Black Sabbath
| |
| Pochodzenie | |
|---|---|
| Gatunki |
hard rock[1], heavy metal[1][2][3][4], AOR[2], doom metal[3][4] |
| Powiązania | |
| Strona internetowa | |
Black Sabbath – brytyjska grupa z Birmingham, grająca hard rock i heavy metal, główny prekursor gatunku heavy metal[5][6]. Grupa powstała w roku 1968 jako kwartet założony przez nastoletnich przyjaciół. Jego pierwotny skład tworzyli: Anthony "Tony" Iommi, William "Bill" Ward, John "Ozzy" Osbourne i Terence "Geezer" Butler. Tony Iommi, gitarzysta prowadzący zespołu, uległ wypadkowi, w którym stracił opuszki palców prawej ręki. By grać dalej, skonstruował plastikowe wkładki na palce. Mimo tego gra na gitarze wciąż sprawiała mu zbyt wiele bólu i Iommi zmniejszył napięcie strun strojąc gitarę niżej. W ten sposób zrodziło się charakterystyczne dla zespołu, oryginalne brzmienie[7]. Nisko grająca gitara, na której powtarzano ciężkie riffy, także ciężko brzmiąca sekcja rytmiczna w połączeniu z dramatycznym, niekiedy histerycznie brzmiącym śpiewem Osbourne'a, nadała muzyce Black Sabbath pesymistyczny nastrój. Dopełniały go ponure teksty, utrzymane zazwyczaj w stylu makabreski, czasem o tematyce okultystycznej. Większość utworów grupy z pierwszego okresu jej działalności ma regularną strukturę pieśni trzyczęściowej. Otwierająca część zawiera krótki pasaż instrumentalny i dłuższą partię wokalną. Część druga jest wyłącznie instrumentalna, niekiedy rozbudowana. Część trzecia, zakończona krótką codą jest zwykle wiernym powtórzeniem pierwszej części.
W ciągu pierwszych dziesięciu lat swej działalności grupa stała się jednym z najbardziej znaczących i rozpoznawalnych zespołów hardrockowych[8]. W 1979 z grupy został wyrzucony Ozzy Osbourne, który następnie rozpoczął karierę solową. Po jego odejściu Black Sabbath kontynuował działalność ze zmiennym szczęściem, starając się zachować swoje oryginalne brzmienie mimo dalszych zmian personalnych. Jedynym muzykiem, który pozostał w niej na przestrzeni lat z pierwotnego składu był Tony Iommi. Grupa odrodziła się, aby zagrać kilka koncertów w 1998 roku w pierwotnym składzie.
Historia
Wczesne lata
Początki Black Sabbath sięgają grupy o nazwie Rare Breed w szeregach której występowali Ozzy Osbourne i Geezer Butler. W tym samym czasie - był to rok 1968 - Tony Iommi wraz Billem Wardem nosił się z zamiarem założenia zespołu grającego blues rocka. Osbourne zamieścił ogłoszenie w miejscowym sklepie muzycznym o treści: "Ozzy Zig Needs Gig – has own PA" na które to odpowiedział Tony. Nowopowstała formacja została początkowo ochrzczona jako The Polka Tulk Blues Band – inspiracją była nazwa taniego pudru, którego używała matka Ozziego[9] – na krótko na pokładzie znaleźli się także gitarzysta rytmiczny Jimmy Phillips oraz saksofonista Alan "Aker" Clarke[8]. Wkrótce nazwa została skrócona do Polka Tulk a ostatecznie zmieniona na Earth (której to wokalista nie znosił[9]), wtedy już zespół działał jako kwartet. Earth zdołał zarejestrować kilka taśm demo. W grudniu Iommi niespodziewanie odszedł aby dołączyć do Jethro Tull – wystąpił z zespołem w filmie The Rolling Stones Rock and Roll Circus. Gitarzysta jednak był rozczarowany, przede wszystkim despotyczną postawą lidera, Iana Andersona i po dwóch tygodniach, tj. w styczniu 1969 powrócił[8]. Tymczasem okazało się że na terenie Anglii już funkcjonowała grupa Earth, dlatego też konieczna stała się kolejna zmiana nazwy. Tak się złożyło że w kinie naprzeciwko sali prób zespołu, był wyświetlany film Black Sabbath – był to horror w reżyserii Mario Bavy – zainspirował on muzyków do napisania utworu o takim samym tytule. Tekst zawierał odniesienia do prac okultysty Dennisa Wheatley’a[10][11] a także do wizji której podobno doświadczył Butler – twierdził on że pewnego razu zobaczył ciemną postać stojącą przy jego łóżku. Doświadczenie to okazało się dla niego na tyle przerażające że natychmiast porzucił swoje fascynacje. W okresie późniejszym grupa protestowała przeciwko kojarzeniu jej z jakąkolwiek formą okultyzmu - był to raczej image wykreowany przez wytwórnie płytowe przy okazji promocji jej wydawnictw[8]. Nie zmienia to faktu że w tekście Black Sabbath pojawiła się postać szatana[12] a Rob Halford, frontman Judas Priest, nazwał utwór jako "najprawdopodobniej najbardziej diabelskim na świecie"[13]. Ostatecznie zespół zdecydował się na nazwę Black Sabbath, która została oficjalnie przyjęta w sierpniu 1969 roku.
Dalsza działalność
Pierwszy album grupy, Black Sabbath odniósł sukces w Wielkiej Brytanii w 1970 roku. Zespół zaprezentował na nim surową i ciężką jak na początek lat 70 odmianę rocka. Następny, Paranoid (też 1970), był już wielkim sukcesem w USA i Wielkiej Brytanii.
W 1971 powstał Master of Reality. Nowością było zastosowanie akustycznych brzmień (Solitude,Orchid).
Nowością na w wydanym w 1973 albumie Sabbath Bloody Sabbath było zastosowanie syntezatorów w utworze "Who Are You?".
Członkowie Black Sabbath w międzyczasie zmagali się z nasilającymi się kłopotami. Uzależnienie od narkotyków, problemy z zarządzaniem zespołem i początki wewnętrznych sporów wpłynęły destruktywnie na prace nad kolejnym albumem. Mimo trudności, w 1975 pojawiała się płyta Sabotage odnosząca dość szybko sukces na rynku. Muzyka na albumie jest bardziej rozbudowana i wielowątkowa niż do tej pory.
Jednak kolejna płyta Technical Ecstasy (1976) stała się już komercyjnym niepowodzeniem. Muzyka zespołu w tym czasie obfitowała w syntezatorowe a nawet orkiestrowe efekty a pozbawiona jest dawnej spontaniczności i ciężaru. Co prawda niektórzy uznali tę płytę jako ambitny eksperyment, ale ortodoksyjni fani czuli się zawiedzeni poczynaniami formacji[potrzebny przypis]. Never Say Die! (1978) to powrót grupy do cięższego grania. Album sprzedawał się trochę lepiej od poprzednika.
Ozzy Osbourne odszedł z zespołu w 1979 i w 1980 roku zaczął solową karierę; jego miejsce zajął były wokalista zespołu Rainbow, Ronnie James Dio. Nowy album Heaven and Hell to tym razem duży sukces komercyjny[potrzebny przypis].
Razem z Ronniem Jamesem Dio zespół nagrał takie płyty jak Heaven and Hell, Mob Rules, koncertową Live Evil. Po nagraniu tych dzieł wokalista opuścił zespół, a zastąpił go Ian Gillan z Deep Purple. Black Sabbath razem z nowym wokalistą nagrali album Born Again. Po wydaniu płyty i niedługiej trasie koncertowej wokalista odszedł do macierzystej formacji.
Od tego czasu grupa jeszcze długo szukała stabilizacji, następowały liczne zmiany personalne.
Dnia 13 maja 2006 roku zespół został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame[14]. W tym samym roku zespół zawiesił działalność.
Od marca 2007 do maja 2010 Anthony "Tony" Iommi, Vinny Appice, Ronnie James Dio i Terence "Geezer" Butler koncertowali jako Heaven and Hell (pierwotnie grupa miała reaktywować się w składzie Ronnie James Dio, Tony Iommi, Geezer Butler, Bill Ward, jednak ostatni szybko wycofał się z projektu, i jego miejsce zajął Vinny Appice)[15]. 11 listopada 2011 r. poinformowano o reaktywacji zespołu w składzie Ozzy Osbourne, Tony Iommi, Geezer Butler, Bill Ward. Wkrótce po tym grupa rozpoczęła prace nad albumem studyjnym. Niedługo po rozpoczęciu nagrywania albumu wykryto chłoniaka u Iommi'ego. Przerwano pracę nad albumem, lecz po ustabilizowaniu się stanu zdrowia prace ponowiono. Na początku roku 2013 płyta była już gotowa, a premierę ustalono na 11 czerwca 2013 roku. W pierwszym kwartale tego samego roku zespół rozpoczął trasę koncertową na cały świat.[16].
Muzycy
Obecny skład zespołu
- Tony Iommi – gitara (1969–2006, od 2011)
- Ozzy Osbourne – śpiew (1969–1977, 1978–1979, 1985, 1997–2006, od 2011)
- Geezer Butler – gitara basowa (1969–1985, 1987, 1990–1994, 1997–2006, od 2011)
- Tommy Clufetos – perkusja (od 2012)
Byli członkowie zespołu
- Bill Ward – perkusja (1969–1980, 1982–1983, 1985, 1994, 1997–2006, 2011–2012)
- Dave Walker – śpiew (1977)
- Ronnie James Dio (zmarły) – śpiew (1979–1982, 1991–1992, 2006)
- Geoff Nicholls – instrumenty klawiszowe, gitara basowa (1980–2004)
- Vinny Appice – perkusja (1980–1982, 1991–1992, 1998, 2006)
- Ian Gillan – śpiew (1982–1984)
- Bev Bevan – perkusja (1983–1984, 1987)
- David Donato – śpiew (1984–1985)
- Eric Singer – perkusja (1985–1987)
- Dave Spitz – gitara basowa (1985–1986, 1987)
- Glenn Hughes – śpiew (1985–1986)
- Ray Gillen (zmarły) – śpiew (1986–1987)
- Bob Daisley – gitara basowa (1986)
- Tony Martin – śpiew (1987–1991, 1993–1997)
- Terry Chimes – perkusja (1987)
- Jo Burt – gitara basowa (1987)
- Cozy Powell (zmarły) – perkusja (1988–1991, 1994–1995)
- Laurence Cottle – gitara basowa (1988–1989)
- Neil Murray – gitara basowa (1989–1991, 1994–1995)
- Bobby Rondinelli – perkusja (1993–1994, 1995)
- Mike Bordin – perkusja (1997)
Dyskografia
Albumy studyjne
| Rok | Detale albumu | Najwyższa pozycja na liście | Muzyczne certyfikaty [17][18][19] | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| UK [20] |
AUT [21] |
NLD [22] |
NOR [23] |
SWE [24] |
SWI [25] |
USA [26] | |||
| 1970 | Black Sabbath
|
8 | — | — | — | — | — | 23 | Platyna (UK) Platyna (USA) Złoto (Kanada) |
| 1970 | Paranoid
|
1 | — | — | 5 | — | — | 12 | 6× platyna (UK) 4× multiplatyna (USA) Platyna (Kanada) |
| 1971 | Master of Reality
|
5 | — | — | 12 | — | — | 8 | 3× platyna (UK) 2× multiplatyna (USA) Platyna (Kanada) |
| 1972 | Vol. 4
|
8 | — | — | 7 | — | — | 13 | 2× platyna (UK) Platyna (USA) Złoto (Kanada) |
| 1973 | Sabbath Bloody Sabbath
|
4 | — | — | 6 | — | — | 11 | 3× platyna (UK) Platyna (USA) Złoto (Kanada) |
| 1975 | Sabotage
|
7 | 9 | — | 6 | — | — | 28 | Platyna (UK) Złoto (USA) |
| 1976 | Technical Ecstasy
|
13 | — | — | — | 33 | — | 51 | Platyna (UK) Złoto (USA) |
| 1978 | Never Say Die!
|
12 | — | — | — | 37 | — | 69 | Platyna (UK) Złoto (USA) |
| 1980 | Heaven and Hell
|
9 | — | — | 22 | 25 | — | 28 | 2× platyna (UK) Platyna (USA) Złoto (Kanada) |
| 1981 | Mob Rules
|
12 | — | — | — | 30 | — | 29 | Platyna (UK) Złoto (USA) Złoto (Kanada) |
| 1983 | Born Again
|
4 | — | — | 14 | 7 | — | 39 | Platyna (UK) |
| 1986 | Seventh Star
|
27 | — | — | 17 | 11 | — | 78 | |
| 1987 | The Eternal Idol
|
66 | — | — | — | — | — | 168 | |
| 1989 | Headless Cross
|
10 | — | — | — | 22 | 23 | 115 | Złoto (UK) |
| 1990 | Tyr
|
24 | 24 | — | — | 24 | 24 | 117 | |
| 1992 | Dehumanizer
|
28 | 7 | — | — | 12 | 13 | 44 | Platyna (UK) |
| 1994 | Cross Purposes
|
41 | 23 | 85 | — | 9 | 41 | 122 | |
| 1995 | Forbidden
|
71 | 40 | 86 | — | 19 | 48 | 199 | |
| 2013 | 13
|
— | — | — | — | — | — | — | |
| "—" znaczy, że album nie znalazł się na liście. | |||||||||
Albumy koncertowe
| Rok | Detale albumu | Najwyższa pozycja na liście | Certyfikaty [17][18][19] | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| UK [20] |
FIN [27] |
FRA [28] |
SWE [24] |
US [26] | |||
| 1980 | Live at Last
|
— | — | — | — | — | |
| 1982 | Live Evil
|
13 | — | — | 15 | 37 | Platyna (UK) |
| 1995 | Cross Purposes Live
|
— | — | — | — | — | |
| 1998 | Reunion
|
41 | 29 | 65 | 11 | 11 | Platyna (USA) Platyna (Kanada) |
| 2002 | Past Lives
|
— | — | — | — | 114 | |
| 2007 | Live at Hammersmith Odeon
|
— | — | — | — | — | |
| "—" znaczy, że album nie znalazł się na liście. | |||||||
Kompilacje
| Rok | Detale albumu | Najwyższa pozycja na liście | Certyfikaty [17][18] | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| UK [20] |
NOR [23] |
SWE [24] |
USA [26] | |||
| 1975 | We Sold Our Soul for Rock 'n' Roll | 35 | — | 21 | 48 | Srebro (UK) 2× multiplatyna (USA) |
| 1996 | The Sabbath Stones | — | — | — | — | |
| 2002 | Symptom of the Universe: The Original Black Sabbath 1970-1978 | — | — | — | — | |
| 2004 | Black Box: The Complete Original Black Sabbath (1970-1978) | — | — | — | — | |
| 2006 | Greatest Hits 1970-1978 | — | — | — | 96 | |
| 2007 | The Dio Years | — | 35 | 32 | 54 | |
| 2008 | The Rules of Hell | — | — | — | — | |
| "—" znaczy, że album nie znalazł się na liście. | ||||||
Single
Wideografia
| Rok | Wideo | Certyfikaty [29][19][30] |
|---|---|---|
| 1978 | Never Say Die
|
|
| 1980 | Black and Blue
|
|
| 1992 | The Black Sabbath Story Vol. 1 - 1970-1978
|
Platyna (USA) Złoto (Kanada) Złoto (Australia) |
The Black Sabbath Story Vol. 2 - 1978-1992
|
Złoto (USA) | |
| 1995 | Cross Purposes Live
|
|
| 1999 | The Last Supper
|
|
Inside Black Sabbath - 1970-1992
|
||
| 2005 | Black Sabbath's Paranoid
|
|
Black Sabbath - Rock Review
|
||
| 2007 | In Their Own Words
|
Nieoficjalna dyskografia
Poniższe albumy nie są oficjalne, nie zostały wydane z pomocą zespołu.
- 1970 – Come To The Sabbath. Zapis koncertu z tego samego roku.
- 1980 – Live at Last (Na żywo z 1973 roku – Iommi, Osbourne, Butler, Ward); #5 UK. Zremasterowane i oficjalne wydany jako jeden z dwóch dysków Past Lives.
- 1977 – Greatest Hits. Not to be confused with the official release Greatest Hits 1970-1978, this 10-track compilation only spans the first five albums and used a section of Pieter Brueghel the Elder's "El triunfo de la muerte" for the front cover.
- 1974 – Bagdad (nagranie na żywo z California Jam, Niemcy)
- 1976 – The Original (kompilacja, Niemcy)
- 1978 – Rock Heavies (kompilacja, Niemcy)
- 1978 – Rock Legends (kompilacja)
- 1983 – The Best (kompilacja, Australia)
- 1983 – The Very Best of Black Sabbath (kompilacja, RPA)
- 1984, 1987 – The Kings of Hell (kompilacja, Brazylia)
- 1985 – The Sabbath Collection (kompilacja, UK)
- 1989 – Black Sabbath (kompilacja, ZSRR). Wydany przez państwową radziecką wytwórnię Melodija. Zawiera piosenki z pierwszego i drugiego albumu.
- 1991 – Backtrackin (kompilacja, Australia)
- 1991 – Children of the Grave (piosenki z Vol. 4 plus koncertowa wersja "Children of the Grave")
- 1994 – The Ozzy Osbourne Years (3 dyski z Japonii, zawierające wszystkie utwory z pierwszych sześciu albumów, prócz utworów instrumentalnych i umieszczając "Evil Woman" w miejsce "Wicked World")
- 1995 – Best Ballads
- 1995 – Between Heaven And Hell [1970-1983]
- 1996 – Under Wheels of Confusion (4 dyskowa kompilacja z lat 1970-1987, lata spędzone w wytwórni Warner Bros. Records)
- 1999 – Black Mass
- 2000 – The Best of Black Sabbath (dwie inne kompilacje o tym tytule zostały wydane w latach 1973 i 1976)
- 2006 – Paranoid (DVD)
Nagrody i wyróżnienia
- ↑ a b Black Sabbath Biography. www.musicmight.com. [dostęp 2010-06-03]. (ang.).
- ↑ a b William Ruhlmann: Black Sabbath Biography. allmusic.com. [dostęp 2010-06-03]. (ang.).
- ↑ a b Black Sabbath Biography. www.metal-archives.com. [dostęp 2010-06-03]. (ang.).
- ↑ a b Black Sabbath Biography. www.metalstorm.net. [dostęp 2010-06-03]. (ang.).
- ↑ Ellen Koskoff: Music cultures in the United States: an introduction. Routledge, s. 356. ISBN 978-0415965880.
- ↑ Deena Weinstein: Heavy metal: a cultural sociology. Uniwersytet stanu Indiana: Lexington Books, 1991, s. 14. ISBN 978-0-669-21837-4.
- ↑ Steve Huey: Black Sabbath. [dostęp 22 sierpnia 2012]. (ang.).
- ↑ a b c d Wiesław Weiss, Wielka Rock Encyklopedia, tom I, Wydawnictwo: Iskry, Warszawa, 2000, ISBN 83-207-1658-6
- ↑ a b Osbourne, Ozzy; Ayres, Chris, "I Am Ozzy", Grand Central Publishing, ISBN 0-446-56989-5
- ↑ Charles Strong, Martin (2006), "The Essential Rock Discography", 1 (8 ed.), Canongate, str. 97, ISBN 1-84195-860-3
- ↑ Wilson, Dave (2004), "Rock Formations: Categorical Answers to How Band Names Were Formed", Cidermill Books, str. 51, ISBN 0-9748483-5-2
- ↑ Bradley Torreano: Black Sabbath Review. [dostęp 22 sierpnia 2012]. (ang.).
- ↑ Bryan Reesman: Digital Playlist: Rob Halford. [dostęp 22 sierpnia 2012]. (ang.).
- ↑ Rock 'n' Roll Hall of Fame Inductees 1986 - 2010. digitaldreamdoor.nutsie.com. [dostęp 2010-05-01]. (ang.).
- ↑ Official Site of Ronnie James Dio.
- ↑ Mk I is back. Again.. Black Sabbath Online Home Page. [dostęp 2011-11-12].
- ↑ a b c BPI Searchable database – Gold and Platinum. British Phonographic Industry. [dostęp 2008-01-03].
- ↑ a b c RIAA Gold and Platinum Search for albums by Black Sabbath
- ↑ a b c CRIA. Canadian Recording Industry Association. [dostęp 2008-01-03].
- ↑ a b c d UK Music charts. EveryHit.com. [dostęp 2008-02-14].
- ↑ a b Discographie Black Sabbath. Ö3 Austria Top 40. [dostęp 2008-02-14]. (niem.).
- ↑ Discography Black Sabbath. MegaCharts. [dostęp 2008-02-14]. (niderl.).
- ↑ a b c Discography Black Sabbath. VG-Lista. [dostęp 2008-02-14]. (norw.).
- ↑ a b c Discography Black Sabbath. VG-Lista. [dostęp 2008-02-14]. (szw.).
- ↑ a b Discography Black Sabbath. Swiss Singles Top 100. [dostęp 2008-02-14]. (niem.).
- ↑ a b c d e Billboard charts. Billboard. [dostęp 2008-02-14].
- ↑ Discography Black Sabbath. Finnish Charts. [dostęp 2008-02-14].
- ↑ Discography Black Sabbath. Syndicat national de l'édition phonographique. [dostęp 2008-02-14].
- ↑ RIAA Gold and Platinum Search for videos by Black Sabbath
- ↑ ARIA. Australian Recording Industry Association. [dostęp 2008-01-03].
- ↑ Black Sabbath Grammy Awards. allmusic.com. [dostęp 2010-06-03]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Black Sabbath On-line (ang.)
Szablon:Link FA Szablon:Link FA Szablon:Link GA Szablon:Link GA