Azydotymidyna
| [[Plik:{{{3. grafika}}}|180x240px|alt=Ilustracja|{{{opis 3. grafiki}}}]] {{{opis 3. grafiki}}} | |||||||||
| Identyfikacja | |||||||||
| Numer CAS |
{{{numer CAS}}}Brak numeru CAS | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| PubChem | |||||||||
| DrugBank | |||||||||
| |||||||||
Azydotymidyna (AZT; nazwy handlowe: Retrovir firmy GlaxoSmithKline, Zidovudine, Zidowudyna lub Zydowudyna; nazwa chemiczna: 3'-azydo-3'-deoksytymidyna) – organiczny związek chemiczny, pochodna tymidyny, w której grupa hydroksylowa w pozycji 3' zastąpiona jest grupą azydową. Stosowana jako lek o działaniu anty-HIV.
AZT to tzw. nukleozydowy inhibitor odwrotnej transkryptazy. Działanie leku polega na przerwaniu procesu replikacji wirusa HIV w zainfekowanej komórce. Lek ten, hamując aktywność enzymu odwrotnej transkryptazy HIV wstrzymuje syntezę łańcucha DNA tego wirusa i tym samym spowalnia postęp skutków zakażenia. Azydotymidyna należy do leków antyretrowirusowych.
Produkcję leku rozpoczęto w 1987 roku. Do początku lat 90. XX wieku AZT stosowano w tzw. monoterapii (chory w czasie leczenia otrzymywał tylko jeden lek). Główną wadą takiej terapii była szybkorozwijająca się lekooporność – zahamowaniu ulegał tylko jeden szczep HIV, pozostałe rozwijały się ze zdwojoną siłą. Zwiększanie dawek leku nasilało działania niepożądane przy jedynie niewielkim wzroście skuteczności.
W połowie lat 90. wprowadzono tzw. terapię wielolekową polegającą na przyjmowaniu przez pacjenta jednocześnie nie mniej niż trzech leków antyretrowirusowych z trzech grup: nukleozydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy (np. AZT), nienukleozydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy, oraz inhibitorów proteazy.
Azydotymidyna jest najlepiej poznanym lekiem przeciw HIV. Wykorzystuje się go w początkowym okresie choroby AIDS. Niestety, wywołuje ona poważne objawy uboczne i jest mniej skuteczna u osób dłużej zakażonych.
Długotrwałe podawanie leku przedłuża życie zakażonym, w czasie terapii poprawie ulega ich samopoczucie, zwiększa się liczba limfocytów. Lek jest skuteczny w otępieniu. Nie jest jednak wolny od działań niepożądanych, może spowodować ciężką niedokrwistość i niewydolność szpiku kostnego z neutropenią i trombocytopenią, a także miopatie oraz zmiany skórne. Stosowany długotrwale, już nawet po 6 miesiącach, powoduje powstanie oporności na AZT, wyrażającą się rozwojem mutantów HIV.
Obecnie zaleca się leczenie kombinowane, tj. złożone z trzech, a nawet czterech leków antyretrowirusowych. AZT kojarzy się też z innymi lekami przeciwwirusowymi, takimi jak np. acyklowir, sól sodowa foskarnetu, interferony.
Działania niepożądane
- początkowy etap terapii: nudności, bóle głowy
- często: uszkodzenie szpiku
- rzadziej: dyzuria, bóle stawów, wykwity skórne
Interreakcje
Zwiększają ryzyko uszkodzenia szpiku: paracetamol (zwiększa ryzyko wystapienia neutropenii)[2], kwas acetylosalicylowy, indometacyna, probenecyd (zmniejsza wydalanie leku przez nerki)[2].
Przeciwwskazania
- uczulenie na substancję
- współistnienie niedokrwistości i neutropenii[2]
Preparaty
Zobacz też
- ↑ a b Katalog Sigma-Aldrich
- ↑ a b c d e Jan Kazimierz Podlewski: Leki współczesnej terapii. Warszawa: Split Trading Wydawnictwa Fundacji Büchnera, 1995, s. 900. ISBN 83-85632-41-7.
