Walter Nicolai

Walter Nicolai (ur. 1 sierpnia 1873 w Brunszwiku - zm. 4 maja 1947 w Moskwie), oficer niemiecki, szef wywiadu wojskowego Armii Cesarstwa Niemieckiego (oddział III b Sztabu Generalnego), a następnie Reichswehry w latach 1913-1921.

Początki kariery wojskowej

Ukończywszy szkołę parafialną i korpus kadetów, wstąpił do wojska w stopniu podporucznika. Po ukończeniu szkoły sztabowej został przydzielony do Sztabu Generalnego. W lipcu 1906 roku został oficerem wywiadu w I Korpusie w Królewcu (Königsberg), jego zadaniem było zorganizowanie siatki szpiegowskiej w rosyjskim rejonie przygranicza.

Okres I wojny światowej

Później otrzymał stanowisko szefa sekcji rosyjskiej w kontrwywiadzie. W 1913 roku został szefem oddziału III b Sztabu Generalnego (niem. Abteilung III b). Stworzył doskonale zorganizowaną siatkę wywiadowczą i sporządzał analizy na potrzeby kierownictwa wojskowo-politycznego Cesarstwa Niemieckiego. W okresie I wojny światowej do jego najsłynniejszych szpiegów należała Mata Hari, najskuteczniejszym był natomiast sędziwy baron August Schluge, który w latach 1914-1918 potrafił co dwa dni przesyłać do Berlina raporty zawierające ordre de bataille armii francuskiej.

W 1915 stworzył służbę wywiady wewnętrznego, mającą informatorów w niemieckich zakładach przemysłowych, instytucjach i kręgach towarzyskich. Zostały podjęte wysiłki, by zbierać informacje o obcych państwach, ale po pogorszeniu się sytuacji wewnętrznej w Niemczech Nicolai uznał, że równie cenne są informacje o własnym kraju.

Mimo podjętych starań kierowanemu przez niego oddziału III b Sztabu Generalnego nie udało się w porę podjąć działalności szpiegowskiej w Stanach Zjednoczonych (zajął się nią dopiero w kwietniu 1917 roku, po wypowiedzeniu przez USA wojny Niemcom). Nie udało mu się również zdobyć niezbędnych informacji z zakresu wywiadu gospodarczego w krajach państw Ententy, oraz informacji o nowych rodzajach broni, jaka pojawiła się na polu walki np. czołgów.

Okres międzywojenny i II wojna światowa

W sześć dni po zawieszeniu broni, 11 listopada 1918 roku oddział III b Sztabu Generalnego został rozwiązany, a on sam został przeniesiony do Sztabu Generalnego w Berlinie. Utworzył tam małą sekcje wywiadowczą (późniejszy wydział Obce Armie Zachód, niem. Fremde Heere West), aby zachować doświadczone kadry do czasu odbudowy potęgi militarnej Niemiec.

W 1925 został szefem Niemieckiego Biura Detektywistycznego. Nawiązał kontakty z ruchem narodowo socjalistycznym. Był twórca Biura ds. Żydowskich doradcą ds. wywiadu Rudolfa Hessa. Współpracował z Martinem Bormannem i Joachimem von Ribbentropem. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Berlina w 1945 roku aresztowany przez NKWD i wywieziony do Moskwy. Poddawany przesłuchaniom na Łubiance, zmarł w szpitalu więziennym na Butyrkach. Jego ciało zostało spalone i pochowane w masowym grobie na cmentarzu Dońskim w Moskwie.

W roku 1999 oficjalnie zrehabilitowany przez sąd Federacji Rosyjskiej.

Źródła

• Polmar N., Allen T. B., Księga szpiegów. Encyklopedia. Wyd. Magnum, Warszawa 2000