Przejdź do zawartości

Chropowatość powierzchni: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne
int.
Linia 100: Linia 100:


== Chropowatość w rysunku technicznym ==
== Chropowatość w rysunku technicznym ==
Na rysunkach technicznych chropowatość pokazuje się stosując znak chropowatości wraz z pożądanymi informacjami(norma PN-ISO 1302:1996):<ref>{{Cytuj |tytuł = Materiały pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu Grafika Inżynierska - Chropowatość powierzchni |data = 2020-05-10 |data dostępu = 2021-10-22 |wydawca = Uniwersytet Morski w Gdyni |opublikowany = Strona Wydziału Mechanicznego |url = http://wm.umg.edu.pl/cwiczenia/grafika/oznaczanie_chropowatosci_materaily_pomocnicze.pdf}}</ref>
Na rysunkach technicznych chropowatość pokazuje się, stosując znak chropowatości wraz z pożądanymi informacjami(norma PN-ISO 1302:1996):<ref>{{Cytuj |tytuł = Materiały pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu Grafika Inżynierska - Chropowatość powierzchni |data = 2020-05-10 |data dostępu = 2021-10-22 |wydawca = Uniwersytet Morski w Gdyni |opublikowany = Strona Wydziału Mechanicznego |url = http://wm.umg.edu.pl/cwiczenia/grafika/oznaczanie_chropowatosci_materaily_pomocnicze.pdf}}</ref>
[[Plik:Roughness symbol.svg|left|200px]]
[[Plik:Roughness symbol.svg|left|200px]]
a – wartość chropowatości poprzedzona symbolem skali (np. Ra, Rz)
a – wartość chropowatości poprzedzona symbolem skali (np. Ra, Rz)

Wersja z 22:50, 17 cze 2023

Chropowatość lub chropowatość powierzchni – cecha powierzchni ciała stałego, oznacza rozpoznawalne optyczne (choć niekoniecznie gołym okiem) lub wyczuwalne mechanicznie nierówności powierzchni, niewynikające z jej kształtu, a charakteru obróbki i użytego narzędzia i przynajmniej o jeden rząd wielkości drobniejsze. Chropowatość, w przeciwieństwie do innej podobnej cechy – falistości powierzchni, jest pojęciem odnoszącym się do nierówności o relatywnie małych odległościach wierzchołków. Wielkość chropowatości powierzchni zależy od rodzaju materiału i przede wszystkim od rodzaju jego obróbki[1].

W budowie maszyn stosuje się zwykle dwa parametry (używa się więcej parametrów – te dwa można uznać za podstawowe) określające:

Średnie arytmetyczne odchylenie profilu od linii średniejRa

Linia średnia jest teoretyczną linią, przy której suma kwadratów odległości wzniesień i zagłębień jest najmniejsza[1]. Pomiaru dokonuje się na odcinku elementarnym Le określanym przez Polską Normę. Długość odcinka elementarnego zależy od wartości parametru chropowatości i może być równa jednej z sześciu wartości wyrażonych w milimetrach: 25; 8; 2,5; 0,8; 0,25; 0,08.

Wysokość chropowatości według dziesięciu punktów profiluRz

Suma średniej arytmetycznej wysokości pięciu najwyższych wzniesień ponad linię średnią i średniej głębokości pięciu najniższych wgłębień poniżej linii średniej.

Parametr Rz został usunięty z norm ISO, nie został zastąpiony żadnym innym. Obecnie symbolem Rz oznacza się największą wysokość profili (wcześniej Ry) [EN ISO 4287]
[1]

Chropowatość mierzona jest specjalnymi urządzeniami pomiarowymi zwanymi profilometrami. Większość z produkowanych obecnie urządzeń jest w stanie zmierzyć obydwa parametry[2].

Klasy chropowatości

Nieaktualna już Polska Norma PN-58/M-04252 (obecnie PN-EN ISO 1302:2004) wyróżniała 14 klas chropowatości. Każdej z nich odpowiadał zakres chropowatości Ra lub Rz[3].

Klasa chropowatości Ra Rz Rodzaj obróbki[4]
1 80 320 zgrubna obróbka skrawaniem
2 40 160 zgrubna obróbka skrawaniem
3 20 80 dokładna obróbka skrawaniem
4 10 40 dokładna obróbka skrawaniem
5 5 20 wykończeniowa obróbka skrawaniem
6 2.5 10 wykończeniowa obróbka skrawaniem
7 1.25 6.3 szlifowanie zgrubne
8 0.63 3.2 szlifowanie dokładne
9 0.32 1.6 szlifowanie wykończeniowe
10 0.16 0.8 docieranie
11 0.08 0.4 docieranie pastą diamentową
12 0.04 0.2 honowanie
13 0.02 0.1 polerowanie
14 0.01 0.05 polerowanie

Chropowatość w rysunku technicznym

Na rysunkach technicznych chropowatość pokazuje się, stosując znak chropowatości wraz z pożądanymi informacjami(norma PN-ISO 1302:1996):[5]

a – wartość chropowatości poprzedzona symbolem skali (np. Ra, Rz)

b – wartość reprezentująca naddatek materiału na obróbkę

c – symbol kierunkowości struktury powierzchni

d – informacja o metodzie wykonania, rodzaju obróbki

e – wartość reprezentująca wysokość falistości, poprzedzona odpowiednim symbolem lub długość odcinka elementarnego jeżeli nie jest wyszczególniony w normie (ISO 4288)

f – wartość parametru chropowatości innego niż Ra poprzedzona symbolem skali.

Wszystkie parametry liczbowe podawane są w mikrometrach.

Dodatkowo znak chropowatości umieszcza się w prawym, górnym rogu nad ramką (odnosi się wtedy do wszystkich powierzchni elementu)[6], oraz za nim w nawiasie malejące symbole dla chropowatości wyszczególnionych na rysunku.

Kryteria akceptacji dla pomiarów chropowatości w instalacjach higienicznych

Chropowatość powierzchni jest parametrem istotnie wpływającym na skuteczność jej czyszczenia. W instalacjach higienicznych (branża spożywcza, branża kosmetyczna, branża farmaceutyczna) chropowatość jest często jednym z kryteriów odbiorowych dla nowo budowanej instalacji. Dla powierzchni wewnętrznych często stosowanym kryterium akceptacji jest chropowatość Ra ≤ 0,8 μm (rzadziej Ra ≤ 0,4 μm)[7].

Przypisy

  1. a b c ROZDZIAŁ V Warstwa wierzchnia. Chropowatość i falistość powierzchni [online], 31 grudnia 2017.
  2. POMIARY MIKROGEOMETRII POWIERZCHNI [online], 31 grudnia 2017, slajdy 25-56.
  3. Stare i nowe oznaczenie chropowatości [online], 31 grudnia 2017.
  4. Radosław Łyszkowski, Podstawy konstrukcji maszyn. Podstawy Inżynierii Wytwarzania [online], 31 grudnia 2017, str. 20.
  5. Materiały pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu Grafika Inżynierska - Chropowatość powierzchni, Uniwersytet Morski w Gdyni, 10 maja 2020 [dostęp 2021-10-22].
  6. Patrycja Ewa Jagiełowicz (Borawska), Oznaczenie chropowatości powierzchni. [online], 10 marca 2008.
  7. Pomiary chropowatości powierzchni [online], Biuro Naukowo-Techniczne SIGMA [dostęp 2022-03-09].
Przykłady oznaczenia chropowatości
Oznaczenia kierunkowości struktury powierzchni (od lewej): równoległa do płaszczyzny rysunku, prostopadła, skrzyżowana (ukośnie do płaszczyzny rysunku), nieuporządkowana, punktowa, współśrodkowa, promieniowa