Tychowo (gmina)

Tychowo
	gmina miejsko-wiejska
	; Głaz Trygław
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	białogardzki
TERC	3201043
Burmistrz	Robert Falana
Powierzchnia	350,45 km²
Populacja (31.12.2016); • liczba ludności	; 6864
• gęstość	19,6 os./km²
Urbanizacja	36,7%
Nr kierunkowy	(+48) 94
Tablice rejestracyjne	ZBI
	Adres urzędu:ul. Bobolicka 17; 78-220 Tychowo
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	20
Liczba miejscowości	45
	Położenie na mapie powiatu;
	53°55′42″N 16°15′29″E/53,928333 16,258056
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Tychowo – gmina miejsko-wiejska^[1] w Polsce położona we wschodniej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie białogardzkim. Siedzibą gminy jest miasto Tychowo.

Według danych z 31 grudnia 2016 r. gmina miała 6864 mieszkańców^[2].

Położenie

Gmina znajduje się we wschodniej części województwa zachodniopomorskiego, w południowo-wschodniej części powiatu białogardzkiego. Gmina leży na Równinie Białogardzkiej. W okolicach wsi Warnino znajduje się rezerwat przyrody Cisy Tychowskie. Przez gminę przepływają: Parsęta oraz jej 2 dopływy: Liśnica i Dębnica, wszystkie dostępne dla kajaków (Liśnica na odcinku od Borzysławia do ujścia). Przez wschodnią część gminy przepływa Chotla zasilająca Radew, duży dopływ Parsęty. Tereny leśne zajmują 56% powierzchni gminy, a użytki rolne 37%.

Według danych z 1 stycznia 2014 r. powierzchnia gminy wynosiła 350,45 km²^[3]. Gmina stanowi 41,5% powierzchni powiatu.

Sąsiednie gminy:

Białogard (powiat białogardzki)
Bobolice i Świeszyno (powiat koszaliński)
Barwice i Grzmiąca (powiat szczecinecki)
Połczyn-Zdrój (powiat świdwiński)

Najwyższy punkt gminy znajduje się koło Nowego Dębna i liczy 150 m n.p.m.

Do 31 grudnia 1998 r. wchodziła w skład województwa koszalińskiego.

Demografia

Według danych z 31 grudnia 2016 r. gmina miała 6864 mieszkańców. Gminę zamieszkuje 14,2% ludności powiatu^[2]. Na 1 km² przypada 19,6 osób – tym samym jest to gmina o najmniejszej gęstości zaludnienia w powiecie.

Dane z 31 grudnia 2016 r.^[2]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	6864	100	3490	50,84	3374	49,16
Miasto	2518	36,68	1275	18,58	1243	18,11
Obszar wiejski	4346	63,32	2215	32,27	2131	31,05

Piramida wieku mieszkańców gminy Tychowo w 2014 roku^[4].

Gospodarka

Na terenie gminy ustanowiono podstrefę Tychowo – Słupskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, która obejmuje 1 kompleks o powierzchni 5,04 ha. Tereny podstrefy zlokalizowane są w Tychowie^[5]^[6]. Przedsiębiorcy podejmujący działalność gospodarczą na terenie podstrefy mogą skorzystać z pomocy publicznej w formie zwolnienia z części podatku dochodowego CIT lub części dwuletnich kosztów pracy^[7].

Komunikacja

Transport drogowy

Przez gminę prowadzą dwie drogi wojewódzkie:

nr 167 – łącząca Tychowo przez Niedalino (17 km) i Świeszyno (25 km) z Koszalinem (32 km) i w przeciwnym kierunku do Połczyna-Zdroju (26 km)
nr 169 – przez Byszyno (14 km) do Białogardu (21 km) i w przeciwnym kierunku do Bobolic (25 km)

Transport kolejowy

Tychowo uzyskało połączenie kolejowe w 1878 r. po wybudowaniu odcinka linii Kołobrzeg – Poznań z Białogardu do Szczecinka. W 1988 r. linia została zelektryfikowana. Przez północną część gminy prowadziła otwarta w 1895 r. kolej wąskotorowa o prześwicie toru 750 mm łącząca Białogard Wąsk. ze Świelinem. W 1948 r. zmieniono jej prześwit na 1000 mm. W 1996 r. została zamknięta. Obecnie w gminie (na trasie linii normalnotorowej) czynne są 2 stacje: Podborsko i Tychowo.

Poczta

W gminie czynny jest jeden urząd pocztowy: Tychowo (nr 78-220).

Administracja i samorząd

W 2016 r. wykonane wydatki budżetu gminy Tychowo wynosiły 31,2 mln zł, a dochody budżetu 31 mln zł. Zobowiązania samorządu (dług publiczny) według stanu na koniec 2016 r. wynosiły 10,6 mln zł, co stanowiło 34,1% poziomu dochodów^[8].

Gmina Tychowo jest obszarem właściwości Sądu Rejonowego w Białogardzie i Sądu Okręgowego w Koszalinie^[9]. Gmina (właśc. powiat białogardzki) jest obszarem właściwości miejscowej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie^[10].

Mieszkańcy gminy Tychowo razem z mieszkańcami gminy wiejskiej Białogard wybierają 5 radnych do Rady Powiatu w Białogardzie, a radnych do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego w okręgu nr 3. Posłów na Sejm wybierają z okręgu wyborczego nr 40, senatora z okręgu nr 99, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 13.

Podział administracyjny

Gmina Tychowo utworzyła 20 jednostek pomocniczych gminy – sołectw^[11]: Borzysław, Bukowo, Bukówko, Czarnkowo, Dobrowo, Drzonowo Białogardzkie, Kikowo, Kowalki, Modrolas, Motarzyn, Pobądz, Sadkowo, Słonino, Smęcino, Stare Dębno, Trzebiszyn, Tyczewo, Warnino, Wicewo i Zaspy Wielkie. Osobną jednostką jest także miasto Tychowo.

Miejscowości

Miasto: Tychowo
Wsie: Doble, Dzięciołowo, Krosinko, Osówko, Podborsko, Radzewo, Słonino, Borzysław, Bukówko, Czarnkowo, Dobrowo, Drzonowo Białogardzkie, Kikowo, Kowalki, Motarzyn, Pobądz, Retowo, Sadkowo, Smęcino, Stare Dębno, Trzebiszyn, Tyczewo, Warnino, Wicewo i Zaspy Wielkie

Osady: Buczki, Bukowo, Dobrochy, Giżałki, Kościanka, Liśnica, Modrolas, Nowe Dębno, Rozłazino, Rudno, Skarszewice, Sławomierz, Solno, Trzebiec, Wełdkowo, Wełdkówko, Zastawa i Żukówek

Przysiółki: Dobrówko

Niezamieszkane miejscowości: Bąbnica, Głuszyna i Tychówko

Przyroda

pomnik przyrody głaz „Trygław” – w Tychowie, na cmentarzu, największy w Polsce i jeden z największych w Europie głaz narzutowy (obwód 50 m, wysokość nad ziemią 3,8 m, pod ziemią 4 m, długość 13,7 m, szerokość 9,3 m, kubatura 700 m³, waga 2000 ton)
rezerwat przyrody „Cisy Tychowskie” – 4,5 km na wschód-północny wschód od Tychowa (0,3 km na południe od drogi wojewódzkiej nr 169) – florystyczny, o powierzchni 10,5 ha, utworzony 11 sierpnia 1980.

Miejsca pamięci

Stalag Luft IV – obóz jeniecki lotników alianckich, ofiar II wojny światowej – 5,5 km na południowy zachód od Tychowa, w lesie koło Modrolasu.

Turystyka

W Tychowie, w zachodniej części wsi węzeł dwóch znakowanych szlaków czerwonych:

Szlak „Solny” (o długości 152 km; Kołobrzeg – Białogard – Tychowo – Połczyn-Zdrój – Czaplinek)
Szlak im. Józefa Chrząszczyńskiego (o długości 50 km; Tychowo – Rosnowo – Koszalin (Góra Chełmska)

Miasta partnerskie

Burg Stargard

Przypisy

↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2009 r. ws. utworzenia, ustalenia granic i nazw gmin oraz siedzib ich władz, ustalenia granic niektórych miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta (Dz.U. z 2009 r. nr 120, poz. 1000)
↑ ^a ^b ^c Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2016 r. (Stan w dniu 31 XII 2016 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2017-05-30. ISSN 2451-2087.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014-07-24. ISSN 1505-5507.
↑ Gmina Tychowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-18] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Podstrefa „Tychowo”. Pomorska Agencja Rozwoju Regionalnego SA. [dostęp 2014-11-16].
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2008 r. ws. słupskiej specjalnej strefy ekonomicznej (Dz.U. z 2013 r. poz. 836)
↑ Korzyści podatkowe. Pomorska Agencja Rozwoju Regionalnego SA. [dostęp 2014-11-16].
↑ Działalność informacyjno-szkoleniowa » Analizy budżetów jednostek samorządu terytorialnego » Archiwum » 2016 r. » Analizy budżetów JST » Wykonanie budżetów jst IV kwartał 2016 r. /Tabele: 5, 6, 7. Regionalna Izba Obrachunkowa w Szczecinie. [dostęp 2017-08-19].
↑ Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 października 2012 r. ws. ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1223)
↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 r. ws. obszarów właściwości miejscowej samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz.U. z 2003 r. nr 198, poz. 1925)
↑ Uchwały Rady Miejskiej z 31-01-2012 r. nr XIII/110/12 i nr XIII/111/12

Bibliografia

JarosławJ. Ellwart JarosławJ., Pomorze Środkowe. Przewodnik turystyczny, Gdynia: Region, 1999, ISBN 83-87400-26-2, OCLC 751182177 .
Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski, Pomorze Zachodnie i Środkowe. Przewodnik, Sport i Turystyka, Warszawa 2001, ISBN 83-7200-583-4.

Linki zewnętrzne

Polska Baza Kolejowa (stacja Tychowo)

[1] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2009 r. ws. utworzenia, ustalenia granic i nazw gmin oraz siedzib ich władz, ustalenia granic niektórych miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta (Dz.U. z 2009 r. nr 120, poz. 1000)

[GUS_populacja_2016-12-2] Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2016 r. (Stan w dniu 31 XII 2016 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2017-05-30. ISSN 2451-2087.

[3] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014-07-24. ISSN 1505-5507.

[populacja2016-4] Gmina Tychowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-18] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[5] Podstrefa „Tychowo”. Pomorska Agencja Rozwoju Regionalnego SA. [dostęp 2014-11-16].

[6] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2008 r. ws. słupskiej specjalnej strefy ekonomicznej (Dz.U. z 2013 r. poz. 836)

[7] Korzyści podatkowe. Pomorska Agencja Rozwoju Regionalnego SA. [dostęp 2014-11-16].

[8] Działalność informacyjno-szkoleniowa » Analizy budżetów jednostek samorządu terytorialnego » Archiwum » 2016 r. » Analizy budżetów JST » Wykonanie budżetów jst IV kwartał 2016 r. /Tabele: 5, 6, 7. Regionalna Izba Obrachunkowa w Szczecinie. [dostęp 2017-08-19].

[9] Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 października 2012 r. ws. ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1223)

[10] Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 r. ws. obszarów właściwości miejscowej samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz.U. z 2003 r. nr 198, poz. 1925)

[11] Uchwały Rady Miejskiej z 31-01-2012 r. nr XIII/110/12 i nr XIII/111/12

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Miasta	Białogard Karlino Tychowo
Gminy miejskie	Białogard
Gminy miejsko-wiejskie	Karlino Tychowo
Gmina wiejska	Białogard

Przynależność wojewódzka	woj. szczecińskie (1946–50) woj. koszalińskie (1950–75)
Miasta	Białogard Karlino (← od 1958) Połczyn Zdrój (do 1954 →) Świdwin (do 1954 →)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Białogard (od 1973) Biały Zdrój (do 1954) Brzeźno (do 1954) Karlino (od 1973) Lekowo (do 1954) Łęczno (do 1954) Pękanino (Panknin Wielki) (1945–46) Połczyn Zdrój (1947-54) Pomianowo Popielewo (1945–46) Rąbino (do 1954) Rogowo Rzęsna (Vorbruch) (1945–46) Sadkowo (do 1954) Tychowo
Gromady (1954–72)	Białogard (1958–72) Białogórzyno (1954–57) Biały Zdrój (1954 →) Bierzwnica (1954 →) Bolkowo (1954 → i ← 1958–72) Brzeźno (1954 →) Bukówko (1954–57) Chmielno (1954–59 (→)) Daszewo (← 1958–59) Dobrowo (1954–61) Karlino (1959–72) Karścino (← 1958–59) Karwin (← 1958–61) Kołacz (1954–57 (→)) Kościernica (1954–57) Lekowo (1954 →) Łęczno (1954–61) Nielep (1954 →) Oparzno (1954 →) Osówko (1954–57) Podwilcze (1954–72) Pomianowo (1954–72) Popielewo (1954–57 →) Rąbino (1954 →) Redlino (1954–57) Redło (1954 →) Rogowo (1954–72) Rusinowo (1954 →) Rzecino (1954 →) Sadkowo (1954–72) Sława (1954 →) Słonowice (1954 →) Toporzyk (1954 →) Tychowo (1954–72) Warnino (1954–59) Zajączkówko (1954 →) Ząbrowo (1954 →)