Przejdź do zawartości

Pomorze (prowincja)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Szczurszczurowski (dyskusja | edycje) o 22:09, 3 lut 2024. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Prowincja Pomorze
Provinz Pommern
prowincja
1816–1945
Herb Flaga
Herb Flaga
Hymn: ''Pommernlied

(Pieśń Pomorza)

Państwo

 Prusy

Siedziba

Szczecin

Data powstania

1816

Data likwidacji

1945

Powierzchnia

38 401 km²

Populacja (1939)
• liczba ludności


2 405 021

• gęstość

62,63 osób/km²

Położenie na mapie
Położenie na mapie
Prowincja Pomorze w 1905
Mapa Prowincji Pomorze w 1913 r.
Mapa Prowincji Pomorze w 1939 r.
Wielka Rzesza Niemiecka w 1944 r.
Gmach Sejmu Pomorskiego w Szczecinie – widok współczesny

Prowincja Pomorze (niem. Provinz Pommern) – prowincja państwa pruskiego, a potem zjednoczonych w XIX w. Niemiec (do 1945 r.). Stolicą prowincji był Szczecin, a przejściowo w okresie 1808–1814 Stargard[1]. W 1939 roku prowincja miała powierzchnię 38 401 km² i liczyła 2 405 021 mieszkańców.

Numery rejestracyjne samochodów zarejestrowanych w prowincji zaczynały się od „I H”.

Zmiany terytorialne

W wyniku traktatu wersalskiego niewielki fragment powiatów: bytowskiego, lęborskiego i słupskiego (w sumie około 6 km²) został przekazany Polsce. W roku 1932 rejencja stralsundzka została przyłączona do rejencji szczecińskiej, a w roku 1938 (po likwidacji prowincji Marchia Graniczna) powstała nowa, trzecia (obok szczecińskiej i koszalińskiej), rejencja pilska (Regierungsbezirk Grenzmark Posen-Westpreußen) z siedzibą władz w Pile. Po II wojnie światowej większa, wschodnia część prowincji przypadła Polsce, część zachodnia (Pomorze Przednie) przypadła Niemcom i obecnie wchodzi w skład kraju związkowego Meklemburgia-Pomorze Przednie.

Podział administracyjny Pomorza (do 1920 roku)

Stolica: Szczecin

Szczegółowe podziały administracyjne rejencji znajdują się w poszczególnych opisach tych rejencji.

Demografia

W 1905 roku Prowincja Pomorze obejmowała powierzchnię 30 120 km² i miała 1 684 326 mieszkańców, z których 1 616 550 stanowili protestanci, 50 206 katolicy, 9960 Żydzi[2].

W 1900 roku przy granicy z prowincją Prusy Zachodnie mieszkały 14 162 osoby z ojczystym językiem kaszubskim, oraz w rejonie jezior Łebsko i Gardno ogółem 310 osób posługujących się tym językiem[2].

Nadprezydenci Pomorza

Lata urzędowania Nadprezydent Lata życia
1815–1816 Karl Heinrich Ludwig Freiherr von Ingersleben 1753 – 1831
1816–1831 Johann August Sack 1764 – 1831
1831–1835 Moritz Haubold Freiherr von Schönberg 1770 – ?
1835–1852 Wilhelm Friedrich Fürchtegott von Bonin 1786 – 1852
1852–1866 Ernst Karl Friedrich Wilhelm Adolf Freiherr Senfft von Pilsach 1795 – 1882
1867–1882 Ferdinand Karl Wilhelm August Freiherr von Münchhausen 1810 – 1882
1883–1891 Ulrich von Behr-Negendank 1826 – 1902
1891–1899 Robert von Puttkamer 1828 – 1900
1900–1911 Helmuth Freiherr von Maltzahn 1840 – 1923
1911–1917 Wilhelm Hans August von Waldow 1856 – 1937
1917–1918 Max Hermann Freiherr von Ziller 1856 – 1929
1918–1919 Georg Michaelis 1857 – 1936
1919–1930 Julius Lippmann 1864 – 1934
1930–1933 Carl von Halfern 1873 – 1937
1933–1945 Franz Schwede (gauleiter) 1888 – 1960

Wykaz miast 1816–1945 (stan ludności na 1 grudnia 1905)

Herb Miasto Ludność 1905 Rejencja 1905 Powiat 1905 Obecna lokacja
Stettin (Szczecin) 224 119 szczecińska Stettin-Stadt Polska
Stralsund(Strzałów) 31 809 strzałowiecka Stralsund-Stadt Niemcy
Stolp (Słupsk) 31 154 koszalińska Stolp-Stadt Polska
Stargard 26 907 szczecińska Stargard-Stadt Polska
Greifswald(Gryfia) 23 767 strzałowiecka Greifswald-Stadt Niemcy
Kolberg (Kołobrzeg) 22 856 koszalińska Kolberg-Körlin Polska
Köslin (Koszalin) 21 474 koszalińska Köslin Polska
Anklam(Toglin) 15 625 strzałowiecka Anklam Niemcy
Swinemünde (Świnoujście) 13 272 szczecińska Usedom-Wollin Polska
Demmin(Dymin) 12 536 szczecińska Demmin Niemcy
Lauenburg (Lębork) 12 502 koszalińska Lauenburg Polska
Neustettin (Szczecinek) 10 785 koszalińska Neustettin Polska
Pasewalk(Pozdawilk) 10 520 szczecińska Ueckermünde Niemcy
Gollnow (Goleniów) 9194 szczecińska Naugard Polska
Pyritz (Pyrzyce) 8600 szczecińska Pyritz Polska
Belgard an der Persante (Białogard) 8589 koszalińska Belgard Polska
Wolgast(Wołogoszcz) 8346 strzałowiecka Greifswald-Land Niemcy
Treptow an der Rega(Trzebiatów) 7794 szczecińska Greifenberg Polska
Altdamm (Dąbie) 7451 szczecińska Randow Polska
Barth(Bardowo) 7344 strzałowiecka Franzburg Niemcy
Schivelbein (Świdwin) 7219 koszalińska Schivelbein Polska
Greifenberg (Gryfice) 7207 szczecińska Greifenberg Polska
Bütow (Bytów) 7011 koszalińska Bütow Polska
Greifenhagen (Gryfino) 6583 szczecińska Greifenhagen Polska
Ueckermünde(Wkryujście) 6263 szczecińska Ueckermünde Niemcy
Schlawe (Sławno) 6221 koszalińska Schlawe Polska
Dramburg (Drawsko Pomorskie) 6107 koszalińska Dramburg Polska
Rügenwalde (Darłowo) 5968 koszalińska Schlawe Polska
Cammin (Kamień Pomorski) 5923 szczecińska Cammin Polska
Rummelsburg (Miastko) 5701 koszalińska Rummelsburg Polska
Labes (Łobez) 5183 szczecińska Regenwalde Polska
Bublitz (Bobolice) 5154 koszalińska Bublitz Polska
Polzin (Połczyn-Zdrój) 5046 koszalińska Belgard Polska
Naugard (Nowogard) 4872 szczecińska Naugard Polska
Falkenburg (Złocieniec) 4702 koszalińska Dramburg Polska
Wollin (Wolin) 4560 szczecińska Usedom-Wollin Polska
Treptow an der Tollense(Trzebiatów nad Tolężą) 4429 szczecińska Demmin Niemcy
Tempelburg (Czaplinek) 4377 koszalińska Neustettin Polska
Pölitz (Police) 4303 szczecińska Randow Polska
Bergen auf Rügen(Górsko Rańskie) 4045 strzałowiecka Rügen Niemcy
Loitz (Łosice) 4020 strzałowiecka Grimmen Niemcy
Gartz an der Oder(Gardziec Odrzański) 3947 szczecińska Randow Niemcy
Grimmen(Grzymie) 3825 strzałowiecka Grimmen Niemcy
Kallies (Kalisz Pomorski) 3627 koszalińska Dramburg Polska
Regenwalde (Resko) 3477 szczecińska Regenwalde Polska
Tribsees(Trzebudzice) 3423 strzałowiecka Grimmen Niemcy
Jarmen(Jaromin) 3083 szczecińska Demmin Niemcy
Körlin an der Persante (Karlino) 2999 koszalińska Kolberg-Körlin Polska
Zanow (Sianów) 2795 koszalińska Schlawe Polska
Fiddichow (Widuchowa) 2725 szczecińska Greifenhagen Polska
Wangerin (Węgorzyno) 2677 szczecińska Regenwalde Polska
Massow (Maszewo) 2666 szczecińska Naugard Polska
Nörenberg (Ińsko) 2634 szczecińska Saatzig Polska
Bahn (Banie) 2628 szczecińska Greifenhagen Polska
Freienwalde (Chociwel) 2562 szczecińska Saatzig Polska
Plathe (Płoty) 2557 szczecińska Regenwalde Polska
Pollnow (Polanów) 2521 koszalińska Schlawe Polska
Bärwalde (Barwice) 2282 koszalińska Neustettin Polska
Daber (Dobra) 2253 szczecińska Naugard Polska
Ratzebuhr (Okonek) 2192 koszalińska Neustettin Polska
Lassan(Lesiany) 2148 strzałowiecka Greifswald-Land Niemcy
Leba (Łeba) 2027 koszalińska Lauenburg Polska
Garz auf Rügen(Gardziec Rański) 2015 strzałowiecka Rügen Niemcy
Gützkow(Choćków) 2007 strzałowiecka Greifswald-Land Niemcy
Neuwarp (Nowe Warpno) 1883 szczecińska Ueckermünde Polska
Jacobshagen (Dobrzany) 1871 szczecińska Saatzig Polska
Penkun(Pieńkuń) 1810 szczecińska Randow Niemcy
Usedom(Uznam) 1729 szczecińska Usedom-Wollin Niemcy
Damgarten(Dębogóra) 1700 strzałowiecka Franzburg Niemcy
Richtenberg(Rychtenbork) 1658 strzałowiecka Franzburg Niemcy
Franzburg(Nowopole) 1470 strzałowiecka Franzburg Niemcy
Zachan (Suchań) 1384 szczecińska Saatzig Polska

1 października 1938 do Pomorza przyłączono 21 miast z Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej: Choszczno (Arnswalde), Drawno (Neuwedell) (Unruhstadt) z powiatu choszczeńskiego, Dobiegniew (Woldenberg), Drezdenko (Driesen) i Strzelce Krajeńskie (Friedeberg) z powiatu strzeleckiego, Biały Bór (Baldenburg), Czarne (Hammerstein), Człuchów (Schlochau), Debrzno (Preußisch Friedland) i Lędyczek (Landeck) z powiatu człuchowskiego, Złotów (Flatow) i Krajenka (Krojanke) z powiatu złotowskiego, Wałcz, Jastrowie, Mirosławiec, Człopa i Tuczno z powiatu wałeckiego, Krzyż i Trzcianka z powiatu noteckiego oraz miasto Piła.

Miasta

Szczecin, 1917

Populacja największych miast prowincji w latach 1890 i 1925 oraz ich współczesna przynależność państwowa:

miasto pop. 1890 pop. 1925 rejencja źródło 2014
1. Szczecin 116 228 254 466 szczecińska [3] Polska
2. Słupsk 23 862 41 602 koszalińska [4] Polska
3. Stralsund 27 814 39 469 stralsundzka [5] Niemcy
4. Stargard 23 785 32 545 szczecińska [6] Polska
5. Kołobrzeg 16 999 30 115 koszalińska [7] Polska
6. Koszalin 17 810 28 812 koszalińska [8] Polska
7. Greifswald 21 624 26 695 stralsundzka [9] Niemcy

Przypisy

  1. Podziały administracyjne Pomorza Zachodniego w latach 1800–1970, red. T. Białecki, Szczecin, 1970, s. 7–8.
  2. a b Meyers Großes Konversationslexikon, 6. Auflage, 16. Band, Leipzig/Wien 1909, s. 134–137.
  3. Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-22] (niem.).
  4. Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] (niem.).
  5. Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] (niem.).
  6. Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] (niem.).
  7. Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-18] (niem.).
  8. Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] (niem.).
  9. Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] (niem.).

Linki zewnętrzne