Chropowatość powierzchni: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
drobne techniczne |
int. |
||
Linia 100: | Linia 100: | ||
== Chropowatość w rysunku technicznym == |
== Chropowatość w rysunku technicznym == |
||
Na rysunkach technicznych chropowatość pokazuje się stosując znak chropowatości wraz z pożądanymi informacjami(norma PN-ISO 1302:1996):<ref>{{Cytuj |tytuł = Materiały pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu Grafika Inżynierska - Chropowatość powierzchni |data = 2020-05-10 |data dostępu = 2021-10-22 |wydawca = Uniwersytet Morski w Gdyni |opublikowany = Strona Wydziału Mechanicznego |url = http://wm.umg.edu.pl/cwiczenia/grafika/oznaczanie_chropowatosci_materaily_pomocnicze.pdf}}</ref> |
Na rysunkach technicznych chropowatość pokazuje się, stosując znak chropowatości wraz z pożądanymi informacjami(norma PN-ISO 1302:1996):<ref>{{Cytuj |tytuł = Materiały pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu Grafika Inżynierska - Chropowatość powierzchni |data = 2020-05-10 |data dostępu = 2021-10-22 |wydawca = Uniwersytet Morski w Gdyni |opublikowany = Strona Wydziału Mechanicznego |url = http://wm.umg.edu.pl/cwiczenia/grafika/oznaczanie_chropowatosci_materaily_pomocnicze.pdf}}</ref> |
||
[[Plik:Roughness symbol.svg|left|200px]] |
[[Plik:Roughness symbol.svg|left|200px]] |
||
a – wartość chropowatości poprzedzona symbolem skali (np. Ra, Rz) |
a – wartość chropowatości poprzedzona symbolem skali (np. Ra, Rz) |
Wersja z 22:50, 17 cze 2023
Chropowatość lub chropowatość powierzchni – cecha powierzchni ciała stałego, oznacza rozpoznawalne optyczne (choć niekoniecznie gołym okiem) lub wyczuwalne mechanicznie nierówności powierzchni, niewynikające z jej kształtu, a charakteru obróbki i użytego narzędzia i przynajmniej o jeden rząd wielkości drobniejsze. Chropowatość, w przeciwieństwie do innej podobnej cechy – falistości powierzchni, jest pojęciem odnoszącym się do nierówności o relatywnie małych odległościach wierzchołków. Wielkość chropowatości powierzchni zależy od rodzaju materiału i przede wszystkim od rodzaju jego obróbki[1].
W budowie maszyn stosuje się zwykle dwa parametry (używa się więcej parametrów – te dwa można uznać za podstawowe) określające:
Średnie arytmetyczne odchylenie profilu od linii średniej – Ra
Linia średnia jest teoretyczną linią, przy której suma kwadratów odległości wzniesień i zagłębień jest najmniejsza[1]. Pomiaru dokonuje się na odcinku elementarnym Le określanym przez Polską Normę. Długość odcinka elementarnego zależy od wartości parametru chropowatości i może być równa jednej z sześciu wartości wyrażonych w milimetrach: 25; 8; 2,5; 0,8; 0,25; 0,08.
Wysokość chropowatości według dziesięciu punktów profilu – Rz
Suma średniej arytmetycznej wysokości pięciu najwyższych wzniesień ponad linię średnią i średniej głębokości pięciu najniższych wgłębień poniżej linii średniej.
- Parametr Rz został usunięty z norm ISO, nie został zastąpiony żadnym innym. Obecnie symbolem Rz oznacza się największą wysokość profili (wcześniej Ry) [EN ISO 4287]
Chropowatość mierzona jest specjalnymi urządzeniami pomiarowymi zwanymi profilometrami. Większość z produkowanych obecnie urządzeń jest w stanie zmierzyć obydwa parametry[2].
Klasy chropowatości
Nieaktualna już Polska Norma PN-58/M-04252 (obecnie PN-EN ISO 1302:2004) wyróżniała 14 klas chropowatości. Każdej z nich odpowiadał zakres chropowatości Ra lub Rz[3].
Klasa chropowatości | Ra | Rz | Rodzaj obróbki[4] |
---|---|---|---|
1 | 80 | 320 | zgrubna obróbka skrawaniem |
2 | 40 | 160 | zgrubna obróbka skrawaniem |
3 | 20 | 80 | dokładna obróbka skrawaniem |
4 | 10 | 40 | dokładna obróbka skrawaniem |
5 | 5 | 20 | wykończeniowa obróbka skrawaniem |
6 | 2.5 | 10 | wykończeniowa obróbka skrawaniem |
7 | 1.25 | 6.3 | szlifowanie zgrubne |
8 | 0.63 | 3.2 | szlifowanie dokładne |
9 | 0.32 | 1.6 | szlifowanie wykończeniowe |
10 | 0.16 | 0.8 | docieranie |
11 | 0.08 | 0.4 | docieranie pastą diamentową |
12 | 0.04 | 0.2 | honowanie |
13 | 0.02 | 0.1 | polerowanie |
14 | 0.01 | 0.05 | polerowanie |
Chropowatość w rysunku technicznym
Na rysunkach technicznych chropowatość pokazuje się, stosując znak chropowatości wraz z pożądanymi informacjami(norma PN-ISO 1302:1996):[5]
a – wartość chropowatości poprzedzona symbolem skali (np. Ra, Rz)
b – wartość reprezentująca naddatek materiału na obróbkę
c – symbol kierunkowości struktury powierzchni
d – informacja o metodzie wykonania, rodzaju obróbki
e – wartość reprezentująca wysokość falistości, poprzedzona odpowiednim symbolem lub długość odcinka elementarnego jeżeli nie jest wyszczególniony w normie (ISO 4288)
f – wartość parametru chropowatości innego niż Ra poprzedzona symbolem skali.
Wszystkie parametry liczbowe podawane są w mikrometrach.
Dodatkowo znak chropowatości umieszcza się w prawym, górnym rogu nad ramką (odnosi się wtedy do wszystkich powierzchni elementu)[6], oraz za nim w nawiasie malejące symbole dla chropowatości wyszczególnionych na rysunku.
Kryteria akceptacji dla pomiarów chropowatości w instalacjach higienicznych
Chropowatość powierzchni jest parametrem istotnie wpływającym na skuteczność jej czyszczenia. W instalacjach higienicznych (branża spożywcza, branża kosmetyczna, branża farmaceutyczna) chropowatość jest często jednym z kryteriów odbiorowych dla nowo budowanej instalacji. Dla powierzchni wewnętrznych często stosowanym kryterium akceptacji jest chropowatość Ra ≤ 0,8 μm (rzadziej Ra ≤ 0,4 μm)[7].
Przypisy
- ↑ a b c ROZDZIAŁ V Warstwa wierzchnia. Chropowatość i falistość powierzchni [online], 31 grudnia 2017 .
- ↑ POMIARY MIKROGEOMETRII POWIERZCHNI [online], 31 grudnia 2017, slajdy 25-56 .
- ↑ Stare i nowe oznaczenie chropowatości [online], 31 grudnia 2017 .
- ↑ Radosław Łyszkowski , Podstawy konstrukcji maszyn. Podstawy Inżynierii Wytwarzania [online], 31 grudnia 2017, str. 20 .
- ↑ Materiały pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu Grafika Inżynierska - Chropowatość powierzchni, Uniwersytet Morski w Gdyni, 10 maja 2020 [dostęp 2021-10-22] .
- ↑ Patrycja Ewa Jagiełowicz (Borawska), Oznaczenie chropowatości powierzchni. [online], 10 marca 2008 .
- ↑ Pomiary chropowatości powierzchni [online], Biuro Naukowo-Techniczne SIGMA [dostęp 2022-03-09] .