Kaʻula
21°39′17″N 160°32′29″W/21,654722 -160,541389 Wyspa Kaʻula widziana od północy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Stan | |
| Akwen | |
| Archipelag | |
| Powierzchnia |
0,44–0,55 km² |
| Najwyższy punkt |
168 m n.p.m. |
| Populacja • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Hawajów  | |
Położenie na mapie Oceanu Spokojnego  | |
| 21°39′17″N 160°32′29″W/21,654722 -160,541389
| |
| |
Kaʻula – wysepka w kształcie półksiężyca, leżąca w archipelagu Hawajów. Należy do hrabstwa Kauaʻi, części stanu Hawaje.
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Wyspa znajduje się 37 km na południowy zachód od Kawaihoa Point na Niʻihau i około 150 mil morskich (278 km) na zachód od Honolulu. Jest wysunięta najdalej na zachód w głównej grupie wysp; geograficznie i przyrodniczo przypomina bardziej Północno-Zachodnie Wyspy Hawajskie[1]. Wyspa stanowi szczyt wulkanicznego stożka tufowego, który wieńczy znacznie większy, zanurzony wulkan tarczowy[2][3]. Był on aktywny 4,0 ± 0,2 miliona lat temu (pliocen)[4]. W najwyższym punkcie wyspa osiąga wysokość 550 ft (168 m) n.p.m.[5] Z powodu erozji wyspa powoli się zmniejsza. Jej powierzchnia w zależności od źródła to 44–55 ha[6]. Wyspa nie ma plaż, erozja morska utworzyła wysokie klify. Po północno-zachodniej stronie wyspy znajduje się duża jaskinia morska, zwana Kahalauaola (ang. Shark Cave, „jaskinia rekinów”)[7].
W odległości 6 km na zachodni północny zachód od wyspy znajduje się inny szczyt tego podmorskiego wulkanu, góra podwodna Five Fathom Pinnacle (ang. „szczyt pięciu sążni”), której szczyt znajduje się 5 sążni (9 metrów) pod poziomem morza. Jest to znane miejsce do nurkowania[7]. Do tej góry może odnosić się, zachowana w pieśniach, hawajska nazwa Mokupapapa[8].
Kaʻula jest niezamieszkana. U.S. Census Bureau włącza wyspę Kaʻula do okręgu spisowego (ang. Census tract) 412 w hrabstwie Kаuaʻi, razem z większą Niʻihau. W poprzednich spisach była ona odrębnym okręgiem[9].
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]Na wyspie gnieździ się około 100 tysięcy ptaków morskich należących do 18 gatunków. Należą do nich: rybitwa czarnogrzbieta, rybołówka brunatna, burzyk klinosterny i głuptaki[7]. Gnieżdżą się tam także albatros czarnonogi i albatros ciemnolicy. Obecny stan kolonii ptaków nie jest znany, ale wciąż może ona być największą i najbardziej zróżnicowaną w głównej grupie wysp hawajskich. Opady na wyspie są niskie i roślinność usycha w porze suchej, aby odrosnąć z nadejściem deszczów. Badania flory wyspy miały miejsce w latach 30. i 70. XX wieku i stwierdziły występowanie 31 gatunków, z czego około połowa to gatunki rodzime, w tym dwa endemity. Współczesny stan flory jest nieznany[1].
Zagrożeniem dla przyrody wyspy mogą być zawleczone na nią szczury polinezyjskie, które zaburzyły ekosystemy wielu wysp Pacyfiku. Dla rodzimych ptaków groźne są też introdukowane sowy płomykówki[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wyspa, choć niezamieszkana, była dobrze znana Hawajczykom i często wymieniana w przekazach ustnych[1]. W mitologii hawajskiej jest ona ostatnim lub przedostatnim (jeśli mit wymienia wyspę Nihoa) dzieckiem pary, która zrodziła wyspy (np. w micie o Papa i Wākea)[6][10]. Ponad jaskinią znajduje się miejsce kultu (heiau), w którym rybacy z Niʻihau składali ofiary bogu rekinów, Kūhaimoana, władającemu tą wyspą[1][8].
Kaʻula była jedną z pierwszych pięciu wysp, które w 1778 roku jako pierwszy Europejczyk zobaczył kapitan James Cook; zapisał jej nazwę jako „Tahoora”[11]. W 1932 roku na wyspie ustawiono latarnię morską, którą zawiadywała amerykańska U.S. Lighthouse Service. Działała ona do 1947 roku[7][5][3].
Wykorzystanie militarne
[edytuj | edytuj kod]Wyspa jest używana jako strzelnica US Navy od co najmniej 1952 roku. Co pewien czas mieszkańcy Hawajów protestowali przeciwko temu[1]. Współcześnie Marynarka wykorzystuje ślepą amunicję, choć w przeszłości używano także bojowej. Na wyspie mogą znajdować się niewypały, do wylądowania na niej niezbędne jest zezwolenie amerykańskiej Marynarki Wojennej. W 1978 roku, pomimo sprzeciwu Marynarki, stan Hawaje stwierdził zwierzchność nad wyspą i mianował ją stanową ostoją ptaków. Ostateczna decyzja o własności jeszcze nie zapadła i marynarka wojenna nadal korzysta z południowo-wschodniego krańca wyspy, jako celu dla bombardowania i ostrzału[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Islets: Niihau > Kaula. Offshore Islands Restoration Committee. [dostęp 2017-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-11)]. (ang.).
- ↑ John Seach: Kaula Volcano. Volcano Live. [dostęp 2017-01-02]. (ang.).
- ↑ a b Edwin Horace Bryan, The Northwestern Hawaiian Islands: An Annotated Bibliography, U.S. Fish and Wildlife Service, 1978, s. 3–4 (ang.).
- ↑ Ken Rubin: The Formation of the Hawaiian Islands. Hawaii Center for Vulcanology, 2013-06-10. [dostęp 2017-01-03]. (ang.).
- ↑ a b 14. Hawaii. W: United States Coast Pilot. Wyd. 49 (2017). T. 7: Pacific Coast: California, Oregon, Washington, Hawaii and Pacific Islands.
- ↑ a b Jane Resture: Kaula island. [dostęp 2017-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-14)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Kaula Rock. SummitPost.org, 2011-09-15. [dostęp 2017-01-02]. (ang.).
- ↑ a b Kekuewa Kikiloi, M. Graves. Rebirth of an archipelago: sustaining a Hawaiian cultural identity for people and homeland. „Hulili: Multidisplinary Research on Hawaiian Well-Being”. 6, s. 73–114, 2010.
- ↑ 2010 Census Tract Names and Their Population, Housing and Land Area for the State of Hawaii. State of Hawaii, Department of Business, Economic Development & Tourism, Research and Economic Analysis Division, Hawaii State Data Center, maj 2011. [dostęp 2017-01-02]. (ang.).
- ↑ XX. Papa and Wakea. W: Martha Warren Beckwith: Hawaiian Mythology. University of Hawaii Press, 1940. ISBN 0-8248-0514-3.
- ↑ Cook’s Third Voyage. W: Peter Henry Buck: Explorers of the Pacific: European and American discoveries in Polynesia. The Museum, 1953.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ruth M. Tabrah: Niʻihau, the last Hawaiian island. Press Pacifica, 1987. ISBN 0-916630-59-5. (ang.).
- Rerioterai Tava, Moses K. Keale: Niihau, the traditions of a Hawaiian island. Mutual Publishing, 1998. ISBN 0-935180-80-X. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Kaula Rock, zdjęcia z maja 2008 r.