Ester Rachel Kamińska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Dodano kategorię "Ludzie urodzeni w Porozowie" za pomocą HotCat |
rozszerzenie tekstu, wikizacja, źródła/przypisy |
||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Urodziła się w Porozowie, jako córka Szymona Halperna, [[kantor]]a [[synagoga]]lnego. W młodości przeprowadziła się do Warszawy, gdzie pracowała w fabrykach papierosów i kapeluszy<ref name="TŻ">{{Cytuj stronę | url = http://www.teatr-zydowski.art.pl/content/historia | tytuł = Historia. Ester Rachel Kamińska (1870–1925) | praca = Teatr Żydowski im. Estery Rachel i Idy Kamińskich | opublikowany = teatr-zydowski.art.pl | data dostępu = 2016-06-10}}</ref>. |
Urodziła się w Porozowie, jako córka Szymona Halperna, [[kantor]]a [[synagoga]]lnego. W młodości przeprowadziła się do Warszawy, gdzie pracowała w fabrykach papierosów, wstążek i kapeluszy<ref name="TŻ">{{Cytuj stronę | url = http://www.teatr-zydowski.art.pl/content/historia | tytuł = Historia. Ester Rachel Kamińska (1870–1925) | praca = Teatr Żydowski im. Estery Rachel i Idy Kamińskich | opublikowany = teatr-zydowski.art.pl | data dostępu = 2016-06-10}}</ref><ref name="MICHAŁ LASZCZKOWSKI">MICHAŁ LASZCZKOWSKI - KOBIETY NIEPODLEGŁEJ. Warszawa, 2021, s. 71, język polski, {{ISBN|978-83-956053-2-1}}</ref>). |
||
W 1892 zadebiutowała na deskach warszawskiego teatrzyku Eldorado<ref name="EW314">{{cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia Warszawy | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 1994 | strony = 313 | isbn = 83-01-08836-2}}</ref>. Od 1893 grała z grupą teatralną swojego przyszłego męża, [[Abraham Izaak Kamiński|Abrahama Izaaka Kamińskiego]]<ref name="EW314" />. |
W 1892 zadebiutowała na deskach warszawskiego teatrzyku Eldorado<ref name="EW314">{{cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia Warszawy | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 1994 | strony = 313 | isbn = 83-01-08836-2}}</ref>. Od 1893 grała z grupą teatralną swojego przyszłego męża, [[Abraham Izaak Kamiński|Abrahama Izaaka Kamińskiego]]<ref name="EW314" />. |
||
| Linia 27: | Linia 27: | ||
W 1900 wraz z mężem założyła [[teatr wędrowny|wędrowny teatr]], a w 1913 stały teatr w Warszawie przy ul. [[Ulica Oboźna w Warszawie|Oboźnej]] 1/3<ref name="Obozna" />, w którym grano ambitny repertuar światowy. Środki na teatr zdobyła odbywając w latach 1910 i 1913 tournée po Stanach Zjednoczonych. Od 1914 podróżowała po Europie występując na deskach teatrów w [[Petersburg]]u, [[Kijów|Kijowie]], [[Odessa|Odessie]] i [[Paryż]]u. Grała w [[jidysz]], po [[Język polski|polsku]] i [[Język rosyjski|rosyjsku]]<ref name="Encyklopedia PWN" />. Styl jej gry porównywano do stylu [[Eleonora Duse|Eleonory Duse]]<ref name="EW314" />. |
W 1900 wraz z mężem założyła [[teatr wędrowny|wędrowny teatr]], a w 1913 stały teatr w Warszawie przy ul. [[Ulica Oboźna w Warszawie|Oboźnej]] 1/3<ref name="Obozna" />, w którym grano ambitny repertuar światowy. Środki na teatr zdobyła odbywając w latach 1910 i 1913 tournée po Stanach Zjednoczonych. Od 1914 podróżowała po Europie występując na deskach teatrów w [[Petersburg]]u, [[Kijów|Kijowie]], [[Odessa|Odessie]] i [[Paryż]]u. Grała w [[jidysz]], po [[Język polski|polsku]] i [[Język rosyjski|rosyjsku]]<ref name="Encyklopedia PWN" />. Styl jej gry porównywano do stylu [[Eleonora Duse|Eleonory Duse]]<ref name="EW314" />. |
||
Uważana jest za najważniejszą aktorkę żydowską w Polsce i najwybitniejszą aktorką języka jidysz swoich czasów. Jest uznawana za matkę teatru żydowskiego<ref name="MICHAŁ LASZCZKOWSKI" />. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Grała m.in. role młodych dziewcząt i kobiet w sztukach pisarzy żydowskich, m.in. tytułową w ''[[Sierota Chasia]]'' [[Jakub Gordin|Jakuba Gordina]] i Lei w ''Siostrach'' [[Icchok Lejb Perec|Icchoka Lejba Pereca]], a także Amalię w ''Zbójcach'' [[Friedrich Schiller|Friedricha Schillera]] i Norę w [[Dom lalki (dramat)|''Domu lalki'']] [[Henrik Ibsen|Henrika Ibsena]]<ref name="EW314" />. Zagrała także w kilku filmach jidysz<ref name="TŻ" />. |
Grała m.in. role młodych dziewcząt i kobiet w sztukach pisarzy żydowskich, m.in. tytułową w ''[[Sierota Chasia]]'' [[Jakub Gordin|Jakuba Gordina]] i Lei w ''Siostrach'' [[Icchok Lejb Perec|Icchoka Lejba Pereca]], a także Amalię w ''Zbójcach'' [[Friedrich Schiller|Friedricha Schillera]] i Norę w [[Dom lalki (dramat)|''Domu lalki'']] [[Henrik Ibsen|Henrika Ibsena]]<ref name="EW314" />. Zagrała także w kilku filmach jidysz<ref name="TŻ" />. |
||
| Linia 35: | Linia 37: | ||
Jest pochowana w alei głównej [[Cmentarz żydowski w Warszawie (Wola)|cmentarza żydowskiego]] przy [[Ulica Okopowa w Warszawie|ulicy Okopowej]] w [[Warszawa|Warszawie]] (kwatera 39)<ref>[http://cemetery.jewish.org.pl/id_71700/info/__Kami%C5%84ska.html Grób Ester Rachel Kamińskiej] w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko = | imię = | autor link = | tytuł = Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie| wydawca = Rokart| miejsce = Warszawa| rok = 2003| strony = | isbn = 83-916419-3-7}}</ref>. Autorem jej nagrobka jest [[Feliks Rubinlicht]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Kroszczor | imię = Henryk | tytuł = Cmentarz żydowski w Warszawie | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1983 | strony = 16 | isbn = 83-01-04304-0}}</ref>. |
Jest pochowana w alei głównej [[Cmentarz żydowski w Warszawie (Wola)|cmentarza żydowskiego]] przy [[Ulica Okopowa w Warszawie|ulicy Okopowej]] w [[Warszawa|Warszawie]] (kwatera 39)<ref>[http://cemetery.jewish.org.pl/id_71700/info/__Kami%C5%84ska.html Grób Ester Rachel Kamińskiej] w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko = | imię = | autor link = | tytuł = Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie| wydawca = Rokart| miejsce = Warszawa| rok = 2003| strony = | isbn = 83-916419-3-7}}</ref>. Autorem jej nagrobka jest [[Feliks Rubinlicht]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Kroszczor | imię = Henryk | tytuł = Cmentarz żydowski w Warszawie | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1983 | strony = 16 | isbn = 83-01-04304-0}}</ref>. |
||
W 1955 jej imię nadano [[Teatr Żydowski w Warszawie|Teatrowi Żydowskiemu w Warszawie]]<ref name="Encyklopedia PWN" />. |
W 1955 jej i córki Idy imię nadano [[Teatr Żydowski w Warszawie|Teatrowi Żydowskiemu w Warszawie]]<ref name="MICHAŁ LASZCZKOWSKI"><ref name="Encyklopedia PWN" />. |
||
== Filmografia == |
== Filmografia == |
||
Wersja z 14:58, 28 lut 2023
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
Ester Rachel Kamińska, z domu Halpern (jid. אסתּר רחל קאַמינסקאַ; ur. 22 lutego lub 10 marca 1870 w Porozowie, zm. 27 grudnia 1925 w Warszawie)[1][2] – polska aktorka teatralna pochodzenia żydowskiego, prowadząca wraz z mężem pierwszy teatr żydowski, posiadający stałą siedzibę[3]. Nazywana „matką teatru żydowskiego”[1]. Matka Idy Kamińskiej.
Życiorys
Urodziła się w Porozowie, jako córka Szymona Halperna, kantora synagogalnego. W młodości przeprowadziła się do Warszawy, gdzie pracowała w fabrykach papierosów, wstążek i kapeluszy[4][5]).
W 1892 zadebiutowała na deskach warszawskiego teatrzyku Eldorado[2]. Od 1893 grała z grupą teatralną swojego przyszłego męża, Abrahama Izaaka Kamińskiego[2].
W 1900 wraz z mężem założyła wędrowny teatr, a w 1913 stały teatr w Warszawie przy ul. Oboźnej 1/3[3], w którym grano ambitny repertuar światowy. Środki na teatr zdobyła odbywając w latach 1910 i 1913 tournée po Stanach Zjednoczonych. Od 1914 podróżowała po Europie występując na deskach teatrów w Petersburgu, Kijowie, Odessie i Paryżu. Grała w jidysz, po polsku i rosyjsku[1]. Styl jej gry porównywano do stylu Eleonory Duse[2].
Uważana jest za najważniejszą aktorkę żydowską w Polsce i najwybitniejszą aktorką języka jidysz swoich czasów. Jest uznawana za matkę teatru żydowskiego[5].
W czasie I wojny światowej występowała wraz z córką Idą i Zygmuntem Turkowem na okupowanych przez Niemców terenach Cesarstwa Rosyjskiego. Do Polski powrócili w 1921[5].
Grała m.in. role młodych dziewcząt i kobiet w sztukach pisarzy żydowskich, m.in. tytułową w Sierota Chasia Jakuba Gordina i Lei w Siostrach Icchoka Lejba Pereca, a także Amalię w Zbójcach Friedricha Schillera i Norę w Domu lalki Henrika Ibsena[2]. Zagrała także w kilku filmach jidysz[4].
Z Abrahamem Izaakiem Kamińskim miała troje dzieci: Reginę, Idę oraz Józefa.
Jest pochowana w alei głównej cmentarza żydowskiego przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 39)[6][7]. Autorem jej nagrobka jest Feliks Rubinlicht[8].
W 1955 jej i córki Idy imię nadano Teatrowi Żydowskiemu w Warszawie<ref name="MICHAŁ LASZCZKOWSKI">[1].
Filmografia
- 1924: Ślubowanie – jako Pani Kronberg
- 1914: Macocha
- 1914: Ubój
- 1913: Nieznajomy
- 1912: Mirełe Efros – jako Mirełe Efros
Przypisy
- ↑ a b c d Wielka Encyklopedia PWN. Tom 13. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 191. ISBN 83-01-13762-4.
- ↑ a b c d e Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 313. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b Oboźna – Tatry w rotundzie. [w:] Warszawy historia ukryta [on-line]. 2015-11-01. [dostęp 2019-10-21]. (pol.).
- ↑ a b Historia. Ester Rachel Kamińska (1870–1925). [w:] Teatr Żydowski im. Estery Rachel i Idy Kamińskich [on-line]. teatr-zydowski.art.pl. [dostęp 2016-06-10].
- ↑ a b c MICHAŁ LASZCZKOWSKI - KOBIETY NIEPODLEGŁEJ. Warszawa, 2021, s. 71, język polski, ISBN 978-83-956053-2-1
- ↑ Grób Ester Rachel Kamińskiej w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
- ↑ Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.
- ↑ Henryk Kroszczor: Cmentarz żydowski w Warszawie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 16. ISBN 83-01-04304-0.
Bibliografia
- Henryk Kroszczor: Cmentarz Żydowski w Warszawie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 16. ISBN 83-01-04304-0.
- Jan Jagielski: Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51. Z. 1, Kwatery przy Alei Głównej. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, 1996, s. 58-59. ISBN 83-90-66296-5.
Linki zewnętrzne
- Ester Rachel Kamińska w bazie IMDb (ang.)
- Rafał Żebrowski: Kamińska Ester Rachel. W: Polski słownik judaistyczny. Dzieje – kultura – religia – ludzie. Oprac. Zofia Borzymińska i Rafał Żebrowski. T. 1: A–K. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, s. 748–749, seria: Słowniki. ISBN 83-7255-126-X. [dostęp 2019-10-21].