Caritas (organizacja)
52°14′53″N 20°58′43″E/52,247972 20,978500
| |
| Siedziba |
Fryburg Bryzgowijski (pierwotna) |
|---|---|
| Przewodniczący |
Pier Francesco Pinelli[1] |
| Utworzenie |
9 grudnia 1897 |
| Strona internetowa | |
.jpg)
Caritas, Caritas Internationalis – katolicka organizacja charytatywna działająca na całym świecie, w tym również w Polsce. Nadzór nad polskim oddziałem pełni Konferencja Episkopatu Polski. Caritas Catholica powstała w 1926 roku.
Historia Caritas w Europie
Proces centralizacji katolickiego ruchu dobroczynnego przypada na przełom XIX i XX wieku. Pierwszy Office central des institutiones charitables powstał w 1890 w Paryżu i był dziełem Ludwika Levebre. Jego zadanie było skromne i polegało na utrzymywaniu kontaktu między poszczególnymi dziełami dobroczynnymi oraz popularyzacji działalności charytatywnej w społeczeństwie. W Niemczech centralizacja poszła dalej. W 1897 ks. Lorenz Werthmann założył związek dzieł dobroczynnych pod nazwą Caritasverband. Siedzibą centrali stał się Fryburg Bryzgowijski. Za przykładem Niemiec poszła Austria, gdzie w 1900 stworzono Zentralstelle der katholischen Vereine fuer freiwillige Wohltaetigkeit. Z okazji kongresu eucharystycznego w Amsterdamie w 1924 powstał projekt utworzenia międzynarodowej organizacji charytatywnej pod nazwą Caritas Catholica. Zarząd tej organizacji ukonstytuował się na konferencji w Lucernie w 1926, na siedzibę związku wybrano Bazyleę. Polskę reprezentował w nim Związek Poznański w osobach ks. Walentego Dymka i ks. Janiaka.
Historia Caritas w Polsce
Na ziemiach polskich związki towarzystw dobroczynnych powstały również na przełomie stuleci: w 1895 we Lwowie powstał Związek Katolickich Towarzystw i Zakładów Dobroczynnych, który koordynował pracę stowarzyszeń św. Wincentego a’Paulo oraz innych towarzystw i dzieł charytatywnych. W 1907 ks. Stanisław Adamski wraz z ks. Piotrem Wawrzyniakiem zwołał w Poznaniu zebranie organizacyjne Związku Polsko-Katolickich Towarzystw Dobroczynnych. Poznański Związek Caritas wzorujący się w swej organizacji i formach pracy na niemieckim Caritasverband odegrał pionierską rolę w stosunku do inicjatyw, które po odrodzeniu Polski zostały podjęte we wszystkich diecezjach w Polsce. Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku prawie we wszystkich diecezjach w Polsce powstały lokalne związki Caritas. W 1937 powstał projekt stworzenia centrali diecezjalnych związków, na przeszkodzie w realizacji tego projektu stanęła II wojna światowa.
Okres 1945–1989
Po zakończeniu okupacji diecezjalne związki Caritas reaktywowały swoją działalność. Stosunki z państwem przebiegały poprawnie do 1947. Państwo akceptowało warunki działania organizacji, a nawet ją wspierało. Minister Pracy i Opieki Społecznej, Jan Stańczyk udzielał Caritasowi subwencji na cele dobroczynne. Działo się to na mocy pisma z 15 lipca 1945 do arcybiskupa Adama Sapiehy. Rząd zgodził się również na rozprowadzanie darów z UNRRA przez struktury organizacji (dary, zwłaszcza amerykańskie, były zresztą chętniej kierowane do struktur kościelnych niż państwowych). Zwrócono też Caritasowi majątki kościelne zagrabione w czasie wojny i powierzono administrację oraz prowadzenie niektórych zakładów państwowych. Pozwolono też na wydawanie miesięcznika "Caritas". Lokalni dygnitarze uczestniczyli w działaniach charytatywnych, a nawet wchodzili w skład zarządów i oddziałów organizacji. W związku z tym zaczęto odbudowywać struktury już od stycznia 1945. Wznowiono działanie szesnastu dawnych związków diecezjalnych oraz utworzono dziewięć nowych, w tym pięć na Ziemiach Odzyskanych. Organizacja została oficjalnie reaktywowana w dniach 26-27 czerwca 1945 w Częstochowie. Krajową Centralę utworzono w Krakowie. Organem nadzorczym stała się nowo powstała Komisja Episkopatu ds. Akcji Charytatywnej, którą kierował arcybiskup Sapieha. Pierwszym dyrektorem centrali mianowano księdza Karola Pękalę[2].
Pomoc kierowano w tym czasie zwłaszcza do ofiar wojny oraz repatriantów. Odbywało się dożywianie w kuchniach społecznych, wspieranie podróżnych w izbach dworcowych, opiekowano się matkami z dziećmi. Zakładano krótkoterminowe domy noclegowe. Organizowano półkolonie dla dzieci oraz zakłady opieki całkowitej lub częściowej. Rozdysponowywano pomoc zagraniczną. Kontynuowano też działania przedwojenne, zwłaszcza w zakładach stacjonarnych. W 1946 Caritas miał niecałe 3000 zakładów. Do zakładów opieki częściowej należały: 743 ochronki i przedszkola, trzy żłobki dzienne, trzynaście poradni dla matek z dziećmi, 151 kuchni i punktów dożywiania, 76 ambulatoriów, 25 świetlic i dziewięć domów noclegowych. Zakłady opieki całkowitej to: 27 żłobków, 183 domy dziecka, 125 internatów, 22 zakłady mieszane dla dzieci i dorosłych, 125 przytułków dla starców, pięć zakładów specjalnych, osiem sanatoriów i prewentoriów i 256 szpitali. Liczba wolontariuszy w 1948 była wyższa niż 830.000[2].
Po roku 1947 przychylność państwa wobec Caritasu osłabła. Rząd komunistyczny nie obawiał się już tak potęgi Kościoła, a ponadto nastąpiła stabilizacja struktur władzy. Od 1948 komuniści eliminowali Kościół z działalności charytatywnej[2].
21 września 1949 Rada Ministrów wydała uchwałę o upaństwowieniu szpitali będących własnością kościelną. Szpitale zostały nieodpłatnie przejęte na własność państwa. Po nadużyciach do jakich doszło we wrocławskim oddziale Caritas na przełomie 1949 i 1950 roku władze państwowe wykorzystując sytuację przystąpiły do likwidacji tej organizacji[3]. 25 stycznia 1950 władze państwowe ustanowiły nowe, komisaryczne zarządy we wszystkich siedzibach związków diecezjalnych. Celem specjalnych komisji była likwidacja Caritas i przejęcie jego majątku. Centrala ogólnopolskiego związku Caritas otrzymała nowe władze (tzw. zarząd przymusowy) w osobach: ks. Antoni Lemparty, poseł Frankowski, Andrzej Micewski, ks. Stanisław Skurski, Michał Wojciechowski, Stanisław Roztworowski, Damian Kopaczyński, ks. Ludwik Zalewski.
Wyprzedzając działania władz, poszczególni biskupi przystąpili do likwidacji diecezjalnych oddziałów Caritas w podległych sobie diecezjach[3]. Działalność charytatywna Kościoła w Polsce została sprowadzona ponownie do poziomu parafii. W 1980 przewodniczącym Komisji Charytatywnej Episkopatu Polski został mianowany biskup Czesław Domin. Z tą chwilą siedziba Komisji znalazła się w Katowicach. W okresie stanu wojennego w Katowicach koordynowano rozdział pomocy materialnej (żywność, ubrania, sprzęt medyczny i lekarstwa) przychodzącej z całego świata. W wielu diecezjach polskich powstały komitety pomocy internowanym.
Caritas Polska
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Siedziba |
ul. Okopowa 55 |
| Rodzaj stowarzyszenia | |
| Status | |
| Profil działalności | |
| Zasięg | |
| Nr KRS | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
| 52°14′53″N 20°58′43″E/52,247972 20,978500
| |
| Strona internetowa | |
Caritas Polska jest instytucją charytatywną Konferencji Episkopatu Polski. Została reaktywowana 10 października 1990[5]. Pierwszym dyrektorem po zmianach ustrojowych został ks. Marian Subocz w 1992, który rozpoczął tworzenie struktur tej największej instytucji charytatywnej w Polsce[6]. Działa w oparciu o ustawę z dnia 17 maja 1989 o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego[7]. Odwołuje się do tradycji pracy charytatywnej Caritas sprzed 1950. Dekret abp. Sapiehy z 25 sierpnia 1945 erygował Krajową Centralę „Caritas”. Posiada własną osobowość prawną i działa w oparciu o przepisy prawa kościelnego i państwowego. Od 2004 posiada status organizacji pożytku publicznego (nr 0000198645)[5]. Caritas Polska koordynuje pracę 44 Caritas diecezjalnych i archidiecezjalnych w Polsce. Współpracuje na arenie międzynarodowej z Caritas Internationalis i Caritas Europa. Udziela pomocy doraźnej i długofalowej, materialnej i finansowej osobom bezrobotnym, bezdomnym, chorym, starszym, dzieciom z rodzin ubogich, a także imigrantom i uchodźcom. Caritas udziela również pomocy humanitarnej ofiarom wojen, kataklizmów i nieszczęść naturalnych poza granicami Polski.
Działalność Caritas w Polsce na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku to głównie dystrybucja darów materialnych otrzymywanych z zagranicy. Szybko jednak zmieniła swoją strategię i zajęła się udzielaniem pomocy charytatywnej dzięki środkom pozyskiwanym od ludzi dobrej woli i instytucji. Caritas utworzyła profesjonalne placówki opiekuńczo-wychowawcze: Stacje Opieki Caritas, ośrodki rehabilitacyjne, Zakłady Pielęgnacyjno-Opiekuńcze, Domy Pomocy Społecznej, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Domy Samotnej Matki, kuchnie dla ubogich, świetlice dziennego pobytu dla dzieci i osób w podeszłym wieku itp. Roczna wartość pomocy udzielanej przez Caritas sięga około pięćdziesięciu milionów złotych[8].
W ciągu swego istnienia Caritas w Polsce przygotowała i wdrożyła kilka programów ukierunkowanych zarówno na pomoc krajową (organizacja zimowego i letniego wypoczynku dla dzieci z ubogich rodzin – m.in.: Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom, Jałmużna Wielkopostna, Kromka Chleba, Program Skrzydła, Okno życia) i zagraniczną (Rodzina Rodzinie).
Od czerwca 2017 dyrektorem Caritas Polska był ks. Marcin Iżycki[9]. 26 czerwca 2024 został zawieszony w pełnieniu tej funkcji[10].
Wyróżnienia
W grudniu 2009 Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski uhonorował organizację Caritas Polska Odznaką honorową „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”[11][12][13], a w 2016 Rzecznik Praw Dziecka wyróżnił organizację Odznaką Honorową za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka[14]. Caritas otrzymała tytuł „Organizacja Pozarządowa Roku” 2018 Forum Ekonomicznego[15].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Ta dymisja zaskoczyła Watykan. Franciszek wskazał następcę. wiadomosci.wp.pl, 2022-11-22. [dostęp 2022-12-12].
- ↑ a b c Mikołaj Brenk, Działalność charytatywna Kościoła w latach 1944-1947. Zarys problematyki, w: Praca Socjalna, nr 4/2017, s. 138-146, ISSN 0860-3480
- ↑ a b Adam Szot. Rok 1950 – czas porozumienia, czy przełomu? Z dziejów Kościoła na Białostocczyźnie. „Studia Teologiczne”, s. 415, 28/2010.
- ↑ Okno życia Caritas im. św. Joanny Beretta-Molla, funkcjonujące w Domu Samotnej Matki w Koszalinie
- ↑ a b Raport Roczny Caritas w Polsce 2009. [dostęp 2011-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-21)].
- ↑ KS. MARIAN SUBOCZ – PONOWNIE DYREKTOREM CARITAS POLSKA. [w:] Caritas archidiecezji warszawskiej [on-line]. caritasaw.pl, 2007-07-14. [dostęp 2020-12-28].
- ↑ Ustawa z dnia 17 maja 1989 roku o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1347).
- ↑ Budżet Caritas Polska raportowany na stronie Caritas International (14,1 miliona US$). 2013. [dostęp 2013-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)].
- ↑ Dyrekcja. caritas.pl. [dostęp 2020-07-09].
- ↑ BP KEP, lk, Ks. Marcin Iżycki zawieszony w pełnieniu funkcji dyrektora Caritas Polska [online], Katolicka Agencja Informacyjna, 26 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-26].
- ↑ Komunikat RPO – ogłoszenie pierwszych nadań odznaki honorowej. rpo.gov.pl, 10 grudnia 2009.
- ↑ Komunikat w związku z przyznaniem przez Rzecznika Praw Obywatelskich odznaki honorowej „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”. rpo.gov.pl. [dostęp 2010-01-06].
- ↑ Dzień Praw Człowieka. Oficjalny Blog Rzecznika Praw Obywatelskich, 11 grudnia 2009. [dostęp 2010-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-11)].
- ↑ Odznaka Honorowa Rzecznika. brpd.gov.pl (Biuro Rzecznika Praw Dziecka). [dostęp 2016-12-12].
- ↑ Nagrody Forum Ekonomicznego. forum-ekonomiczne.pl. [dostęp 2022-06-18].