Niewodnica (rzeka)

Niewodnica
Czaplinianka
	; Niewodnica w pobliżu Niewodnicy Kościelnej
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
	Rzeka
Długość	32,5 km
	Źródło
Miejsce	w okolicy wsi Kudrycze
Współrzędne	53°02′08″N 23°13′16″E/53,035556 23,221111
	Ujście
Recypient	Narew
Miejsce	we wsi Topilec
Współrzędne	53°04′09″N 22°56′22″E/53,069167 22,939444
	Położenie na mapie Polski źródło ujście
	Położenie na mapie województwa podlaskiego źródło ujście
	Położenie na mapie powiatu białostockiego źródło ujście

Niewodnica/Czaplinianka – rzeka na Podlasiu, prawy dopływ rzeki Narew. Według zestawienia Państwowego Rejestru Nazw Geograficznych, rzeka nosi nazwę Czaplinianka, a jej górny bieg ma nazwę Niewodnica^[1].

Rzeka początek swój bierze na podmokłych łąkach w okolicy wsi Kudrycze, wpada do Narwi we wsi Topilec. Jej długość wynosi 32,5 km. Różnica poziomów między źródłem i ujściem 36 m. Szerokość przy ujściu - około 1,8 m.

Nazwa

Nazwa ma typowe brzmienie zachodniosłowiańskie i oznacza rzekę, w której łowiono ryby niewodami. Po raz pierwszy nazwa rzeki Niewodnica występuje w dokumencie z 1358 roku^[2] i ma postać Newothincza. Był to akt księcia Kiejstuta zatwierdzający rozgraniczenie między Litwą i Mazowszem. Następnie nazwa tej rzeki pojawiła się w dokumentach nadania dóbr Choroszcz z lat 1437 i 1441 i miała postać – Nyewodanycza względnie Neywodznicza.

Od tej rzeki wzięły swe nazwy wsie, które w ciągu kilkaset lat nad nią powstawały:

Niewodnica Kościelna
Niewodnica Korycka
Niewodnica Zalesiany
Niewodnica Siestrzewitowskich
Niewodnica Koplany
Niewodnica Lewickie
Niewodnica Kożany
Niewodnica Nargilewska
Niewodnica Ignatki
Niewodnica Solniki
Niewodnica Wysoka, Wysocka, Wysokowszczyzna, Wyszkowszczyzna
Niewodnica Złotniki
Niewodnica Skrybicka

Dzisiaj człon „Niewodnica” nie występuje w nazwach wielu spośród tych wsi.

Inne czasem używane nazwy tej rzeki to Zalesianka, Czaplanka i Czaplinianka.

Granice

Niewodnica była rzeką graniczną. Od 1358 roku wzdłuż niej przebiegała granica między Mazowszem i Litwą a w latach 1566-1795 granica między województwem trockim i podlaskim.

Melioracja

W okresie międzywojennym rozpoczęto meliorację rzeki polegającą tylko na regulacji koryta rzecznego i kopaniu głównego kanału. Do wojny zmeliorowano rzekę od ujścia w Topilcu do wsi Ignatki. Po wojnie meliorację kontynuowano do wsi Lewickie. Nadmierne wyprostowanie koryta rzeki, a przez to jego skrócenie i zwiększenie spadku obniżyły poziom lustra wody niekiedy o 1 m.

Młyny

Rzeką przepływała woda w ilości wystarczającej do poruszania młynów. Najstarsze znane młyny działały nad Niewodnicą na początku XVI wieku.

1507 Młyn w okolicy Topilca.
1558 Młyn we wsi Lewickie.
1704 Młyn w Czaplinie.
1764 Młyn w Topolach (działał do końca XIX wieku)

Zobacz też

Rzeki Polski

Przypisy

↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 38, 187, ISBN 83-239-9607-5 .
↑ J. Maroszek, Pogranicze Litwy i Korony w planach króla Zygmunta Augusta, Białystok 2000, str.14

[1] Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 38, 187, ISBN 83-239-9607-5 .

[2] J. Maroszek, Pogranicze Litwy i Korony w planach króla Zygmunta Augusta, Białystok 2000, str.14

[1]

[2]