Żywego Różańca, Królestwa Neapolu, szczęśliwych narodzin dzieci, ludzi interesu i w potrzebach finansowych, szkół i konwentów, zakonników, misji i nawróceń, spokojnej i szczęśliwej śmierci oraz katakumb
Filomena urodziła się za czasów panowania rzymskiego cesarza Dioklecjana, tyrana i prześladowcy chrześcijan. Pochodziła z greckiej rodziny arystokratycznej; jej rodzice, Kalistos i Eutropiau, mieszkali w Nikopolis w Macedonii. Ojciec był zarządcą prowincji. Małżonkowie przez wiele lat nie mogli mieć dzieci. W intencji posiadania dziecka wiele modlili się do pogańskich bogów, których wyznawali, jednak bezskutecznie. Ich lekarz, chrześcijanin, zasugerował, żeby modlili się do chrześcijańskiego Boga. Dopiero ta modlitwa okazała się skuteczna.
Córka na chrzcie otrzymała imię Filomena, co oznacza córka Światła, a jej rodzice przyjęli chrzest tego samego dnia. Filomena, jako dziecko, złożyła Jezusowiślubdziewictwa i wierności. Cesarz postanowił zniewolić 13-letnią Filomenę, lecz ani propozycja bogactwa, ani namowa rodziców, ani groźba męczeńskiej śmierci nie zmieniła decyzji Filomeny, która powiedziała: lepiej jest stracić życie na ziemi, by osiągnąć wiekuiste szczęście, niż uniknąć śmierci doczesnej i zasłużyć na wiekuistą karę. Pozostanę wierna Jezusowi nawet za cenę mojego życia!
Po 40-dniowym więzieniu, skazano ją na śmierć męczeńską. Mając 13 lat, została ubiczowana i cudownie uzdrowiona, została utopiona z kotwicą u szyi w wodach Tybru, po czym znowu ocalona. Kilkakrotnie przeszyta gradem strzał przez oddział łuczników – ponownie uzdrowiona. Ostatecznie ścięto ją katowskim toporem 10 sierpnia302 w piątek o godz. "trzeciej".
Po 1500 latach, 24 maja1802, w katakumbach odkryto grobowiec z jej szczątkami. Na grobowcu widniał napis LUMENIA PAX CUM, co oznacza „Pokój tobie Filomeno”, albo „Pokój tobie ukochana.” Na grobowcu wyryte były ponadto: kotwica, dwie strzały, włócznia, gałązka palmy i kwiat lilii, symbolizujące śmierć przez utopienie, męczeństwo, palmę zwycięstwa i symbol dziewictwa.
Wykreślenie świętego z kalendarza liturgicznego nie oznacza pozbawienia świętego świętości, "bowiem, kto raz został uznany za świętego i wpisany do Martyrologium, pozostaje świętym na zawsze, chociażby wypisano go ze wszystkich kalendarzy liturgicznych na całym świecie"[3].
Patronat
Św. Filomena jest m.in. patronkąŻywego Różańca, drugą patronką Królestwa Neapolu, szczęśliwych narodzin dzieci, matek i dzieci, ludzi interesu i w potrzebach finansowych, zdających egzaminy, szkół i konwentów, zakonników, misji i nawróceń, czystości, spokojnej i szczęśliwej śmierci oraz katakumb[4].
sanktuarium św. Jana Marii Vianney'a w Mzykach - fresk przedstawiający Świętą Filomenę autorstwa Marty Powązki z 2014[7].
Święta Filomena przedstawiona jest na 10 wizerunkach, a w Chrząstawie Wielkiej, w polu środkowym ołtarza bocznego znajduje się jej obraz z XIX wieku[8].
Nieistniejące
W 1914 roku wezwanie jej nosił jeszcze jeden kościół, a w XX wieku w Tarnowie otworzono dom dla pielęgnowania nieuleczalnie chorych[8] z inicjatywy Towarzystwa św. Filomeny dla Pielęgnowania Nieuleczalnie Chorych[9].
