Bitwa pod Żurawnem

Bitwa pod Żurawnem
	Wojna polsko-turecka (1672–1676)
	; Pomnik upamiętniający bitwę pod Żurawnem, ustanowiony w 1876.; Odnawiany w 1921 i w 2004
Czas	25 września – 14 października 1676
Miejsce	Żurawno, widły Dniestru i Krechówki
Terytorium	Ukraina
Wynik	rozejm
Strony konfliktu
Rzeczpospolita	Imperium Osmańskie; Chanat Krymski
Dowódcy
Jan III Sobieski	Selim I Girej; Ibrahim Szejtan
Siły
około 20 tysięcy	około 40–50 tysięcy
	Położenie na mapie Ukrainy miejsce bitwy
	49°15′00″N 24°14′00″E/49,250000 24,233333
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bitwa pod Żurawnem miała miejsce od 25 września do 14 października 1676 podczas wojny polsko-tureckiej (1672–1676).

Wstęp

W sierpniu 1676 wojska turecko-tatarskie wkroczyły na Pokucie. Król Jan III Sobieski (około 20 tysięcy żołnierzy^[1]) wyszedł naprzeciw Turkom i Tatarom (około 40 tysięcy żołnierzy^[1]), ciągnącym pod Stanisławów. Dnia 24 września jazda polska starła się z Tatarami pod Wojniłowem i Dołhą, po czym cofnęła się do Żurawna^[1].

Obóz

Wojsko polskie założyło w Żurawnie warowny obóz, osłonięty z tyłu i lewego boku przez Dniestr, a z frontu przez Krechówkę. Dowódcą szańca nad Dniestrem był Eliasz Jan Łącki. W dniach 24–26 września nadciągnęli Tatarzy z chanem Selimem Girejem, a 28–29 września Turcy pod wodzą Ibrahima Szejtana. Dnia 29 września król zmieszawszy piechotę z jazdą, wysunął wojsko między reduty przed obozem. Turcy bezskutecznie usiłowali odciągnąć wojsko polskie od wałów.

Oblężenie

Zrezygnowawszy z walnej bitwy, Turcy przystąpili do prac oblężniczych. Od 5 października intensywnie ostrzeliwali obóz polski z ciężkich dział. Wojsko polskie znalazło się w trudnej sytuacji, ponosiło znaczne straty od ognia tureckiej artylerii, miało odcięty dowóz żywności i paszy. W nocy 13 października wojsko polskie opuściło stare reduty i przeszło do nowych, bliżej obozu. Turcy podsunęli swoje aprosze i baterie na strzał pistoletowy od szańców polskich.

W trakcie oblężenia dowódca artylerii polskiej Marcin Kazimierz Kątski rozkazał swoim podwładnym zabrać z pobliskiego zamku stary moździerz oraz pozbierano granaty. Wystrzały z moździerzy zaniepokoiły Turków, którzy wiedzieli, że Polacy nie mieli wcześniej moździerzy, więc wpoiło to w nich przekonanie, że nadeszła odsiecz.

Rozejm

Zacięta obrona obozu, duże straty w szeregach tureckich i kolportowane przez Polaków wieści o nadchodzącej odsieczy skłoniły Ibrahima Szejtana do podjęcia rokowań. Dnia 14 października zawarto zawieszenie broni, a 17 października podpisano rozejm przyznający Rzeczypospolitej część terytoriów utraconych traktatem w Buczaczu (1672). Turcja zrezygnowała również z haraczu^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Wimmer 1966 ↓, s. 126.
↑ Białą Cerkiew i Pawołocz pozostawiono w rękach polskich, Kamieniec w tureckich. Bar, Międzybóż, Niemirów i Kalnik formalnie przyznane Turkom umyślił Sobieski mimo wszystko zatrzymać przy sobie. Jasyru nie dano, haracz poszedł w zapomnienie, a cały spór o Podole i Ukrainę został odesłany do załatwienia w drodze dyplomatycznej przez wielkie poselstwo polskie w Carogrodzie, a przy dalszym pośrednictwie Francji. Władysław Konopczyński: Dzieje Polski nowożytnej, wydanie IV krajowe, Warszawa 1999, Instytut Wydawniczy „Pax”, ISBN 83-211-0730-3, s. 465.

Bibliografia

Jan Wimmer: Wojskowość polska w latach 1648-1699. W: Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864. Tom II (1648-1864). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1966.
Władysław Konopczyński: Dzieje Polski nowożytnej, wydanie IV krajowe, Warszawa 1999, Instytut Wydawniczy „Pax”, ISBN 83-211-0730-3.
Janusz Woliński: Żurawno w: Przegląd Historyczno-Wojskowy tom II zeszyt 1. Warszawa 1930, s. 45-62.

Linki zewnętrzne

Żórawno 1676 – w oblężonym obozie. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. [dostęp 2018-12-04]. (pol.).
Mapa bitwy pod Żurawnem wykonana w latach 1676-1678 roku - Bataglia seu Acies Exercitus Poloni congressuri cum Turcis & Tataris ad Opp. Żorawno 29. bris A.o 1676 / Joannes Roode delineavit, S.R.M. Polonia Architectus ; I. Saal sculpsit. - biblioteka cyfrowa Crispa

[CITEREFWimmer1966126-1] Wimmer 1966 ↓, s. 126.

[2] Białą Cerkiew i Pawołocz pozostawiono w rękach polskich, Kamieniec w tureckich. Bar, Międzybóż, Niemirów i Kalnik formalnie przyznane Turkom umyślił Sobieski mimo wszystko zatrzymać przy sobie. Jasyru nie dano, haracz poszedł w zapomnienie, a cały spór o Podole i Ukrainę został odesłany do załatwienia w drodze dyplomatycznej przez wielkie poselstwo polskie w Carogrodzie, a przy dalszym pośrednictwie Francji. Władysław Konopczyński: Dzieje Polski nowożytnej, wydanie IV krajowe, Warszawa 1999, Instytut Wydawniczy „Pax”, ISBN 83-211-0730-3, s. 465.

[1]

[2]