Stanisław Sobek

Stanisław Sobek
	; Brochwicz
Rodzina	Sobkowie
Data śmierci	5 listopada 1569
Ojciec	Baltazar, dworzanin królewski i starosta solecki
Matka	Maryna, córka Abrahama Ezofowicza, podskarbiego ziemskiego litewskiego, herbu Leliwa
Mąż	1) Anna Chełmska, córka chorążego krakowskiego Marcjana; 2) Anna z Ligęzów; 3) Magdalena z Jordanów, córka kasztelana krakowskiego Spytka Wawrzyńca
Dzieci	Krzysztof, Piotr, Stanisław, Krystyna, Anna, Barbara
	Multimedia w Wikimedia Commons

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 16 gru 2015, była oparta na tej wersji.

Stanisław Sobek z Sulejowa (właśc. z Sułowa) herbu Brochwicz (zm. 5 listopada 1569) – starosta małogoski, starosta warszawski, kasztelan biecki, kasztelan sądecki, podskarbi wielki koronny, starosta tyszowiecki, kasztelan sandomierski, działacz kalwiński.

Rodzina

Pochodził z rodziny Sobków z Sułowa Wielkiego. Rodzina ta wywodziła się z prastarego śląskiego rodu Jeleni. Ród ten zamieszkiwał pogranicze Śląska i Wielkopolski. Wzmiankowany był już w bulli wrocławskiej z roku 1155. Wielu przedstawicieli rodu poległo w bitwie pod Legnicą w roku 1241).

Potomkowie Sobków od XVI wieku pisali się z Sulejowa, który był błędnie utożsamiany z miejscowościami o podobnej nazwie w powiecie kościańskim.

Dziadek po mieczu Stanisława Sobka, Wojciech Sobek z Sułowa był dworzaninem króla Zygmunta Jagiellończyka, a następnie starostą głogowskim i opawskim. Najstarszy jego syn Baltazar był ojcem Stanisława Sobka.

Stanisław był najmłodszym synem Baltazara, starosty soleckiego i Maryny, córki Abrahama Ezofowicza, podskarbiego ziemskiego litewskiego herbu Leliwa.

Wywód genealogiczny

4. Wojciech Sobek
	2. Baltazar Sobek
5. Anna z Szydłowieckich
		1. Stanisław Sobek
6. Abraham Ezofowicz
	3. Maryna Ezofowiczówna
7. Hanna Wasilewna

Kariera

wcześnie zostaje osierocony przez rodziców, opiekę nad nim i jego braćmi sprawowali stryjowie Melchior i Zygmunt a także magnaci Piotr i Marcin Zborowscy,
1542 wraz z braćmi zapisał się na Uniwersytet Jagielloński, w Krakowie nie przebywał zbyt długo, gdyż już w semestrze zimowym 1542/1543 był na Uniwersytecie Wiedeńskim,
1545 – 1546 uczy się w Albertynie w Królewcu, nawiązał znajomość z księciem pruskim Albrechtem Hohenzollernem,
1547 w interesach księcia pruskiego odbył podróż do Czech i na Litwę,
1548 pokwitował Piotra Zborowskiego ze sprawowanej opieki i przeprowadził dział dóbr rodzinych, został dzierżawcą będzińskim,
1549 rozpoczął starania o wykupiene tenuty małogoskiej (użytkowanie tych dóbr król Zygmunt I aktem 30 stycznia 1537 roku zapewnił wszystkim spadkobiercom Baltazara Sobki),
28 marca 1551 król zezwolił Stanisławowi Sobkowi z Sułowa Wielkiego h. Brochwicz na wykupienie od Piotra Zborowskiego tenuty małogoskiej obejmującej miasto Małogoszcz (bez części miasta zwanej Podkościelne i wójtostwa) oraz wsie Cieśle, Leśnica (bez sołectwa) i Skorków. Stanisław Sobek był kalwinem i po objęciu starostwa zawiesił działalność istniejącej od 1535 roku mansjonarii przy kościele parafialnym w Małogoszczu. Poza tym doszło do nadużyć z jego strony w stosunku do kmieci z części klasztornej Leśnicy,
1551 – 1569 starosta małogoski,
1557 starosta warszawski,
1561 aktywny w ruchu reformacyjnym, wziął udział w synodzie generalnym we Włodzisławiu i został wybrany na jego dyrektora, w lokowanym przez siebie Sobkowie ufundował zbór kalwiński,
1562 był aktywny na zjeździe szlachty małopolskiej i ruskiej w Nowym Mieście Korczynie, zaangażowanie to zostało docenione przez szlachtę i na sejmiku woj. krakowskiego w Proszowicach został obrany posłem na zwołany przez króla sejm egzekucyjny do Piotrkowa,
16 kwietnia 1563 zostaje mianowany przez króla kasztelanem bieckim, rozpoczyna budowę murowanego dworu w Sobkowie, na gruncie należącym do drugiej żony (Anny z Ligęzów h. Półkozic). Budowę dworu dokończył w 1577 r. syn Stanisław, noszący takie samo imię. Po śmierci Stanisława Sobka – syna (zmarł w wieku 30 lat i został pochowany według S. Starowolskiego w kościele w Przemyślu, gdzie żona Zofia wzniosła mu nagrobek) rezydencja w Sobkowie przeszła na prawie 100 lat w ręce rodu Drohojowskich herbu Korczak.
23 kwietnia 1563 założone przez niego miasto Sobków otrzymuje od króla Zygmunta II Augusta przywilej lokacyjny na prawie magdeburskim. Przywilej zwalniał miasto od ceł wewnętrznych, ustanawiał targ i dwa jarmarki w roku. Zapewniał także mieszkańcom 15 lat wolnizny,
1564 – 1568 kasztelan sądecki,
1564 – 1569 podskarbi wielki koronny,
1565 we dworze w Cieślach otrzymał pozew, w którym Walenty, przełożony klasztoru krzyżanowskiego wzywał go do stawienia się przed sąd z powodu czynienia krzywd poddanym klasztornym (chodziło o wieś Leśnica). Sprawa ta toczyła się jeszcze po śmierci Stanisława Sobka,
12 lipca 1566 – 1569 król nadał mu starostwo tyszowieckie,
2 kwietnia 1568 zostaje kasztelanem sandomierskim,
1569 bierze udział w Lublinie w rokowaniach z Litwinami dotyczących zasad związku obu państw, opowiadał się za unią z Litwą, popierał inkorporację Wołynia i Podlasia do Korony. Podpisał akt unii z Litwą, dokumenty inkorporacyjne oraz akt powołujący Komisję Morską (działalność Komisji Morskiej ustała wraz ze śmiercią Zygmunta II Augusta),
zmarł 5 listopada 1569 roku.

Zobacz też

Bibliografia

E. Kosik, Starostwo niegrodowe małogoskie od XV do końca XVIII w., Studia Historyczne, R.XIX, 1976, z. 4 (75),
M. Rawita-Witanowski, Dawny powiat chęciński, Kielce 2002,
Polski Słownik Biograficzny, t. 39, s. 454-456,

Linki zewnętrzne

Ci wielcy Polacy to nasza rodzina