Przejdź do zawartości

Jan Mikołaj Smogulecki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Aw58 (dyskusja | edycje) o 10:05, 24 sty 2024. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 24 sty 2024, była oparta na tej wersji.
Jan Mikołaj Smogulecki
Herb
Grzymała
Rodzina

Smoguleccy herbu Grzymała

Data i miejsce urodzenia

1610
Kraków

Data i miejsce śmierci

17 września 1656
Zhaoqing

Ojciec

Maciej Smogulecki (zm. 1617)

Matka

Zofia Zebrzydowska

Teksty w Wikiźródłach

Jan Mikołaj (Mikołaj) Smogulecki herbu Grzymała, inne formy nazwiska: Smogolecki, Smogolenski, Nicolo Smogulec, a Smogulekei, w Chinach znany jako 穆尼阁 Mù Nígé (ur. 1610 w Krakowie, zm. 17 września 1656 w Zhaoqing) – polski misjonarz, jezuita, podróżnik, matematyk i astronom.

Życiorys

Pochodził z Krakowa. Był synem starosty bydgoskiego Macieja oraz Zofii Zebrzydowskiej, córki Mikołaja Zebrzydowskiego. Uczył się w Kolegium Jezuitów w Braniewie, w Akademii Lubrańskiego w Poznaniu, na uniwersytecie we Fryburgu, gdzie studiował matematykę i gdzie w wieku lat 16 opublikował Sol illustratus ac propugnatus – rozprawę na temat plam słonecznych[1]. W rzymskim Collegium Romanum uzyskał doktorat filozofii, a na uniwersytecie w Padwie skończył prawo.

W 1631 został dworzaninem królewskim i starostą nakielskim. Poseł na sejm koronacyjny 1633 roku, sejm 1634 roku, sejm nadzwyczajny 1635 roku[2]. W 1634 roku wyznaczony na sejmie komisarzem z Koła Poselskiego do zapłaty wojsku[3]. W 1635 był posłem na sejm, a w 1636 – deputatem do Trybunału Głównego Koronnego. W tym samym roku zrezygnował jednak z kariery politycznej i wstąpił do nowicjatu zakonu jezuitów w Krakowie. W latach 1638–1640 uczył się tam teologii; później wyjechał do Rzymu, gdzie w 1641 przyjął święcenia kapłańskie, w 1642 odbył trzecią probację, a w 1644 złożył profesję czterech ślubów zakonnych.

Jego marzeniem był wyjazd na misje zagraniczne. Spełniło się ono w 1644, kiedy wypłynął do Batawii (był prawdopodobnie pierwszym Polakiem na wyspie Jawa). W 1646 dotarł do Chin. W latach 1647–1651 był duszpasterzem w prowincji Fujian i mieście Nankin. Przekazywał także Chińczykom dorobek europejskich nauk ścisłych, jak np. wiedzę na temat logarytmów, które nieznane były wtedy Chińczykom[1]. Wraz z chińskim uczonym Xue Fengzuo (薛凤祚; 1599–1680), którego zapoznał z zasadami europejskiej matematyki, wydał dzieło Obliczanie zaćmień według metod zachodnich (天步真原, Tiānbù zhēnyuán). Jak podają niektóre źródła, sam Smogulecki napisał rozprawę Mappa mundi elliptica.

W 1653 cesarz Shunzhi pozwolił Smoguleckiemu na ewangelizację Mandżurii, wręczając mu list żelazny. Misjonarz rozpoczął wędrówkę po tej krainie, zyskując powszechny szacunek i nawracając wiele osób. W 1655 przeniósł się w okolice Kantonu, a następnie na wyspę Hajnan. Następnie wyjechał do Kantonu, ale w czasie tej podróży zachorował i zmarł.

Twórczość

Dzieła

  • Sol illustratus ac propugnatus, Fryburg 1626, drukarnia T. Meyer[4]

Listy

  • List łaciński, prawdopodobnie do Generała zakonu T. J., dat. z Jawy 2 stycznia 1645; przekł. polski ogł. E. Kosibowicz „Zapomniany misjonarz polski”, Przegląd Powszechny 1929, t. 181, s. 159–161; rękopis (kopia) w Bibliotece de Bourgogne w Brukseli nr MS. 4169-71

Utwory o autorstwie niepewnym

  • Quinque odae in laudem Sigismundi III, regis Poloniae, Rzym 1629, drukarnia F. Corbelletti (Estreicher podaje tytuł Odarum V ad Sigismundum regem; E. Kosibowicz Augusto regi Sigismundo III, vigor Poloni Martis victoriam de Otthomanica tyrannide canorans); wyd. następne: w zbiorze G. Jonina Lyrica... sive odarum libri IV et epodon I, Kolonia 1630; także inne wyd.: Lejda 1630(?); także Paryż 1635; wyd. F. Bohomolec (jako przypuszczalny utwór M.K. Sarbiewskiego) w: Mathiae Casimiri Sarbiewski S.J. Opera posthuma, Warszawa 1769, s. 51–70; T. Wall (jako utwór M.K. Sarbiewskiego): Mathiae Casimiri Sarbiewski Poemata omnia, Starawieś 1892, s. 383–398; także wyd. 2 Starawieś 1911; przekł. polski; K. Zubowski, w książce Zebrany wiersz, t. 1, Warszawa 1786, s. 16–44; W. Syrokomla pt. „Pienie liryczne M. Smoguleckiego na cześć Zygmunta III” w książce Przekłady poetów polsko-łacińskich epoki Zygmuntowskiej, t. 6, Wilno 1852 (wraz z dedykacją dla Zygmunta III); fragm. listu dedykacyjnego Zygmuntowi III (w przekł. polskim) podał H. Juszyński Dykcjonarz poetów polskich, t. 2, Kraków 1820, s. 197–198; autorstwo M. Smoguleckiemu przypisują K. Niesiecki, H. Juszyński, W. Syrokomla, J. Brown, G. Korbut i Estreicher; M.K. Sarbiewskiemu – niesłusznie – F. Bohomolec; według A.M. Duriniego (wstęp do wyd.: S. Szymonowic Opera omnia, Warszawa 1772, s. 26), K. Zubowskiego, T. Walla, E. Kosibowicza – autorem jest prawdopodobnie Francuz, Gilbert Jonin T.J.

Przypisy

  1. ↑ a b Iłowiecki 1981 ↓, s. 79.
  2. ↑ Jan Dzięgielewski, Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, Warszawa 1992, s. 178.
  3. ↑ Volumina Legum, t. III, Petersburg 1859, s. 397.
  4. ↑ Mikołaj Smogulecki, Sol illustratus ac propugnatus [...] / ab [...] Ioanne Nicolao a Smogulecz Smogulecki [...]., 1627.

Bibliografia

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Mikołaj_Smogulecki&oldid=72670491”