Ubóstwo w Polsce
Zasięg ubóstwa (biedy) w Polsce przyjmuje różne wartości zależnie od przyjętych definicji.
Luka dochodowa – różnica między kwotą, stanowiącą granicę ubóstwa a otrzymywanym dochodem.
Wskaźnik luki dochodowej (wydatkowej) ubogich – relacja wysokości luki dochodowej ubogich do wysokości granicy ubóstwa wyrażona w %. Inaczej mówiąc, jest to wskaźnik ukazujący, o ile procent przeciętne wydatki gospodarstw domowych ubogich są niższe od danej granicy ubóstwa. Wskaźnik luki dochodowej informuje o głębokości ubóstwa.
Z tabeli wynika, że rodziny uprawnione do ubiegania się o świadczenia pieniężne z opieki społecznej posiadały w 2004 r. przeciętne dochody o 24% niższe od ustawowej granicy ubóstwa. Zatem dla rodziny 4-osobowej z tej grupy luka dochodowa ubogich wynosiła 303 zł.
Do roku 2014 w Polsce następuje zarówno wzrost liczby osób dotkniętych ubóstwem, jak i głębokość tego ubóstwa. Osoby żyjące poniżej minimum egzystencji stanowiły: 5,6% ogółu społeczeństwa w 1998 r., 11,1% w 2002 r. i 11,8% w 2004 r. Luka dochodowa dla tej grupy wynosiła odpowiednio 16%, 20% i 21%. Po roku 2014 odnotowano spadek ubóstwa z poziomu ponad 7% do ok. 4% - 5% w roku 2021.
Według GUS, wzrost ubóstwa do 2014 dokonał się przy poprawie przeciętnej sytuacji materialnej ogółu Polaków, generowanej przez wysokie dochody, co świadczy o rosnących nierównościach w sytuacji dochodowej i poziomie spożycia polskiego społeczeństwa. W 2004 r. przeciętny miesięczny dochód 20% osób o najwyższych dochodach wynosił 1 536 zł na osobę i był ponad 7-krotnie wyższy od przeciętnego dochodu 20% osób uzyskujących najniższe dochody. W porównaniu z rokiem poprzednim odnotowano wzrost zróżnicowania dochodów gospodarstw domowych ogółem (w 2003 r. przewaga 6,5-krotna).
Dane GUS z 2005 roku prezentuje poniższa tabela[1].
| Granice ubóstwa | Rodzina 3-os. (z 1 dzieckiem) miesięcznie w PLN |
1 osoba dziennie w PLN |
Odsetek ludności żyjącej poniżej granicy |
Wskaźnik luki dochodowej (wydatkowej) |
|---|---|---|---|---|
| Minimum egzystencji | 1253,30 | 13,93 | 12,3% | - |
| Ustawowa granica ubóstwa |
1053 | 11,70 | 18,1% | 23% |
| Urealniona ustawowa granica ubóstwa (w cenach z IV kwartału 2006 r.) | 1200,75 | 13,34 | - | - |
| Relatywna granica ubóstwa |
1715,83 | 19,06 | 18,1% | 22% |
| Subiektywna granica ubóstwa |
brak danych | b.d. | - | - |
| Minimum socjalne | 2427,31 | 26,97 | - | - |
Dane GUS[2] i IPiSS[3] z 2004 prezentuje poniższa tabela.
| Granice ubóstwa | Rodzina 4-os. (z 2 dzieci) miesięcznie w PLN |
1 osoba dziennie w PLN |
Odsetek ludności żyjącej poniżej granicy |
Wskaźnik luki dochodowej (wydatkowej) |
|---|---|---|---|---|
| Minimum egzystencji | 1702,96 | 14,19 | 11,8% | 21% |
| Ustawowa granica ubóstwa |
1824 (od 1 X 2012) | 15,20 | 19,2% | 24% |
| Relatywna granica ubóstwa |
2001,75 | 16,68 | 20,3% | 23% |
| Subiektywna granica ubóstwa |
1770 | 14,75 | 27,3% | 27% |
| Minimum socjalne | 3221,50 | 26,85 | - | - |
Ubóstwo na wsi
Ubóstwo wiejskie ma inny charakter niż miejskie – pierwsze zwykle wiąże się z ograniczonym zaspokojeniem potrzeb kulturalnych i oświatowych, z zakresem spędzania czasu wolnego czy z ograniczonymi możliwościami komunikacyjnymi, drugie zaś z potrzebami mieszkaniowymi i realizacją potrzeb bieżących. Dodatkowo należy zauważyć, że w ciągu ostatnich trzech lat ubóstwo na wsi nieznacznie wzrosło[4].
Ludność wiejska jest jedną z grup w największym stopniu zagrożoną ubóstwem lub/i wykluczeniem społecznym. Mieszkańcy wsi w porównaniu z mieszkańcami miast są w większym stopniu zagrożeni deprywacją potrzeb. W 2020 r. ponad 96,8 mln osób w UE było zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, z czego niemal 31 mln żyło na wsi. W Polsce sytuacja mieszkańców wsi była nieco gorsza niż średnio dla pozostałych mieszkańców UE - wskaźnik zagrożenia ubóstwem na poziomie 24,2 %[4].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Zasięg ubóstwa materialnego w 2005 r.. Główny Urząd Statystyczny, 2006-07-18. [dostęp 2013-03-03]. (pol.).
- ↑ Ubóstwo w Polsce w 2004 r.. Główny Urząd Statystyczny, 2012-05-31. [dostęp 2013-03-03]. (pol.).
- ↑ Wysokość minimum socjalnego. Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. [dostęp 2013-03-03]. (pol.).
- ↑ a b Sławomir Kalinowski, Ubóstwo i wykluczenie na wsi, [w:] Jerzy Wilkin i inni, Polska wieś 2022 : raport o stanie wsi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2022, ISBN 978-83-66849-54-9, OCLC 1334036880 [dostęp 2023-02-06].