Pinakoteka

Pinakoteka (gr. pinakotheke, od łac. pinacotheca, pinacothece) - galeria obrazów.

W starożytności za najstarszą i najsławniejszą pinakotekę uważano Pinakotekę ateńską. Mieściła się ona w północno-zachodnim skrzydle Propylejów na Akropolu w Atenach. W okresie hellenistycznym funkcję pinakoteki spełniały przede wszystkim świątynie, zwłaszcza Asklepiejon na Kos ozdobiony m.in. obrazami Apellesa (m.in. Afrodyta Anadyomene) czy świątynia Ateny w Syrakuzach, w której znajdował się zbiór portretów tyranów sycylijskich. Dwie pinakoteki na Samos (z których jedna znajdowała się w Herajonie) wymienia Strabon. W III wieku p.n.e. pierwsze pinakoteki prywatne, zawierające bezcenne oryginały i kopie dzieł starych mistrzów, gromadzili władcy (Attalos II w Pergamonie, Ptolemeusz III w Aleksandrii) oraz wybitni mężowie stanu (Aratos z Sykionu), przeznaczając na ten cel ogromne sumy i korzystając z pomocy ekspertów. W Rzymie od II wieku p.n.e. wywiezione z Grecji dzieła sztuki stały się podstawą pinakotek publicznych, umieszczanych w portykach (np. w Portyku Oktawii) oraz prywatnych w domach wysokich urzędników (np. Werresa).

Współcześnie najbardziej znanymi pinakotekami są: Pinakoteka Watykańska, Stara i Nowa Pinakoteka w Monachium, Pinakoteka Brera i Ambrozjańska w Mediolanie.

Bibliografia

• Piszczek Z. (red.), Mała encyklopedia kultury antycznej, PWN, Warszawa 1983, s.590-591, ISBN 83-01-03529-3.
• Praca zbiorowa, Encyklopedia sztuki starożytnej, WaiF i Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s.472, ISBN 83-01-12466-0 (PWN), ISBN 83-221-0684-X (WaiF).
• Rachet G., Słownik cywilizacji greckiej, Wydawnictwo „Książnica”, Katowice 2006, s.306-307, ISBN 83-7132-919-9.