Biogeography”. 31, 10, s. 1569-1577, 2004. DOI: 10.1111/j.1365-2699.2004.01066.x. (ang.). 
  7. ↑ a b c d Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 23. ISBN 0-333-73003-8.
  8. ↑ a b Robert S. Hill. New species of Phyllocladus (Podocarpaceae) macrofossils from southeastern Australia. „Alcheringa An Australasian Journal of Palaeontology”. 13, 3, s. 193-208, 1989. DOI: 10.1080/03115518908527820. (ang.). 
  9. ↑ Phyllocladus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-12-03].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kokietnik&oldid=61614499”