Letycja Buonaparte

Maria Letizia Buonaparte (wł.), fr. Maria-Laetizia , Madame Mère, Altesse Impériale, z domu Ramolino. Była matką Józefa – krótkotrwałego króla Neapolu, późniejszego króla Hiszpanii, Napoleona I – Cesarza Francuzów, Ludwika – krótkotrwałego króla Holandii i Hieronima, króla Westfalii. Była protoplastką wszystkich Bonapartych XIX i XX wieku.

Data jej urodzenia nie jest pewna. Pamiętniki Letycji, dyktowane przez nią samą pod koniec życia podają 1753 jako rok narodzin, inne źródła wymieniają rok 1750, podczas gdy wspomnienia innego syna – Lucjana Bonaparte podają, że urodziła się w Ajaccio 24 sierpnia 1749. Zmarła 2 lutego 1836 w Rzymie.

Rodzina Letycji

Rodzina Ramolino była osiadłym na Korsyce od 200 lat starym rodem szlacheckim wywodzącym się od lombardzkich hrabiów Collalto. Ojciec Letycji, Giovanni Girolamo († 1755) był przez pewien czas komendantem garnizonu w Ajaccio, potem generalnym inspektorem dróg i mostów na Korsyce. Po śmierci męża matka Letycji Angela Maria z domu Pietrosanta († 1790) wyszła za Szwajcara Franza Fescha i miała z nim syna, późniejszego kardynała Józefa Fescha, który przez całe życie pomagał dzieciom przyrodniej siostry.

Małżeństwo z Buonapartem

Carlo Maria Buonaparte poznał Letycję w roku 1764 i poślubił 1 czerwca tego samego roku. Niedługo potem na Korsyce wybuchło powstanie niepodległościowe w proteście przed przekazaniem wyspy Francji przez zadłużoną Republikę Genui. Głęboko zaangażowani po stronie powstania małżonkowie Buonaparte pozostali jednak, głównie dzięki decyzji Letycji, na Korsyce po klęsce powstania i przyłączyli się do stronników Francji.

Carlo i Maria Letycja mieli trzynaścioro dzieci (z których tylko ośmioro nie zmarło we wczesnym dzieciństwie):

Napoleone Buonaparte (1764/1765 - 17 sierpnia 1765),
Maria Anna Buonaparte (3 stycznia 1767 - 1 stycznia 1768),
Józef Bonaparte (7 stycznia 1768 - 28 lipca 1844), król Neapolu, później król Hiszpanii,
Napoleon Bonaparte (15 sierpnia 1769 - 5 maja 1821), cesarz Francuzów, nosił to samo imię co jego starszy brat, zmarły we wczesnym dzieciństwie,
Maria Anna Buonaparte (1770), nosiła to samo imię co jej starsza siostra, zmarła we wczesnym dzieciństwie,
Maria Anna Buonaparte (14 lipca 1770 - 23 listopada 1771), nosiła to samo imię co jej starsza siostra, zmarła rok wcześniej,
Lucjan Bonaparte (21 maja 1775 - 29 czerwca 1840), książę Canino,
Eliza Bonaparte (13 stycznia 1777 - 7 sierpnia 1820), wielka księżna Toskanii,
Ludwik Bonaparte (2 września 1779 - 25 lipca 1844), król Holandii,
Paulina Bonaparte - Borghese (20 października 1780 - 9 czerwca 1825), księżna Guastalla, później księżna Borghese,
Karolina Bonaparte (24 marca 1782 - 18 maja 1839), wielka księżna Bergu i Kleve. Żona Joachima Murata, późniejsza królowa Neapolu,
Hieronim Bonaparte (15 listopada 1784 - 24 czerwca 1860), król wasalnego wobec Francji Królestwa Westfalii.

Carlo Maria Buonaparte zmarł w roku 1785 i Letycja musiała sama wychowywać czworo dzieci (dalszych czworo dzieci przebywało w internatach szlacheckich we Francji). Jak na owe czasy kazała dzieciom zachowywać skrupulatną czystość i kąpać się codziennie (kąpano się wtedy na ogół raz w miesiącu).

Życie wdowy

W roku 1793 były przywódca korsykańskiego powstania, Pasquale Paoli, który po wybuchu Rewolucji powrócił z Londynu na Korsykę, zażądał by rodzina Bonaparte pomagała w przygotowaniach do nowego powstania i oderwania wyspy od Francji. Letycja i jej synowie odmówili; bojąc się pozostać na Korsyce Letycja udała się wraz z najmłodszymi dziećmi do Tulonu i później do Marsylii, gdzie zamieszkała w piwnicznym lokalu i utrzymywała się przyjmując pranie. Kariera syna Napoleona wyzwoliła ją z nędzy. Przeniosła się do Paryża, gdzie poznała Józefinę de Beauharnais i od pierwszej chwili sprzeciwiała się planom małżeńskim syna – charaktery obu pań były totalnie niezgodne, poza tym Letycji, żarliwej katoliczce, nie podobała się dość splamiona reputacja Józefiny, którą zwała Messaliną.

Nie wykazała entuzjazmu, gdy Napoleon ogłosił się cesarzem – obawiała się o jego życie i nie wierzyła w trwałość jego imperium (zwykła powtarzać swą łamaną francuszczyzną Pourvu que ça dure – oby to tylko przetrwało), odmówiła nawet udziału w koronacji (co Napoleon później kazał sfałszować, tak że matka widnieje na znanym obrazie Davida). Dalsze cierpienia przyniosły jej wymuszone przez Napoleona małżeństwo syna Ludwika ze znaną ze swobodnego trybu życia córką Józefiny Hortensją i zerwanie Napoleona z bratem Lucjanem.

Jej Cesarska Wysokość Pani Matka

Dekret Napoleona z 23 marca 1805 zapewnił matce tytuł "Jej Cesarskiej Wysokości Pani Matki", pałac w Paryżu i zamek pod miastem oraz roczną dotację. Letycja nadal jednak nie chciała brać udziału w uroczystościach dworskich i wolała spokojne życie w swym wiejskim zamku Pont-sur-Seine. W roku 1807 Pani Matka przejęła protektorat nad szpitalami i organizacjami filantropijnymi Cesarstwa.

Po pierwszej abdykacji Napoleona Letycja przeniosła się do Rzymu. Stamtąd udała się na Elbę, by odwiedzić syna, i pozostała przy nim do chwili ekspedycji do Francji. W czasie tzw. Stu Dni Napoleona była u jego boku w Paryżu. Po Waterloo wróciła do Rzymu, gdzie spędziła resztę życia w istniejącym do dziś pałacu przy ulicy Corso.

Ostatnie lata

W roku 1818 wystosowała do suwerenów Świętego Przymierza obradujących w Akwizgranie błagalny list z prośbą o miłosierdzie dla Napoleona, ale nigdy nie otrzymała odpowiedzi. Rok później wysłała na Świętą Helenę dwóch księży i lekarza dra Antommarchiego, ale wybór nie okazał się zbyt szczęśliwy. Gdy zaczęła się ciężka choroba syna, zaproponowała mu że przyjedzie na Św. Helenę by się nim opiekować, ale Napoleon odmówił. Po śmierci Napoleona w r. 1821 Letycja zaczęła prowadzić samotnicze życie, czasami tylko odwiedzana przez pozostałe dzieci. Przez ostatnie pięć lat życia nie wychodziła już z domu i jedyną jej rozrywką było obserwowanie z balkonu wesołego życia na eleganckiej ulicy Corso. Dwa lata przed śmiercią oślepła i zmarła na zapalenie płuc w lutym 1836 roku.

Pochowana została w Corveto koło Civitavecchia. W roku 1851 wnuk Ludwik Napoleon przeniósł jej szczątki do Ajaccio, a w r. 1860 Letycja spoczęła we wzniesionej przez wnuka Kaplicy Cesarskiej przy katedrze w tym mieście.

Bibliografia

Biographie Générale, 1 - 48, Paris 1866